Η «Βασίλισσα των ξωτικών» του Χένρυ Πέρσελ στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ

Η «Βασίλισσα των ξωτικών» του Χένρυ Πέρσελ στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ Facebook Twitter
Η Η «Βασίλισσα των ξωτικών» («The Fairy-Queen») του Χένρυ Πέρσελ αποτελεί ένα ιδιαίτερο είδος, το οποίο, σε αντίθεση με την κλασική ιταλική όπερα, συνδυάζει πρόζα, μουσική, τραγούδια και εντυπωσιακά σκηνικά και κοστούμια.
0

Η «Βασίλισσα των ξωτικών» («The Fairy-Queen») του Χένρυ Πέρσελ (1659-1695) αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα δείγματα της ημι-όπερας (semi-opera) που αναπτύχθηκε στην Αγγλία από τα τέλη του 17ου έως τις αρχές του 18ου αιώνα, την εποχή της Παλινόρθωσης.

Είναι ιδιαίτερο είδος, το οποίο, σε αντίθεση με την κλασική ιταλική όπερα, συνδυάζει πρόζα, μουσική, τραγούδια και εντυπωσιακά σκηνικά και κοστούμια.


Το λιμπρέτο του έργου είναι ανώνυμη διασκευή (αν και μέρος του είναι βέβαιο ότι ανήκει στον διευθυντή του Dorset Garden Theatre, Τόμας Μπάτερτον, με τον οποίο ο συνθέτης συνεργαζόταν συχνά), μια χαλαρά εμπνευσμένη εκδοχή της ρομαντικής κωμωδίας «Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας» του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ.

Πρωτοανέβηκε στο Λονδίνο στις 2 Μαΐου 1692 και αποτελεί την τρίτη από τις πέντε ημι-όπερες που έγραψε ο Πέρσελ τρία χρόνια πριν από τον θάνατό του σε ηλικία μόλις 35 ετών.


Καθώς το είδος της ημι- όπερας ανήκει σε μια ιδιαίτερα μακρινή εποχή, ο σκηνοθέτης Γιάννης Σκουρλέτης που ανέλαβε να το ανεβάσει στην Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής Σκηνής πήρε κάποιες ελευθερίες, αναζητώντας αντιστοιχίες με το σήμερα, ελπίζοντας ότι οι επιλογές του θα φέρουν το ελληνικό κοινό πιο κοντά στον ουσιαστικό στόχο της όπερας του 1692.

Στο έργο, το οποίο διαδραματίζεται στην αρχαία Αθήνα, όπως και στη σαιξπηρική κωμωδία, η Δάφνη και ο Απόλλωνας, δύο ερωτευμένοι και γεμάτοι πάθος νέοι, τολμούν να περιηγηθούν μια νύχτα στο δάσος, αψηφώντας τους κινδύνους που παραμονεύουν.

Προχωρούν μέχρι που το πυκνό σκοτάδι τούς χωρίζει και χάνουν ο ένας τον άλλον. Το αγόρι παγιδεύεται στα σκοτεινά νερά μιας λίμνης, ενώ παλεύει να ελευθερωθεί για να ξαναβρεί την αγαπημένη του, και το κορίτσι κλαίει, πιστεύοντας ότι τον έχασε για πάντα.

Το κλάμα της ξυπνά τα πλάσματα του δάσους. Η φύση και οι εποχές του χρόνου, το φθινόπωρο, ο χειμώνας, η άνοιξη και το καλοκαίρι, συγκινούνται την ίδια ώρα που ένας χορός νυμφών παρασύρει τους δύο νέους σε μυστηριακές τελετουργίες, προετοιμάζοντάς τους για μια θεαματική επανένωση.

 
Καθώς το είδος της ημι- όπερας ανήκει σε μια ιδιαίτερα μακρινή εποχή, ο σκηνοθέτης Γιάννης Σκουρλέτης που ανέλαβε να το ανεβάσει στην Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής Σκηνής πήρε κάποιες ελευθερίες, αναζητώντας αντιστοιχίες με το σήμερα, ελπίζοντας ότι οι επιλογές του θα φέρουν το ελληνικό κοινό πιο κοντά στον ουσιαστικό στόχο της όπερας του 1692.


Γραμμένη με αφορμή το έργο του Σαίξπηρ, χωρίς κανέναν στίχο του μεγάλου βάρδου, διατηρεί την αφηγηματική του πλοκή, αναδεικνύοντας κάτι εντελώς νέο.

Ο Πέρσελ δημιούργησε πολλά μουσικά μέρη- διαλείμματα, καθώς τα έργα του αγγλικού μπαρόκ ήταν υπερπαραγωγές με τεράστια και ευρηματικά σκηνικά που στηρίζονταν σε μηχανισμούς, ενώ συχνά παρουσιάζονταν σε παλάτια, ενσωματώνοντας και επιθεωρησιακά στοιχεία της εποχής.

Η «Βασίλισσα των ξωτικών» του Χένρυ Πέρσελ στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ Facebook Twitter
Ο Γιάννης Σκουρλέτης, στην προσπάθειά του να αναπτύξει μια καινούργια δραματουργία, αφαίρεσε εντελώς την πρόζα και άφησε μόνο το μουσικό κομμάτι, συνθέτοντας μια ιστορία που εμπεριέχει όλες τις μικρότερες του έργου. Φωτό: Πάρις Ταβιτιάν/ LIFO


Κατασκευαζόταν ένα πεδίο το οποίο, καθώς χαλάρωνε στη δομή του με την πάροδο του χρόνου και επαναλαμβανόταν με αυξανόμενη συχνότητα, δεχόταν όλο και περισσότερες αλλοιώσεις.

Στη «Βασίλισσα των ξωτικών» φτιάχτηκαν «μάσκες» (μικρές σκηνές) που ελάχιστα θυμίζουν το «Όνειρο» και στην πραγματικότητα δεν ανήκουν σε κανέναν αφηγηματικό πυρήνα.


Ο Γιάννης Σκουρλέτης, στην προσπάθειά του να αναπτύξει μια καινούργια δραματουργία, αφαίρεσε εντελώς την πρόζα και άφησε μόνο το μουσικό κομμάτι, συνθέτοντας μια ιστορία που εμπεριέχει όλες τις μικρότερες του έργου. Πρόσθεσε τέσσερις καινούργιους υπαρκτούς χαρακτήρες, με τους οποίους έχτισε μια νέα υπόθεση που με ελλειπτικό τρόπο παρουσιάζει τα ζητήματα του θέτει και το έργο του Πέρσελ.


Το αποτέλεσμα είναι μια καινούργια «μάσκα» η οποία διατηρεί έναν αφηγηματικό ιστό που ένας σύγχρονος θεατής μπορεί να παρακολουθήσει.


Στην παράσταση της ομάδας bijoux de kant όλοι οι ρόλοι είναι «μπούλες», τόσο στο πρόσωπο όσο και στη φορεσιά. Πρόκειται για ένα πανάρχαιο ελληνικό έθιμο που έχει τις ρίζες του στη διονυσιακή λατρεία και αργότερα αφομοιώθηκε και εξελίχθηκε.

Ο σκηνοθέτης στόχο έχει να εικονοποιήσει τα δρώμενα στο δάσος, όπως και την αναζήτηση μιας προσωπικής Αρκαδίας μέσα από καλλιτεχνικές μετα-εγγραφές, εκμεταλλευόμενος ελληνικά στοιχεία που θυμίζουν το μπαρόκ όπως το γνωρίζουμε (εντυπωσιακά κοστούμια, έντονο μακιγιάζ). Εν ολίγοις, η πραγματοποίηση της μπαρόκ όπερας αποδεικνύεται για τον εικαστικό σκηνοθέτη η αναζήτηση μιας ψυχικής Αρκαδίας.

Η «Βασίλισσα των ξωτικών» του Χένρυ Πέρσελ στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ Facebook Twitter
Τα μεγάλα ουσιαστικά ζητήματα που τίθενται στη «Βασίλισσα των ξωτικών» του Πέρσελ είναι η απώλεια της ταυτότητας και η μεταμόρφωση.


Τα μεγάλα ουσιαστικά ζητήματα που τίθενται τόσο στο «Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας» του Σαίξπηρ όσο και στη «Βασίλισσα των ξωτικών» του Πέρσελ είναι η απώλεια της ταυτότητας και η μεταμόρφωση. Αυτά ακριβώς τα θέματα θα αναπαρίστανται μέσα από την ελληνική παράδοση και το ψυχικό τοπίο της χαμένης Αρκαδίας σε ένα αλλόκοτο και ανοίκειο δάσος.


Ο στόχος, λοιπόν, δεν είναι μια αναπαράσταση-αναβίωση της μπαρόκ όπερας − τα τραγούδια παραμένουν στα αγγλικά και συναντιούνται με την ελληνική ταυτότητα του «οπλοστασίου» της αναγνωρίσιμης αισθητικής της bijoux de kant.

Ένα ποιητικό σύμπαν όπου χωράει πλήθος εγγραφών και ερεθισμάτων, είτε αντλούνται από το ευρωπαϊκό μπαρόκ, είτε από τις διονυσιακές τελετουργίες, είτε από τον ελληνικό Μεσαίωνα, ακόμα και από την ιταλική Αναγέννηση.


Γιατί, όπως λέει ο ίδιος ο σκηνοθέτης: «Και στην ευρωπαϊκή παράδοση μια Αρκαδία έψαχναν, αναζητούσαν μια προέλευση. Το δάσος αποτελεί στην παράσταση ένα ποιητικό τοπίο το οποίο καλείσαι να συναντήσεις μέσα σου».


Η μουσική της «Βασίλισσας των ξωτικών» περιέχει μερικές από τις ωραιότερες μελωδίες του πρόωρα χαμένου συνθέτη, εξαιρετικό δείγμα αγγλικού μπαρόκ με αφομοιωμένες ιταλικές επιρροές.

Η «Βασίλισσα των ξωτικών» του Χένρυ Πέρσελ στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ Facebook Twitter
Γραμμένη με αφορμή το έργο του Σαίξπηρ, χωρίς κανέναν στίχο του μεγάλου βάρδου, διατηρεί την αφηγηματική του πλοκή, αναδεικνύοντας κάτι εντελώς νέο.

Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι οι άριες «The Plaint», «Thrice happy lovers» και «Hark! The echoing air» έχουν κάνει αυτόνομη καριέρα στην αγγλόφωνη δισκογραφία.


Ο Μάρκελλος Χρυσικόπουλος και το σύνολο Latinitas Nostra, που θα ερμηνεύσουν τη μουσική, υπογραμμίζουν τη σημασία της ανάδειξης των στοιχείων μουσικής δωματίου του μπαρόκ και κατ' επέκταση της «Βασίλισσας των ξωτικών» με χρήση παραδοσιακών οργάνων.


Η όπερα του Πέρσελ, όταν παιζόταν, ήταν ένα σύγχρονο θέαμα, ως εκ τούτου η μουσική εκφορά και η εκτέλεση έχουν σημεία αναφοράς ακριβώς τις πηγές του 17ου και 18ου αιώνα.


Εκτός του ότι υπήρξε μια μεγάλη επιτυχία όταν παρουσιάστηκε, παραμένει ένα ιδιαίτερα καλογραμμένο έργο, από τα σημαντικότερα του αγγλικού μουσικού θεάτρου της Παλινόρθωσης.

Στην Ελλάδα δεν έχει ξαναπαιχτεί και είναι σημαντικό να το γνωρίσουμε, καθώς ο Πέρσελ είναι γνωστός σχεδόν αποκλειστικά για το «Διδώ και Αινείας».

Η «Βασίλισσα των ξωτικών» του Χένρυ Πέρσελ στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ Facebook Twitter
Η μουσική της «Βασίλισσας των ξωτικών» περιέχει μερικές από τις ωραιότερες μελωδίες του πρόωρα χαμένου συνθέτη, εξαιρετικό δείγμα αγγλικού μπαρόκ με αφομοιωμένες ιταλικές επιρροές.
Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπομπ Γουίλσον

Απώλειες / Μπομπ Γουίλσον (1941-2025): Το προκλητικό του σύμπαν ήταν ένα και μοναδικό

Μεγάλωσε σε μια κοινότητα όπου το θέατρο θεωρούνταν ανήθικο. Κι όμως, με το ριζοσπαστικό του έργο σφράγισε τη σύγχρονη τέχνη του 20ού αιώνα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Υποκλίθηκε πολλές φορές στο αθηναϊκό κοινό – και εκείνο, κάθε φορά, του ανταπέδιδε την τιμή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H ανάληψη του Οιδίποδα αναβάλλεται επ’ αόριστον

Θέατρο / H ανάληψη του Οιδίποδα αναβάλλεται επ’ αόριστον

Ο «Οιδίποδας» του Γιάννη Χουβαρδά συνενώνει τον «Τύραννο» και τον «Επί Κολωνώ» σε μια παράσταση, παίρνοντας τη μορφή μιας πυρετώδους ανασκαφής στο πεδίο του ασυνείδητου - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Θέατρο / Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός προσπαθεί να παραμείνει συγκεντρωμένη μέχρι την κάθοδό της στο αργολικό θέατρο. Παρ’ όλα αυτά, βρήκε τον χρόνο να μας μιλήσει για τους γυναικείους ρόλους που τη συνδέουν με την Ελλάδα και για τη σημασία της σιωπής.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν: από το «La Distance» του Ροντρίγκες έως τη μεγάλη επιτυχία του Μπανούσι

Θέατρο / Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν

Οι θερμές κριτικές της «Liberation» και της «Le Monde» για το «ΜΑΜΙ» του Μπανούσι σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση είναι απλώς μια λεπτομέρεια μέσα στις απανωτές εκπλήξεις που έκρυβε το πιο γνωστό θεατρικό φεστιβάλ στον κόσμο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Κωνσταντίνος Ζωγράφος: Ο «Ορέστης» του Τερζόπουλου

Θέατρο / Κωνσταντίνος Ζωγράφος: «Ο Τερζόπουλος σου βγάζει τον καλύτερό σου εαυτό»

Ο νεαρός ηθοποιός που πέρυσι ενσάρκωσε τον Πυλάδη επιστρέφει φέτος ως Ορέστης. Με μια ήδη πλούσια διαδρομή στο θέατρο δίπλα σε σημαντικούς δημιουργούς, ετοιμάζει ένα νέο έργο εμπνευσμένο από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

The Review / «Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

Με αφορμή την παράσταση γι’ αυτόν τον αυθεντικό δημιουργό που τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μεσουρανούσε, ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου σχολιάζουν τον αντίκτυπό του στο κοινό σήμερα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, πτώση και η αποθέωση

Αρχαίο Δράμα Explained / «Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, η πτώση και η αποθέωση

Τι μας μαθαίνει η ιστορία του Οιδίποδα, ενός ανθρώπου που έχει τα πάντα και τα χάνει εν ριπή οφθαλμού; Η κριτικός θεάτρου Λουίζα Αρκουμανέα επιχειρεί μια θεωρητική ανάλυση του έργου του Σοφοκλή.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Αλίκη Βουγιουκλάκη: Στη ζωή έσπαγε τα ταμπού, στο θέατρο τα ταμεία

Θέατρο / Αλίκη Βουγιουκλάκη: Πώς έσπαγε τα ταμεία στο θέατρο επί 35 χρόνια

Για δεκαετίες έχτισε, με το αλάνθαστο επιχειρηματικό της ένστικτο, μια σχέση με το θεατρικό κοινό που ακολουθούσε υπνωτισμένο τον μύθο της εθνικής σταρ. Η πορεία της ως θιασάρχισσας μέσα από παραστάσεις-σταθμούς και τις μαρτυρίες συνεργατών της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Θέατρο / Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Στον πολυαναμενόμενο «Οιδίποδα» του Γιάννη Χουβαρδά, ο Νίκος Καραθάνος επιστρέφει, 23 χρόνια μετά, στον ομώνυμο ρόλο, ακολουθώντας την ιστορία από το τέλος προς την αρχή και φωτίζοντας το ανθρώπινο βάθος μιας τραγωδίας πιο οικείας απ’ όσο νομίζουμε.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα δώρο που άργησε να φτάσει

Θέατρο / «Κοιτάξτε πώς φέρονταν οι αρχαίοι στους ξένους! Έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς»

Ένα δώρο που έφτασε καθυστερημένα, μόλις είκοσι λεπτά πριν το τέλος της παράστασης - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για το «ζ-η-θ, ο Ξένος» σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε το φετινό καλοκαίρι

Θέατρο / Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε την «Ορέστεια»

Η «Ορέστεια» του Θεόδωρου Τερζόπουλου συζητήθηκε όσο λίγες παραστάσεις: ενθουσίασε, προκάλεσε ποικίλα σχόλια και ανέδειξε ερμηνείες υψηλής έντασης και ακρίβειας. Ξεχώρισε εκείνη της Έβελυν Ασουάντ, η οποία, ως Κασσάνδρα, ερμήνευσε ένα αραβικό μοιρολόι που έκανε πολλούς να αναζητήσουν το όνομά της. Το φετινό καλοκαίρι, η παράσταση επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη, στους Δελφούς και στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων.
M. HULOT
Η Λίνα Νικολακοπούλου υπογράφει και σκηνοθετεί τη μουσικοθεατρική παράσταση «Χορικά Ύδατα»

Θέατρο / «Χορικά Ύδατα»: Ο έμμετρος κόσμος της Λίνας Νικολακοπούλου επιστρέφει στη σκηνή

Τραγούδια που αποσπάστηκαν από το θεατρικό τους περιβάλλον επιστρέφουν στην πηγή τους, σε μια σκηνική τελετουργία γεμάτη εκπλήξεις που φωτίζει την τεράστια καλλιτεχνική παρακαταθήκη της στιχουργού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

The Review / «Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

Γιατί εξακολουθεί να κερδίζει το σύγχρονο κοινό η διάσημη κωμωδία του Άγγλου βάρδου κάθε φορά που ανεβαίνει στη σκηνή; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητούν με αφορμή την παράσταση που σκηνοθετεί η Εύα Βλασσοπούλου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Darkest White»: Ένα σύμπαν που εξερευνά την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναίκας 

Θέατρο / «Darkest White»: Ο εμφύλιος από την πλευρά των χαμένων

Το έργο της Δαφίν Αντωνιάδου που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών, εξερευνά μέσω προσωπικών και ιστορικών αναμνήσεων και μέσα από την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναικείας παρουσίας, ιστορίες εκτοπισμού και επιβίωσης. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσια ένα τραπέζι με φίλους

Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας / Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσία ένα τραπέζι με φίλους

Ο σπουδαίος λιβανέζος χορευτής και χορογράφος Omar Rajeh, επιστρέφει με την «Beytna», μια ιδιαίτερη περφόρμανς με κοινωνικό όσο και γαστριμαργικό αποτύπωμα, που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του φετινού 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η νύφη και το «Καληνύχτα, Σταχτοπούτα»

Θέατρο / Η Καρολίνα Μπιάνκι παίρνει το ναρκωτικό του βιασμού επί σκηνής. Τι γίνεται μετά;

Μια παράσταση-περφόρμανς που μέσα από έναν εξαιρετικά πυκνό και γοητευτικό λόγο, ένα κολάζ από εικόνες, αναφορές, εξομολογήσεις, όνειρα και εφιάλτες μάς κάνει κοινωνούς μιας ακραίας εμπειρίας, χωρίς να σοκάρει.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ