Ακριβώς πριν από 100 χρόνια, ο 20χρονος Ναμπόκοφ έφτανε ως πρόσφυγας στον Πειραιά

Ακριβώς πριν από 100 χρόνια, ο 20χρονος Ναμπόκοφ έφτανε ως πρόσφυγας στον Πειραιά Facebook Twitter
Η οικογένεια Ναμπόκοφ στην Αγία Πετρούπολη γύρω στα 1907. Τρίτος από δεξιά ο μικρός Βλάντιμιρ και όρθιοι οι γονείς του Βλάντιμιρ Ντιμιτρίεβιτς Ναμπόκοφ και Έλενα Ιβάνοβα.
0

Αφού είχε περάσει πολλούς μήνες στο «καθαρτήριο» της Γιάλτας όπου είχαν συγκεντρωθεί πολλοί από όσους αντιφρονούντες είχαν διαφύγει νύχτα από τη Ρωσία μετά την επικράτηση της Επανάστασης, η οικογένεια Ναμπόκοφ – ο πατέρας του Βλάντιμιρ Ντιμιτρίεβιτς ήταν μέλος της μεταβατικής αστικής κυβέρνησης που είχε οριστεί μετά την πτώση του Τσάρου το 1917 – αναζήτησε καταφύγιο αρχικά στην Κωνσταντινούπολη.

Οι αρμόδιες αρχές εκεί όμως, ήδη πελαγωμένες από το κύμα προσφύγων που κατέφθανε από τη Ρωσία, τους έκαναν γνωστό ότι δεν μπορούν να τους προσφέρουν άσυλο. Αναγκάστηκαν τότε να επιβιβαστούν σε ένα ελληνικό φορτηγό πλοίο με προορισμό τον Πειραιά όπου έφτασαν στις 22 Απριλίου του 2019 ανήμερα των εικοστών γενεθλίων του συγγραφέα. Τη Ρωσία δεν θα την έβλεπε ποτέ ξανά.

Από την Αθήνα, η οικογένεια ξεκίνησε τη διαδρομή της κατά μήκος της Ευρώπης που θα την οδηγούσε αρχικά στην Αγγλία. Ο Βλάντιμιρ Ναμπόκοφ μπορεί να ήταν προνομιούχος γόνος μεγαλοαστών που όπως έλεγε χαριτολογώντας είχε ανατραφεί ως «ένα συνηθισμένο τρίγλωσσο παιδί», το είχε σκάσει όμως από την πατρίδα του χωρίς τα απαραίτητα χαρτιά για την εισαγωγή του στο πανεπιστήμιο.

«Τίποτε» θα έλεγε αργότερα, «δεν με κάνει να πλήττω μέχρι θανάτου όσο οι πολιτικές νουβέλες και η λογοτεχνία της κοινωνικής αναταραχής».

Τελικά τα κατάφερε να μπει στο Κέιμπριτζ και όταν αποφοίτησε πήγε να ξαναβρεί την οικογένειά του που είχε εγκατασταθεί στο Βερολίνο, όπως άλλωστε και η πλειοψηφία των Ρώσων εμιγκρέδων. Εκεί γνώρισε και την Βέρα Σλόνιμ, τη μέλλουσα σύζυγο του, η οποία είχε επίσης βιώσει μια περιπετειώδη απόδραση από την Αγία Πετρούπολη, αντιμετωπίζοντας επιπλέον δυσχέρειες επειδή ήταν Εβραία σε μια εποχή που ο αντισημιτισμός ήταν διαδομένος σε όλες τα στρώματα της ρωσικής κοινωνίας.

Η οικογένεια της είχε καταφέρει να διασχίσει σώα την Ουκρανία εν μέσω πογκρόμ και να φτάσει στο Βερολίνο, όπου λίγο καιρό μετά όμως ο πατέρας της θα δολοφονείτο σε μια πολιτική συγκέντρωση (το θέμα της οποίας ήταν «Η Αμερική και η Αναστήλωση της Ρωσίας») από έναν ακροδεξιό φανατικό.

Απρόθυμος να ενταχθεί στους γερμανικούς κύκλους ή να μάθει πάνω από μερικές φράσεις της γερμανικής γλώσσας, ο Ναμπόκοφ βιοποριζόταν στο Βερολίνο παραδίδοντας μαθήματα αγγλικών, πυγμαχίας και τένις. Μετέφρασε επίσης την «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» από τα αγγλικά στα ρωσικά. Η Βέρα εργαζόταν ως γραμματέας.

Τα πράγματα όμως είχαν αρχίσει να ζορίζουν, ειδικά από τη στιγμή που γεννήθηκε ο γιος τους το 1934. Λίγο αργότερα η Βέρα έχασε τη δουλειά της. Το φθινόπωρο του 1936 ο Ναμπόκοφ είχε ήδη ξεκινήσει επαφές στην προσπάθειά του να εξασφαλίσει τη μετάβαση της οικογένειας του στο Παρίσι που έμοιαζε η προφανής επιλογή νέου προορισμού.

Ακριβώς πριν από 100 χρόνια, ο 20χρονος Ναμπόκοφ έφτανε ως πρόσφυγας στον Πειραιά Facebook Twitter
Vladimir Nabokov’s immigrant identification card, Η ταυτότητα μετανάστη του Ναμπόκοφ κατά την έλευσή του στις ΗΠΑ το 1940.

«Αργοπεθαίνουμε από την πείνα και κανείς δε νοιάζεται», έγραφε το 1937 σε ένα ξάδελφό του στο Παρίσι, λίγο πριν ευοδωθούν τελικά οι προσπάθειες μετάβασης στη γαλλική πρωτεύουσα με την εξασφάλιση επαγγελματικής βίζας για εκείνον και τη γυναίκα του που έφτασε λίγο μετά για να αντικρύσει τις τεράστιες υψωμένες σβάστικες στο γερμανικό περίπτερο που είχε σχεδιάσει ο Άλμπερτ Σπεερ για την Διεθνή Έκθεση του Παρισιού.

Στο μεταξύ ο Ναμπόκοφ είχε ξεκινήσει τη συνεργασία του με μια ατζέντισα στη Νέα Υόρκη η οποία προς μεγάλη του απογοήτευση τον ενθάρρυνε να γράψει κάτι επίκαιρο και πολιτικό. «Τίποτε» θα έλεγε αργότερα, «δεν με κάνει να πλήττω μέχρι θανάτου όσο οι πολιτικές νουβέλες και η λογοτεχνία της κοινωνικής αναταραχής».

Παρ' όλα αυτά, λίγες εβδομάδες αργότερα, στο μπάνιο του παρισινού του διαμερίσματος, ξεκίνησε με βαριά καρδιά – «σαν πρωταθλητής καλλιτεχνικού πατινάζ που υποχρεώνεται να φορέσει πατίνια» - να γράφει στα αγγλικά. Τον ίδιο καιρό μια αμερικανική οργάνωση προσφύγων του εξασφάλισε βίζες για την Αμερική με την προοπτική να παραδώσει σειρά διαλέξεων με θέμα τη «μεταφυσική αναζήτηση», όμως έπρεπε να βρεθούν και τα ναύλα.

Τελικά τα ναύλα βρέθηκαν κι έτσι στις 19 Μαΐου του 1940, την ημέρα που οι Ναζί παράκαμπταν με άνεση τη γραμμή Μαζινό, οι Ναμπόκοφ σαλπάριζαν για την Αμερική. Ένα μήνα μετά από την άφιξή τους στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, οι Γερμανοί έμπαιναν θριαμβευτικά στο Παρίσι.

Με στοιχεία από τους New York Times

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ