Ευτυχώς που έχουμε και το θέατρο!

Η κρίση θα ορίσει το πρόγραμμα και τη συμπεριφορά των θεατρικών οργανισμών

Aυτός ο χειμώνας θα είναι διαφορετικός. Χώροι και πρόσωπα, υπό καθεστώς ή σε προοπτική βαθιάς οικονομικής κρίσης, ψάχνουν νέο modus vivendi, άλλες ισορροπίες, συμμαχίες και συνεργασίες που ούτε εύκολες ούτε προβλέψιμες είναι. Αυτό που έλεγαν πριν από δυο χρόνια (με την κρίση του 2008-9), ότι οι καλλιτέχνες του θεάτρου δεν φοβούνται την κρίση γιατί το θέατρο πάντα σε κρίση βρίσκεται κι έχει μάθει στα δύσκολα, σήμερα ακούγεται υπερβολικά αισιόδοξο.

Μια νέα πολιτική στις τιμές των εισιτηρίων είναι αναγκαία, προκειμένου να παραμείνει ικανοποιητική η προσέλευση των θεατών – ήδη οι μεγαλύτεροι και πιο εύρωστοι οργανισμοί δια- μορφώνουν την πολιτική τους σε σχέση με τη γενικότερη οικονομική κρίση, καθιερώνοντας πιο φθηνά (έως και πολύ φθηνά) εισιτήρια για συγκεκριμένες μέρες, περιόδους και ηλικίες. Έτσι, π.χ., η Στέγη Γραμμάτων προσφέρει εισιτήριο 7 ευρώ κάθε Τετάρτη (για συγκεκριμένο αριθμό θέσεων) και ειδικές τιμές για θεατές κάτω των 25 και άνω των 65 ετών, ενώ και το Εθνικό ορίζει εισιτήριο 13 ευρώ για τις Τετάρτες και τις Πέμπτες.

Όλο τον Νοέμβριο οι νέοι κάτω των 24 χρόνων θα πληρώνουν μόνο 10 ευρώ για κάθε παράσταση και η γενική είσοδος για την Παιδική Σκηνή μειώνεται στα 10 ευρώ. Ανάλογες πρακτικές ευέλικτων τιμών θα υιοθετήσουν κι άλλα θέατρα. Βαρύτερη είναι η κρίση για τους τέως επιχορηγούμενους θιάσους. Με πρώτο δεδομένο ότι δεν ενισχύθηκαν οικονομικά το προηγούμενο έτος (2010-1) και δεύτερο ότι η περίοδος για την κατάθεση των αιτήσεων για επιχορηγήσεις πήρε παράταση (που σημαίνει ότι θα καθυστερήσει κι άλλο η επόμενη φάση, της αξιολόγησης σχημά- των και παραστάσεων και του καθορισμού του ποσού επιχορήγησης), καλούνται να παρουσιάσουν νέες παραστάσεις με κεφάλαια ανεπαρκή ή ανύπαρκτα. Και τι πολιτική εισιτηρίου να κάνουν, προσβλέποντας σε μεγαλύτερη προσέλευση θεατών, όταν οι περισσότερες αίθουσες είναι μικρές και από τις εισπράξεις είναι πολύ δύσκολο να καλυφθούν τα έξοδα παραγωγής;

Θα προσπαθήσουμε να θυμηθούμε την ελληνική μας ταυτότητα

Η εντυπωσιακή στροφή στα ελληνικά έργα είναι η βασική τάση του ερχόμενου χειμώνα. Την κατεύθυνση αναζήτησης του ελληνικού σκηνικού λόγου, που σημαίνει αναζήτηση της σύγχρονης ελληνικής ταυτότητας -υπό καθεστώς πιεστικής αλλαγής του κυρίαρχου τρόπου ζωής και σκέψης των τελευταίων 15 χρόνων-, ακολουθεί πρώτο το Εθνικό Θέατρο. Καθώς είναι ο μόνος θεατρικός οργανισμός που χρηματοδοτείται αυτήν τη στιγμή απ’ την πολιτεία, άρα είναι το μόνο θέατρο που μπορεί να παρουσιάζει απαιτητικές παραγωγές ως προς το ρεπερτόριο, τον θίασο και τις υλικο- τεχνικές δυνατότητες, δεν μπορεί παρά να έχει βαρύνουσα θέση στον θεατρικό χάρτη. Ο Γιάννης Χουβαρδάς διείδε μια σχετική «κούραση» απ’ τις χρήσεις των προηγούμενων ετών ως προς τη σχέση ρεπερτορίου και ηθοποιών/σκηνοθετών και αποφάσισε αλλαγή ρότας για την επόμενη διετία.

Επέλεξε έργα Ελλήνων συγγραφέων που θεωρούνται κλασικά στο είδος τους, όπως ο Βασιλικός (1829) του Αντωνίου Μάτεσι, που θα σκηνοθετήσει ο γνώστης του επτανησιακού θεάτρου της εποχής, Σπύρος Ευαγγελάτος, η κωμωδία του Ραγκαβή Του Κουτρούλη ο γάμος, που θα σκηνοθετήσει ο Βασίλης Παπαβασιλείου στην Κεντρική Σκηνή, και ο Κόκκινος Βράχος του Ξενόπουλου, που διασκευάζει και θα σκηνοθετήσει η Ρούλα Πατεράκη στη Νέα Σκηνή. Τη νεότερη ελληνική θεατρική γραφή, ωστόσο, εκπροσωπεί μόνο η Νίκη της Λούλας Αναγνωστάκη (σε σκηνοθεσία Βίκτωρα Αρδίττη) κι ένα καινούργιο έργο που γράφει το δίδυμο Μιχάλη Ρέππα και Θανάση Παπαθανασίου με τίτλο Πατρίδες, μία σύνθεση που στηρίζεται στη βιωματική μαρτυρία Ελλήνων μεταναστών στην Αμερική των αρχών του προηγούμενου αιώνα και στη Γερμανία της δεκαετίας του ’60, αλλά και ξένων μεταναστών στη χώρα μας σήμερα.

Δύο έργα Σαίξπηρ συμπληρώνουν το φετινό πρόγραμμα του Εθνικού, αλλά με άρωμα ελληνικής αρχαιότητας. Ο Περικλής, πρίγκιπας της Τύρου, ένα σχεδόν άγνωστο έργο (μέρος μόνο του οποίου αποδίδεται στον Σαίξπηρ) που θα σκηνοθετήσει ο Γιάννης Χουβαρδάς, και το Τρωίλος και Χρυσηίδα, σε σκηνοθεσία Οσκάρας Κορσουνόβας, ενός απ’ τους βασικούς εκπροσώπους της σπουδαίας σύγχρονης σκηνής της Λιθουανίας.

Ο Αμφιτρύων του Μολιέρου αναβλήθηκε επ’ αόριστον εξαιτίας της περιπέτειας με την υγεία του που αντιμετωπίζει ο μοναδικός, αγαπημένος Λευτέρης Βογιατζής - του ευχόμαστε κι από εδώ περαστικά και γρήγορη επάνοδο στη σκηνή! Δύο ακόμη καινούργιες προτάσεις του Εθνικού μέλλεται να κριθεί αν υπάρχει λόγος που εντάσσονται στο πρόγραμμα. Η πρώτη αφορά μια παράσταση (του έργου του Ουαζντί Μουαουάντ Πυρκαγιές, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη), όπου ηθοποιοί και θεατές θα μοιράζονται τον ίδιο χώρο, τη μεγάλη σκηνή της Κεντρικής Σκηνής. Η δεύτερη αφορά την παράσταση της απολαυστικής κωμωδίας του Ηλία Καπετανάκη Ο Γενικός Γραμματέας (1893) στο θέατρο της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου απ’ τους τελειόφοιτους σπουδαστές της, σε σκηνοθεσία Γιάννη Μαργαρίτη.

Οι έφηβοι θα έχουν λόγους να πηγαίνουν θέατρο

Αυτό μοιάζει ενδιαφέρον: αυξάνονται οι παραστάσεις που απευθύνονται στο εφηβικό κοινό, με έργα που θίγουν δύσκολα ζητήματα τόσο για τους εφήβους όσο και για τους γονείς τους. Η αρχή έγινε το 2009, όταν η Σοφία Βγενοπούλου σκηνοθέτησε στο Χώρα το Chatroom του Έντα Γουόλς. Τον περσινό χειμώνα, στο μεν Χώρα η Τζωρτζίνα Κακουδάκη σκηνοθέτησε το Burying your brother in the pavement του Τζακ Θορν, με τον τίτλο Ρισπέκτ, ενώ στο Θέατρο του Νέου Κόσμου η ομάδα Grasshopper και η Σοφία Βγενοπούλου παρουσία- σαν το DNA του Ντένις Κέλι.

Φέτος, οι προτάσεις αυξάνονται, χωρίς να χάνουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους – όπως συμβαίνει πια με το θέατρο για παιδιά, που πλήττεται από έναν ολοένα αυξανόμενο αριθμό εύκολων, φθηνών θεαμάτων. Έτσι, η Βγενοπούλου στράφηκε στον Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη κι ένα καινούργιο έργο για εφηβικό κοινό γεννήθηκε. Ο τίτλος του είναι Στην οθόνη φως και διαπραγματεύεται την όσο ποτέ άλλοτε ευάλωτη έννοια της ιδιωτικότητας, της ιδιωτικής ζωής των ανθρώπων, και ειδικά των νέων παιδιών, μαθητών στο Γυμνάσιο ή στο Λύκειο, που εκθέτουν ακόμη και προσωπικές στιγμές τους στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης.

Μία ακόμη παράσταση εφηβικού θεάτρου θα δούμε στο θέατρο Πορεία. Πρόκειται για το Μια γιορτή στου Νουριάν του Volker Ludvig, έργο που προτείνει την υπέρβαση των διακρίσεων και την ουσιαστική συμφιλίωση με τους ξένους/διαφορετικούς μέσα από πολιτισμικές ταυτίσεις.

Η νέα θεατρική πνοή θα γίνει ακόμα πιο δυνατή

Φαίνεται ότι οι αριθμοί προσώπων, χώρων, παραστάσεων, συνεχίζουν να μεγαλώνουν πέρα από κάθε λογικό περιορισμό και πέρα από κάθε λογική αξιολογήσης. Μπορεί, ας πούμε, να μην ανοίγουν καινούργια θέατρα με τους ρυθμούς της περασμένης δεκαετίας, πληθαίνουν όμως οι πολυχώροι που φιλοξενούν και θεατρικές παραστάσεις (όπως το EλCulture, το 6 D.O.G.S, το ΤΑF, το Beton7, το Βρυσάκι κ.ά.). Είναι χαρακτηριστικό ότι από τον Οκτώβριο έως και τον Μάιο του 2012 στους τρεις χώρους του πρωτοπόρου Bios (Main, Basement και Cinematheque) θα παρουσιαστούν 15 παραστάσεις από τους: Αbovo - Το Ίδρυμα, Vasistas - Spectacle, Χορίαμβος – Το θείο Τραγί (του Σκαρίμπα), Γιούλα Μπούνταλη και Σύλλα Τζουμέρκα - Debate, Ακύλλα Καραζήση - Μπροστά σ’ έναν ήρωα και Οι ιστορίες του κυρίου Νίκου (Το κοινόβιο, μέρος α’), Πρόδρομο Τσινικόρη - Σήμερα ούτε Άμλετ, Blue Plaque - Ο Πελεκάνος (του Στρίντμπεργκ), ομάδα Όριο - Σου ’πα, μου ’πες, Αλέξανδρο Αβρανά - Μικρή κατήχηση για τις κατώτερες τάξεις (του Στρίντμπεργκ), Μιχάλη Παλίλη - Τέλμα (Με αφορμή έναν αναγραμματισμό), ομάδα Επτά - Οίκοι Ανοχής, Ιωσήφ Βαρδάκη - Ι am my own wife (του Doug Wright), ομάδα Universalia - The Forest.

Νέο σημείο στον αθηναϊκό θεατρικό χάρτη είναι ο χώρος με το όνομα Baumstrasse (στον 2^ο όροφο βιοτεχνικού κτιρίου στην οδό Σερβίων 8, στον Βοτανικό) της ομάδας Δρόμος με Δέντρα (Μάρθα Φριντζήλα, Βασίλης Μαντζούκης, Δημήτρης Αγαρτζίδης κ.ά.), που θα παρουσιάσει την Ηλέκτρα του Ευριπίδη, την Αιώνια ιστορία της Αϋπνίας (μαζί με την Αθώα Ερέντιρα) του Μπόρχες, τη μουσική παράσταση Stacy του Βασίλη Μαντζούκη και μια παράσταση βασισμένη στις Τρεις Αδελφές του Τσέχωφ με τίτλο Α Μοscou, Στη Μόσχα, Το Μοscow, Nach Moscau. Κάθε Τετάρτη βράδυ θα φιλοξενούνται παραστάσεις Καραγκιόζη απ’ τον Άθω Δανέλλη.

Μεταξύ άλλων, έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς θα εξελιχθούν περιπτώσεις που έχουν ξεχωρίσει όπως ο Ανέστης Αζάς, ο Δημήτρης Καρατζάς, ο Έκτωρ Λυγίζος. Ο Καρατζάς θα σκηνοθετήσει τον Μικρό Έγιολφ του Ίψεν στο θέατρο Πόρτα και μαζί με τον Έκτορα Λυγίζο τον Θείο Βάνια του Τσέχωφ στο Δώμα του Θεάτρου του Νέου Κόσμου. Θα παίξουν κιόλας!

Η παλιά φρουρά θ’ ανασυνταχθεί

Οι πληθωρικοί αριθμοί διαμορφώνουν μία ημιεπαγγελματική συνθήκη, καθώς είναι αδύνατον κάποιος ν’ αντιμετωπίσει με την αναγκαία σοβαρότητα έναν χώρο όπου η εργασία καταλήγει να είναι κάτι σαν χόμπι. Η προχειρότητα συχνά ονομάζεται low budget παραγωγή και μια οποιαδήποτε «καλλιτεχνική» έκφραση περνιέται για καλλιτεχνική δημιουργία. Μικραίνει ο ορίζοντας, μικραίνουν και οι φιλοδοξίες και το καλλιτεχνικό έργο μιμείται το εύκολο κι επιπόλαιο της ιντερνετικής κοινωνικής δικτύωσης. Γι’ αυτό και αναζητώ τις παραστάσεις σκηνοθετών/ηθοποιών που παραμένουν αφοσιωμένοι στην τέχνη του θεάτρου. Αυτόν το χειμώνα οι προτάσεις κάποιων εξ αυτών είναι αληθινά ενδιαφέρουσες.

Η Ρούλα Πατεράκη στο Από Μηχανής Θέατρο θ’ ασχοληθεί με τον Κωνσταντίνο Χρηστομάνο σε δύο παραστάσεις (α’ μέρος, Κερένια Κούκλα, β' μέρος, Το βιβλίο της αυτοκράτειρας Ελισάβετ ή Φύλλα ημερολογίου) και με το Ξύπνημα των νεκρών του Ίψεν (τελευταίο έργο του συγγραφέα, ακόμη άπαιχτο στην Ελλάδα).

Στο ίδιο χώρο, ο Τάκης Τζαμαργιάς θα σκηνοθετήσει το Ευγενείς Αγωνίες του Σωτήρη Σαμπάνη (Α’ Κρατικό Βραβείο Θεατρικού Έργου 2009). Η νεότερη γενιά σκηνοθετών εκπροσωπείται απ’ την Κατερίνα Μπερδέκα, που θα παρουσιάσει το έργο του Εμανουέλ Νταρλέ Την Τρίτη στο σούπερ-μάρκετ, και τον Μιχάλη Κωνσταντάτο, που θα σκηνοθετήσει το Χ-Τοkio (Επιτόκιο) του νέου συγγραφέα Στέλιου Λυκουρέση.

Στο θέατρο Πορεία ο Δημήτρης Τάρλοου θα σκηνοθετήσει τον Αμερικανικό Βούβαλο (1975) του Ντέιβιντ Μάμετ, έργο με το οποίο ο ίδιος αναδείχθηκε ως ηθοποιός (στην παράσταση του θεάτρου Εμπρός, που είχε σκηνοθετήσει ο Τάσος Μπαντής το 1992). Τώρα τους τρεις ρόλους θα ερμηνεύσουν ο Αλέξανδρος Μυλωνάς, ο Γιώργος Γάλλος και ο Παναγιώτης Καλαντζής.

Τη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη θα ερμηνεύσει η Μπέτυ Αρβανίτη στο Θέατρο της οδού Κεφαλληνίας σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθηνού (ο οποίος συνυπογράφει και τη διασκευή, μαζί με τον Στρατή Πασχάλη). Στη διανομή συμμετέχουν η Τζίνη Παπαδοπούλου, η Λουκία Μιχαλοπούλου, η Λίλη Μέλεμε, ο Παναγιώτης Παναγόπουλος και ο Χάρης Χαραλάμπους. Στις δύο σκηνές του θεάτρου θα παρουσιαστούν ακόμη οι Λευκές Νύχτες, παράσταση βασισμένη στο ομότιτλο διήγημα του Ντοστογιέφκσι, με τη Λουκία Μιχαλοπούλου και τον Στάθη Μαντζώρο σκηνοθετημένους απ’ τον Δημήτρη Καταλειφό, και το Σκότωσε ό,τι αγαπάς, βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Αλέξη Σταμάτη, σε σκηνοθεσία Άρη Τρουπάκη με τον Αντώνη Καρυστινό και τη Δανάη Παπουτσή.

Έξι (!) νέες παραγωγές έχει προγραμματίσει το Θέατρο Τέχνης για τις δύο σκηνές του. Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο Υπόγειο ο Γιώργος Κιμούλης θα ερμηνεύει το Απλά και περίπλοκα του Τόμας Μπέρνχαρντ - κι αυτή είναι μία πρόταση που προκαλεί αυτομάτως ενδιαφέρον. Τις υπόλοιπες μέρες, η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου κι η Μαρίνα Καλογήρου θα ζωντανεύουν το Μετάξι του Αλεσάντρο Μπαρίκο σε σκηνοθεσία Μαριάννας Κάλμπαρη. Στη σκηνή της Φρυνίχου η Κάτια Γέρου, η Δήμητρα Χατούπη, η Μυρτώ Αλικάκη κι η Λουκία Πιστιόλα θα ερμηνεύσουν το Περιμένοντας τον Γκοντό σε σκηνοθεσία Κωστή Καπελώνη. Το Φεβρουάριο το έργο αλλάζει. Η Λένα Κιτσοπούλου σκηνοθετεί τον Γιάννο Περλέγκα και τη Μαρία Πρωτόπαππα στο Χαίρε Νύμφη του Γρηγορίου Ξενόπουλου.

Η Λυρική Σκηνή επιτέλους ανασυντάσσεται

Στα πολύ ευχάριστα της καινούργιας σεζόν εντάσσεται κι η πολιτική του Μύρωνα Μιχαηλίδη, νέου διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ν’ απευθυνθεί σε αναγνωρισμένους Έλληνες σκηνοθέτες για τις καινούργιες παραγωγές της. Έτσι, ο Σταμάτης Φασουλής σκηνοθετεί το Ελιξίριο του έρωτα του Γκαετάνο Ντονιτσέτι (πρεμιέρα 14 Οκτωβρίου), ο Θωμάς Μοσχόπουλος σκηνοθετεί το μουσικό έργο της Παιδικής Σκηνής (Παπουτσωμένος Γάτος του Τσεζάρ Κούι, πρεμιέρα στις 29 Οκτωβρίου), ο Πέτρος Ζούλιας ετοιμάζει την κωμική όπερα του Σπύρου Σαμάρα Κρητικοπούλα (πρεμιέρα 12 Νοεμβρίου).

Με ενδιαφέρον αναμένεται και η σκηνική προσέγγιση του Δημήτρη Μαυρίκιου, που σκηνοθετεί τον Χορό των μεταμφιεσμένων του Βέρντι (πρεμιέρα 17 Δεκεμβρίου). Το μιούζικαλ Ωνάσης-Κάλλας του συνθέτη Χρίστου Παπαγεωργίου, που θα σκηνοθετούσε ο Γιάννης Κακλέας, αναβάλλεται για την επόμενη χρονιά.

Στέγη ανοιχτή σε όλους

Τις ΤετARTες, η Στέγη ανοίγει τις πόρτες της σε όλες σχεδόν τις παραγωγές της, προσφέροντας το προνόμιο της αγοράς εισιτηρίων με μόλις €7 για τις καλύτερες θέσεις των σκηνών της. (Ισχύει για συγκεκριμένο αριθμό θέσεων.) Επιπλέον, επιτρέπει στο κοινό της ν’ απολαύσει παραγωγές υψηλής ποιότητας σ’ εξαιρετικά προσιτές τιμές. Με εισιτήρια που ξεκινούν από μόλις €4 για τις εκθέσεις, η πλειονότητα των παραστάσεων στην Κεντρική και στη Μικρή Σκηνή έχει εισιτήρια με μόλις €18. Οι φοιτητές, οι νέοι έως 26 ετών, τα άτομα άνω των 65 ετών καθώς και τα ΑΜΕΑ παρακολουθούν τις παραστάσεις της Στέγης με €10 και €15, στις κανονικές θέσεις.