"Μακριά μακριά"
Τέχνη και πολιτική της αποστασίας
Καγκελάριος Μερτς: "Εάν αντιμετωπίζουμε εξωτερική απειλή, δεν είναι πλέον δυνατό να διατηρήσουμε την εσωτερική μας ευημερία. Ενώ δεν βρισκόμαστε ακόμη σε κατάσταση πολέμου, η Γερμανία δεν είναι πλέον ειρηνική χώρα".
Grant Shapps (Βρετανός υπουργός Άμυνας): "Κάναμε μια στροφή 180 μοιρών, περνώντας από έναν μεταπολεμικό κόσμο σε έναν προπολεμικό κόσμο. Η εποχή του ιδεαλισμού έχει αντικατασταθεί από μια περίοδο επίμονου ρεαλισμού. Σήμερα, οι αντίπαλοί μας ξαναχτίζουν τείχη. Οι παλιοί εχθροί ξυπνούν. Νέοι αντίπαλοι εμφανίζονται. Οι ζώνες μάχης αναδιαμορφώνονται. Τα άρματα μάχης βρίσκονται κυριολεκτικά στην πόρτα μας, στα σύνορα της Ουκρανίας".
Στρατηγός Mandon, Γάλλος αρχηγός του γενικού επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων: "Αυτό που μας λείπει, είναι η ψυχική δύναμη να δεχτούμε να πονέσουμε για να προστατεύσουμε αυτό που είμαστε. Αν η χώρα μας υποκύψει επειδή δεν είναι έτοιμη να δεχτεί να χάσει τα παιδιά της, γιατί πρέπει να το πούμε, να υποφέρει οικονομικά επειδή οι προτεραιότητες θα δοθούν στην αμυντική παραγωγή, για παράδειγμα, αν δεν είμαστε έτοιμοι για αυτό, τότε κινδυνεύουμε".
Νίκος Δένδιας: "Tο πρώτο προαπαιτούμενο είναι η αλλαγή κουλτούρας των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Δηλαδή η επιστροφή σε ένα πνεύμα αυτοθυσίας".
Ο πραγματικός κίνδυνος δεν είναι οι Ρώσοι, αλλά οι Γερμανοί με τα 500 δισεκατομμύρια ευρώ του επανεξοπλισμού τους και τα άλλα 500 δισεκατομμύρια για τις υποδομές, χρηματοδοτήσεις που είναι καθοριστικές για τη δημιουργία της φούσκας. Την τελευταία φορά που επανεξοπλίστηκαν, προκάλεσαν παγκόσμιες καταστροφές (25 εκατομμύρια νεκροί μόνο στη Σοβιετική Ρωσία, η τελική λύση κ.λπ.), εξ ου και η περίφημη φράση του Mauriac: "Αγαπώ τόσο πολύ τη Γερμανία που χαίρομαι που υπάρχουν δύο". Εν αναμονή των μελλοντικών εξελίξεων του εθνικισμού και της ακροδεξιάς, που ήδη φτάνει το 21%, και που το "Deutschland ist zurück" [Η Γερμανία επιστρέφει] σίγουρα θα προκαλέσει, η Γερμανία θα επιβάλει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες τη συνήθη ιμπεριαλιστική ηγεμονία της. Οι Γερμανοί εγκατέλειψαν γρήγορα το κρατικ-φιλελεύθερο δόγμα, το οποίο δεν είχε οικονομική, αλλά μόνο πολιτική βάση, για να αγκαλιάσουν με ενθουσιασμό την αγγλοαμερικανική χρηματιστικοποίηση, αλλά με τον ίδιο στόχο, να κυριαρχήσουν και να εκμεταλλευτούν την Ευρώπη. Η Financial Times αναφέρεται σε μια απόφαση που έλαβαν ο Merz, ο άνθρωπος της Blackrock, και ο Kukies, ο υπουργός Οικονομικών που προέρχεται από την Goldman Sachs, με την έγκριση των "αριστερών" κομμάτων SPD και Die Linke, τα οποία, όπως και οι προκάτοχοί τους το 1914, αναλαμβάνουν για άλλη μια φορά την ευθύνη για τις σφαγές που θα ακολουθήσουν.
Maurizio Lazzarato
Ιταλός κοινωνιολόγος και φιλόσοφος
lundimatin#498, le 24.11.2025
*
Pierandrea Amato και Luca Salza
lundimatin#345, le 27 juin 2022 - Revue K - Cahier spécial 2 | 2022
"Ο πόλεμος του χθες, ο πόλεμος του σήμερα θα πρέπει να μας ωθήσουν, πάνω απ' όλα, σε έναν σοβαρό, εκλογικευμένο αγώνα ενάντια στον πόλεμο καθαυτόν".
Με την έναρξη της ρωσικής εισβολής και το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, η υποστήριξη προς τον ουκρανικό λαό και την αντίστασή του ήταν προφανής για όλους (εκτός από τη συνήθη φαιά-κόκκινη αντίδραση, φυσικά). Σε αυτόν τον αντίλογο, οι Pierandrea Amato και Luca Salza προτείνουν να επανασυνδεθούμε με μια συγκεκριμένη αντιμιλιταριστική παράδοση: να αρνηθούμε να πάρουμε το μέρος κάποιας πλευράς, να αποστατήσουμε από αυτή την ιδιαίτερα άθλια μορφή "πολέμου". Κάποιοι θα το δουν ως μια άνετη καλλιτεχνική στάση απέναντι στους χιλιάδες νεκρούς και τις κατεστραμμένες πόλεις. Άλλοι θα θεωρήσουν πολύτιμη αυτή την ουσιαστική υπενθύμιση: βρισκόμαστε σε πόλεμο με την εξουσία, ακόμη και ως προς τον δικό της ορισμό του πολέμου.
Τι πρέπει να κάνουμε μπροστά στην εισβολή της Ουκρανίας από τον ρωσικό στρατό; Να αποδεχτούμε και να επιτείνουμε το "γεγονός" ότι υπάρχει πόλεμος στην Ευρώπη, εγκρίνοντας την αποστολή όπλων στο ουκρανικό κράτος; Να μπούμε κι εμείς στον πόλεμο, αν και από μακριά, αν και ακόμα απρόσβλητοι από τον θάνατο; Μήπως δεν πρόκειται, για άλλη μια φορά, για έναν "δίκαιο πόλεμο"; Στην πραγματικότητα, νιωθουμε καχύποπτοι απέναντι στην κινητοποίηση – πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική, μιντιακή, οικονομική – που κηρύττουν οι δυτικές κυβερνήσεις για την υπεράσπιση του ουκρανικού λαού.
Όπως ο Καρλ Λίμπκνεχτ, πιστεύουμε ότι καμία κυβέρνηση δεν αξίζει την οποιαδήποτε εμπιστοσύνη (σε θέματα πολέμου ή άλλα), αλλά κυρίως ότι η τεράστια προπαγανδιστική μηχανή που έθεσαν σε κίνηση οι δυτικές ελίτ δείχνει, με πολύ σαφή τρόπο, ότι ο τρέχων πόλεμος δεν είναι ένας περιφερειακός πόλεμος – μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή παραλλαγή της σύγκρουσης ανάμεσα στον Δαβίδ και τον Γολιάθ –, αλλά ότι, αντίθετα, αποτελεί τη σκηνή μιας νέας, πολύ ευρύτερης σύγκρουσης μεταξύ του ΝΑΤΟ και του ανατολικού μπλοκ.
Αυτός, προφανώς, είναι ήδη ένας πολύ καλός λόγος για να μην πάρει κανείς θέση, για να αποφύγει τη συνεχιζόμενη κινητοποίηση. Δεν σημαίνει ότι δεν θέλουμε να αντιταχθούμε στον απεχθή ρωσικό ιμπεριαλισμό, ούτε ότι αγνοούμε τον παροξυσμικό εθνικισμό της Ουκρανίας· σημαίνει ότι εκφράζουμε, μαζί με τον Λίμπκνεχτ και πάλι, μια παλιά διεθνιστική αρχή: "ο κύριος εχθρός βρίσκεται στην ίδια μας τη χώρα". Το σύνθημα αυτό που κατάφερε να αναζωογονήσει την αντίσταση στον πόλεμο κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου είναι εξαιρετικά επίκαιρο: αν ο εχθρός δεν βρίσκεται στην άλλη πλευρά της γραμμής του μετώπου, αλλά πίσω μας, στην ηγεσία μας, δηλαδή αν ο υπολοχαγός Οττολένγκι – ο Τζιάν Μαρία Βολοντέ στην ταινία Uomini contro του Ρόσι – υπερασπιζόταν μια δίκαιη θέση, αυτό σημαίνει ότι σήμερα, ενώ ζούμε εδώ και καιρό στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, κάθε μορφή υπεράσπισης των συνόρων της πατρίδας, κάθε πόλεμος, κάθε "αντίσταση", διαταξική, υπό τον άμεσο έλεγχο εθνικών και διακρατικών, πολιτικών και οικονομικών εξουσιών, είναι απολύτως ύποπτη. Γιατί αυτό επιβάλλει τη λογική του εθνικού κράτους καθώς και μια δυναμική φίλου/εχθρού, στο πλαίσιο μιας αντίθεσης μέσα/έξω που απορρίπτουμε μαζί με τους μετανάστες, τους πρόσφυγες, τους απάτριδες και την πλέμπα των παραγκουπόλεων σε όλο τον κόσμο.
Ο Λίμπκνεχτ, ο Μεγάλος Πόλεμος... Πολλοί επισημαίνουν τις ομοιότητες μεταξύ αυτού του παλιού γεγονότος που συνέβη πριν από περισσότερα από εκατό χρόνια και του σημερινού πολέμου. Οι εικόνες των χαρακωμάτων, η ανικανότητα των διοικητών, οι υπνοβάτες ευρωπαίοι πολιτικοί, τα ψέματα των διανοουμένων, η περιφρόνηση για την ανθρώπινη ζωή νομιμοποιούν αυτόν τον παραλληλισμό. Αλλά με πιο ριζοσπαστικό τρόπο, αυτά τα δύο γεγονότα, παρά τη μεγάλη απόσταση που τα χωρίζει, θέτουν το ίδιο οδυνηρό ερώτημα: πώς τελειώνει ένας σύγχρονος πόλεμος; (Μπορεί να τελειώσει;)
Στον επίλογο των επικών ποιημάτων, ένας ήρωας, ο ήρωάς μας, καταφέρνει να νικήσει τον μεγαλύτερο πολεμιστή του εχθρικού στρατοπέδου. Σε έναν πόλεμο θέσεων, ποιος κερδίζει; Πότε; Τι σημαίνει "κερδίζει"; Ο πυρηνικός πόλεμος κάνει αυτά τα ερωτήματα ακόμα πιο δραματικά και αβυσσαλέα. Πώς θα διεξαχθεί ο επόμενος πόλεμος μετά την πυρηνική σύγκρουση, αναρωτιόταν ο Αϊνστάιν; Πώς θα τελειώσει, στην πράξη, ένας θερμοπυρηνικός πόλεμος;
Θέλουμε οπωσδήποτε να τον φανταστούμε, όπως μας προσκαλούσαν ο Γκύντερ Άντερς ή ο Κιούμπρικ; Καθισμένοι στον καναπέ μας, μεταβολίζουμε την ιδέα της πιθανότητας ενός παγκοσμίου πολέμου. Φοβισμένοι, παράλυτοι. Όπως υπενθυμίζει και πάλι ο Άντερς, όσο μεγαλύτερη είναι η αποτελεσματικότητα των τεχνικών συστημάτων, τόσο μικρότερη είναι η αποτελεσματικότητα των μαζών. Ο πυρηνικός πόλεμος σηματοδοτεί, υπό αυτή την έννοια, το τέλος της ιστορίας, όπως είπε ο Μορίς Μπλανσό.
Αν δεν θέλουμε να περιοριστούμε στο να χειροκροτούμε τη μία ή την άλλη πλευρά, περιμένοντας το τέλος του κόσμου, αυτός ο χθεσινός πόλεμος και αυτός ο σημερινός πόλεμος θα πρέπει να μας ωθήσουν, πάνω απ' όλα, σε έναν σοβαρό και εκλογικευμένο αγώνα ενάντια στον πόλεμο καθαυτόν. Σε μια απόρριψη του πολέμου· με πιο συγκεκριμένους και πολιτικούς όρους, σε μια αποστασία που δεν φοβόμαστε να ορίσουμε ως καθαρή: μια βαθιά και πολιτική κίνηση αποχώρησης από τον κόσμο.
Οι πόλεμοι επιστρατεύουν ανδρικές αξίες. Σήμερα, λίγοι μιλούν για το γεγονός ότι η επιστράτευση στην Ουκρανία αφορά κυρίως τους άνδρες (οι άνδρες στο μέτωπο, που τιμούνται για τον ηρωισμό και τον πατριωτισμό τους – σε σημείο να εξυμνούνται οι Ναζί στρατιώτες για τη μεγάλη συνέπειά τους στην υπεράσπιση της πατρίδας και της γης τους –, ενώ οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να εγκαταλείψουν το εθνικό έδαφος για να φροντίσουν τα παιδιά και τους ηλικιωμένους). Ομοίως, στη Ρωσία, η στρατιωτική και πολιτική προπαγάνδα είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένη στην εκθείαση των αξιών και των ιδανικών της αρρενωπότητας. Είναι λοιπόν απαραίτητο, για άλλη μια φορά, να ταυτιστούμε με τη Λυσιστράτη και να διατυπώσουμε εκ νέου ένα λόγο κατά του πολέμου, βασισμένο στη σκέψη και στις χειρονομίες της διαφοράς, προκειμένου να φανερώσουμε και να προσπαθήσουμε να διακόψουμε τη σχέση μεταξύ του πολέμου, του συστήματος παραγωγής και της ανδρικής κουλτούρας της δύναμης.
Πρέπει να σπάσουμε αυτούς τους δεσμούς, παρεμβαίνοντας στην αλληλουχία τους, αλλά και σε κάθε κρίκο της αλυσίδας. Η Βιρτζίνια Γουλφ, κάτω από τις βόμβες στο Λονδίνο, δείχνει έναν δρόμο. Αναρωτιέται – ένα κρίσιμο, σπαρακτικό, αφόρητο ερώτημα – αν είναι ακόμα δυνατό να σκεφτούμε την ειρήνη, ενώ οι βόμβες πέφτουν από τον ουρανό, ενώ είμαστε ξαπλωμένες, τρομοκρατημένες, στο κρεβάτι μας, με μια μάσκα αερίων δίπλα μας. Τι πρέπει να κάνουμε; Αν πάρουμε το μέρος των "δικών μας" αγοριών, των γενναίων υπερασπιστών της "ελευθερίας", που πολεμούν κάτω από αυτόν τον ουρανό, κάνουμε τον ίδιο πόλεμο με τους εχθρούς της ελευθερίας, βρισκόμαστε στα "ίδια σκοτάδια", επαναλαμβάνουμε όλοι μαζί τον ίδιο νοητικό μηχανισμό που γεννά τον πόλεμο: τον ασυνείδητο χιτλερισμό. Αντίθετα, πρέπει να καταλύσουμε τα θεμέλια του πατριαρχικού συστήματος που παράγει από τη φύση του τη βία και τη κυριαρχία. "Το μόνο αποτελεσματικό αντιεροπορικό καταφύγιο" είναι να απαλλαγούμε από τη λατρεία των μεταλλίων και των βραβείων, από τη στρατιωτική δόξα: να πολεμήσουμε τον πολεμικό ένστικτο, να εγκαταλείψουμε οριστικά τα όπλα. Αυτός είναι ο δρόμος της καθαρής αποστασίας, αυτός που ακολουθούν ο Σαρλό και το κοριτσάκι στο τέλος της ταινίας Μοντέρνοι καιροί, ένας δρόμος που είναι όμορφος επειδή ο νεαρός στρατιώτης που πετάει κάτω το πολυβόλο του και τους "ορίζοντες της δόξας" του θα στραφεί προς τις δημιουργικές συγκινήσεις, θα απελευθερωθεί από τη διανοητική του φυλακή και θα βγει στον καθαρό αέρα, σε μια γιορτή, στο σινεμά, καθισμένος σε ένα περβάζι για να συζητήσει με φίλους και φίλες (ο τεράστιος Τολστόι αντιπαραθέτει επίσης την ειρήνη, όπου οι άνθρωποι ακολουθούν περισσότερο ή λιγότερο ελεύθερα τις επιθυμίες, τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους, με την αναγκαιότητα του πολέμου, που είναι η βασιλεία της σκλαβιάς). Αυτός ο δρόμος είναι δύσκολα βατός και επίπονος (πόσους μήνες φυλάκισης έπρεπε να υποστεί η Ρόζα Λούξεμπουργκ;), σχεδόν αδύνατος (όταν μια χώρα γνωρίζει μια εισβολή, πρέπει να είσαι δειλός και αηδιαστικός για να μην πολεμήσεις, λέει μια νεαρή κοπέλα στον Φερντινάντ Μπαρνταμύ [ήρωα του μυθιστορήματος Ταξίδι στην άκρη της νύχτας του Λουί-Φερντινάν Σελίν -σ.σ.]). Είναι μια πολιτική πράξη απόλυτης άρνησης, ένα άνευ όρων και οδυνηρό 'Οχι σε όλους όσους πιστεύουμε ότι ανήκουμε (οικογένεια, γη, σύνορα, έθνος, κράτος...), που μερικές φορές γίνεται και μια αισθητική πράξη.
Stop !
Ας αλλάξουμε γλώσσα.
Μπορούμε να εφεύρουμε έναν άλλο οπτικό και γλωσσωλογικό κώδικα, που θα εμποδίζει την τρέχουσα εκθείαση-κανονικοποίηση του πολέμου;
Da da da da. Dada !
Ο Πούτιν μισεί τον Λένιν της κατάληψης του Χειμερινού Ανακτόρου. Ο Πούτιν μισεί τον Λένιν που πίστευε στην αυτοδιάθεση των λαών (ας μην ξεχνάμε τη δυσοίωνη κήρυξη πολέμου του κατά της Ουκρανίας, αλλά και κατά του επαναστατικού παρελθόντος της χώρας του). Ο Πούτιν μισεί τον Λένιν [της συμφωνίας -σ.σ.] του Μπρεστ-Λιτόφσκ, αυτόν που παραχώρησε σχεδόν ολόκληρη την Ουκρανία στους Γερμανούς για να τελειώσει ο πόλεμος. Ψωμί και ειρήνη: το απλό πρόγραμμα της Οκτωβριανής Επανάστασης.
Οι υπερρεαλιστές και τα περιοδικά Clarté, Correspondance και Philosophies συντάσσουν μία προκήρυξη κατά του πολέμου του Ριφ στο Μαρόκο, με τίτλο "La Révolution d’abord et toujours !" (Η Επανάσταση πρώτα και πάντα - 26 Ιουλίου 1925). Ο γαλλικός στρατός παρεμβαίνει για να υποστηρίξει την Ισπανία, η οποία αντιμετωπίζει δυσκολίες λόγω της αντίστασης των λαών του Ριφ. Η Γαλλία θέλει πάνω απ' όλα να διατηρήσει τον έλεγχο του προτεκτοράτου της στο Μαρόκο και να αποτρέψει την εξάπλωση της εξέγερσης των αποικιοκρατούμενων λαών. Χρησιμοποιούνται χημικά όπλα, ενώ η αεροπορία αρχίζει να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στις στρατιωτικές στρατηγικές (ξεκινά τότε η καταστροφή από ψηλά των πόλεων, των χωριών, της ανθρωπότητας). Μπροστά στην εμφάνιση ζοφερών φιγούρων σαν τον Φρανθίσκο Φράνκο, μπορούμε να πούμε ότι η υπερρεαλιστική προκήρυξη κατανοεί το θεμελιώδες νόημα αυτού του πολέμου. Μόλις τελειώσει η τρομερή σφαγή στην Ευρώπη, οι σκηνές του πολέμου μεταφέρονται αλλού, σε μέρη που έχουν υποστεί την κυριαρχία και τη λεηλασία για δεκαετίες.
Οι πρωτοπορίες κατανοούν ότι δεν μπορεί να υπάρξει αντίθεση στον πόλεμο χωρίς την απόρριψη της ιδέας της "πατρίδας": "Περισσότερο ακόμη και από τον πατριωτισμό, που είναι μια υστερία όπως κάθε άλλη, αλλά πιο κενή και πιο θανατηφόρα από κάθε άλλη, αυτό που μας αηδιάζει είναι η ιδέα της Πατρίδας, που είναι πραγματικά η πιο κτηνώδης, η λιγότερο φιλοσοφική έννοια που προσπαθούν να εμφυσήσουν στο μυαλό μας" [Αραγκόν, 1925 - σ.σ.]. Δηλώνουν επίσης ότι η σκλαβιά που επιβάλλει η διεθνής χρηματοοικονομική κοινότητα στους λαούς "είναι μια αδικία που καμία σφαγή δεν θα καταφέρει να εξιλεώσει" ["La Révolution d’abord et toujours !" - La Révolution surréaliste, 5, 1925 - σ.σ.].
Γενικότερα, καθίσταται απαραίτητο να καταπολεμηθούν όλες οι "ιδέες που αποτελούν τη βάση του ευρωπαϊκού πολιτισμού που είναι ακόμη πολύ πρόσφατος, αλλά και κάθε πολιτισμού που βασίζεται στις αφόρητες αρχές της αναγκαιότητας και του καθήκοντος". Οι πρωτοπορίες προτείνουν μια "απόλυτη αποστασιοποίηση", ακόμη και μια "καθαρση" αυτού του πολιτισμού: "Η σύγχρονη εποχή έχει κάνει τον κύκλο της. Η στερεοτυπία των χειρονομιών, των πράξεων, των ψεμάτων της Ευρώπης έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της αηδίας".
Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρούν τον Λένιν του Μπρεστ-Λιτόφσκ ως "υπέροχο παράδειγμα": "Το υπέροχο παράδειγμα ενός άμεσου, πλήρους και χωρίς αντάλλαγμα αφοπλισμού που έδωσε στον κόσμο το 1917 ο Λένιν στο Μπρεστ-Λιτόφσκ, αφοπλισμός του οποίου η επαναστατική αξία είναι άπειρη, δεν πιστεύουμε ότι η Γαλλία σας είναι ικανή να το ακολουθήσει ποτέ". Η Γαλλία, αλλά και η Ιταλία, η Αυστραλία, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα κ.λπ.: κανένα κράτος δεν μπορεί καν να συλλάβει μια τέτοια πολιτική. Οι Ρώσοι επαναστάτες άφησαν στους Γερμανούς και στους συμμάχους τους ό,τι ήθελαν, όλο τον κόσμο τους, όλο τον κόσμο που αρέσει στους καπιταλιστές, τον παλιό κόσμο που προκάλεσε την καταστροφή του πολέμου: τις εκτάσεις της Ουκρανίας, τα όπλα, κυρίως, όλα τα όπλα.
Ο αφοπλισμός. Οι Μπολσεβίκοι φαίνεται να λένε στους Γερμανούς στρατηγούς: πάρτε τα όπλα μας, δεν μας ενδιαφέρει πια. Αυτός ο αφοπλισμός εκφράζει έναν τρόπο ύπαρξης στον κόσμο, απόλυτα πρωτόγνωρο. Οι Μπολσεβίκοι αποφασίζουν, πραγματικά, να σταματήσουν τα πάντα· αφήνουν την καταστροφή στους Γερμανούς.
Είναι μια πραγματική εγκατάλειψη του κόσμου. Δυστυχώς, ορισμένοι θα το ξεχάσουν στη συνέχεια, αλλά οι πρωτοπορίες θα παραμένουν πιστές σε αυτό το δίδαγμα. Το ζητούμενο είναι ακριβώς η εγκατάλειψη του κόσμου: "Δεν αποδεχόμαστε τους νόμους της Οικονομίας ή της Ανταλλαγής, δεν αποδεχόμαστε τη Δουλεία της Εργασίας, και σε ένα ακόμη ευρύτερο πεδίο δηλώνουμε την εξέγερσή μας ενάντια στην Ιστορία".
Προτείνουμε ένα ειδικό τεύχος της K Revue επειδή πιστεύουμε ότι αυτή η εξέγερση ενάντια στην Ιστορία είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Για να βγούμε από την παθητικότητα στην οποία μας καταδικάζουν οι οθόνες, από την ερήμωση των ζωών που υποτάσσονται στην οικονομία, για να πολεμήσουμε τον πόλεμο, για να ξεφύγουμε από τις αντίπαλες φατρίες, για να ζήσουμε με αξιοπρέπεια σε αυτό το τέλος του κόσμου που βιώνουμε.
Πόσοι Ρώσοι και Ουκρανοί λιποτάκτες περιπλανιούνται σήμερα στις εξοχές και τα δάση; Όπως οι Dada, όπως οι Υπερρεαλιστές, όπως οι ποιητές της Beat Generation, θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα συλλογικό έργο με πρωτότυπα μοντάζ με τις λέξεις, τις εικόνες και τα σώματα αυτών που δραπετεύουν.
Luca Salza, La désertion, Une cartographie littéraire et artistique, éditions Mimésis, 2025
Luca Salza, Naples entre Baroque et Lumières, Guides Belles Lettres des civilisations t. 33, 2017
Pierandrea Amato/Luca Salza La fine del mondo: Visioni politiche e diserzione popolare, Il Glifo, 2021
Le Déserteur (Ο Λιποτάκτης). Ο Boris Vian κυκλοφόρησε το τραγούδι του το 1954, στο τέλος του πολέμου της Ινδοκίνας (1946-1954), όταν η γαλλική αντεπίθεση εναντίον των στρατευμάτων του στρατηγού Võ Nguyên Giáp οδήγησε στην ήττα των Γάλλων στο Ðiện Biên Phủ, όπου σκοτώθηκαν 1.500 Γάλλοι στρατιώτες. Λίγο μετά την κυκλοφορία του, το τραγούδι κρίθηκε "αντιπατριωτικό" και απαγορεύτηκε η μεταδοσή του στο ραδιόφωνο, κυρίως λόγω του τελευταίου του κουπλέ ["Αν με κυνηγήσετε, προειδοποιήστε τους χωροφύλακές σας ότι θα κρατώ όπλο και ξέρω να πυροβολώ"]. Η απαγόρευση άρθηκε το 1962, μετά τον πόλεμο της Αλγερίας. Σήμερα, είναι από τα πιο αναγνωρίσιμα γαλλικά τραγούδια.
Το 2022, κατά τη διάρκεια της ρωσο-ουκρανικής διπλωματικής κρίσης του 2021-2022 που προηγήθηκε της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Denis Kataev, Ρώσος σεναριογράφος και τηλεοπτικός παρουσιαστής, διάβασε ένα απόσπασμα από το Le Déserteur κατά τη διάρκεια των Golden Eagle Awards, των ρωσικών βραβείων αντίστοιχων των Όσκαρ. Ένα μήνα αργότερα, εγκαταλείπει τη Ρωσία για να διατηρήσει την ελευθερία έκφρασής του.
