Μικρή μνεία σ’ ένα μεγάλο έργο

Μικρή μνεία σ’ ένα μεγάλο έργο Facebook Twitter
Νάνος Βαλαωρίτης (Φωτό: Στάθης Μαμαλάκης)
0

1. Στου Μπόκολα: Γνώρισα τον Νάνο Βαλαωρίτη το 1980. Ήταν ήδη θρύλος: υπερρεαλιστής, εκδότης του ανεπανάληπτου περιοδικού «Πάλι», φίλος του Αντρέ Μπρετόν, καθηγητής στο  Όκλαντ, φίλος των μεγάλων μορφών της Beat Generation και πολλά άλλα. Είχα γράψει στο «Ιδεοδρόμιο», και με νεανικό ενθουσιασμό, ο οποίος ακόμα και σήμερα διαρκεί, για το εκπληκτικό βιβλίο του με τον δυναμικό τίτλο Ο προδότης του γραπτού λόγου (εκδ. Ίκαρος). Ήταν ίσως το πρώτο μου κείμενο για βιβλίο. Το είχε διαβάσει η αείμνηστη Misses Joyce, η Μαντώ Αραβαντινού. Γνωρίστηκα με τη Μαντώ. Η Μαντώ μεσολάβησε να γνωριστούμε με τον Νάνο. Βρεθήκαμε στου Μπόκολα. Πλατεία γωνία με Τσακάλωφ, ξέρεις. Έκλεισε, χρόνια τώρα. Όπως και ο Ορφανίδης. Και ο Απότσος. Τέλος πάντων, έμεινα μαγεμένος ν' ακούω τον Νάνο να μου μιλάει με ενθουσιασμό για ένα σωρό πράγματα που είχε ζήσει από τα μέσα και από κοντά, ενώ εδώ τα ξέραμε από βιβλία. Συναντηθήκαμε κάμποσες φορές. Και όταν ερχόταν από τις Ηνωμένες Πολιτείες και έμενε σ' ένα ξενοδοχείο στη Χάρητος, δίπλα στη Ράτκα, κανονίζαμε πολύωρες συναντήσεις/συζητήσεις. Μία από τις πρώτες φορές που βρεθήκαμε, εγώ την επομένη θα έκανα εγχείρηση στις αμυγδαλές με ολική νάρκωση. Είχα ακολουθήσει πιστά μια δεκαπενθήμερη θεραπεία, δίαιτα, αποχή από διάφορα, και έπρεπε να κοιμηθώ νωρίς το βράδυ. Δεν κοιμήθηκα καθόλου, έπινα απανωτά ουίσκι, ακούγοντας τον Νάνο να μου μιλάει για το happening, για τους situationnistes, για τον Jean-Jacques Lebel, για τα κινήματα των γλωσσοκεντρικών και των punk ποιητών, για το μεταμοντέρνο μυθιστόρημα The White Hotel του D.M. Thomas που δεν είχε καλά-καλά κυκλοφορήσει, και εντέλει πήγα κατευθείαν στο Νίμιτς για την εγχείρηση, άυπνος και πιωμένος – τρόμαξαν να με κάνουν καλά, επέζησα, γελάω ακόμη.

Νάνος Βαλαωρίτης - Πικρό Καρναβάλι. Εκδόσεις: Ψυχογιός. Σελ.: 2182. Western: Παράξενο πώς όλα συγκλίνουν / σ' ένα και μόνο σημείο / του σεσημασμένου ως / αφηρημένη έννοια ενώ // πρόκειται για κάτι / πολύ συγκεκριμένα / κουνημένο σχεδόν όπως το / συχνά φωτογραφημένο // «φέτος δεν είχαμε μπανάνες / ούτε όμως και Αμερικάνες» // γενικά οι γυναικείες ώσεις / περιλαμβάνουν ακόμα / και τις αρσενικότερες / σε ερωτική συμπεριφορά // απέναντι σε τουρίστες / με αποστολή – αυτά τους / μαθαίνουν – είναι ινδάλματα / ζωής – παρθένων χωρίς στολή // Hou Hou... hoot first talk later // Νυδρί, 14 Αυγούστου 2010. (Από το βιβλίο του Νάνου Βαλαωρίτη Πικρό Καρναβάλι, σ. 68)

3. Λέξεις / Χρώματα / Σκέψεις: Ο Νάνος ζωγραφίζει. Και εκθέτει. Όλο παιδική ζωντάνια περασμένη από χίλια μύρια βάσανα, μόχθους, εμπειρίες, τραβήγματα, διαβάσματα, συγκρούσεις, ζορίσματα, ανατάσεις, φασαρίες. Ο Νάνος συνθέτει ποιήματα, Δεκαετίες τώρα. Αλησμόνητο και φρέσκο πάντα το Ανώνυμο ποίημα του Φωτεινού Άι Γιάννη κι εκείνο το πεζότροπο που έλεγε ξανά και ξανά «τα ίδια και τα ίδια / και τα ίδια και τα ίδια», ωσότου να γίνει εντός μας ουρλιαχτό, ή ένα άλλο που έλεγε ποια είναι τα περιεχόμενα στο μυαλό ενός Γιώργου. Ο Νάνος έγραφε και γράφει δοκίμια. Θυμάμαι εντόνως ένα καταστασιακό μανιφέστο δημοσιευμένο στο περιοδικό «Σήμα» που έβγαζε η γκαλερί Πολυπλάνο του μακαρίτη Νίκου Παπαδάκη, όπου ο Νάνος, με τρομερά ρυθμικό τρόπο, έπαιζε διαρκώς με τις φράσεις «το θέαμα της ποίησης» και «η ποίηση του θεάματος», τσιτώνοντας λυτρωτικά (καθότι ερχόταν η απότομη άφεση μετά) τον νου του αναγνώστη. Πολύ μπροστά, πάντα, ο Νάνος, πολύ μπροστά. Και τι να πω εδώ για το «Πάλι»; Τι να πω;

Νάνος Βαλαωρίτης - Ή του ύψους ή του βάθους. Εκδόσεις: Ψυχογιός. Σελ.: 2114. Διαπιστώσεις: Ζούμε σε μια χώρα που δεν γνωρίζουμε. Έχω ζήσει δέκα χρόνια στην Αγγλία, άλλα δέκα στη Γαλλία, και στην Αμερική είκοσι οχτώ χρόνια. Μπορώ να σας πω με κάποια βεβαιότητα ότι γνωρίζω τους Άγγλους, τους Γάλλους και τους Αμερικανούς πολύ καλύτερα απ' ό,τι γνωρίζω τους «Έλληνες», εννοώ τους Ελλαδίτες αλλά και τους «διεσπαρμένους». (Από το βιβλίο του Νάνου Βαλαωρίτη Ή του ύψους ή του βάθους, σ. 45).

5. Crossroads: Στα σταυροδρόμια πάντα ο Νάνος Βαλαωρίτης. Είτε συνομιλεί με τον σκακιστή των αλλεπάλληλων ανατροπών και πραγματώσεων, τον Marchel Duchamp (προτάσσοντας μάλιστα ως μότο σε ποιητική του συλλογή ένα θραύσμα από μια συζήτησή τους – στις «Εστίες Μικροβίων», αν δεν με απατά η κατατεμαχισμένη μνήμη μου), είτε περνάει με χαρακτηριστική άνεση από το ένα ύφος στο άλλο, παραμένοντας ανοξείδωτος και διαρκώς ανανεωμένος, είτε αναλαμβάνει τον πολύτιμο ρόλο του χρονικογράφου της ελληνικής πρωτοπορίας, είναι πάντα στα σταυροδρόμια. Είναι η επιτομή της καίριας ρήσης «πέτρα που κυλάει ποτέ δεν χορταριάζει». Αλληγορικά κυριολεκτικός, παλλόμενη Κασσάνδρα των πουπουλένιων εξομολογήσεων, διαμαντένιος γαληνευτής και προδότης του γραπτού λόγου, ο Νάνος Βαλαωρίτης μας κάνει την τιμή να είναι κοντά μας.

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ