Ο Αντώνης Σαμαράς και η ελληνική ιδεολογία

Ο Αντώνης Σαμαράς και η ελληνική ιδεολογία Facebook Twitter
Τα γνώριμα προσωπικά «θέματα» ενός Αντώνη Σαμαρά συναντούν τις ζυμώσεις για τη συγκρότηση μιας αυτόνομης, ιδεολογικά φιλόδοξης και πολιτισμικά μαχητικότερης δεξιάς.
0


ΣΕ ΟΛΑ ΣΧΕΔΟΝ τα δεξιά κόμματα συνυπάρχουν δύο ευαισθησίες που φυσικά συνδέονται με πρόσωπα, ανταγωνιστικές φιλοδοξίες και χωριστές «ομάδες». Η συγκρότηση, ωστόσο, ιδεολογικών-πολιτικών ρευμάτων είναι κάτι άγνωστο στα κόμματα του συντηρητικού φιλελευθερισμού, αφού συνήθως δεν δίνουν σημασία σε ζητήματα ιδεών όσο στην άσκηση της εξουσίας, στο λεγόμενο γκουβέρνο. Έτσι, οι ευαισθησίες παραμένουν σαν φιλικές ομαδοποιήσεις και πολιτικο-προσωπικές «κουμπαριές».

Για τι μιλάμε όμως; Ας δούμε με λίγες λέξεις αυτές τις δυο ευαισθησίες.

Η πρώτη είναι πιο κοσμοπολίτικη και εκδηλώνεται με οικονομικές και τεχνοκρατικές λογικές. Εμπνέεται από τον στόχο της «ευημερίας» και αντιλαμβάνεται τη δημόσια και πολιτική δράση ως επίλυση προβλημάτων.

Πολλές από τις δηλώσεις που κάνει εδώ και χρόνια ο Σαμαράς είναι συνηθισμένες αναφορές κάθε «πατριωτικής δεξιάς» και όχι μόνο, αφού έχουν ερείσματα και σε χώρους του παλιού κέντρου και της κεντροαριστεράς.

Η άλλη ευαισθησία ντύνεται περισσότερο το «εθνικό συναίσθημα», ανατρέχοντας στις κληρονομημένες αξίες μιας συντηρητικής χορδής που βρίσκεται, υποτίθεται, στις καρδιές του λαού. Οι πολιτικοί που τοποθετούνται εκεί επαναλαμβάνουν ότι υπολογίζουν την εθνική αξιοπρέπεια περισσότερο από τις «υλιστικές προτεραιότητες» για την ευημερία ή και τη βελτίωση κάποιων δεικτών. Στη δεκαετία της μνημονιακής κρίσης, κόσμος αυτής της ευαισθησίας στράφηκε στον χώρο της αντίστασης στα μνημόνια, άλλοτε προχωρώντας σε ρήξη με τους φιλομνημονιακούς του κέντρου και άλλοτε επιστρέφοντας, όπως ο Αντώνης Σαμαράς, στη διαχείριση των μνημονίων.

Μιλώντας τώρα για την περίπτωση Σαμαρά, υπάρχει άραγε κάτι περισσότερο από το πρόσωπο και το φιλικό του περιβάλλον; Έχει κάποιο νόημα να ψάχνει κανείς κάποιον σαμαρικό τόπο που υπερβαίνει ίσως τις «εμμονές» ή τα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου ανθρώπου;

Πολλές από τις δηλώσεις που κάνει εδώ και χρόνια ο Σαμαράς είναι συνηθισμένες αναφορές κάθε «πατριωτικής δεξιάς» και όχι μόνο, αφού έχουν ερείσματα και σε χώρους του παλιού κέντρου και της κεντροαριστεράς. Για παράδειγμα, η «σθεναρή» αντιμετώπιση της τουρκικής ηγεσίας και των άλλων εξωτερικών επιβουλών, ο υπερτονισμός της ισχυρής αποτροπής και μια ρητορική γύρω από την περιβόητη αποδόμηση του έθνους και των αξιών του.

Υπήρξε όμως μια παράμετρος που έφερε προβλήματα στην πειστικότητα αυτής της ρητορικής: τα μεγάλης εμβέλειας και ακριβά εξοπλιστικά προγράμματα με τα οποία συνδέθηκε η κυβέρνηση Μητσοτάκη σε όλη της τη διαδρομή απάντησαν σε μέρος αυτής της κριτικής. Το ίδιο συνέβη και με την πολιτική των προσφυγικών απωθήσεων ή την κρίση στον Έβρο.

Στη νέα συγκυρία, όμως, η «σαμαρική» ιδέα συνδέεται με κάτι διαφορετικό από το ύψος των στρατιωτικών δαπανών ή άλλα θέματα υλικής εξασφάλισης της αποτροπής. Στον λόγο του Σαμαρά επανέρχεται δριμύτερο ένα περίσσευμα εθνικού «ιδεαλισμού», συχνά και ένας ποιητικίζων ελληνοκεντρισμός. Το μοναδικό καινούργιο συμβάν είναι ότι εδώ και κάποιο καιρό αυτός ο ελληνοκεντρισμός έχει ανακαλύψει το θέμα της woke «ιδεολογίας» και την ανάγκη ενός πολιτισμικού πολέμου με τον woke αστισμό, πέραν της πάγιας αντι-αριστερής μάχης. Με μια έννοια, ο δεξιός πατριωτικός τόνος συνομιλεί με το παράθυρο ευκαιριών για τον συντηρητικό ριζοσπαστισμό διεθνώς.

Έτσι, τα γνώριμα προσωπικά «θέματα» ενός Αντώνη Σαμαρά συναντούν τις ζυμώσεις για τη συγκρότηση μιας αυτόνομης, ιδεολογικά φιλόδοξης και πολιτισμικά μαχητικότερης δεξιάς. Οι απόψεις του Μεσσήνιου πολιτικού –που τις κουβαλάει από πολύ παλαιότερες εποχές– εγγράφονται αναπότρεπτα στην πρόσφατη κινητικότητα γύρω από την ανανέωση μιας «δεξιάς» ταυτότητας. Το αίτημα για μια δεξιά αυτόνομη από τον φιλελεύθερο κεντρώο προοδευτισμό δανείζεται έτσι το mood ενός διεθνούς «τραμπισμού».

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο και το ταξίδι στις Ηνωμένες Πολιτείες αμέσως μετά τη διαγραφή ούτε ότι στη συνέντευξη Σαμαρά (η αφορμή για τη διαγραφή) δεν συναντούμε μόνο αιχμές για την «υποχωρητική» εξωτερική πολιτική αλλά και για άλλα θέματα της νέας δεξιάς, όπως η δυσφορία για τις πολιτικές της πράσινης μετάβασης. Η υποτίμηση έως άρνηση του κλιματικού κινδύνου συνδέεται στενά με τη γενικότερη καχυποψία για την κουλτούρα των δικαιωμάτων που περιγράφεται πάντα ως ένα είδος προοδευτικής εξτραβαγκάντσας και αντιλαϊκού πολιτισμικού εξωτισμού.

Ο συνδυασμός πατριωτικού λυρισμού με μεγάλες δόσεις νοσταλγικού μικροαστισμού μπορεί και συναντά τις ωκεάνιες φιλοδοξίες κάποιων τιτάνων του ψηφιακού καπιταλισμού, αλλά να εναντιώνεται σε κάποιες εκδοχές ενός «ηδονιστικού» ή «εκθηλυμένου» καπιταλισμού. Σε μια παγκόσμια ατμόσφαιρα με εξοπλισμούς, πολέμους, ενδυνάμωση των συναγερμών ασφαλείας και των κρατικών οχυρώσεων, ο επαρχιακός μας «σαμαρισμός» είναι, όντως, κάτι περισσότερο από ένα πρόσωπο και τη στάση του.

Όσο και αν έχει αποδυναμωθεί ή αν έχει μεγαλώσει και φθαρεί το συγκεκριμένο πρόσωπο, η εμβέλεια κάποιων ιδεών και συναισθημάτων είναι υπαρκτή και διευρύνεται. Η κατασκευή μιας εναλλακτικής (μα συγχρόνως συμπληρωματικής και εφεδρικής για το σύστημα διακυβέρνησης) δεξιάς δεν κολυμπάει ενάντια στο ρεύμα. Αντιθέτως, είναι ένας κήπος φιλοδοξιών που θέλουν να εκφράσουν το ρεύμα, αξιοποιώντας την εξασθένιση της συμβατικής μητσοτακικής επικράτειας και την κατακερματισμένη και ναρκοθετημένη περιοχή της αριστεράς.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ακροβατώντας / Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ένα εντυπωσιακά μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας είναι διατεθειμένο να δώσει «συγχωροχάρτι» για ένα μεγάλο οικονομικό σκάνδαλο, αρκεί οι εμπλεκόμενοι να τηρήσουν ακροδεξιά και ρατσιστική στάση στο μεταναστευτικό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πέντε ιδρύματα πρώην πρωθυπουργών και ένα ινστιτούτο. Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Ρεπορτάζ / Τα ιδρύματα των πρώην πρωθυπουργών: Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Τυπικά, σκοπός τους είναι η διατήρηση των αρχείων και η προβολή του έργου πρώην πρωθυπουργών. Στην πράξη, όμως, λειτουργούν και ως think tanks και πολιτικά εργαλεία επιρροής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ