Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter

Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ

0

Άραγε, έχει κανείς ανάγκη να του υπενθυμίσουν με άλλη μία έκθεση τη σημασία των βασικών στοιχείων της ζωγραφικής: του χρώματος, του φωτός και της σύνθεσης;

Η επιστροφή σε αυτά τα βασικά φαίνεται τυπολατρική και πασέ και δεν χρειάζεται να πάει κάποιος σε μια γκαλερί για να δει έργα ιμπρεσιονισμού και μετα-ιμπρεσιονισμού, τα οποία βρήκαν τον τρόπο να εισβάλουν στη μέινστριμ κουλτούρα εδώ και πολύ καιρό.

Και είναι παντού, από μαξιλαράκια και παζλ, μέχρι θήκες για κινητά και κολλάν για γυμναστική. Ωστόσο, είμαι μαγεμένος από την έκθεση Πιερ Μπονάρ: Το Χρώμα της Μνήμης που μπορείς να δεις τώρα στην Tate Modern.


Από τη μία είναι εντυπωσιακό να βλέπεις ότι η Tate φιλοξενεί μια έκθεση που περιστρέφεται γύρω από τα ίδια παλιά θέματα και το έργο ενός καλλιτέχνη που έχει παρουσιαστεί σε αμέτρητες εκθέσεις σε ολόκληρο τον κόσμο.

Από την άλλη, η κατά κάποιον τρόπο αμφιλεγόμενη θέση του Μπονάρ στην ιεραρχία του μοντερνισμού δικαιολογεί μία περαιτέρω εξέταση.

Η Tate συμβουλεύει «να κοιτάζεις τους πίνακες της έκθεσης με αργό ρυθμό», αλλά είναι περιττό να σου πουν ότι πρέπει να δώσεις ιδιαίτερη προσοχή, όταν περιτριγυρίζεσαι από αυτούς τους καλειδοσκοπικούς πίνακες που σε βυθίζουν στον κόσμο τους.

Για τους νεότερους συναδέλφους του, οι οποίοι πειραματίστηκαν με τον κυβισμό και τον εξπρεσιονισμό, ο Μπονάρ αντιπροσώπευε έναν καλλιτέχνη που ποτέ δεν ακολούθησε τα εξελισσόμενα στυλ της εποχής του.

Ο Πικάσο αποκαλούσε τους πίνακες του Μπονάρ «ένα ποτ πουρί αναποφασιστικότητας» και τον κατηγορούσε ότι δεν ήταν αρκετά διανοούμενος.

Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Καφές, 1915

Η έκθεση δεν εστιάζει στην υποτιθέμενη «αναποφασιστικότητα» του Μπονάρ, αλλά εξετάζει προσεκτικά την μέθοδο της δουλειάς του. Ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης δεν είχε ποτέ εκτιμηθεί για τους πίνακες που έφτιαχνε αναπαριστώντας αυτά που έβλεπε, και στην ώριμη περίοδό του δούλευε αποκλειστικά από μνήμης.

Ωστόσο, οι πίνακές του είναι κάτι πολύ περισσότερο από απλές ιμπρεσιονιστικές αφηγήσεις περασμένων γεγονότων. Θυμίζουν σελίδες από ένα εικονογραφημένο ημερολόγιο, συχνά αναθεωρημένες και ξαναγραμμένες καθώς οι αναμνήσεις του άλλαζαν.

Όση ώρα περπατούσα ανάμεσα στα εκτεθειμένα με χρονολογική σειρά έργα του στις αίθουσες της Tate, εντόπισα τα πειράματά του με το χρώμα. Είναι ξεκάθαρο πια ότι με το πέρασμα των χρόνων η παλέτα του Μπονάρ γίνεται όλο και πιο τολμηρή και λιγότερο συμβατική.


Η Tate συμβουλεύει «να κοιτάζεις τους πίνακες της έκθεσης με αργό ρυθμό», αλλά είναι περιττό να σου πουν ότι πρέπει να δώσεις ιδιαίτερη προσοχή, όταν περιτριγυρίζεσαι από αυτούς τους καλειδοσκοπικούς πίνακες που σε βυθίζουν στον κόσμο τους.

Περνώντας τον περισσότερο χρόνο του έξω από την καλλιτεχνική σκηνή του Παρισιού, ο Μπονάρ αφοσιώθηκε στην προσεκτική παρατήρηση του περιβάλλοντός του: του σπιτιού του, των ειδυλλιακών τοπίων της γαλλικής ριβιέρας, της συζύγου του.

Παρ' όλη την ομοιότητα της θεματικής του, οι πίνακές του ποτέ δεν γίνονται μονότονοι και βαρετοί, δεν έχουν τίποτα το περιττό. Ο καθένας έχει μία ιδιαίτερη ζωντάνια.

Μεγάλης κλίμακας πίνακες όπως «Το Καλοκαίρι» (1917) σε προκαλούν να εντοπίσεις τα σχέδια και τις πινελιές: είναι απαλές, χαλαρές και εκφραστικές και δημιουργούν λαμπερά τοπία που αντανακλούν την αναταραχή και την αβεβαιότητα της εποχής.

Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Γυμνή στο μπάνιο, 1936


Η συναισθηματική δύναμη των έργων του Μπονάρ είναι ιδιαίτερα εμφανής σε πολλούς από τους πίνακες της συζύγου του και στο αγαπημένο του μοντέλο, την Marthe, που πάλευε με πολλές αρρώστιες σε όλη τη διάρκεια της ζωής της. Απεικονίζεται σε ήσυχες φάσεις της καθημερινότητάς της: την ώρα που κάνει ιαματικά λουτρά, όταν αλλάζει τα ρούχα της.

Στον πίνακα «Γυμνή στο μπάνιο» (1936), το νερό είναι θολό, και τα όρια ανάμεσα στην μπανιέρα και το υπόλοιπο δωμάτιο είναι δυσδιάκριτα, κάνοντας το εύθραυστο, επιμηκυσμένο σώμα της Marthe να φαίνεται ότι το καταπίνει το περιβάλλον.


Εκτός από τους πίνακες, η έκθεση περιέχει αρκετές φωτογραφίες των Andre Ostier και Henri Cartier-Bresson που καταγράφουν το στούντιο του Μπονάρ στη νότια Γαλλία. Προσφέρουν μια εικόνα της ιδιωτικής του ζωής, παρουσιάζοντάς τον να περιτριγυρίζεται από φίλους και συγγενείς.


Σε μία αίθουσα οι πίνακες εκτίθενται χωρίς τις κορνίζες τους, αναπαριστώντας τον τρόπο που δούλευε συνήθως. Αντί να χρησιμοποιήσει καβαλέτα, ζωγράφιζε απευθείας σε καμβάδες κρεμασμένους στους τοίχους.

Μέχρι να φτάσω σε αυτό το σημείο της έκθεσης, είχα συνηθίσει να βλέπω τους πίνακές του στολισμένους με φανταχτερά σκαλιστές, επιχρυσωμένες κορνίζες, έτσι η απουσία τους πρόσφερε μια φρέσκια προοπτική.

Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
O Πιερ Μπονάρ φωτογραφημένος το 1941 από τον Αντρέ Οστιέ. © André Ostier, image courtesy Indivision A. et A. Ostier

Αυτή η μικρή κίνηση του μουσείου αυξάνει δραστικά την απόσταση ανάμεσα στο ίδρυμα και τα έργα τέχνης. Αμέσως φέρνει στον νου την εικόνα του Μπονάρ, καθισμένου μπροστά από τους πίνακές του, με τα χέρια στα γόνατα, βυθισμένου στις αναμνήσεις του.


Οι πίνακες που έκανε προς το τέλος της ζωής του έγιναν πιο ασαφείς, χαοτικοί και αόριστοι, με εμφανή σημάδια μελαγχολίας λόγω της απώλειας της γυναίκας του.

Τα τοπία του δεν θυμίζουν καμία εποχή, τα αυτοπορτρέτα του μοιάζουν στοιχειωμένα. Είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις το χιόνι από τη σκιά, τη σιλουέτα από το φόντο.


Η έκθεση εξετάζει τις προφανείς διαστάσεις της τέχνης του, αλλά, επιλέγοντας να επικεντρωθεί στην ώριμη περίοδό του –ξεκινώντας από το 1912, όταν το χρώμα έγινε βασικό μέλημά του, μέχρι τον θάνατό του το 1947–, εγγυάται μια προσεκτικά επιλεγμένη συλλογή από σαγηνευτικούς πίνακες.

Επανεξετάζοντας την κληρονομιά του, η Tate προσφέρει μια αρκετά διαφοροποιημένη ματιά στο έργο του Μπονάρ, παρουσιάζοντάς τον όχι ως τον «ζωγράφο της ευτυχίας», όπως τον έχουν χαρακτηρίσει πολλοί κριτικοί, αλλά ως έναν ζωγράφο με απίστευτες ικανότητες και ευαισθησία.

Το κείμενο αποτελεί απόδοση στα ελληνικά άρθρου που δημοσιεύτηκε στο hyperallergic.com

Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Καλοκαίρι, 1917
Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Η κίτρινη βάρκα, 1936-1938
Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Το τραπέζι, 1925.
Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Το παράθυρο, 1925
Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Pont de la Concorde 1913/1915
Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, The Bowl of Milk, 1919
Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Nude Bending Down, 1923
Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Γυμνή στο Μπάνιο, 1925
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η μεγαλειώδης έκθεση του Ρέμπραντ στην Ολλανδία ξεκινά. Δείτε μερικά αριστουργήματα σε HD

Εκθέσεις / Η μεγαλειώδης έκθεση του Ρέμπραντ στην Ολλανδία ξεκινά. Δείτε μερικά αριστουργήματα σε HD

Με αφορμή την συμπλήρωση 350 χρόνων από το θάνατο του Ρέμπραντ το Rijksmuseum στο Άμστερνταμ χαρακτήρισε το 2019 ως «έτος του Ρέμπραντ» και διοργανώνει σειρά από εκθέσεις και εκδηλώσεις.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«ΤΕΧΝΗ – ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ»: Η διαρκής συμβολή των δύο ομάδων στην ανεπανάληπτη πολιτισμική κίνηση της Θεσσαλονίκης

Εικαστικά / «Διαγώνιος» και «Τέχνη»: Πρόσφεραν παιδεία στη Θεσσαλονίκη. Τώρα συναντιούνται ξανά σε μια έκθεση

Η «Διαγώνιος» του Ντίνου Χριστιανόπουλου και η Καλλιτεχνική Εταιρεία «Τέχνη» επιστρέφουν στο προσκήνιο μέσα από ένα αφιέρωμα στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, που αναδεικνύει δύο ιστορικές ομάδες της πνευματικής ζωής της Θεσσαλονίκης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «λίστα Τραμπ» και τα «απαράδεκτα έργα τέχνης» οδηγούν σε μια άλλη Αμερική

Εικαστικά / Tο μένος του Τραμπ για το Smithsonian: Λογοκρισία, ρατσισμός, λίστες με «απαράδεκτα» έργα

Με στόχο το μεγαλύτερο συγκρότημα μουσείων και ερευνητικών κέντρων στον κόσμο, ο Τραμπ επιχειρεί να ασκήσει έλεγχο και λογοκρισία σε έργα τέχνης και στο περιεχόμενο εκθέσεων, κατηγορώντας το Smithsonian ως «woke» και απειλώντας με περικοπές της χρηματοδότησής του.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το σπίτι-μουσείο της Πολίν Καρπίδα βγάζει τους θησαυρούς του στο σφυρί (μέχρι κεραίας)

Εικαστικά / Το σπίτι-μουσείο της Πολίν Καρπίδα βγάζει τους θησαυρούς του στο σφυρί (μέχρι κεραίας)

Μια από τις πιο εξέχουσες συλλέκτριες στην Ευρώπη, η οποία έχει αφήσει το αποτύπωμά της και στην Ύδρα, αποφάσισε να πουλήσει τη συλλογή σουρεαλιστικής και μεταπολεμικής τέχνης που στεγάζει στο σπίτι της στο Λονδίνο -τη μεγαλύτερη αυτού του είδους- σε μια δημοπρασία-ορόσημο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χάρις Επαμεινώνδα: Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις

Εικαστικά / Χάρις Επαμεινώνδα: «Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις»

Η βραβευμένη με Αργυρό Λέοντα Κύπρια εικαστικός συνθέτει έναν κόσμο θραυσμάτων, αποκομμάτων της εσωτερικότητας, με ελλειπτικές εικόνες, τον οποίο μας προκαλεί να ανακατασκευάσουμε μέσα από τη σταδιακή του αποκάλυψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
 Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Εικαστικά / Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Οι δύο καλλιτέχνες με καταγωγή από Κύπρο και Ελλάδα αντίστοιχα, παρουσιάζουν νέα έργα τους σε μια από τις σημαντικότερες εικαστικές διοργανώσεις της Βρετανίας που φιλοξενεί 30 καλλιτέχνες και συλλογικότητες, με αναθέσεις και θεματικές που έχουν να κάνουν με τη γεωγραφία και τις αξίες που διαπερνούν την πόλη αυτή: καταγωγή και μνήμη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση για την πολύχρωμη, πολύπλοκη Αθήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Εικαστικά / Μια έκθεση για την πολύχρωμη και πολύπλοκη Αθήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Ο Τόνι Μιλάκης καταγράφει μια πόλη που η πραγματικότητα προσφέρει τις καλύτερες ζωγραφικές λύσεις, που ακόμη και το πιο ευφάνταστο μυαλό ενός καλλιτέχνη δεν μπορεί να τις επινοήσει.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
CHECK Ο Ζαν Φρανσουά Μιλέ και η ατέρμονη γοητεία της φύσης και των εργατών της γης

Εικαστικά / Ζαν Φρανσουά Μιλέ: ο ζωγράφος που ο Βαν Γκογκ αποκαλούσε «πρωτοπόρο»

«Όσο το σκέφτομαι, τόσο περισσότερο νομίζω ότι ο Μιλέ πίστευε σε κάτι ανώτερο» έγραφε ο Βαν Γκογκ για τον «ζωγράφο των χωρικών» αλλά και έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του γαλλικού ρεαλισμού. Η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου τον τιμά με μια μεγάλη έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το Μοναστήρι του Καρόλου: Το μουσείο του «κομμωτή των σταρ»

Εικαστικά / Κάρολος: O «κομμωτής των σταρ» έχει πλέον δικό του μουσείο στα Χανιά

Το «Μοναστήρι του Καρόλου», ένα ενετικό κτίσμα του 1583 και κατοικία του αυτοδίδακτου δημιουργού από το 1991, έχει μετατραπεί σε ένα μοναδικό καταφύγιο όπου συνυπάρχουν η ιστορία της κομμωτικής, έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών μαζί με μνήμες της Μαρίας Κάλλας, της Μπριζίτ Μπαρντό αλλά και της Μαντάμ Ορτάνς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιγάντιοι φαλλοί, το σεξ ως ζωτική δύναμη: Τα «ερωτικά» του Takis αναστατώνουν ακόμα

Εικαστικά / Γιγάντιοι φαλλοί, το σεξ ως ζωτική δύναμη: Τα «ερωτικά» του Takis αναστατώνουν ακόμα

«Τα έργα του αποθεώνουν την ικανότητα του έρωτα να μας αποσπά από την ιδέα του θανάτου». Και έχουμε την ευκαιρία να τα δούμε στην αναδρομική έκθεση του Ιδρύματος Γουλανδρή στην Άνδρο, και στην Αθήνα. Όλα σχεδόν, εκτός από το πιο γνωστό του, το οποίο οι επιμελητές απέρριψαν ως «κραυγαλέο»...
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το Fondation Louis Vuitton υποδέχεται 270 έργα του Gerhard Richter σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση

Εικαστικά / Gerhard Richter: «Τώρα που δεν απέμειναν ιερείς ή φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες είναι οι σημαντικότεροι άνθρωποι στον κόσμο»

270 έργα ενός από τους σημαντικότερους εν ζωή ζωγράφους θα εκτεθούν το φθινόπωρο στο Fondation Louis Vuitton σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Εικαστικά / Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Μια διεθνής έκθεση με 241 φωτογραφίες, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν δει το φως δημοσιότητας και αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ζωής της πιο διάσημης ζωγράφου του 20ού αιώνα, κάνει στάση το φθινόπωρο στη συμπρωτεύουσα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ