Μικρή επανεκτίμηση της κινηματογραφικής Μελίνας στα 25 χρόνια από τον θάνατό της

Μικρή επανεκτίμηση της κινηματογραφικής Μελίνας στα 25 χρόνια από τον θάνατό της Facebook Twitter
Η Μελίνα Μερκούρη στη ¨Στέλλα" (1955) του Μιχάλη Κακογιάννη
4

Θυμάμαι κάποτε στο πλαίσιο ενός άρθρου για τις πιο σημαντικές / αγαπημένες ελληνικές ταινίες, ένας επιφανής Έλληνας κριτικός κινηματογράφου, ερωτηθείς για την «Στέλλα», είχε απαντήσει υποτιμητικά ότι «δεν εκτιμά τα μελό».

Μπορεί να ήταν οπαδός του «Δράκου», γούστα είναι αυτά, αλλά είχα την αίσθηση ότι επιθυμούσε να υπονοήσει και κάτι μειωτικό για την πρωταγωνίστρια της ταινίας του Μιχάλη Κακογιάννη.

Προσωπικά, θεωρώ την «Στέλλα», όπως και τις δύο ταινίες του Κακογιάννη που ακολούθησαν – «Το τελευταίο ψέμα» (ή όπως προβλήθηκε έξω, "A Matter of Dignity») και «Το κορίτσι με τα μαύρα» - εξαιρετικά κοινωνικά δράματα - ή μελοδράματα - διεθνούς κλάσης.

Υπάρχει μια ιδιαίτερη νοσταλγική ποιότητα στη «Φαίδρα» και μια πραγματικά εθιστική ντελιριακή ανεμελιά και μια ασυμβίβαστη ευζωία σε όλες σχεδόν τις υπόλοιπες. Δεν είναι μικρά πράγματα αυτά.

Πέρα από αυτό όμως, είναι εντελώς αδύνατο να διανοηθεί κανείς την «Στέλλα» με διαφορετική πρωταγωνίστρια, όχι τόσο επειδή μοιάζει ακόμα και σήμερα τόσο ιδιοσυγκρασιακή η περιφορά της Μερκούρη στην ταινία σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ηρωίδα του ελληνικού σινεμά, αλλά επειδή καταφέρνει να μοιάζει συγχρόνως αυθεντική και πέρα (ή μπροστά) από την εποχή της. Ακόμα κι αν σε ατάκες όπως το «Και τι είμαι εγώ για να μ' αλλάζουν βρε αδερφέ ; Γραμμόφωνο;» της έβγαινε λίγο βεβιασμένη η δικαιωματική αγανάκτηση.

Την ίδια εποχή (μέσα της δεκαετίας του '50) ο Ζυλ Ντασέν είχε ήδη σκηνοθετήσει κάποια εξαιρετικά νουάρ όπως το "The Naked City" (1949) ή το «Η νύχτα και η πόλη» (1950), πριν υποχρεωθεί να εγκαταλείψει το Χόλιγουντ εξαιτίας της λαίλαπας του Μακαρθισμού.

Κατά την περιπλάνησή του όμως στην Ευρώπη, η μοίρα του επεφύλασσε να γνωρίσει τη Μελίνα. Και πέρασαν αυτοί καλά κι εμείς - ως θεατές - μάλλον χειρότερα.

Γράφει επ΄ αυτού με γλαφυρό ύφος, ο ιστορικός του σινεμά Ντέιβιντ Τόμσον στο λήμμα του για τον Ντασέν στο The New Biographical Dictionary of Film:

«Ο Ντασέν με τη Μελίνα δημιούργησαν κάποιες από τις πιο ιδιαίτερες κακές ταινίες της δεκαετίας του '60 – ταινίες που υπερβαίνουν τις αδυναμίες τους και καταλήγουν αγρίως απολαυστικές καθώς ο θεατής περιμένει να δει μέχρι πού μπορεί να φτάσει η επιδεικτική τους επιτήδευση. Με καλή παρέα και ποτό, η «Φαίδρα» και το «10:30 ένα καλοκαιρινό βράδυ» μπορούν να αποτρέψουν επίδοξους αυτόχειρες από κάθε δυσοίωνη σκέψη. Υπάρχουν βέβαια κι αυτοί που βρήκαν το «Ποτέ την Κυριακή» χαριτωμένο και το «Τοπ Καπί» συναρπαστικό. Μάλλον θα είχαν πιει κάτι παραπάνω...»

Μικρή επανεκτίμηση της κινηματογραφικής Μελίνας στα 25 χρόνια από τον θάνατό της Facebook Twitter
Με τον Άντονι Πέρκινς στην "Φαίδρα" (1962) του Ζυλ Ντασέν

Η αυτοεξορία δεν λειτουργεί πάντα ευεργετικά στη δημιουργική διαδικασία, όπως απέδειξε η κινηματογραφική πορεία του συμπαθέστατου Ντασέν μετά τη φυγή του από τις ΗΠΑ, όμως ο χαρακτηρισμός «κακές» - έστω και απολαυστικά κακές – είναι υπερβολικός νομίζω, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς τον ανταγωνισμό στην πιο προβληματική δεκαετία του "mainstream" σινεμά.

Υπάρχει μια ιδιαίτερη νοσταλγική ποιότητα στη «Φαίδρα» και μια πραγματικά εθιστική ντελιριακή ανεμελιά και μια ασυμβίβαστη ευζωία σε όλες σχεδόν τις υπόλοιπες. Δεν είναι μικρά πράγματα αυτά.

Η αλήθεια είναι όμως ότι δεν παλεύεται η φολκλόρ υστερία του «Ποτέ την Κυριακή», ταινία που μας ανέδειξε τουριστικώς στα πέρατα του σύμπαντος, αλλά αγαπήθηκε από το ελληνικό κοινό λιγότερο ακόμα κι από τον «Ζορμπά».

Φυσικά, η Μελίνα Μερκούρη ορίζεται με διάφορες άλλες ιδιότητες πέραν αυτής της κινηματογραφικής σταρ. Μεταξύ άλλων, υπήρξε επίσημη και ανεπίσημη πρόξενος της χώρας πριν πολιτευτεί καν, και μετά έγινε εμβληματική ΠΑΣΟΚάρα και ακόμα πιο εμβληματική Υπουργός Πολιτισμού που - ασχέτως της όποιας αξιολόγησης της θητείας της - σκιάζει ακόμα οποιονδήποτε άλλο/η βρέθηκε σ΄ αυτό το πόστο.

Κάποτε όμως ήταν η «Στέλλα» και είχε καταφέρει να αλλάξει μόνη της – έστω και προσωρινά – το υπόδειγμα μιας κινηματογραφικής ηρωίδας στο ελληνικό σινεμά.

Οθόνες
4

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Οθόνες / American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Η American Apparel πουλούσε απελευθέρωση, αλλά πίσω από τις βιτρίνες και το φίνο βαμβάκι το brand ήταν βουτηγμένο στα σκάνδαλα: σεξουαλική παρενόχληση, κατάχρηση εξουσίας και ένα εργασιακό κλίμα που κάθε άλλο παρά cool ήταν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Movies

Οθόνες / Η σπαρταριστή επιστροφή των «Τρελών Σφαιρών» και 9 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Ο Λίαμ Νίσον δείχνει την κωμική στόφα του, η Άλισον Μπρι και ο Ντέιβ Φράνκο πρωταγωνιστούν στην πιο αναμενόμενη ταινία τρόμου της χρονιάς, η νέα ταινία των αδερφών Νταρντέν και 4 επανεκδόσεις – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
Είδαμε την ταινία που διασκευάζει ο Γιώργος Λάνθιμος

Οθόνες / Η ταινία στην οποία βασίστηκε ο Λάνθιμος: Ένα κρυμμένο νοτιοκορεατικό διαμάντι

Η επικείμενη κυκλοφορία του «Bugonia» στάθηκε αφορμή για να επισκεφτούμε ξανά την κινηματογραφική του πηγή, το cult «Save the Green Planet!», έναν από τους κρυμμένους θησαυρούς του νοτιοκορεατικού σινεμά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Αποκάλυψη στους Τροπικούς»: Ένα πραγματικά σπουδαίο ντοκιμαντέρ μόλις ανέβηκε στο Netflix  

Daily / «Αποκάλυψη στους Τροπικούς»: Ένα πραγματικά σπουδαίο ντοκιμαντέρ μόλις ανέβηκε στο Netflix  

Η τελευταία ερευνητική δουλειά της βραβευμένης σκηνοθέτριας Πέτρα Κόστα, είναι ένα υποδειγματικό, υποβλητικό ντοκιμαντέρ με κεντρικό άξονα την καθοριστική συμβολή των Βραζιλιάνων Ευαγγελιστών στην άνοδο του «Τραμπ των Τροπικών» στην εξουσία.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Το «requel» ενός θρίλερ των 90s και 8 ακόμη λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Το requel ενός θρίλερ των ΄90s και 7 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Η ανάσταση του «I Know What You Did Last Summer», η νέα ταινία του Φρανσουά Οζόν, η έκπληξη των Καννών «Sorry Baby» και η ταινία που εδραίωσε το άστρο της Μόνικα Μπελούτσι - Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ MICHAEL DOUGLAS

Οθόνες / Μάικλ Ντάγκλας: Το ήσυχο αντίο ενός ανήσυχου σταρ

«Nepo baby» πριν καν υπάρξει ο όρος, ο Μάικλ Ντάγκλας βρήκε τη δική του φωνή μέσα από ρόλους που σφράγισαν το Χόλιγουντ, φτάνοντας σε μια καριέρα έξι δεκαετιών γεμάτη σκαμπανεβάσματα και δυνατές στιγμές.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
TAINIES

Οθόνες / Ο ανανεωμένος Superman και 6 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Ένας υπερήρωας, μερικοί επικίνδυνοι καρχαρίες, ένα αμερικανικό ρομαντικό δράμα, μπόλικος σουρεαλισμός και γαλλικό chanson: Το κινηματογραφικό μενού της εβδομάδας έχει από όλα - Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
Superman: Ένα αβαρές επεισόδιο κυριακάτικου cartoon

Oθόνες / Superman: Ένα αβαρές επεισόδιο κυριακάτικου καρτούν

Υπερφορτωμένο, κατά διαστήματα απολαυστικό, με μια τετράποδη προσθήκη που θα κάνει τους ζωόφιλους να γαβγίζουν από χαρά, το «Superman» του Τζέιμς Γκαν δεν προσποιείται πως θέλει να προσφέρει τίποτα παραπάνω από δύο ευχάριστες ώρες στο σινεμά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Superman, καρχαρίες και Νταλί από αύριο στους κινηματογράφους

Πολιτισμός / Superman, καρχαρίες και Νταλί από αύριο στους κινηματογράφους

Η πρώτη ταινία του αναγεννημένου διευρυμένου σύμπαντος της DC, ο υβριδικός μεταμεσονύκτιος χαβαλές του «Dangerous Animals» και το χιτσκοκικό «Spellbound», με την ονειρική σεκάνς ανθολογίας που σχεδίασε ο Σαλβαδόρ Νταλί, ξεχωρίζουν από το πρόγραμμα αυτής της εβδομάδας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ