Ντον ΝτεΛίλλο: Μικρές μαχαιριές της μνήμης

Ντον ΝτεΛίλλο: Μικρές μαχαιριές της μνήμης Facebook Twitter
Ντον ΝτεΛίλλο
0

1. Υβρίδιο: Καλά το έλεγε ο Raoul Vaneigem: «Οι πλούσιοι είναι φτωχοί με πολλά λεφτά». Κι ακόμα πιο καλά το έλεγε ο René Crevel, ο πιο ωραίος και πιο τραγικός από τους προπάτορές μας: «Δεν μας αρέσουν ούτε οι φακές του πλούσιου, ούτε το χαβιάρι του φτωχού». Ο ταχύπλοος νεοπλουτισμός καταργεί όσα ξέραμε για τον πλούτο. Άλλοτε μπορούσες να ζηλέψεις τον πλούσιο. Τώρα μπορείς κάλλιστα να τον οικτίρεις. Ακόμα και το ότι είναι επικίνδυνος, ότι μπορεί να καταστρέψει ολόκληρες κοινωνίες με μερικές σπασμωδικές κινήσεις σε μηχανήματα με οθόνες αφής χωμένα στα μπράτσα μιας πολυθρόνας χωμένης σε μια λιμουζίνα που έχει δάπεδο καμωμένο από μάρμαρο Καράρας (!) και που χώνεται με τη σειρά της, όταν πέσει η νύχτα, σε ένα όλο λίγδα γκαράζ μαζί με άλλες, όλες ίδιες, όλες πανομοιότυπες, λιμουζίνες – ακόμα, λοιπόν, και το ότι είναι σπαστικά επικίνδυνος δεν του προσδίδει καμία άλω κακού, την παραμικρή, έστω και διεστραμμένη, γοητεία.

Αυτά σκέφτεσαι διαβάζοντας το Cosmopolis (μτφρ. Θωμάς Σκάσσης, εκδ. Εστία), το μεταλλικό/φιλοσοφικό μυθιστόρημα του Ντον ΝτεΛίλλο (γεν. 1937). Είναι ο Έρικ Πάκερ, o νεοφτωχοπλούσιος του ΝτεΛίλλο, ένα εν τέλει και ουσιωδώς άβουλο υβρίδιο, λίγο άνθρωπος συν πολύ από άυλα πλέματα μηχανημάτων. Όπως λέει στον Έρικ Πάκερ η Βίγια Κίνσκι, πέρσοναλ θεωρητικός του, πέρσοναλ φιλόσοφός του αλλά και πέρσοναλ γελωτοποιός του, που δικαιούται να του κοπανάει ατιμωρητί αλήθειες, όπως στον Σαίξπηρ: «Ανθρώπινα όντα και υπολογιστές συγχωνεύονται […] Και αρχίζει η ζωή δίχως τέλος» (σ. 116). Η ζωή; Ή ο θάνατος δίχως τέλος; Ή είναι το ίδιο, όπως μαθαίνουμε από τους Αθάνατους του Μπόρχες;

2. Ποίηση: Ο Έρικ Πάκερ, αυτοδημιούργητος δισεκατομμυριούχος, μαριονέτα που της κινούν τα νήματα για να κινήσει νήματα. Ένα υπερδραστήριο Τίποτα που αίφνης, όχι πάντως κατόπιν ωρίμου σκέψεως, έτσι, out of the blue, στα ξεκούδουνα, αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να δοθεί ένα κάποιο τέλος, ότι ήρθε αδυσώπητα η ώρα – για τι πράγμα και τι τέλος, δεν το ξέρει. «Ξύπνησα σήμερα το πρωί και ήξερα ότι έχει έρθει η ώρα», λέει (σ. 170). Ναι, για τι πράγμα είχε έρθει η ώρα; Όπως συμβαίνει στα Επιχρυσωμένα Τίποτα, δεν είχε έρθει για τίποτα ιδιαίτερο η ώρα. Μονάχα για ένα κούρεμα. Ξανά και ξανά, στις 220 σελίδες του Cosmopolis, ο Έρικ Πάκερ επιμένει ότι χρειάζεται κούρεμα, και δη ότι πρέπει να κουρευτεί στου γέροντα μπαρμπέρη Άντονι Αντουμπάτο, διότι «Τι έχει ένα κούρεμα; Συνειρμούς. Ένα ημερολόγιο στον τοίχο. Καθρέφτες παντού», λέει στον Σάινερ, ένα βλαμμένο τεχνοφρικιό που έχει για σύμβουλο και στάλκερ στον κυκεώνα των διαγραμμάτων. Ίσως η πιο αληθινή στιγμή του Πάκερ μέσα στο αδιαπέραστο κέλυφός του όπου, όπως θα έλεγε ο Χέγκελ, ακόμα και η αλήθεια είναι μια στιγμή του ψεύτικου. Ίσωςαυτή να είναι του Πάκερ, που διαβάζει μανιωδώς επιστημονικά  εγχειρίδια και ποιήματα, η μοναδική ποίηση: «Θέλουμε κούρεμα», λέει σε πληθυντικό μεγαλοπρεπείας – ίσως σαρκάζοντας τον εαυτό, ίσως διαισθανόμενος ότι δεν έχει εαυτό, ότι δεν πρόκειται για πληθυντικό μεγαλοπρεπείας, αλλά ότι μιλάει για όλη την «τσογλανοπαρέα που (δεν) κάνει κριτική», μιλάει για όλα τα σχεδόν αμούστακα μειράκια που βρέθηκαν να παίζουν με οθόνες αφής και με δισεκατομμύρια (άυλα, ανυπόστατα) δολάρια.

 

3. Τέλος πάντων: Ο Έρικ Πάκερ θα περάσει την τελευταία του μέρα στη λιμουζίνα του που έχει δάπεδο από το μάρμαρο του Μιχαήλ Άγγελου, που είναι ηχομονωμένη , που λειτουργεί ως γραφείο και γαμιστρώνας και τάφος ονείρων. Ο Έρικ Πάκερ διασχίζει την κοσμόπολη για να πάει για κούρεμα, για να πάει να συναντήσει στιγμές έξαρσης που τον οδηγούν στον τελικό χαμό, για να πάει να πεθάνει, να πάει να τον σκοτώσουν.

Ο ΝτεΛίλλο, μάστορας πάντα, έβαλε στο μπλέντερ τον Οδυσσέα και τον Μεγάλο Γκάτσμπυ και μας μίλησε, μέσα από την digital οντότητα του Έρικ Πάκερ, για το ότι «το τέλος οποιουδήποτε πράγματος ήταν αυτό που τελείωνε» (σ. 137). Και για το ότι μένουν ανάσες, πάντα μένουν ανάσες, μες στα σκάφανδρα του τεθωρακισμένου εγωισμού, μένουν μικρές μαχαιριές της μνήμης (σ. 72), όπως γράφει ο φονιάς του Πάκερ, ο διασαλευμένος Μπέννο Λέβιν. Ο Πάκερ οδεύει προς το τέλος του, διασχίζοντας την κοσμόπολη, συναντώντας τυχαία τη σύζυγό του, την Ελίζ Σίφριν, με την οποία γνωρίζεται ελάχιστα, πέφτοντας πάνω σε αντικαπιταλιστικές διαδηλώσεις, σκοτώνοντας, άνευ λόγου, σαν μεταμοντέρνος ψηφιακός Καλιγούλας σε κάποιο play station, τον Τορβάλ, τον πιστό σωματοφύλακά του, συνομιλώντας με τον δικό του πέρσοναλ δολοφόνο, τον Μπέννο. Ο Έρικ Πάκερ. «Με τον θάνατό του δεν θα τελείωνε ο ίδιος. Θα τελείωνε ο κόσμος». Τόσο ανούσια ματαιόδοξος. Τόσο ανυπόστατα εγωιστής. Ένας άφραγκος δισεκατομμυριούχος.

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ