Ζούμε ακόμη στην εποχή του Άντι Γουόρχολ

Ζούμε ακόμη στην εποχή του Άντι Γουόρχολ Facebook Twitter
0

Ο Andy Warhol είναι περισσότερο ζωντανός από ποτέ. Τα έντυπα τον αγαπούν, οι νεαροί καλλιτέχνες συζητούν γι' αυτόν με τρόπο ευλαβικό, οι ξένοι τον θεωρούν απαραίτητο. Eκθέσεις, ταινίες και βιβλία με σαφείς επιρροές στη ζωή και το έργο του κάνουν την εμφάνισή τους σχεδόν κάθε χρόνο.

Υπάρχει κάτι περίεργο σε όλο αυτό που συμβαίνει. Ο Warhol (1928-1987) έφτιαξε τα πιο αυθεντικά από τα έργα του πριν από 40 χρόνια. Εάν η ιστορία της τέχνης μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως οδηγός, ο Warhol θα έπρεπε να ανήκει στο παρελθόν, και θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος πως η επιρροή του έχει πια ξεθυμάνει. Ωστόσο εξακολουθεί να γίνεται όλο και πιο δημοφιλής. Η πραγματική τέχνη που παρήγαγε ο Warhol –οι πίνακες, οι μεταξοτυπίες και οι ταινίες του– δεν μπορούν να εξηγήσουν αυτή την ιδεοληπτική, σχολαστική προσοχή που δείχνουν για το έργο του οι νεαροί καλλιτέχνες. Ο Warhol ήταν ένας σημαντικός pop καλλιτέχνης που δημιουργούσε ακραίες ταινίες, και με τις μεταξοτυπίες του βρήκε έναν φρέσκο τρόπο να περιγράψει το εφήμερο της δόξας, παρ' όλο που οι εικόνες του δεν είχαν την εικαστική δύναμη που βρίσκει κανείς στα έργα των μεγάλων ζωγράφων του 20ού αιώνα, όπως του Matisse, του Picasso και του Mondrian.

Υπήρξε άδολος αλλά υποψιασμένος, αθώος αλλά διεφθαρμένος. Μπορούσε να είναι νέος αλλά και γέρος. Ήταν περιτριγυρισμένος από ναρκωτικά, αλλά ο ίδιος ήταν «καθαρός». Ήταν «μυημένος» αλλά και αουτσάιντερ. Ήταν ο Warhol celebrity ή groupie; Και τα δύο.


Από πολύ νωρίς, φυσικά, οι άνθρωποι αναγνώριζαν ότι ο Warhol αντιπροσώπευε περισσότερα από αυτό που παρουσίαζε στα έργα του. Όπως και οι Marcel Duchamp και Joseph Beuys, ενδιέφερε κυρίως ως πολιτιστικός performer: Ο «Andy» είναι αναμφισβήτητα η σπουδαιότερη δημιουργία του. Εκείνο το χλομό φάντασμα με την πλατινέ περούκα που μιλούσε με ιδιοφυώς ανέκφραστο τρόπο –και μπορούσε να είναι εξαιρετικά φαιδρός– έγινε ο πάπας για την κουλτούρα των διασημοτήτων. Ακόμα και σήμερα μπορεί να αισθανθεί κανείς τη νοητή παρουσία του στα μεγάλα πάρτι, και να τον δει μισοκρυμμένο πίσω από κάθε μόδα του συρμού: από την Paris Hilton μέχρι την reality τηλεόραση. Και αυτή η επίδοσή του, όμως, δεν εξηγεί τη μόνιμη επιρροή του στη φαντασία του κόσμου. Αυτό που σπάνια τονίζεται με τον σωστό τρόπο –και στη σωστή δόση– στον Warhol είναι ο απόκοσμος ζόφος του.


Ο Warhol είναι ένα φάντασμα. Ένα φάντασμα –της φήμης του παρελθόντος, του παρόντος και αυτής που θα επακολουθήσει– το οποίο μας στοιχειώνει.

Ζούμε ακόμη στην εποχή του Άντι Γουόρχολ Facebook Twitter
Ο Warhol είναι ένα φάντασμα. Ένα φάντασμα –της φήμης του παρελθόντος, του παρόντος και αυτής που θα επακολουθήσει– το οποίο μας στοιχειώνει.

Ο ίδιος ο Warhol γοητεύτηκε από το θάνατο. Το παιδί που μεγάλωνε μέσα στο καθολικό περιβάλλον ενός νοικοκυριού στο Pittsburgh εξελίχθηκε σε έναν νεαρό που έβρισκε ελκυστικές τις εικόνες από ατυχήματα αυτοκινήτων. Αργότερα στη ζωή του ζωγράφιζε σκιές. Αυτή η ιδεοληψία με το θάνατο δεν είναι καθόλου ασυνήθιστη για κάποιον καθολικό, δεν είναι ωστόσο η κύρια πηγή του σκοτεινού του κόσμου. Ο Warhol ενσωμάτωσε στα έργα του συγκεκριμένα παράδοξα, που επίσης δημιουργούσαν μπελάδες στην αμερικανική κουλτούρα. Ας αναλογιστεί κάποιος αυτά που έκανε με το σεξ: στη δεκαετία του '60 το Factory γλεντούσε την ακολασία. Ήταν αυτός που καθιστούσε εφικτό το οτιδήποτε, καλλιεργώντας μια εξωφρενική συμπεριφορά (μία από τις πιο γνωστές ταινίες του είναι το «Blow Job», όπου οι θεατές μπορούσαν να δουν μόνο το πρόσωπο ενός άντρα – ένα είδος αστείου με την κάμερα). Ωστόσο ο ίδιος ο Warhol παρουσιαζόταν απαθής, άφυλος και αποστραγγισμένος από ερωτική ζωτικότητα. Με τον Warhol ήσουν αναγκασμένος να έχεις στον νου σου δύο αισθήσεις ταυτόχρονα: την αναφροδισία και την υπερβολή, οι οποίες έγιναν ένα πολιτιστικό ζευγάρι αναπόσπαστα συνδεδεμένο. Μία αμερικάνικη σχέση.

Υπάρχουν πολλές σκιερές αντιφάσεις –ιδιαιτέρως αμερικανικές– στον Warhol.


Υπήρξε άδολος αλλά υποψιασμένος, αθώος αλλά διεφθαρμένος. Μπορούσε να είναι νέος αλλά και γέρος. Ήταν περιτριγυρισμένος από ναρκωτικά, αλλά ο ίδιος ήταν «καθαρός». Ήταν «μυημένος» αλλά και αουτσάιντερ. Ήταν ο Warhol celebrity ή groupie; Και τα δύο. Έμοιαζε με ένα από εκείνα τα πλάσματα που ζευγαρώνουν με τον εαυτό τους: θαυμαστής και σταρ, ηδονοβλεψίας και επιδειξίας – ακριβώς η αλλόκοτη συνένωση που κυοφορεί τον τέλειο ναρκισσιστή.


Ο Warhol, όπως και οι πιο πολλοί ανθρώπινοι καθρέφτες του, θεωρούσε τον κόσμο ως μια απλή παράσταση: όσο σκληρά και αν είναι τα συναισθήματα του πραγματικού κόσμου που αναγκάζεται κάποιος να ζήσει στη σκηνή, μπορεί να τα αφήσει πίσω του και να πάει στο σπίτι του, ακριβώς όπως και ο κάτοχος του εισιτηρίου που την παρακολουθεί. Ο ναρκισσισμός του ήταν γνήσιος. Το προσωπείο του δεν ράγιζε. Εάν κάποιος από το κοινό του πέθαινε την ώρα που αυτός ήταν στην σκηνή, θα συνέχιζε να παίζει (και να παρακολουθεί). Θα μπορούσε να το ονομάσει κάποιος ηθική ακεραιότητα.


Μόλις η Edie Sedgwick σταμάτησε να πηγαίνει στο Factory, ο Warhol τής έστρεψε την πλάτη, και όταν πληροφορήθηκε το θάνατό της δεν έχυσε ούτε ένα δάκρυ.

Ζούμε ακόμη στην εποχή του Άντι Γουόρχολ Facebook Twitter
Ο Andy Warhol και η Edie Sedgwick φωτογραφημένοι από τον Steve Schapiro, 1965


Ένα από τα σατανικά ζευγαρώματα του Warhol –της τέχνης με το χρήμα– ήταν χαρακτηριστικά κυνικό και ειλικρινές. Στη δεκαετία του '60 πολλοί κριτικοί θαύμαζαν την avant-garde επειδή παρέβλεπε το υλικό όφελος. Ο Warhol κατάφερε να κάνει αυτή την αντίληψη να φαίνεται σαν άλλη μία ιδιαίτερη στάση, δείχνοντας τέτοια αδυναμία για τη «μόστρα» και τα χρήματα, που εντέλει –παραδόξως– κατάληξε να τα οικειοποιηθεί η avant-garde. Ύπουλο. Κανείς δεν πίστευε πραγματικά ότι εννοούσε αυτά που έλεγε. Σατίριζε άραγε αυτά που υποστήριζε; Αυτή η παραπειστική περιβολή του Warhol εξελίχθηκε σε μία ευρεία εκμετάλλευση του κόσμου της τέχνης.


Ο Warhol πέθανε πριν από 30 ακριβώς χρόνια. Πότε άραγε θα ξεφύγει από αυτή τη συγκεκριμένη σκιά; Πιθανώς όχι σύντομα. Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να τον βρίσκουν χρήσιμο. Πολλοί καλλιτέχνες τον μεταχειρίζονται ως διασημότητα, οι μαχητές της κουλτούρας τον αποδοκιμάζουν σαν παρηκμασμένο, οι κουτσομπόληδες τον στολίζουν με «κοριτσίστικα» επίθετα, οι διανοούμενοι περιπλέκονται στις ειρωνείες του. Παραμένει δυσκολοθώρητος, παρ' όλα αυτά αρκετοί είναι αυτοί που τον φέρνουν αυτόματα στο νου με την πρώτη ευκαιρία: είναι το πρώτο όνομα στο στόμα εκατομμυρίων σε ολόκληρο τον κόσμο. Δεν θα αργήσει η μέρα που κάποιος ιστορικός –συντηρητικός ή φιλελεύθερος– θα γράψει ένα βιβλίο που θα ονομάζεται «Η Εποχή του Warhol».

Ζούμε ακόμη στην εποχή του Άντι Γουόρχολ Facebook Twitter
Liz Taylor
Ζούμε ακόμη στην εποχή του Άντι Γουόρχολ Facebook Twitter
Marilyn Monroe

Το άρθρο δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στην έντυπη LiFO το 2007

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Εικαστικά / Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Από την έκθεση του Juergen Teller στο ολοκαίνουργιο Onassis Ready, στην ποιητική αρχιτεκτονική του Πικιώνη και στις έξι πρωτοποριακές γυναικείες φωνές της γεωμετρικής αφαίρεσης. Αυτόν τον μήνα οι λέξεις «μουσείο» και «γκαλερί» θα ακούγονται πολύ συχνά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Εικαστικά / Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Η γεννημένη στο Ελσίνκι καλλιτέχνιδα που κέρδισε το βραβείο Young Artist της φετινής Art Athina μιλάει για το έργο της που βασίζεται στην αίσθηση του κατεπείγοντος, στη χειρωνακτική εργασία και στη σχέση της με τη γλώσσα. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα «χρονικό της αναισθησίας» με έργα υψηλής δόνησης 

Εικαστικά / Κωνσταντίνος Λαδιανός: «Πού πήγε όλη αυτή η επιδεξιότητα των χεριών που είχαν οι παλιότεροι»

Η παράδοση, η αγιολογική γραμματεία και η λαϊκή μυθολογία συνυπάρχουν στον κόσμο του ταλαντούχου καλλιτέχνη, εμπλέκοντας το προσωπικό βίωμα με καθηλωτικές αλληγορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ