Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter

Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ

0

Άραγε, έχει κανείς ανάγκη να του υπενθυμίσουν με άλλη μία έκθεση τη σημασία των βασικών στοιχείων της ζωγραφικής: του χρώματος, του φωτός και της σύνθεσης;

Η επιστροφή σε αυτά τα βασικά φαίνεται τυπολατρική και πασέ και δεν χρειάζεται να πάει κάποιος σε μια γκαλερί για να δει έργα ιμπρεσιονισμού και μετα-ιμπρεσιονισμού, τα οποία βρήκαν τον τρόπο να εισβάλουν στη μέινστριμ κουλτούρα εδώ και πολύ καιρό.

Και είναι παντού, από μαξιλαράκια και παζλ, μέχρι θήκες για κινητά και κολλάν για γυμναστική. Ωστόσο, είμαι μαγεμένος από την έκθεση Πιερ Μπονάρ: Το Χρώμα της Μνήμης που μπορείς να δεις τώρα στην Tate Modern.


Από τη μία είναι εντυπωσιακό να βλέπεις ότι η Tate φιλοξενεί μια έκθεση που περιστρέφεται γύρω από τα ίδια παλιά θέματα και το έργο ενός καλλιτέχνη που έχει παρουσιαστεί σε αμέτρητες εκθέσεις σε ολόκληρο τον κόσμο.

Από την άλλη, η κατά κάποιον τρόπο αμφιλεγόμενη θέση του Μπονάρ στην ιεραρχία του μοντερνισμού δικαιολογεί μία περαιτέρω εξέταση.

Η Tate συμβουλεύει «να κοιτάζεις τους πίνακες της έκθεσης με αργό ρυθμό», αλλά είναι περιττό να σου πουν ότι πρέπει να δώσεις ιδιαίτερη προσοχή, όταν περιτριγυρίζεσαι από αυτούς τους καλειδοσκοπικούς πίνακες που σε βυθίζουν στον κόσμο τους.

Για τους νεότερους συναδέλφους του, οι οποίοι πειραματίστηκαν με τον κυβισμό και τον εξπρεσιονισμό, ο Μπονάρ αντιπροσώπευε έναν καλλιτέχνη που ποτέ δεν ακολούθησε τα εξελισσόμενα στυλ της εποχής του.

Ο Πικάσο αποκαλούσε τους πίνακες του Μπονάρ «ένα ποτ πουρί αναποφασιστικότητας» και τον κατηγορούσε ότι δεν ήταν αρκετά διανοούμενος.

Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Καφές, 1915

Η έκθεση δεν εστιάζει στην υποτιθέμενη «αναποφασιστικότητα» του Μπονάρ, αλλά εξετάζει προσεκτικά την μέθοδο της δουλειάς του. Ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης δεν είχε ποτέ εκτιμηθεί για τους πίνακες που έφτιαχνε αναπαριστώντας αυτά που έβλεπε, και στην ώριμη περίοδό του δούλευε αποκλειστικά από μνήμης.

Ωστόσο, οι πίνακές του είναι κάτι πολύ περισσότερο από απλές ιμπρεσιονιστικές αφηγήσεις περασμένων γεγονότων. Θυμίζουν σελίδες από ένα εικονογραφημένο ημερολόγιο, συχνά αναθεωρημένες και ξαναγραμμένες καθώς οι αναμνήσεις του άλλαζαν.

Όση ώρα περπατούσα ανάμεσα στα εκτεθειμένα με χρονολογική σειρά έργα του στις αίθουσες της Tate, εντόπισα τα πειράματά του με το χρώμα. Είναι ξεκάθαρο πια ότι με το πέρασμα των χρόνων η παλέτα του Μπονάρ γίνεται όλο και πιο τολμηρή και λιγότερο συμβατική.


Η Tate συμβουλεύει «να κοιτάζεις τους πίνακες της έκθεσης με αργό ρυθμό», αλλά είναι περιττό να σου πουν ότι πρέπει να δώσεις ιδιαίτερη προσοχή, όταν περιτριγυρίζεσαι από αυτούς τους καλειδοσκοπικούς πίνακες που σε βυθίζουν στον κόσμο τους.

Περνώντας τον περισσότερο χρόνο του έξω από την καλλιτεχνική σκηνή του Παρισιού, ο Μπονάρ αφοσιώθηκε στην προσεκτική παρατήρηση του περιβάλλοντός του: του σπιτιού του, των ειδυλλιακών τοπίων της γαλλικής ριβιέρας, της συζύγου του.

Παρ' όλη την ομοιότητα της θεματικής του, οι πίνακές του ποτέ δεν γίνονται μονότονοι και βαρετοί, δεν έχουν τίποτα το περιττό. Ο καθένας έχει μία ιδιαίτερη ζωντάνια.

Μεγάλης κλίμακας πίνακες όπως «Το Καλοκαίρι» (1917) σε προκαλούν να εντοπίσεις τα σχέδια και τις πινελιές: είναι απαλές, χαλαρές και εκφραστικές και δημιουργούν λαμπερά τοπία που αντανακλούν την αναταραχή και την αβεβαιότητα της εποχής.

Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Γυμνή στο μπάνιο, 1936


Η συναισθηματική δύναμη των έργων του Μπονάρ είναι ιδιαίτερα εμφανής σε πολλούς από τους πίνακες της συζύγου του και στο αγαπημένο του μοντέλο, την Marthe, που πάλευε με πολλές αρρώστιες σε όλη τη διάρκεια της ζωής της. Απεικονίζεται σε ήσυχες φάσεις της καθημερινότητάς της: την ώρα που κάνει ιαματικά λουτρά, όταν αλλάζει τα ρούχα της.

Στον πίνακα «Γυμνή στο μπάνιο» (1936), το νερό είναι θολό, και τα όρια ανάμεσα στην μπανιέρα και το υπόλοιπο δωμάτιο είναι δυσδιάκριτα, κάνοντας το εύθραυστο, επιμηκυσμένο σώμα της Marthe να φαίνεται ότι το καταπίνει το περιβάλλον.


Εκτός από τους πίνακες, η έκθεση περιέχει αρκετές φωτογραφίες των Andre Ostier και Henri Cartier-Bresson που καταγράφουν το στούντιο του Μπονάρ στη νότια Γαλλία. Προσφέρουν μια εικόνα της ιδιωτικής του ζωής, παρουσιάζοντάς τον να περιτριγυρίζεται από φίλους και συγγενείς.


Σε μία αίθουσα οι πίνακες εκτίθενται χωρίς τις κορνίζες τους, αναπαριστώντας τον τρόπο που δούλευε συνήθως. Αντί να χρησιμοποιήσει καβαλέτα, ζωγράφιζε απευθείας σε καμβάδες κρεμασμένους στους τοίχους.

Μέχρι να φτάσω σε αυτό το σημείο της έκθεσης, είχα συνηθίσει να βλέπω τους πίνακές του στολισμένους με φανταχτερά σκαλιστές, επιχρυσωμένες κορνίζες, έτσι η απουσία τους πρόσφερε μια φρέσκια προοπτική.

Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
O Πιερ Μπονάρ φωτογραφημένος το 1941 από τον Αντρέ Οστιέ. © André Ostier, image courtesy Indivision A. et A. Ostier

Αυτή η μικρή κίνηση του μουσείου αυξάνει δραστικά την απόσταση ανάμεσα στο ίδρυμα και τα έργα τέχνης. Αμέσως φέρνει στον νου την εικόνα του Μπονάρ, καθισμένου μπροστά από τους πίνακές του, με τα χέρια στα γόνατα, βυθισμένου στις αναμνήσεις του.


Οι πίνακες που έκανε προς το τέλος της ζωής του έγιναν πιο ασαφείς, χαοτικοί και αόριστοι, με εμφανή σημάδια μελαγχολίας λόγω της απώλειας της γυναίκας του.

Τα τοπία του δεν θυμίζουν καμία εποχή, τα αυτοπορτρέτα του μοιάζουν στοιχειωμένα. Είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις το χιόνι από τη σκιά, τη σιλουέτα από το φόντο.


Η έκθεση εξετάζει τις προφανείς διαστάσεις της τέχνης του, αλλά, επιλέγοντας να επικεντρωθεί στην ώριμη περίοδό του –ξεκινώντας από το 1912, όταν το χρώμα έγινε βασικό μέλημά του, μέχρι τον θάνατό του το 1947–, εγγυάται μια προσεκτικά επιλεγμένη συλλογή από σαγηνευτικούς πίνακες.

Επανεξετάζοντας την κληρονομιά του, η Tate προσφέρει μια αρκετά διαφοροποιημένη ματιά στο έργο του Μπονάρ, παρουσιάζοντάς τον όχι ως τον «ζωγράφο της ευτυχίας», όπως τον έχουν χαρακτηρίσει πολλοί κριτικοί, αλλά ως έναν ζωγράφο με απίστευτες ικανότητες και ευαισθησία.

Το κείμενο αποτελεί απόδοση στα ελληνικά άρθρου που δημοσιεύτηκε στο hyperallergic.com

Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Καλοκαίρι, 1917
Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Η κίτρινη βάρκα, 1936-1938
Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Το τραπέζι, 1925.
Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Το παράθυρο, 1925
Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Pont de la Concorde 1913/1915
Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, The Bowl of Milk, 1919
Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Nude Bending Down, 1923
Η σαγήνη των όψιμων έργων του Πιερ Μπονάρ Facebook Twitter
Πιερ Μπονάρ, Γυμνή στο Μπάνιο, 1925
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η μεγαλειώδης έκθεση του Ρέμπραντ στην Ολλανδία ξεκινά. Δείτε μερικά αριστουργήματα σε HD

Εκθέσεις / Η μεγαλειώδης έκθεση του Ρέμπραντ στην Ολλανδία ξεκινά. Δείτε μερικά αριστουργήματα σε HD

Με αφορμή την συμπλήρωση 350 χρόνων από το θάνατο του Ρέμπραντ το Rijksmuseum στο Άμστερνταμ χαρακτήρισε το 2019 ως «έτος του Ρέμπραντ» και διοργανώνει σειρά από εκθέσεις και εκδηλώσεις.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT
Project Mycelium: Η διάβρωση, η αναγέννηση και τα μανιτάρια που φυτρώνουν σε μια φανταστική τουαλέτα της Κάλλας

Εικαστικά / Μια πρωτοποριακή συνάντηση τέχνης, επιστήμης, ιστορίας και οικολογίας

Στο Project Mycelium, τρία εντυπωσιακά κοστούμια, που θα μπορούσαν να φοράνε η Μαρία Κάλλας, η βασίλισσα Αμαλία και ο Ιωάννης Καποδίστριας, καταβροχθίζονται από ζωντανούς μύκητες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Εικαστικά / Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Η 27χρονη εικαστικός μιλά για τη διαδρομή της από την Αθήνα στο Λος Άντζελες, για το πώς το ερωτικό πάθος μεταμόρφωσε την τέχνη της, καθώς και για τη μυστικιστική διάσταση στα έργα της. Για τη γνωριμία της με τη Lana Del Rey απέφυγε να μιλήσει.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
«Η εμμονή του βλέμματος»: Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

The Review / Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

Ποιο είναι το αποκαλούμενο «εθνικό αφήγημα» που υπηρετεί η Εθνική Πινακοθήκη; Ο Χρήστος Παρίδης συζητά με τον δημοσιογράφο και επιμελητή εκθέσεων Δημήτρη Τρίκα για τη νέα επετειακή έκθεση στη μνήμη του Παναγιώτη Τέτση, η οποία μόλις εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου / Περικλής Βυζάντιος: από το Παρίσι της Μπελ Επόκ στο φως της Ύδρας 

Εικαστικά / Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου

Μια ανασκόπηση της ζωής και του έργου του ζωγράφου, που ήταν γνωστός για τα ελληνικά τοπία και την Ύδρα, με αφορμή την αναδρομική έκθεση του Περικλή και του Ντίκου Βυζάντιου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
 Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Εικαστικά / Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Με αφορμή την αναδρομική έκθεση στη Συλλογή Peggy Guggenheim στη Βενετία, έφτασε η στιγμή να ανακαλύψουμε τη ζωγράφο που θεωρείται εθνικός θησαυρός για την Πορτογαλία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Εικαστικά / Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Μια νέα έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι με πορτρέτα της κόρης του Ανρί Ματίς, Μαργκερίτ, προσφέρει μια νέα οπτική στο έργο του μεγάλου Γάλλου καλλιτέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ