Ο τουρισμός είναι μια δραστηριότητα που επιβαρύνει το φυσικό αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον. Είναι, ωστόσο, αναγκαίος σε χώρες όπως η Ελλάδα, η οποία δεν έχει κατορθώσει ακόμη να αναπτυχθεί τεχνολογικά, έτσι αναγκαστικά «πουλά» τις φυσικές ομορφιές και την πολιτιστική της παράδοση.
Η προσπάθεια πρέπει να στραφεί στην απόκτηση του μεγαλύτερου δυνατού εσόδου, φροντίζοντας όμως ώστε οι επεμβάσεις μας σε ευαίσθητα τοπία να περιορίζουν τις επιπτώσεις και, κυρίως, αν απαιτηθεί, να είναι αναστρέψιμες.
Σχετικά με την αρχιτεκτονική που συμβάλλει στη βιωσιμότητα των κατασκευών, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι τα μεγάλα ζητήματα που έχει να αντιμετωπίσει αφορούν το νερό, την ενέργεια και τις πρώτες ύλες.
Το ζητούμενο είναι μια αρχιτεκτονική που συμβάλλει στη μείωση των καταναλώσεων. Αλλά η αρχιτεκτονική πρέπει να αντιμετωπίσει μια σειρά από διαμορφωμένες και συχνά ανελαστικές ανάγκες και συνήθειες της κοινωνίας.
Ο κανόνας είναι ένα πρότυπο κατανάλωσης που στηρίζεται στην εικόνα και στη δημιουργία διαρκώς μεγαλύτερης πελατείας σε «περιττά» προϊόντα.
Είναι το λουξ περιττό, για παράδειγμα; Για τον κάτοικο του Τρίτου Κόσμου, που ζητά τροφή και νερό, σίγουρα. Για τους κατοίκους του δυτικού κόσμου, είναι πρότυπο ζωής, σε μικρή ή μεγάλη κλίμακα.
Γίνονται προσπάθειες περιορισμού της κατανάλωσης ενέργειας από τη χρήση και την κατοίκηση των κτιρίων, αλλά δεν μετράμε τη διάρκεια ζωής των υλικών και των τεχνικών αντικειμένων που χρησιμοποιούμε στην κατασκευή.
Ένα πέτρινο κτίριο, π.χ., μπορεί να χρησιμοποιείται 200 χρόνια.
Από τις σύγχρονες κατασκευές, όμως, καμία δεν θα ξεπεράσει τα 30 έτη αν δεν ανακαινίζεται επαρκώς, με συνέπεια να υπάρχει σπατάλη ενέργειας και πρώτων υλών. Μια χαρακτηριστική περίπτωση «σπατάλης» πόρων είναι η αρχιτεκτονική των διακοπών.
Η ζήτηση είναι απίστευτη και διαρκώς αυξάνεται. Ένα δισ. κάτοικοι του πλανήτη κάνουν τουρισμό. Η δραστηριότητα αυτή κυριολεκτικά καταναλώνει το φυσικό περιβάλλον.
Εξυπηρετείται από κατασκευές που:
• Είναι χρήσιμες τους μισούς μήνες του χρόνου.
• Ανακαινίζονται διαρκώς, γιατί είναι στην αιχμή των προϊόντων μόδας και lifestyle, επομένως στοιχίζουν.
• Βρίσκονται στις καλύτερες, άρα και σπανιότερες, τοποθεσίες.
Δεν μπορούμε να πούμε ότι οι διακοπές [που, με οποιονδήποτε τρόπο (εργαζόμενοι - επισκέπτες), αφορούν το 1/4 των κατοίκων του πλανήτη] είναι περιττές, αφού έχουν γίνει μέρος της ζωής μας.
Είναι, όμως, δυνατόν να ελέγξουμε τις επιπτώσεις που έχουν στο περιβάλλον όπου ζούμε; Η απάντηση είναι πολύ δύσκολη.
Μια μορφή διακοπών που στηρίζεται στην απόλαυση του φυσικού περιβάλλοντος και εξυπηρετείται από εφήμερες κατασκευές είναι περιβαλλοντικά η καλύτερη πρόταση. Δεν μπορεί όμως εύκολα να ενταχθεί (υπάρχουν παλιότερα παραδείγματα) στην άνεση και την αισθητική που έχουν καθιερωθεί στο προϊόν «διακοπές» ανάλογα με τον βαθμό πολυτέλειας που επιδιώκεται.
Οι κλασικές κατασκευές από μπετόν αρμέ και λοιπά οικοδομικά υλικά είναι ο κανόνας.
Οι αρχιτέκτονες, σε συνεργασία με τους υπόλοιπους μηχανικούς, οφείλουν να σχεδιάζουν κτίρια που περιορίζουν τις καταναλώσεις ενέργειας και ταυτόχρονα είναι εύκολα ανακαινίσιμα, με σχετικά μικρό κόστος.
Ταυτόχρονα, πρέπει να περιοριστούν τα υπόγεια και οι συμπαγείς κατασκευές κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, ώστε τα κτίρια των διακοπών, όταν η μόδα αυτή περάσει, να μπορούν να αποσυρθούν εύκολα.
