Αυτά τα βιβλία είναι για διάβασμα (και όχι για το ράφι!)

Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα

Thomas Piketty, Πόλις

Η πρόσφατη άφιξη του διάσημου οικονομολόγου στο London School of Economics χαιρετίστηκε ως το γεγονός της χρονιάς, ενώ το βιβλίο του θεωρείται πια σημείο αναφοράς για τη διεθνή οικονομική κοινότητα. Ο Πολ Κρούγκμαν έγραφε διαβάζοντάς το πώς «Δεν θα ξαναμιλήσουμε ποτέ για τον πλούτο και την ανισότητα με τον τρόπο που το κάναμε μέχρι σήμερα», ενώ αντίστοιχους διθυράμβους κατέθεσαν στις σελίδες τους αναλυτές – ακόμη και οι «Financial Times», που παραδόθηκαν τελικά στη γοητεία του. Ακόμη κι αν διαφωνεί κανείς με τις αναλύσεις του Piketty, δεν μπορείς να μη συμφωνήσεις ότι κατάφερε να ξαναφέρει στο προσκήνιο τις αναλύσεις για τη διεθνή οικονομία. Κατ' ουσίαν, ο ίδιος έμεινε πιστός στην παράδοση της Πολιτικής Οικονομίας του 19ου αιώνα, στην προσπάθειά του να εξηγήσει τα σύγχρονα προβλήματα της παγκόσμιας κοινότητας: ανισότητα, άδικη ανακατανομή του πλούτου, ανώνυμες εταιρείες. Κι αυτή η ιστορία της διανομής του εισοδήματος που υπερβαίνει τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας συνιστά και την καρδιά της πολυσυζητημένης ανάλυσής του.

Μόμπι-Ντικ ή Η Φάλαινα

Herman Melville, Gutenberg-Orbis Literae

Το αριστούργημα που οφείλει κανείς να διαβάσει προτού πεθάνει – όπως θα υπαγόρευε κάποιο κλισέ. Μπορεί να μην εκδόθηκε πρόσφατα, αλλά ανατυπώνεται τακτικά και αποτελεί το σημείο αναφοράς της αριστουργηματικής σειράς των κλασικών αναγνωσμάτων των εκδόσεων Gutenberg. Σε αυτή την άνιση, εκ των προτέρων, μάχη του καπετάνιου Αχαάβ με τη θηριώδη φάλαινα καταγράφεται όχι μόνο η μάχη του ανθρώπου με το θείο ή με τη φύση αλλά με ό,τι τελικά τον ξεπερνά: τη γραφή, τη δημιουργία, την ύπαρξη, τον ίδιο τον εαυτό του. Εύλογα, όταν κανείς υπερβαίνει τα όρια, και γράφει το απόλυτο αριστούργημα, όπως είναι αυτό, συνομιλεί τελικά με την τρέλα: «Και ο άνθρωπος, που η έμμονη σκέψη του τον οδηγεί σ' αυτό το σημείο, μοιάζει με Προμηθέα: ένας γύπας τρώει αυτή την καρδιά στον αιώνα: τούτος ο γύπας είναι το πλάσμα ακριβώς που εκείνος γεννάει».

Δεκάτη Δεκεμβρίου

George Saunders, Ίκαρος

Προτού καν κυκλοφορήσει, η Δεκάτη Δεκεμβρίου είχε διαγράψει την επιτυχία της, κυρίως λόγω των επαίνων που είχαν απευθύνει οι κριτικοί στον συγγραφέα της: το ένθετο των «New York Times» έλεγε ότι «πρόκειται για το καλύτερο βιβλίο που θα δούμε μέσα στη χρονιά», ενώ άλλοι έσπευσαν να αναγνωρίσουν στο πρόσωπο του συγγραφέα του «έναν από τους εκατό ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή». Αν σε όλα αυτά προσμετρήσει κανείς τον μεγάλο θόρυβο που προκάλεσε το «commencement address» ενός από τους πιο αγαπημένους συγγραφείς των ΗΠΑ, τότε καταλαβαίνουμε ότι αυτή η συλλογή διηγημάτων είναι η σφραγίδα μιας πολυδιάστατης φωνής που απλώνεται σε όλες τις εκφάνσεις του αμερικανικού βίου, με έντονο τον σκωπτικό χαρακτήρα και την παρεμβατική ισχύ. Η μετάφραση φέρει την αναγνωρισμένη σφραγίδα του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη.

Καναδάς

Ρίτσαρντ Φορντ, Πατάκης

Στις σελίδες του Φορντ αντηχούν ηχηρές οι φωνές του Στάινμπεκ και του Φόκνερ, μιας κοφτής μα συνάμα βαθιά υπαρξιακής γραφής με έντονα αποτυπωμένη στις λέξεις της την πεσιμιστική βαθύτητα του αμερικανικού Νότου. Κι εδώ η σύγχρονη τραγωδία αφορά μια οικογένεια που βίωσε τη διάλυση λόγω λανθασμένων αποφάσεων και επιλογών –ο πατέρας και η μητέρα στη φυλακή και τα δυο παιδιά σε διαφορετικές ηπείρους–, με τον τότε νεαρό να προσπαθεί να δει πώς και γιατί πήγαν όλα λάθος. Ο αφηγητής ξεδιπλώνει τον μίτο της ιστορίας και προσπαθεί σε μεγάλη ηλικία να θυμηθεί τι ακριβώς κατέστρεψε την εφηβεία του. Ωραία η απόδοση του Σκάσση σε ένα βιβλίο που στοχεύει κατευθείαν στην ουσία: «Κι αυτό που ξέρω είναι ότι έχεις περισσότερες πιθανότητες στη ζωή –να επιβιώσεις– αν αντέχεις τις απώλειες, αν καταφέρνεις να μη σε κάνουν κυνικό και αν υποτάσσεσαι, με τον τρόπο που τον εννοούσε ο Ράσκιν, αν δεν χάνεις το μέτρο, αν συνθέτεις τα ανόμοια πράγματα σε ένα όλο που περισώζει το καλό, όσο κι αν το καλό δεν βρίσκεται, ομολογουμένως, εύκολα. Προσπαθούμε, όπως είπε και η αδελφή μου. Προσπαθούμε. Όλοι μας. Προσπαθούμε».

Facebook Twitter

Άγρια

Cheryl Strayed, KeyBooks

Ένα βιβλίο-μάθημα ζωής για μια γυναίκα που έχασε τα πάντα, είδε τη ζωή της να διαλύεται και αποφάσισε να ξεκινήσει από την αρχή. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα η συγγραφέας και πρωταγωνίστρια του βιβλίου έχασε τη μητέρα της, χώρισε από τον άνδρα της και αφέθηκε στην κατάρρευση, δοκιμάζοντας ουσίες και αλλάζοντας μανιακά εραστές. Έως ότου, ξαφνικά, αποφάσισε να ξεκινήσει ολομόναχη πεζοπορία 1.800 χιλιομέτρων στην άγρια αμερικανική φύση και να ξεπεράσει τον εαυτό της. Το παράδειγμά της συγκλόνισε τους αναγνώστες που είδαν στο πρόσωπο της Strayed έναν άλλο υποδειγματικό τρόπο να ξανακερδίζει κανείς τη ζωή και να ξεκινάει κυριολεκτικά από το μηδέν. Συγκλονιστικός ο εξομολογητικός χαρακτήρας και η μετατροπή της απόγνωσης σε δυναμική επιβεβαίωση της ζωής.

Τα Πορφυρά Πανιά

Αλεξάντερ Γκριν, Κίχλη

Από τις νουβέλες που χαράσσονται με χρυσά γράμματα στην ψυχή, διεισδύουν ύπουλα και ερμητικά και δεν λένε να φύγουν: υποβλητική η πένα του Γκριν, ενός Ρώσου αφηγηματογράφου που σίγουρα δεν βρήκε την καταξίωση που του άξιζε, υπέροχες οι λυρικές περιγραφές του. Και μένει κανείς να παρακολουθεί μαγεμένος τις λέξεις που στοιχίζονται για να περιγράψουν την αδημονία της Ασσόλ, μιας άλλης Ιουλιέτας, για τον αγαπημένο της και για «τα πορφυρά πανιά που θα λάμψουν κάτω από τον ήλιο. Πελώρια και αστραφτερά πάνω στο λευκό πλοίο, θα κινούνται κατευθείαν προς εσένα, σκίζοντας τα κύματα. Αυτό το θαυμάσιο πλοίο θα πλέει γαλήνια, χωρίς φωνές και ομοβροντίες». Πανέμορφο αυτό το σύγχρονο παραμύθι για μεγάλους, γραμμένο το 1923, αλλά με μια ικμάδα που θα ζήλευαν πολλοί σύγχρονοι συγγραφείς.

Η Κρύπτη των Καπουτσίνων

Joseph Roth, Άγρα

Αγαπημένος. Μαζί με τον Στέφαν Τσβάιχ είναι ο συγγραφέας που διείδε στην πτώση της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας την αρχή του τέλους, την έκπτωση των κυρίαρχων αξιών και την προβολή ενός τρομακτικού, αιματηρού κόσμου. Η αποδόμηση της ομορφιάς και των ψευδαισθήσεων περιγράφεται ανάγλυφα στη συγκλονιστική αυτή ελεγεία που ισοδυναμεί με κατάθεση ζωής. Μοιάζοντας να μιλάει με τη φωνή του Τρόττα, ο ήρωας βιώνει την κατάρρευση του κοινωνικού γίγνεσθαι, της αλληλεγγύης αλλά και του προσωπικού του βίου. Δεν είναι τυχαίο ότι αμέσως μετά την έκδοση της Κρύπτης ο Ροτ έφυγε από τη ζωή, έχοντας παραδοθεί στο αλκοόλ και την κατάθλιψη και αφήνοντας πίσω του την προφητική αυτή ανάγνωση του απονενοημένου βήματος της Μεσευρώπης.

Γη των Ανθρώπων

Αντουάν Ντε Σεντ-Εξιπερί, Ψυχογιός

Όλοι έχουν το μυαλό τους στον «Μικρό Πρίγκιπα» και ίσως αγνοούν ότι ο Σεντ-Εξιπερί υπήρξε ένας υπέροχος, λυρικός και μεστός συγγραφέας και με αυτό το μυθιστόρημα διαφημίζει με τον καλύτερο τρόπο την υποδειγματική του γραφίδα. Οι περιγραφές του είναι οι μοναχικές σκέψεις ενός ιπτάμενου για τη Γη που τόσο αγάπησε και τον κόσμο που είδε να απλώνεται στα πέρατα. Έζησε, άλλωστε, τα πάντα απόλυτα και στα άκρα: «Άνθρωποι που έζησαν πολύ καιρό μ' έναν μεγάλο έρωτα και τον στερήθηκαν ύστερα κουράζονται καμιά φορά από την ξεμοναχιασμένη αξιοπρέπειά τους. Πλησιάζουν ταπεινά τη ζωή και μ' έναν μέτριο έρωτα φτιάχνουν την ευτυχία τους. Βρίσκουν ευχάριστο το να υποταχτούν και να μπουν μέσα στη γαλήνη των πραγμάτων. Ο σκλάβος αντλεί την περηφάνια του απ' τη χόβολη του αφέντη του» γράφει ένας αυθεντικός προασπιστής της ελευθερίας.

Άγγελος Εσμεράλδα

Ντον Ντελίλλο, Εστία

Οι ήρωες του Ντελίλλο δεν χωράνε σε καλούπια, αφού ενίοτε μοιάζουν να μην είναι καν ήρωες ή χαρακτήρες. Ξεπερνούν το φάσμα της περιγραφής και παύουν να έχουν κόκαλα και αίμα – θαρρείς και αποκτούν ιδιότητες μεταφυσικές και εννοιολογικές, φτιαγμένες για έναν κόσμο πέρα από την πραγματικότητα ή τη λογοτεχνία. Εδώ ο Ντελίλλο δείχνει την ικανότητά του να στήνει, εκτός από λογοτεχνικά σύμπαντα, και αυτόνομες, μικρές ιστορίες, ποτισμένες στο ονειρικό παράλογο, που κάνει αστροναύτες να φιλοσοφούν κατά τη διάρκεια του τρίτου παγκοσμίου πολέμου ή μια Αμερικανίδα καθηγήτρια να «συνομιλεί» με ένα μινωικό αγαλματίδιο στους σεισμούς της Αθήνας το '81 ή δύο φοιτητές να μετατρέπουν την παρακολούθηση ενός άντρα σε αφορμή για θεωρητική εξερεύνηση.

Υπερατλαντικός

Κόλουμ ΜακΚαν, Καστανιώτης

Ο Δουβλινέζος συγγραφέας που έχει αποκτήσει την ικανότητα να ακροβατεί με τα βιβλία του στις δύο άκρες του Ατλαντικού και της Ιστορίας διατρέχοντας διαφορετικές περιόδους και ζητήματα, αλλά με έναν κοινό άξονα: αυτόν της Ελευθερίας. Από την πρώτη του ιστορία μέχρι την τελευταία, που συνδέονται με γερούς εσωτερικούς αρμούς, τίθεται το ζήτημα της ανθρώπινης δουλείας – κυρίως μέσω ενός μαύρου συγγραφέα που ταξιδεύει στην Ιρλανδία για να προπαγανδίσει την αναγκαιότητα για την κατάργηση της δουλείας αλλά και της Ιρλανδής που πραγματοποιεί το αντίστροφο ακριβώς ταξίδι – και μέσω ενός γράμματος που κληρονομείται από γενιά σε γενιά, φτάνοντας μέχρι τις μέρες μας. Πολύ όμορφη η απόδοση στα ελληνικά από την Κατερίνα Σχινά.