Το p+Research+Design συγκροτήθηκε ως αυτοδύναμος πυρήνας της Potiropoulos+Partners με σκοπό τη δημιουργία ενός χώρου ανεξάρτητης ερευνητικής σκέψης. Αντικείμενό του είναι η μελέτη και ερευνητική επεξεργασία θεμάτων που αφορούν τη βιωσιμότητα, τη σχέση φύσης -τεχνολογίας, την υλικότητα, την ποιότητα ζωής, τις νέες πιθανές μορφές κατοίκησης και δημόσιου χώρου, καθώς και τη σύνδεση της αρχιτεκτονικής με τις τέχνες, τη φιλοσοφία και τις κοινωνικές επιστήμες.
Παράλληλα, διερευνά τη συμβολή της τεχνητής νοημοσύνης, όχι ως εργαλείου «εικόνας» ή «φόρμας», αλλά ως συνομιλητή στην ουσιαστική δημιουργική διαδικασία, ικανού να επανερμηνεύει και να «επινοεί». Πίσω από κάθε ερώτημα βρίσκεται η βαθύτερη επιθυμία του γραφείου να προσεγγίζει την αρχιτεκτονική ως πράξη διαμόρφωσης νέων εμπειριών, συμβατών με τη φροντίδα για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. «Σε μια εποχή πολλαπλών, παράλληλων κρίσεων, η “ανήσυχη” σκέψη είναι αυτή που μπορεί να επαναφέρει την αρχιτεκτονική στην ουσιαστική της αποστολή», τονίζει ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος.
«Σε μια εποχή πολλαπλών, παράλληλων κρίσεων, η “ανήσυχη” σκέψη είναι αυτή που μπορεί να επαναφέρει την αρχιτεκτονική στην ουσιαστική της αποστολή»
Η προσέγγιση είναι δομικά συνδεδεμένη με τον ίδιο τον χαρακτήρα της αρχιτεκτονικής: «Κάθε σχεδιασμός είναι η πραγμάτωση μιας επιλογής μέσω του αποκλεισμού των υπόλοιπων δυνατοτήτων. Ο αποκλεισμός αυτός προϋποθέτει σκοπούς και προτιμήσεις. Η έρευνα δεν βασίζεται σε προτιμήσεις, εξαντλεί τις δυνατότητες, τις εντοπίζει, τις καταγράφει και τις αξιολογεί». Στο επίκεντρο της προσέγγισης βρίσκονται πέντε βασικά στοιχεία: φύση, άνθρωπος, κοινωνία, κτίρια, δίκτυα.
«Η αρχιτεκτονική έρευνα αποκτά πρακτική αξία όταν υπερβαίνει τη θεωρητική διερεύνηση και συνδέεται με υπαρκτά προβλήματα του δομημένου περιβάλλοντος, προτείνοντας εφαρμόσιμες λύσεις», συνεχίζει ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος. «Όταν ενημερώνει τον σχεδιασμό, επηρεάζει την υλοποίηση των έργων και συμβάλλει στην κοινωνική, περιβαλλοντική ή τεχνολογική καινοτομία. Η μελέτη βιοκλιματικών αρχών ή υλικών νέας γενιάς οδηγεί σε πιο βιώσιμες αρχιτεκτονικές προτάσεις. Η έρευνα που εστιάζει σε ζητήματα αστικής “αναγέννησης” ή πολιτιστικής ταυτότητας μπορεί να μεταμορφώσει ουσιαστικά τον τρόπο που βιώνουμε τον χώρο».
Ο Κωνσταντίνος Κοσμάς, αρχιτέκτονας και curator του p+R+D, σημειώνει: «Το p+R+D δεν δημιουργήθηκε ως υποστηρικτική δομή της αρχιτεκτονικής παραγωγής αλλά ως παράλληλος και συχνά αντίρροπος μηχανισμός: ένα περιβάλλον σύγκρουσης, υπόθεσης, αναστοχασμού. Σκοπός μας δεν είναι να σχεδιάζουμε πιο γρήγορα, αλλά να σκεφτόμαστε πιο αργά».
Η λειτουργία του τμήματος δεν εξαντλείται στην επιβεβαίωση της «ορθότητας» ενός έργου, ούτε στην παροχή θεωρητικού περιτυλίγματος. «Λειτουργούμε ως ενδιάμεσος μηχανισμός: ανάμεσα στη σκέψη και την πράξη, ανάμεσα στην αρχιτεκτονική ως κατασκευή και την αρχιτεκτονική ως πολιτισμικό φαινόμενο. Η έρευνα δεν είναι πολυτέλεια».
«Μας ενδιαφέρει η έρευνα που διαβάζει την αρχιτεκτονική μέσα από τη θεωρία. Εισάγουμε “ανορθόδοξες αναγνώσεις”: χρησιμοποιούμε φιλοσοφικά εργαλεία, θεωρίες urbanism και άλλες στρατηγικές. Αντλούμε, π.χ., από τον Deleuze, τον De Landa, για να δούμε πως η αρχιτεκτονική δεν είναι απλώς μορφή ή λειτουργία, αλλά δομή σκέψης, αφήγημα, “χορογραφία”».
«Η θεωρία είναι ο χώρος όπου η αρχιτεκτονική δεν υπακούει τον εαυτό της», λέει ο Mark Cousins, και ο Κ. Κοσμάς σχολιάζει: «Σε ένα περιβάλλον όπως το ελληνικό, όπου η αγορά απαιτεί άμεση απόδοση και ευανάγνωστο αποτέλεσμα, η ικανότητα να είσαι “ανυπάκουος” είναι κρίσιμη. Η ερευνητική μας δουλειά δεν προσφέρει μόνο κριτικό υπόβαθρο αλλά και αφηγηματικό κεφάλαιο για τα έργα. Ένα project με θεωρητική υποστήριξη έχει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα, βάθος και πολιτισμική εμβέλεια».
Το επόμενο βήμα; «Να κρατήσουμε την αρχιτεκτονική ανήσυχη. Όταν η αρχιτεκτονική πάψει να αμφισβητεί τον εαυτό της, τότε παύει να έχει λόγο ύπαρξης. Η αρχιτεκτονική δεν είναι ποτέ τελειωμένη, ούτε ποτέ πλήρως κατανοητή. Και εκεί ακριβώς βρίσκεται το πιο γόνιμό της κομμάτι».
