Αυξήσεις στην τιμή των καυσίμων και του φυσικού αερίου αναμένεται να φέρει ο νέος κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα σε τομείς που μέχρι σήμερα δεν περιλαμβάνονταν στο υφιστάμενο Σύστημα Εμπορίας Ρύπων (ETS). Πρόκειται για τις οδικές μεταφορές, τα κτήρια και τις μικρές βιομηχανίες, και η εφαρμογή του έχει προγραμματιστεί για την 1η Ιανουαρίου 2027.
Ο κανονισμός προβλέπει την επιβολή «φόρου άνθρακα» στα ορυκτά καύσιμα, με τις πρώτες εκτιμήσεις της αγοράς –με βάση τις τρέχουσες τιμές των δικαιωμάτων ρύπων– να κάνουν λόγο για επιβάρυνση 10,2 λεπτών/λίτρο στη βενζίνη, 11,3 λεπτών στο πετρέλαιο κίνησης και 14 λεπτών στο μαζούτ.
Αν η κατανάλωση παραμείνει στα σημερινά επίπεδα, νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις (οι μεγάλες ήδη εντάσσονται στο υφιστάμενο ETS) ενδέχεται να επωμιστούν συνολική επιβάρυνση περίπου 800 εκατ. ευρώ ετησίως για τα καύσιμα, όπως επισημαίνεται σε σχετική ανάλυση της εφημερίδας Καθημερινή.
Προβληματισμός για τον αντίκτυπο στην οικονομία
Ο νέος μηχανισμός προκαλεί ήδη αντιδράσεις, κυρίως από τον επιχειρηματικό και τον βιομηχανικό τομέα. Ο Γιάννης Αληγιζάκης, διευθύνων σύμβουλος της ΕΛΙΝ και πρόεδρος του ΣΕΕΠΕ, δήλωσε: «Θα πρέπει να προβληματιστούμε πόσο αυτές οι επιβαρύνσεις θα επηρεάσουν τις ελληνικές εξαγωγές και εάν και με ποιον τρόπο ο Έλληνας καταναλωτής που θα επηρεαστεί συνολικά από 1η Ιανουαρίου 2027 κατά 800 εκατ. ευρώ ετησίως, θα μπορεί να αντεπεξέλθει. Η πράσινη στροφή της Ευρώπης πρέπει να γίνει με σύνεση, λογική και κυρίως με γνώμονα τη βιωσιμότητα των εταιρειών που θα κληθούν να την υλοποιήσουν».
Για τον μετριασμό των επιπτώσεων, το think tank The Green Tank προτείνει ένα συνδυαστικό πακέτο παρεμβάσεων, συνολικού ύψους 11,9 έως 15,5 δισ. ευρώ, με αξιοποίηση του Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα και άλλων ευρωπαϊκών πόρων.
Μεταξύ των άμεσων μέτρων που προτείνονται:
• Εφάπαξ οικονομική ενίσχυση για 1,15 – 1,17 εκατ. νοικοκυριά
• Επιπλέον ενίσχυση για 448.000 – 475.000 μεταφορικά ευάλωτα νοικοκυριά εκτός Αττικής και Θεσσαλονίκης
Το κόστος αυτών των άμεσων παρεμβάσεων εκτιμάται μεταξύ 742 εκατ. ευρώ και 1,42 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 15,5% – 29,7% των διαθέσιμων πόρων του Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα.
Πέρα από τις βραχυπρόθεσμες ενισχύσεις, το Green Tank προτείνει και μια σειρά διαρθρωτικών λύσεων για τη μακροπρόθεσμη μείωση της ενεργειακής ευαλωτότητας, όπως:
- Αντικατάσταση συστημάτων θέρμανσης πετρελαίου με αντλίες θερμότητας
- Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών για την κάλυψη ιδιοκατανάλωσης, ατομικά ή μέσω ενεργειακών κοινοτήτων
- Ανακαινίσεις κατοικιών (γενναίες ή ήπιες) με στόχο τη μείωση των ενεργειακών αναγκών
- Ενίσχυση της κοινωνικής κατοικίας
Ο νέος κανονισμός εντάσσεται στο πακέτο μέτρων Fit for 55 για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030. Ωστόσο, η πρόκληση παραμένει η ισορροπία ανάμεσα στην περιβαλλοντική πολιτική και την κοινωνική συνοχή, ειδικά σε χώρες με υψηλό ενεργειακό κόστος και ευάλωτο πληθυσμό, όπως η Ελλάδα.
Αν θέλεις, μπορώ να συντάξω συνοδευτικό factbox με παραδείγματα επιβαρύνσεων ανά καύσιμο ή χάρτη επιδράσεων για οικιακούς καταναλωτές και μικρές επιχειρήσεις.
