Ζήτημα ζωής και θανάτου: Το θρυλικό φωτογραφικό βιβλίο του Peter Hujar επανεκδίδεται μετά από σχεδόν μισό αιώνα Facebook Twitter
Peter Hujar: Self-Portrait Lying Down, 1975. Φωτ.: Peter Hujar

Ζήτημα ζωής και θανάτου: Το θρυλικό φωτογραφικό βιβλίο του Peter Hujar επανεκδίδεται μετά από σχεδόν μισό αιώνα

0

«Θέλω να με συζητάνε σε σιωπηλούς τόνους», φέρεται να είχε πει σ’ έναν φίλο του ο φωτογράφος Πίτερ Χούτζαρ, λίγο πριν από τον θάνατό του. «Όταν οι άνθρωποι μιλούν για μένα, θέλω να ψιθυρίζουν». Η επιθυμία του έγινε σεβαστή μέχρι ένα σημείο. Σήμερα το όνομα και το έργο του είναι παντού, σε εκθέσεις, εξώφυλλα δίσκων, ακόμα και σε κινηματογραφικές ταινίες (πριν από μερικούς μήνες ανακοινώθηκε ότι θα γυριστεί μια ταινία για τη ζωή του με πρωταγωνιστή τον Μπεν Γουίσοου).

Όταν πέθανε σε ηλικία 53 ετών το 1987, θύμα του AIDS όπως και πολλοί φίλοι του στο νεοϋρκέζικο underground, ήταν γνωστός μόνο σε συγκεκριμένους καλλιτεχνικούς κύκλους και είχε δημοσιεύσει μόνο ένα φωτογραφικό βιβλίο. Τι βιβλίο όμως…

Το λεύκωμα «Portraits in Life and Death», το οποίο εξελίχθηκε σε θρύλο τις δεκαετίες μετά τον θάνατό του και τώρα επανεκδίδεται για πρώτη φορά μετά την πρώτη του έκδοση το 1976, έγινε το σύμβολο ενός χαμένου κόσμου: ενός κόσμου πριν από το AIDS, ενός μποέμικου σύμπαντος στο downtown της Νέας Υόρκης, του οποίου οι σοφίτες ήταν γεμάτες με καλλιτέχνες.

Ο φωτογράφος του οποίου την ανάσα μπορούμε μερικές φορές να νιώσουμε νευρικά στο σβέρκο μας, έχει βρει τον τρόπο να κάνει αυτούς τους ανθρώπους να χαλαρώσουν: τουλάχιστον δεκαπέντε από τις είκοσι εννέα φωτογραφίες δείχνουν τους εικονιζόμενους ξαπλωμένους.

Καθώς πέρασαν οι δεκαετίες, αυτό το ταπεινό βιβλίο –που περιέχει μόλις σαράντα φωτογραφίες στις οποίες περιλαμβάνονται πορτρέτα διάσημων και μη φίλων του, αλλά και φωτογραφίες κτιρίων, καθώς και κάποιες εκπληκτικές εικόνες μακάβριου μεγαλείου που είχε τραβήξει στις κατακόμβες του Παλέρμο το 1963– έγινε ένα υπερπολύτιμο τεχνούργημα.

Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πολλά άλλα βιβλία των 8,95 δολαρίων με κουρελιασμένα, λεκιασμένα από τον καφέ εξώφυλλα, που θα εμφανίζονταν στο διαδίκτυο, μισό αιώνα αργότερα, σε τιμή που υπερβαίνει το εκατονταπλάσιο της αρχικής τους. Αλλά το βιβλίο είχε αυτή τη σπάνια ιδιότητα ενός μοναδικού έργου τέχνης: ο χρόνος ήταν με το μέρος του.

Ζήτημα ζωής και θανάτου: Το θρυλικό φωτογραφικό βιβλίο του Peter Hujar επανεκδίδεται μετά από σχεδόν μισό αιώνα Facebook Twitter
H Σούζαν Σόνταγκ. Φωτ.: Peter Hujar

«Δεν μελετάμε πλέον την τέχνη του θανάτου», έγραφε η Σούζαν Σόνταγκ στην εισαγωγή του βιβλίου, «κάτι που αποτελεί πάγια πρακτική στους παλαιότερους πολιτισμούς – όλα τα μάτια όμως, σε κατάσταση ηρεμίας, περιέχουν αυτήν τη γνώση. Το σώμα ξέρει. Και η φωτογραφική μηχανή το δείχνει, αμείλικτα... Η φωτογραφία μετατρέπει τον κόσμο σε νεκροταφείο».

Η Σόνταγκ, ένα πορτρέτο της οποίας περιλαμβάνεται στις σελίδες του βιβλίου, έγραψε την εισαγωγή ξαπλωμένη στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου. Την επόμενη μέρα θα έκανε την πρώτη από τις επεμβάσεις της για καρκίνο, η ακολουθία των οποίων, τριάντα χρόνια αργότερα, θα τη σκότωνε.

Όταν πέθανε ο Χούτζαρ το 1987, το να είσαι γκέι σήμαινε αυτομάτως σχεδόν κάτι περιθωριακό. Ο ίδιος φοβόταν ότι θα τον θυμόντουσαν «ως φωτογράφο που ήταν γκέι και όχι ως γκέι φωτογράφο». Για πολύ κόσμο εκείνα τα χρόνια, γκέι σήμαινε διεστραμμένος αλλά και άρρωστος. Ο Χούτζαρ δεν μπορούσε να φανταστεί πόσο ριζικά θα άλλαζε η τύχη του όρου – πως, μέσα σε λίγα μόλις χρόνια, η γκέι κουλτούρα θα γινόταν της μόδας και στη συνέχεια, με ταχύτητα που εκ των υστέρων φαίνεται ασύλληπτη, μέρος του mainstream, και ως εκ τούτου όχι ξεχωριστή πλέον.

Παρότι πολλά από τα πορτρέτα του Χούτζαρ –η Σόνταγκ, ο Γουίλιαμ Μπάροουζ, η Φραν Λίμποβιτς, ο Τζον Γουότερς– ανήκαν σε προσωπικότητες που ήταν ή έγιναν ευρέως γνωστές, όλες τους ήταν ενταγμένες στην αντικουλτούρα. Άλλα πρόσωπα ήταν γνωστά στο ερμητικό ακόμα τότε καλλιτεχνικό σύμπαν, άγνωστα όμως έξω απ’ αυτό.

Ζήτημα ζωής και θανάτου: Το θρυλικό φωτογραφικό βιβλίο του Peter Hujar επανεκδίδεται μετά από σχεδόν μισό αιώνα Facebook Twitter
O Τζον Γουότερς. Φωτ.: Peter Hujar
Ζήτημα ζωής και θανάτου: Το θρυλικό φωτογραφικό βιβλίο του Peter Hujar επανεκδίδεται μετά από σχεδόν μισό αιώνα Facebook Twitter
H Φραν Λίμποβιτς. Φωτ.: Peter Hujar
Ζήτημα ζωής και θανάτου: Το θρυλικό φωτογραφικό βιβλίο του Peter Hujar επανεκδίδεται μετά από σχεδόν μισό αιώνα Facebook Twitter
O Γουίλιαμ Μπάροουζ. Φωτ.: Peter Hujar

Και παρότι στη δουλειά του στον χώρο της μόδας, ο Πίτερ Χούτζαρ φωτογράφιζε πολλές διασημότητες, απέκλεισε σκόπιμα από το βιβλίο ανθρώπους που φοβόταν ότι παραήταν διάσημοι, πρώτος μεταξύ των οποίων ήταν ο Andy Warhol.

Αντ' αυτών, συμπεριέλαβε στο βιβλίο μια άγνωστη δασκάλα ονόματι Linda Moses και μια στρίπερ με τα αρχικά T.C., για την οποία οι ερευνητές του έργου του δεν έχουν καταφέρει να ανακαλύψουν εδώ και τόσα χρόνια απολύτως τίποτα.

Η επιλογή του ανήκειν σε μια κοινωνική μειονότητα –η επιλογή του καλλιτέχνη αλλά και του μοναχού– δεν ήταν, ή δεν ήταν μόνο, μια επιλογή απομόνωσης. Αν αισθάνεται κανείς σ’ αυτές τις εικόνες την επιφυλακτικότητα του μοναχικού ανθρώπου, αισθάνεται επίσης την επιθυμία να την ξεπεράσει.

Γνωρίζουμε ότι, αν και ο Χούτζαρ είχε πολλούς εραστές, οι ερωτικές του σχέσεις ποτέ δεν είχαν διάρκεια, παρότι μερικές φορές μετατράπηκαν σε φιλίες, και υπάρχει μια εγγύτητα σε αυτές τις φωτογραφίες που υποδηλώνει ένα κατευνασμένο πάθος, μια ανθεκτική οικειότητα που είναι προϊόν μακράς γνωριμίας.

Ο φωτογράφος του οποίου την ανάσα μπορούμε μερικές φορές να νιώσουμε νευρικά στο σβέρκο μας έχει βρει τον τρόπο να κάνει αυτούς τους ανθρώπους να χαλαρώσουν: τουλάχιστον δεκαπέντε από τις είκοσι εννέα φωτογραφίες δείχνουν τους εικονιζόμενους ξαπλωμένους. Παρότι (ή επειδή;) οι άνθρωποι αυτοί γνωρίζουν ότι η ματιά του αντιστέκεται σθεναρά στην εξιδανίκευση, τον εμπιστεύονται απόλυτα για να τους δείξει όπως είναι.

Ζήτημα ζωής και θανάτου: Το θρυλικό φωτογραφικό βιβλίο του Peter Hujar επανεκδίδεται μετά από σχεδόν μισό αιώνα Facebook Twitter
H T.C. Φωτ.: Peter Hujar
Ζήτημα ζωής και θανάτου: Το θρυλικό φωτογραφικό βιβλίο του Peter Hujar επανεκδίδεται μετά από σχεδόν μισό αιώνα Facebook Twitter
Η Divine. Φωτ.: Peter Hujar
Ζήτημα ζωής και θανάτου: Το θρυλικό φωτογραφικό βιβλίο του Peter Hujar επανεκδίδεται μετά από σχεδόν μισό αιώνα Facebook Twitter
Φωτογραφία από τις κατακόμβες του Παλέρμο, 1963. Φωτ.: Peter Hujar
Ζήτημα ζωής και θανάτου: Το θρυλικό φωτογραφικό βιβλίο του Peter Hujar επανεκδίδεται μετά από σχεδόν μισό αιώνα Facebook Twitter
Φωτογραφία από τις κατακόμβες του Παλέρμο, 1963. Φωτ.: Peter Hujar

Με στοιχεία από The New Yorker

Φωτογραφία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Απαγορεύεται η είσοδος στους γονείς»: Εφηβικά δωμάτια στις δεκαετίες του ’80 και του ΄90

Φωτογραφία / «Απαγορεύεται η είσοδος στους γονείς»: Εφηβικά δωμάτια στις δεκαετίες του ’80 και του ΄90

Τριάντα χρόνια μετά την πρώτη του κυκλοφορία επανεκδίδεται αυτό τον μήνα το φωτογραφικό λεύκωμα της Adrienne Salinger με πορτρέτα εφήβων στα υπνοδωμάτιά τους, σε μια εποχή πριν τα smartphones και τα social media.
THE LIFO TEAM
Nelly's: Η μεγαλύτερη αναδρομική έκθεση για τη σπουδαιότερη Ελληνίδα φωτογράφο

Φωτογραφία / Nelly's: Η κορυφαία Ελληνίδα φωτογράφος

Πεθαίνει σαν σήμερα η γυναίκα που είναι μέχρι τις μέρες μας η πιο γνωστή Ελληνίδα φωτογράφος. Ποια ήταν η Έλλη Σουγιουλτζόγλου; Και πώς έφτασε να φωτογραφίζει διάσημες χορεύτριες στην Ακρόπολη; Η Αλίκη Τσίργιαλου, υπεύθυνη των φωτογραφικών αρχείων του Μουσείου Μπενάκη μας εξηγεί.
M. HULOT
«Τράβηξα τη φωτογραφία ενώ λιμοκτονούσα κι ο ίδιος»: Η ιστορία της εικόνας-σύμβολο του λιμού στη Γάζα

Φωτογραφία / «Τράβηξα τη φωτογραφία ενώ λιμοκτονούσα κι ο ίδιος»: Η ιστορία της εικόνας-σύμβολο του λιμού στη Γάζα

Ο φωτορεπόρτερ Αχμέντ αλ-Αρίνι περιγράφει τις συνθήκες που οδήγησαν στην φωτογραφία που έχει κάνει το γύρο του κόσμου ως σύμβολο της ανθρωπιστικής καταστροφής που μαστίζει τη Λωρίδα.
THE LIFO TEAM
Spyros Rennt: «Το nightlife είναι καταφύγιο για τους queer ανθρώπους»

Φωτογραφία / Spyros Rennt: «Το nightlife είναι καταφύγιο για τους queer ανθρώπους»

Ο Αθηναίος φωτογράφος που έχει καταγράψει την ξέφρενη –αλλά και τρυφερή– νυχτερινή ζωή του Βερολίνου μπορεί να άργησε να βρει τον δρόμο του, αλλά μέσα από τη φωτογραφία νιώθει ότι τελικά η διαδρομή του απέκτησε ένα νόημα.
M. HULOT
Μια έκθεση με φωτογραφίες του Α. Εμπειρίκου που δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ πριν 

Φωτογραφία / Φωτογραφίες του Ανδρέα Εμπειρίκου παρουσιάζονται για πρώτη φορά σε μια νέα έκθεση

54 φωτογραφίες από το πολύτιμο αρχείο του θα παρουσιαστούν από την Eleftheria Tseliou Gallery, στον χώρο της Τοσίτσα 3, σε μια έκθεση που επιχειρεί να αναδείξει πως υπήρξε εξίσου σημαντικός ως φωτογράφος, όσο και ως ποιητής και ψυχαναλυτής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Το φωτογραφικό έργο της Ανιές Βαρντά σε μια νέα έκθεση/ Το Παρίσι της Ανιές Βαρντά έχει χιούμορ/ Η Ανιές Βαρντά εκτός από το σινεμά αγάπησε με πάθος και τη φωτογραφία/ Το ανορθόδοξο και διψασμένο για ζωή βλέμμα της Ανιές Βαρντά

Φωτογραφία / Η Ανιές Βαρντά εκτός από το σινεμά αγάπησε με πάθος και τη φωτογραφία

Μία νέα έκθεση στο Μουσείο Καρναβαλέ στο Παρίσι παρουσιάζει το ελάχιστα γνωστό φωτογραφικό έργο της σπουδαίας Γαλλίδας σκηνοθέτριας της Νουβέλ Βαγκ, αναδεικνύοντας τη λοξή και χιουμοριστική ματιά της στην πόλη του Παρισιού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ