Ζούμε ακόμη στην εποχή του Άντι Γουόρχολ

Ζούμε ακόμη στην εποχή του Άντι Γουόρχολ Facebook Twitter
0

Ο Andy Warhol είναι περισσότερο ζωντανός από ποτέ. Τα έντυπα τον αγαπούν, οι νεαροί καλλιτέχνες συζητούν γι' αυτόν με τρόπο ευλαβικό, οι ξένοι τον θεωρούν απαραίτητο. Eκθέσεις, ταινίες και βιβλία με σαφείς επιρροές στη ζωή και το έργο του κάνουν την εμφάνισή τους σχεδόν κάθε χρόνο.

Υπάρχει κάτι περίεργο σε όλο αυτό που συμβαίνει. Ο Warhol (1928-1987) έφτιαξε τα πιο αυθεντικά από τα έργα του πριν από 40 χρόνια. Εάν η ιστορία της τέχνης μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως οδηγός, ο Warhol θα έπρεπε να ανήκει στο παρελθόν, και θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος πως η επιρροή του έχει πια ξεθυμάνει. Ωστόσο εξακολουθεί να γίνεται όλο και πιο δημοφιλής. Η πραγματική τέχνη που παρήγαγε ο Warhol –οι πίνακες, οι μεταξοτυπίες και οι ταινίες του– δεν μπορούν να εξηγήσουν αυτή την ιδεοληπτική, σχολαστική προσοχή που δείχνουν για το έργο του οι νεαροί καλλιτέχνες. Ο Warhol ήταν ένας σημαντικός pop καλλιτέχνης που δημιουργούσε ακραίες ταινίες, και με τις μεταξοτυπίες του βρήκε έναν φρέσκο τρόπο να περιγράψει το εφήμερο της δόξας, παρ' όλο που οι εικόνες του δεν είχαν την εικαστική δύναμη που βρίσκει κανείς στα έργα των μεγάλων ζωγράφων του 20ού αιώνα, όπως του Matisse, του Picasso και του Mondrian.

Υπήρξε άδολος αλλά υποψιασμένος, αθώος αλλά διεφθαρμένος. Μπορούσε να είναι νέος αλλά και γέρος. Ήταν περιτριγυρισμένος από ναρκωτικά, αλλά ο ίδιος ήταν «καθαρός». Ήταν «μυημένος» αλλά και αουτσάιντερ. Ήταν ο Warhol celebrity ή groupie; Και τα δύο.


Από πολύ νωρίς, φυσικά, οι άνθρωποι αναγνώριζαν ότι ο Warhol αντιπροσώπευε περισσότερα από αυτό που παρουσίαζε στα έργα του. Όπως και οι Marcel Duchamp και Joseph Beuys, ενδιέφερε κυρίως ως πολιτιστικός performer: Ο «Andy» είναι αναμφισβήτητα η σπουδαιότερη δημιουργία του. Εκείνο το χλομό φάντασμα με την πλατινέ περούκα που μιλούσε με ιδιοφυώς ανέκφραστο τρόπο –και μπορούσε να είναι εξαιρετικά φαιδρός– έγινε ο πάπας για την κουλτούρα των διασημοτήτων. Ακόμα και σήμερα μπορεί να αισθανθεί κανείς τη νοητή παρουσία του στα μεγάλα πάρτι, και να τον δει μισοκρυμμένο πίσω από κάθε μόδα του συρμού: από την Paris Hilton μέχρι την reality τηλεόραση. Και αυτή η επίδοσή του, όμως, δεν εξηγεί τη μόνιμη επιρροή του στη φαντασία του κόσμου. Αυτό που σπάνια τονίζεται με τον σωστό τρόπο –και στη σωστή δόση– στον Warhol είναι ο απόκοσμος ζόφος του.


Ο Warhol είναι ένα φάντασμα. Ένα φάντασμα –της φήμης του παρελθόντος, του παρόντος και αυτής που θα επακολουθήσει– το οποίο μας στοιχειώνει.

Ζούμε ακόμη στην εποχή του Άντι Γουόρχολ Facebook Twitter
Ο Warhol είναι ένα φάντασμα. Ένα φάντασμα –της φήμης του παρελθόντος, του παρόντος και αυτής που θα επακολουθήσει– το οποίο μας στοιχειώνει.

Ο ίδιος ο Warhol γοητεύτηκε από το θάνατο. Το παιδί που μεγάλωνε μέσα στο καθολικό περιβάλλον ενός νοικοκυριού στο Pittsburgh εξελίχθηκε σε έναν νεαρό που έβρισκε ελκυστικές τις εικόνες από ατυχήματα αυτοκινήτων. Αργότερα στη ζωή του ζωγράφιζε σκιές. Αυτή η ιδεοληψία με το θάνατο δεν είναι καθόλου ασυνήθιστη για κάποιον καθολικό, δεν είναι ωστόσο η κύρια πηγή του σκοτεινού του κόσμου. Ο Warhol ενσωμάτωσε στα έργα του συγκεκριμένα παράδοξα, που επίσης δημιουργούσαν μπελάδες στην αμερικανική κουλτούρα. Ας αναλογιστεί κάποιος αυτά που έκανε με το σεξ: στη δεκαετία του '60 το Factory γλεντούσε την ακολασία. Ήταν αυτός που καθιστούσε εφικτό το οτιδήποτε, καλλιεργώντας μια εξωφρενική συμπεριφορά (μία από τις πιο γνωστές ταινίες του είναι το «Blow Job», όπου οι θεατές μπορούσαν να δουν μόνο το πρόσωπο ενός άντρα – ένα είδος αστείου με την κάμερα). Ωστόσο ο ίδιος ο Warhol παρουσιαζόταν απαθής, άφυλος και αποστραγγισμένος από ερωτική ζωτικότητα. Με τον Warhol ήσουν αναγκασμένος να έχεις στον νου σου δύο αισθήσεις ταυτόχρονα: την αναφροδισία και την υπερβολή, οι οποίες έγιναν ένα πολιτιστικό ζευγάρι αναπόσπαστα συνδεδεμένο. Μία αμερικάνικη σχέση.

Υπάρχουν πολλές σκιερές αντιφάσεις –ιδιαιτέρως αμερικανικές– στον Warhol.


Υπήρξε άδολος αλλά υποψιασμένος, αθώος αλλά διεφθαρμένος. Μπορούσε να είναι νέος αλλά και γέρος. Ήταν περιτριγυρισμένος από ναρκωτικά, αλλά ο ίδιος ήταν «καθαρός». Ήταν «μυημένος» αλλά και αουτσάιντερ. Ήταν ο Warhol celebrity ή groupie; Και τα δύο. Έμοιαζε με ένα από εκείνα τα πλάσματα που ζευγαρώνουν με τον εαυτό τους: θαυμαστής και σταρ, ηδονοβλεψίας και επιδειξίας – ακριβώς η αλλόκοτη συνένωση που κυοφορεί τον τέλειο ναρκισσιστή.


Ο Warhol, όπως και οι πιο πολλοί ανθρώπινοι καθρέφτες του, θεωρούσε τον κόσμο ως μια απλή παράσταση: όσο σκληρά και αν είναι τα συναισθήματα του πραγματικού κόσμου που αναγκάζεται κάποιος να ζήσει στη σκηνή, μπορεί να τα αφήσει πίσω του και να πάει στο σπίτι του, ακριβώς όπως και ο κάτοχος του εισιτηρίου που την παρακολουθεί. Ο ναρκισσισμός του ήταν γνήσιος. Το προσωπείο του δεν ράγιζε. Εάν κάποιος από το κοινό του πέθαινε την ώρα που αυτός ήταν στην σκηνή, θα συνέχιζε να παίζει (και να παρακολουθεί). Θα μπορούσε να το ονομάσει κάποιος ηθική ακεραιότητα.


Μόλις η Edie Sedgwick σταμάτησε να πηγαίνει στο Factory, ο Warhol τής έστρεψε την πλάτη, και όταν πληροφορήθηκε το θάνατό της δεν έχυσε ούτε ένα δάκρυ.

Ζούμε ακόμη στην εποχή του Άντι Γουόρχολ Facebook Twitter
Ο Andy Warhol και η Edie Sedgwick φωτογραφημένοι από τον Steve Schapiro, 1965


Ένα από τα σατανικά ζευγαρώματα του Warhol –της τέχνης με το χρήμα– ήταν χαρακτηριστικά κυνικό και ειλικρινές. Στη δεκαετία του '60 πολλοί κριτικοί θαύμαζαν την avant-garde επειδή παρέβλεπε το υλικό όφελος. Ο Warhol κατάφερε να κάνει αυτή την αντίληψη να φαίνεται σαν άλλη μία ιδιαίτερη στάση, δείχνοντας τέτοια αδυναμία για τη «μόστρα» και τα χρήματα, που εντέλει –παραδόξως– κατάληξε να τα οικειοποιηθεί η avant-garde. Ύπουλο. Κανείς δεν πίστευε πραγματικά ότι εννοούσε αυτά που έλεγε. Σατίριζε άραγε αυτά που υποστήριζε; Αυτή η παραπειστική περιβολή του Warhol εξελίχθηκε σε μία ευρεία εκμετάλλευση του κόσμου της τέχνης.


Ο Warhol πέθανε πριν από 30 ακριβώς χρόνια. Πότε άραγε θα ξεφύγει από αυτή τη συγκεκριμένη σκιά; Πιθανώς όχι σύντομα. Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να τον βρίσκουν χρήσιμο. Πολλοί καλλιτέχνες τον μεταχειρίζονται ως διασημότητα, οι μαχητές της κουλτούρας τον αποδοκιμάζουν σαν παρηκμασμένο, οι κουτσομπόληδες τον στολίζουν με «κοριτσίστικα» επίθετα, οι διανοούμενοι περιπλέκονται στις ειρωνείες του. Παραμένει δυσκολοθώρητος, παρ' όλα αυτά αρκετοί είναι αυτοί που τον φέρνουν αυτόματα στο νου με την πρώτη ευκαιρία: είναι το πρώτο όνομα στο στόμα εκατομμυρίων σε ολόκληρο τον κόσμο. Δεν θα αργήσει η μέρα που κάποιος ιστορικός –συντηρητικός ή φιλελεύθερος– θα γράψει ένα βιβλίο που θα ονομάζεται «Η Εποχή του Warhol».

Ζούμε ακόμη στην εποχή του Άντι Γουόρχολ Facebook Twitter
Liz Taylor
Ζούμε ακόμη στην εποχή του Άντι Γουόρχολ Facebook Twitter
Marilyn Monroe

Το άρθρο δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στην έντυπη LiFO το 2007

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Άνοιξε το πολυαναμενόμενο πρώτο μουσείο μετανάστευσης

Εικαστικά / Fenix: Το πρώτο μουσείο μετανάστευσης άνοιξε στο Ρότερνταμ

Τι κοινό έχουν ένα πλοίο που κατασχέθηκε από τη Λαμπεντούζα, ένα κομμάτι του Τείχους του Βερολίνου και δύο γιγάντιες φωτεινές μπλε παντόφλες; Όλα βρίσκουν τη θέση τους στο νέο μουσείο της Ολλανδίας που επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στη μετανάστευση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

Εικαστικά / O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος είναι δυο νεαροί ζωγράφοι και δυο πολύ καλοί φίλοι. Τους έφερε κοντά η αγάπη για τη μυθολογία, την τέχνη και μια ανεξήγητη εμμονή με την Τζένη Χειλουδάκη. Τα έργα τους πραγματεύονται το τραύμα με τρόπο ωμό και βαθύ. Παρά τα όσα θα πίστευαν πολλοί, διαψεύδουν τις φήμες που τους θέλουν ζευγάρι…
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Εικαστικά / Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Η έκθεση με τίτλο «Κοσμική Σκόνη/Άγνωστες Γαίες» αντλεί έμπνευση από την προσωπικότητα και το έργο του Γερμανού αστρονόμου Ιούλιου Σμιτ, διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατά τον 19ο αι., και μας προσκαλεί να περιηγηθούμε ανάμεσα σε μακρινούς πλανήτες και σε γήινα, απτά υλικά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Guest Editors / Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Η έκθεση «Caravaggio 2025» αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία για τους λάτρεις της τέχνης να έρθουν σε επαφή με τον ρεαλισμό και τη συναισθηματική δύναμη του ανυπέρβλητου καλλιτέχνη του μπαρόκ, ο οποίος επαναπροσδιόρισε την εικαστική αφήγηση και έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης ζωγραφικής.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Ο Άγγελος Παπαδημητρίου ανάγει το κοινό γούστο σε καλλιτεχνική χειρονομία μεγάλης δυναμικής 

Εικαστικά / Το νέο έργο του Άγγελου Παπαδημητρίου είναι ένα εικονοστάσι για τα όνειρά μας

Ο αγαπημένος καλλιτέχνης επιστρέφει με ένα νέο έργο-εγκατάσταση στην Πινακοθήκη του Μουσείου Βορρέ, έναν χαιρετισμό στην Ελλάδα της Κάλλας και του Καβάφη, του Αττίκ και της Στέλλας Γκρέκα· μιας εποχής μεγάλης ευαισθησίας που έχει πια χαθεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή

Εικαστικά / Η πρώτη μεγάλη έκθεση για τα δικαιώματα των ζώων στο ΕΜΣΤ

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει διοργανώσει το ΕΜΣΤ και για την πρώτη μεγάλη έκθεση με θέμα την ευημερία των ζώων διεθνώς, στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 60 καλλιτέχνες από 25 χώρες (από Ευρώπη, Ασία, Αφρική και Αμερική) – πάνω από 200 έργα καταλαμβάνουν όλους τους ορόφους του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Romaine Brooks: Συμφωνία σε γκρι από μια ξεχασμένη κυρία της ζωγραφικής

Εικαστικά / Romaine Brooks: Η ζωγράφος με το ανδρόγυνο στυλ που έσπασε όλα τα ταμπού της εποχής της

Μια πρωτοπόρος καλλιτέχνιδα που έζησε μια συναρπαστική και αντισυμβατική ζωή, μέσα στη δίνη των «Roaring Twenties», δημιουργώντας τέχνη πέρα από τα κυρίαρχα ρεύματα του καιρού της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Εικαστικά / «Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Ο Michael Rakowitz, χρησιμοποιώντας αντισυμβατικές προσεγγίσεις, ανοίγει έναν διάλογο με έργα συγκινητικά, φανερά πολιτικά, υπενθυμίζοντάς μας την επανάληψη οδυνηρών γεγονότων της Ιστορίας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατερίνα Βαγενά: «Δεν καταλαβαίνω γιατί φερόμαστε λες και το να μεγαλώνεις είναι αρρώστια»

Οι Αθηναίοι / «Δεν έκανα την Κιμωλία για τα λεφτά αλλά για να δείξω αυτό που είμαι»

Eίναι η ιδιοκτήτρια της Κιμωλίας, του art café που έγινε σημείο αναφοράς στην Πλάκα. Δηλώνει αυτοδίδακτη στα πάντα και πιστεύει στη δύναμη των ανθρώπων να ξαναγεννιούνται. Η Κατερίνα Βαγενά είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
CHECK ANTISOCIAL

Εικαστικά / Antisocial: Η Φρόσω Πίνη έφερε την τέχνη σε ένα θρυλικό αθηναϊκό αφτεράδικο

Στη στοά της Λεωκορίου, στου Ψυρρή, η Φρόσω με αφοσίωση δίνει ζωή σε έναν χώρο τέχνης που κάνει τους Αθηναίους να φτάνουν στην Cantina Social πιο νωρίς απ’ ό,τι είχαν συνηθίσει — και έτσι, τουλάχιστον, έχουν μαζί τους τα γυαλιά ηλίου· just in case.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Ximena Maldonado Sánchez: «cardón, carmín y ola»

Εικαστικά / «Τα έργα μου δεν είναι φωτογραφίες, ούτε καρτ ποστάλ»

Η 26χρονη Μεξικανή ζωγράφος Ximena Maldonado Sánchez παρουσιάζει σε μία νέα έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα μια τοπιογραφία με κάκτους, υπόγεια νερά και το κόκκινο του πάθους, που θυμίζει έντονα την πατρίδα της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT