Όταν στην Τελετή Έναρξης του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμα εμφανίστηκαν διάφοροι υπουργοί (κανένας απ' το Υπουργείο Πολιτισμού) συζητήθηκε πολύ πως απουσίαζε η νέα υπουργός Μυρσίνη Ζορμπά. Το Φεστιβάλ έμοιαζε να καπελώνεται από ένα σωρό άλλα υπουργεία -με πρώτο και καλύτερο το Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης- όμως ευτυχώς, η υπουργός παραβρέθηκε στην Τελετή Λήξης, μιλώντας ωραία για τους «πεισματάρηδες, δημιουργικούς, επίμονους και επινοητικούς νέους δημιουργούς που μέσα στην κρίση κάνουν περισσότερες ταινίες».
Συμπλήρωσε πως βλέπουμε ταινίες, διαβάζουμε βιβλία και παρακολουθούμε θέατρο «όχι γιατί όσοι αγαπούν την τέχνη είναι ανώτεροι από τους άλλους, αλλά γιατί η τέχνη μας κάνει να νοιώθουμε καλύτερα μέσα μας και να ελπίζουμε πως αύριο υπάρξει ένα φυτώριο νέων παιδιών που θα γίνουν καλύτεροι θεατές και θα παράγουν πολιτισμό». Η τελική της ευχή ήταν τα επόμενα χρόνια να φτιάξει η οικονομική κατάσταση της χώρας και να έχουμε ταινίες που θα μιλάνε για καλύτερα πράγματα, με καλύτερες εικόνες.
Ήταν ωραία η ατμόσφαιρα της Απονομής των Βραβείων, κάτι που δεν θα μπορούσε ειπωθεί για της Τελετής Έναρξης επτά ημέρες νωρίτερα, όταν βουλευτές των δύο μεγάλων κομμάτων ψιλολογομάχησαν μεταξύ τους και κομματικοποίησαν τη βραδιά. Δεν είναι τυχαίο πως ο Πρόεδρος του Φεστιβάλ Ανέστης Τερζής είπε ότι η Τελετή Έναρξης μάς προβλημάτισε όλους και συμπλήρωσε «καταλαβαίνετε τι εννοώ, δε χρειάζεται να πω περισσότερα».
Είναι αλήθεια πως γίνονται πολλά πράγματα στο Φεστιβάλ. Καθώς οδηγούσα από Θεσσαλονίκη προς Δράμα άκουσα στο Τρίτο Πρόγραμμα μια συνέντευξη του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Φεστιβάλ Αντώνη Παπαδόπουλου απ' την οποία έμαθα για τη συνεργασία με το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο και για την μετεγκατάσταση του Φεστιβάλ στην τεράστια, αναξιοποίητη Καπναποθήκη της πόλης. Είναι κάτι που πρέπει να γίνει οπωσδήποτε - κάθε χρόνο οι θεατές δεν χωράμε στην αίθουσα του Ολύμπια. Η αίσθηση που δίνεται είναι πως σε τρία χρόνια η Καπναποθήκη θα είναι έτοιμη, όμως ο παρουσιαστής του Τρίτου Προγράμματος στρίμωξε λίγο τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή γεννώντας μας αμφιβολίες: «Έχει υπογραφεί κάτι;» ρωτούσε επιτακτικά, «γιατί μου θυμίζουν προεκλογικές εξαγγελίες όλα αυτά». Ο κος Παπαδόπουλος απαντούσε λακωνικά «έχει δρομολογηθεί το πράγμα», για να παραδεχτεί λίγο αργότερα πως του το έχουν απλώς υποσχεθεί κάποιοι υπουργοί: «Ο κύριος Χαρίτσης, ο κύριος Παππάς και ο κύριος Σταθάκης», είπε, για να συμπληρώσει: «Κυρίως ο κύριος Σταθάκης». Οπότε, εκτός αν γίνει κάποιο θαύμα, μάλλον θα χρειαστεί να πιέσουμε όλοι πολύ...
Η φετινή διοργάνωση ήταν πολύ καλή. Οι αναμνήσεις μου απ' το φεστιβάλ και την πόλη είναι άριστες. Όμως ταυτόχρονα είναι αλήθεια πως το επίπεδο των ταινιών του Ελληνικού Διαγωνιστικού ήταν εμφανώς πεσμένο.
Αν πέρσι βλέπονταν τουλάχιστον 30 (απ' τα περίπου 75) φιλμ, τώρα ο αριθμός μειώθηκε δραματικά. Ακόμα και προς το τέλος, εκεί που παραδοσιακά προβαλλόταν οι δυνατές ταινίες. Επιπλέον, πάρα πολλές ταινίες εστίασαν με υπερβολικό, έως και σαδιστικό τρόπο στην κακοποίηση γυναικών, και όπως σωστά σχολίασε ένα βράδυ μετά τις προβολές η πάντα εύστοχη Λήδα Γαλανού του flix και της ΕφΣυν «όταν πρόκειται να ασχοληθείς με ένα τόσο ευαίσθητο και σοβαρό θέμα καλό είναι να είσαι εξαιρετικά προσεκτικός και διαβασμένος».
Φυσικά το Φεστιβάλ και φέτος δεν ήταν μόνο οι ταινίες του, αλλά και οι παράλληλες εκδηλώσεις, οι βόλτες, οι σκηνοθέτες κι οι ηθοποιοί, οι ταβέρνες (πέρα απ' το κλασικό Ροδόσταμο ανακαλύψαμε το ποντιακό Έι Κιτί, το Fresco με σούπερ υγιεινά πράγματα και η μπουγάτσα Γιώργος με ανθυγιεινά πράγματα που τιμούσαν πολλοί σκηνοθέτες αλλά όχι εγώ που προτιμούσα το Corner για μεθυσμένες μεταμεσονύκτιες εξορμήσεις).
Τα πηγαδάκια των δημοσιογράφων, οι βραδιές στο μπαρ ΦΙΚΑ μετά τις προβολές, ένας σωσίας του Τόνι Σφήνου που κυκλοφορούσε ντυμένος Τόνι Σφήνος το Σάββατο βράδυ και μπέρδευε τους περαστικούς -ο αληθινός Τόνι Σφήνος έδινε κάποιο περφόρμανς σ' ένα μαγαζί της Δράμας την ίδια στιγμή.
Επίσης τα διαφορετικά μπλουζάκια με αναφορές στην ποπ κουλτούρα που φορούσε καθημερινά ο κριτικός Θοδωρής Δημητρόπουλος (Dark Tyler), o Πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής του Διεθνούς Διαγωνιστικού ο (σεναριογράφος και συγγραφέας) Andrew Horton που φορούσε μπλούζα που έγραφε «Προσέξτε τι λέτε μπροστά μου, ενδέχεται να το χρησιμοποιήσω στην επόμενή μου ταινία», η μαχητική και πεντάμορφη Λίλα Καφαντάρη, η συγγραφέας Αμάντα Μιχαλοπούλου που παρουσίασε το Μπαρόκ (το βιβλίο της χρονιάς κατά τη γνώμη μου), η επίσης συγγραφέας Εύη Λαμπροπούλου που πηγαινοερχόταν απ' την Καβάλα και πρέπει επιτέλους να βγάλει (από πάνω της) το νέο της βιβλίο, η σκηνοθέτης Ελισάβετ Χρονοπούλου εκπροσωπώντας το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου - το οποίο, προς τιμή του, έδωσε 6 βραβεία-κίνητρα σε καλές ταινίες, κι όχι βέβαια σε τύπου Newstria και Ευρωπαίος Πολίτης τα οποία είχε χρηματοδοτήσει (μεταξύ άλλων εξαιρετικών ταινιών που επίσης χρηματοδότησε).
Εκεί ήταν και ο για πάντα νέος Κώστας Φέρρης που τιμήθηκε στα Αίθρια Λογοτεχνικά Μεσημέρια (μια μέρα πριν την Αμάντα Μιχαλοπούλου) που επιμελείται ο Παύλος Μεθενίτης και είχαν μεγάλο ενδιαφέρον. Ο 90χρονος Τίτος Πατρίκιος που μίλησε επίσης στα Αίθρια Λογοτεχνικά Μεσημέρια ήταν απλά φανταστικός.
Τράβηξα βίντεο μάλιστα, καθώς ο Τίτος Πατρίκιος δεχόταν ερωτήσεις απ' το κοινό, μια στιχομυθία του με τον Φέρρη.
Πίσω στις ταινίες. Δεν καταλαβαίνω γιατί βάζουν στο Διαγωνιστικό τόσες πολλές. Είναι δυνατόν να θεώρησαν αυτοί που τις επέλεξαν πως άξιζαν και οι εβδομηντατόσες ταινίες; Δεν αντιλαμβάνονται πως φτηναίνουν το θεσμό του Διαγωνιστικού όταν η μεγάλη πλειοψηφία καταλήγει να είναι αδιάφορη;Υπάρχει λύση: Μόνο 20, άντε 30 ταινίες να διαγωνίζονται, και οι υπόλοιπες να προβάλλονται σε ένα παράλληλο πρόγραμμα με άλλο όνομα, πχ. Πανόραμα δηλαδή. Όλες οι ταινίες χωράνε, και δεν μπορώ να πιστέψω ότι κόπηκε εντελώς φέτος το The Forest επειδή «οι άλλες ήταν καλύτερες» ή επειδή «δεν χώρεσε».
Το τωρινό σύστημα είναι ένας αχταρμάς, ένα rollercoaster ποιότητας, αδιαφορίας και καλτίλας όπου μετά το αριστούργημα της Ζακλίν Λέντζου μπορεί να δεις το Newstria, μια απερίγραπτη ταινία χρηματοδοτημένη απ' το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (!) που σόκαρε με την αφέλεια και τις ερμηνείες της και της οποίας το οπερετικό τραγούδι (Newstria, το λιμάνι σου άγνωστο) τραγουδήθηκε πολύ -και από μένα-, φέτος στη Δράμα.
Τώρα που ξαναβλέπω το πρόγραμμα, μετά την βραβευμένη στις Κάννες ταινία της Λέντζου είδαμε στο καπάκι τον Ευρωπαίο Πολίτη (το τρέιλερ πάνω είναι ενδεικτικό) επίσης χρηματοδοτημένο απ' το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, που θα περιέγραφα ως «απερίγραπτο» αν δεν είχα διαβάσει τη φανταστική κριτική του Μανώλη Κρανάκη στο Flix και την οποία αντιγράφω εδώ:
Στην τέλεια εφαρμογή του «πρέπει να το δεις για να το πιστέψεις», το μικρού μήκους του Νίκου Καμπέρη υφίσταται είτε μόνο ως (πολύ) κακό αστείο είτε ως μια ηθελημένα (πολύ) κακή ταινία, π.χ. για εκπαιδευτική χρήση όταν στις σχολές κινηματογράφου ψάχνεις να βρεις να δείξεις στους φοιτητές ένα παράδειγμα του τι δεν πρέπει να κάνουν ποτέ στη ζωή τους. Με πολιτική επίφαση επιπέδου Espresso, επιστημονική φαντασία που ακόμη και στο δωμάτιό του ένα παιδί πέντε χρονών θα έφτιαχνε πιο όμορφα, αγγλικά σαν να τα μιλάνε λέξη λέξη και με τον ίδιο στόμφο ο Αλέξης Τσίπρας με τον Πάνο Καμμένο και μια ερμηνεία από τον Ρένο Ρώτα που κλείνει την πόρτα σε κάθε δραματική σχολή όλου του πλανήτη, ο «Ευρωπαίος Πολίτης» είναι ακριβώς η ταινία που όταν φτάνει στο Κέντρο Κινηματογράφου και στο διαγωνιστικό τμήμα ενός Φεστιβάλ οφείλει να τεστάρει μέχρι τελικής πτώσης τις καλλιτεχνικές, αισθητικές, πολιτικές, κοινωνικές αντοχές ενός ολόκληρου συστήματος. Το ότι δεν το κάνει, είναι τροφή για σκέψη...
Ας μείνουμε όμως σε μερικές απ' τις ταινίες που, τουλάχιστον εγώ, βρήκα ενδιαφέρουσες (θα γράψω την εντεκάδα μου σύντομα) και μου δίνουν ελπίδες για το μέλλον, πράγμα που είναι το ζητούμενο σ' αυτό το Φεστιβάλ.
Να μερικά πράγματα που μου έμειναν: Το φοβερό σενάριο και η ατμόσφαιρα της "Σιγής των ψαριών όταν πεθαίνουν" του Βασίλη Κεκάτου / το συναρπαστικό "The sound" του Antony Petrou / το απολαυστικό κολάζ ζωής στο "Κιόκου πριν έρθει το καλοκαίρι" του πάντα μοναδικού Κωστή Χαραμουντάνη / η πρωτοτυπία και οι ερμηνείες στο "37 μέρες'" της Νικολέτας Λεούση / η ατμόσφαιρα του "Tropical dreams" της Βαγγελιώς Σουμέλη / η αισθητική, τα σκηνικά και ο μικρός Ανδρέας Ι. Σιδέρης, πρωταγωνιστής στη "Βουρβουρού" της Καρίνας Λογοθέτη / το ζευγάρι Άλκης Παναγιωτίδης και Σοφία Σεϊρλή στην Ομπρέλα της Αμέρισσας Μπάστα / η σκηνοθεσία του Θεοφύλακτου Αργυρού στο "Hippo'" / η "Διάβαση" του Νίκου Μαθιού κι ο τρόπος που πέρασε το δυνατό μήνυμά της / η δεξιοτεχνία του πρωτάρη Χρήστου Τάτση στη δυνατή Εντροπία / το σούπερ φρέσκο Yawth των Λήδα Βαρτζιώτη και Δημήτρη Τσακαλέα / οι ερμηνείες της Σοφίας Κόκαλη και του Χάρη Φραγκούλη αλλά και η αποτύπωση της εποχής στο "Μόλλυ 6 με 8" του Ευθύμη Μιχελουδάκη / το συναίσθημα στο "Παρεμπιπτόντως" του εξαιρετικού Κωνσταντίνου Οικονόμου που με άγγιξε τρομερά -εκτός των άλλων χάρη στην ερμηνεία της Μαρίας Κεχαγιόγλου- και που παρεμπιπτόντως θα ήταν σίγουρα στην εντεκάδα μου αν δεν ήταν τόσο άβολα υπερφωτισμένο / η "Νάρκη'" του Δημήτρη Τσαλαπάτη, με την φοβερή ερμηνεία του Κωνσταντίνου Γεωργόπουλου τον οποίον είχα δει μέχρι τώρα να λάμπει μόνο στα φιλμ του Χαραμουντάνη / οι εικόνες κι η ιστορία του "Άβανος" του Παναγιώτη Χαραμή που αξίζει να γίνει μεγάλου μήκους / το απίθανο ένα λεπτό του "Live" του Βασίλη Σταυρόπουλου / η ερμηνεία της Λένας Κιτσοπούλου στο Fake News του Δημήτρη Κατσιμίρη και η όλη ιδέα πίσω απ' την ταινία / το "Deathcar" του Ανδρέα Βακαλιού (θέλω οπωσδήποτε να δω κι άλλη δουλειά του!) / το δαιδαλώδες και όχι χωρίς χιούμορ "Muffin" του Daniel Bolda / η έξυπνη δουλειά που έκανε ο σκηνοθέτης Στέλιος Κουκουβιτάκης στο ενδιαφέρον "Sunday 11.00 - 12.00" / όλο το «Έκτορας Μαλό - Η τελευταία μέρα της χρονιάς» της Ζακλίν Λέντζου. /
Εκτός απ' τον ηθοποιό Κωνσταντίνο Γεωργόπουλο που ήδη ανέφερα, σε πολλούς ρόλους είδαμε την (εκπληκτική σε όλα) Σοφία Κόκκαλη που κέρδισε το βραβείο για το Μόλλυ 6 με 8 αλλά κάλλιστα θα μπορούσε να το είχε κερδίσει και για το Έκτορας Μαλό, την ιδιαίτερη Ρομάνα Λόμπατς που έλαμψε στο Tropical Dreams και στο Yawth, τον Χάρη Φραγκούλη που ήταν ζευγάρι με την Σοφία Κόκκαλη και στο "Μόλλυ" αλλά και στο "Όταν ήμουν στο λύκειο, ήμουν ερωτευμένος με την Άννα", την Κατερίνα Λυπηρίδου που έπαιζε στο 37 Μέρες, στην Εντροπία και στο Muffin (έκλεψε την παράσταση με τη σκηνή της), αλλά και τον εξαιρετικό Νικολάκη Ζεγκινογλου που εμφανίστηκε στα «Βουρβουρού», «Deathcar» και «Έκτορ Μαλό: Η τελευταία μέρα της χρονιάς».
Απολαυστικές εμφανίσεις (σε μόνο μία ταινία αυτή τη φορά) είχαμε από πολλούς άλλους, μεταξύ των οποίων ήταν ο Αργύρης Μπακιρτζής σ' ένα λεωφορείο στο φιλμ 37 Μέρες, ο Γιώργος Λέντζας στο Yawth, ο συγγραφέας και σεναριογράφος Νίκος Παναγιωτόπουλος στο Έκτορ Μαλό, αλλά και η Λένα Κιτσοπούλου στο Fake News.
Μπορεί να μην έγινε κάποιο τρομερό φάουλ στο μοίρασμα των βραβείων -εγώ αντί για το Αργυρό θα έδινα στην Ζακλίν Λέντζου το Χρυσό- αλλά το γεγονός ότι το όντως καλό Άβανος πήρε έξι βραβεία (και Βραβείο Σκηνογραφίας;!) σημαίνει πως αδικήθηκαν κάποιες απ' τις ταινίες. (Η πλήρης λίστα των βραβείων είναι εδώ.)
Η στιγμή της αναγγελίας του νικητή του Χρυσού Διόνυσου και η ομιλία παραγωγού και σκηνοθέτη:
Απ' τα ωραία της Τελετής ήταν αυτό που είπαν οι σκηνοθέτες του Yawth παίρνοντας τα 2.000 ευρώ απ' το ΕΕΚ: «Εμείς είχαμε συνηθίσει να κάνουμε ταινίες με 100 ευρώ. Φανταστείτε τώρα!». Το Βραβείο Ανθρώπινων Αξιών της Βουλής το έδωσε ο Τάσος Κουράκης του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ΚΟΥΡΕΥΤΗΚΕ και δεν τον αναγνώρισε κανείς χωρίς τη χαίτη. Το βραβείο δόθηκε στο ελαφρώς μελοδραματικό «Το όνομά μου είναι Γιουλίτα» του του Φιλίπ Ντζιερζάφσκι. Δεν είμαι σίγουρος αν ο σκοπός του βραβείου είχε σχέση είχε με τα ανθρώπινα δικαιώματα, πάντως η ταινία δεν είχε.
Ο νικητής του Βραβείου Fipresci Ernst De Geer μας μίλησε μέσω βιντεομηνύματος όπως όλοι οι ξένοι νικητές που δεν ήταν εδώ (αλήθεια, γιατί δεν έγινε το ίδιο και με τους Έλληνες και ανέβαινε απλά και το παραλάμβανε όποιος να 'ναι εκ μέρους των απόντων). Ωραίο ήταν πως μέσω της κάμερας μας έδειξε το πόστερ που είχε στον τοίχο -απ' το Killing of a sacred deer του Λάνθιμου- λέγοντας «Είμαι με καλή παρέα». Ο δε Βέλγος νικητής στα βραβεία του Διεθνούς έκλεισε το βιντεομήνυμά του λέγοντας «Φεύγω, πάω να το γιορτάσω με ούζο».
Ήταν μια πολύ καλή ιδέα.
