Xορηγοί του κοινωνικού συντηρητισμού

Xορηγοί του κοινωνικού συντηρητισμού Facebook Twitter
Τα τελευταία χρόνια, το ρεύμα με τους «πνευματικούς» και τον αγιορειτισμό έχει πάρει και άλλες διαστάσεις. Εικονογράφηση: bianka/LiFO
0

ΗΘΟΠΟΙΟΙ, ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΕΣ, ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΑ ή και ανώτερα μεγέθη της show biz εμφανίζονται στη σκηνή ως ευλαβείς πιστοί. Αποκαλύπτουν τη σχέση τους με τον πνευματικό τους και, εσχάτως, ανησυχούν για την τύχη της ελληνικής οικογένειας που απειλείται με «κατεδάφιση». Κάτω από τις αναρτήσεις με τα βαθυστόχαστα λόγια τους, χιλιάδες επευφημίες από μεγάλο κοινό. Είμαι βέβαιος, αν και κάποια πράγματα δεν τεκμηριώνονται εύκολα, πως αυτός ο κόσμος που φωνάζει «μπράβο» και δείχνει ενθουσιασμό με τους νεο-ευσεβείς της δημοφιλούς κουλτούρας είναι πιο λαϊκός από το κοινό των άλλων καλλιτεχνών, εκείνων με αναρχικές ή αριστερές ιδέες.

Νομίζω ότι μπορούμε να μιλήσουμε για έναν δεξιό λαϊκισμό στον ευρύ καλλιτεχνικό χώρο, στάση που έχει το δικό της παρελθόν στη χώρα μας. Για παράδειγμα, μεγάλο μέρος της ελαφρολαϊκής και ποπ σκηνής του ’60 και του ’70 είχε καλλιεργήσει εξαιρετικές σχέσεις με τους ιθύνοντες της δικτατορίας, λειτουργώντας συχνά σαν τη μοντέρνα, ευρωπαϊκή πτέρυγα της εθνικοφροσύνης (η άλλη πτέρυγα εκπροσωπήθηκε από τα τσάμικα και τη φουστανέλα). Στις μεταπολιτευτικές δεκαετίες αυτός ο δεξιός λαϊκισμός είχε τις εμμονές του, όπως μια δουλική λατρεία για τους μεγιστάνες του πλούτου, τον συνδυασμό της Θεομήτορος με Ferrari και γιοτ, το πέρασμα από το τάμα στον Άγιο στις πριβέ βραδιές για εμίρηδες ή Ρώσους ολιγάρχες. Στον χώρο του θεάτρου, αυτές οι στάσεις καταπιέστηκαν για δεκαετίες από τον ισχυρότερο αριστερό προοδευτισμό, αν και υπήρχε πάντα η επιθεώρηση και άλλες εκδοχές που φιλοξένησαν ένα λαϊκο-δεξιό χιούμορ (με ομοφυλόφιλους, μετανάστες κ.λπ).

Οι πολιτισμικοί ινφλουένσερ αναπαράγουν ερμηνείες τις οποίες όταν τις ακούει κάποιος από φθαρμένα πολιτικά στελέχη της άκρας δεξιάς είτε απωθούν είτε μοιάζουν γραφικές. Ο καλλιτεχνικός χαριεντισμός με τις αντιδραστικές ιδέες τις παρουσιάζει ως αυτονόητη ελληνική σοφία και λαϊκή πεποίθηση. Το θυμόσοφο, το γραφικό και το παλαιοσυντηρητικό ενοποιούνται πάνω στους κροκί και ροζ καναπέδες της ψυχαγωγικής τηλεόρασης, σε ποσταρίσματα και συνεντεύξεις.

Τα τελευταία χρόνια, το ρεύμα με τους «πνευματικούς» και τον αγιορειτισμό έχει πάρει και άλλες διαστάσεις. Συχνά τα μίντια το ωραιοποίησαν και ως αναζήτηση πνευματικότητας από καλλιτέχνες που έκαναν κάποια στροφή λέγοντας ότι επανορθώνουν την προηγούμενη, «άστατη» και ζοφερή ζωή τους. Για κάποιους, το να δηλώνουν ένθερμοι πιστοί έγινε σημαντικό κομμάτι της δημοσιότητας. Εκείνη η περιλάλητη «ανώτερη δύναμη», την οποία επικαλούνταν συνήθως οι αδιάφοροι περί τη θρησκεία, έχει δώσει τη θέση της σε πιο απενοχοποιημένες χριστιανο-ορθόδοξες αναφορές. Η σχετική τάση βρήκε εύφορο έδαφος στον χώρο των κοσμικών και των διασημοτήτων αλλά και σε μεμονωμένους καλλιτέχνες που αποκηρύσσουν τα πανηγύρια της ματαιοδοξίας, υιοθετώντας την ορθοδοξία ως εναλλακτικό τρόπο ζωής (περίπου όπως άλλοι τη σαϊεντολογία ή τον βουδισμό).

Με διαφόρους τρόπους, ωστόσο, αυτή η σκηνή των θαυμάτων επανέρχεται και επικυρώνει τις πιο παραδοσιακές συντηρητικές και αντιδραστικές θέσεις: ότι βάλλεται η οικογένεια, ότι τα παιδιά μας κινδυνεύουν, ότι το έθνος είναι η κιβωτός της ψυχής μας και οι αξίες μας εκποιούνται. Απόψεις που με τον δοκησίσοφο χρυσαυγιτισμό του καθιέρωσε πριν από χρόνια ο Νότης Σφακιανάκης εξαπολύονται από χίλιους παράδρομους στη δημοσιότητα.  

Ξανασυναντούμε ιδίως το μοτίβο του «ανθρώπου της αμαρτίας» που ανακαλύπτει το φως στην εκδοχή του μετανοημένου κοσμικού που κάποια στιγμή βρίσκει τον εξομολόγο του και νιώθει ότι πρέπει πια να μεταγγίσει την αλήθεια του στον λαό. Με εξαιρέσεις, κάθε αναγεννημένος χριστιανός της καλλιτεχνίας εμφανίζεται ως κήρυκας των παραδοσιακών αξιών, εκπέμποντας απόψεις που τις χειρίζονται πολιτικά ο Βελόπουλος, ο Νατσιός και οι άλλοι του γνωστού χώρου. Η αναφορά, ας πούμε, σε μια εξιδανικευμένη ελληνική οικογένεια αποκτά άλλο βάρος στο στόμα δημοφιλών τραγουδιστών και ηθοποιών απ’ ό,τι σε κλασικούς ακροδεξιούς πολιτικούς και παραεκκλησιαστικούς παράγοντες. Οι πολιτισμικοί ινφλουένσερ αναπαράγουν ερμηνείες τις οποίες όταν τις ακούει κάποιος από φθαρμένα πολιτικά στελέχη της άκρας δεξιάς είτε απωθούν είτε μοιάζουν γραφικές. Ο καλλιτεχνικός χαριεντισμός με τις αντιδραστικές ιδέες τις παρουσιάζει ως αυτονόητη ελληνική σοφία και λαϊκή πεποίθηση. Το θυμόσοφο, το γραφικό και το παλαιοσυντηρητικό ενοποιούνται πάνω στους κροκί και ροζ καναπέδες της ψυχαγωγικής τηλεόρασης, σε ποσταρίσματα και συνεντεύξεις.

Πώς στέκεται κανείς μπροστά σε αυτό το φαινόμενο; Για κάποιους προέχουν η διακωμώδηση και η περιφρόνηση, για άλλους μια επιθετική απάντηση με βάση τις προοδευτικές αξίες της χειραφέτησης. Όποια όμως και αν είναι η απάντηση, χρειάζεται, νομίζω, να διακρίνουμε ανάμεσα στις αντιδραστικές ιδέες και στη θρησκευτική πίστη κάποιων προσώπων. Ο καθένας μπορεί να διεκδικεί και να απολαμβάνει την επιστροφή του στον δρόμο του Θεού. Θα κρίνεται όμως πολύ αυστηρά όταν πάει να γίνει πωλητής ηθικολογικών εξορκισμών και ιδιοκτήτης της εθνικής αυθεντικότητας. Από τη στιγμή που άνθρωποι της ποπ δημοσιότητας αγορεύουν περί αξιών, οικογένειας, φυσιολογικής ζωής ή κοινωνικών προτύπων, δεν θα καταδικάζονται για την τυχόν ευλάβειά τους αλλά για τις δημόσιες αντιλήψεις τους και το δηλητηριώδες κοινωνικό τους μήνυμα.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO. 

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μικροπλαστικά: «Μέχρι και μια ολόκληρη πιστωτική κάρτα καταπίνουμε κάθε εβδομάδα»

Μικροπλαστικά / Μικροπλαστικά: «Μέχρι και μια ολόκληρη πιστωτική κάρτα καταπίνουμε κάθε εβδομάδα»

Είναι μικρά όσο ένας κόκκος ρυζιού και κάθε χρόνο παράγονται εκατομμύρια τόνοι. Ποιες είναι οι εξελίξεις για τη μείωση της μικροπλαστικής ρύπανσης; Τι συμβαίνει στην Ελλάδα; Πώς φτάνουν από το εργοστάσιο στο στομάχι μας;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Δημήτρης Παρασκευής: «Φέτος, έπειτα από καιρό, ο κορωνοϊός παρουσιάζει έξαρση»

Οπτική Γωνία / «Φέτος, έπειτα από καιρό, ο κορωνοϊός παρουσιάζει έξαρση»

Ο καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής, εξηγεί γιατί κάθε φθινόπωρο αυξάνονται οι ιώσεις του αναπνευστικού, ποια είναι η εικόνα του Covid-19 στην Ελλάδα και ποια μέτρα πρέπει να πάρουμε εν όψει του χειμώνα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Στέλιος Νέστωρ: «Ό,τι έκανα, δεν το έκανα για να ρίξω τη δικτατορία αλλά γιατί ντρεπόμουνα» 

Θεσσαλονίκη / Στέλιος Νέστωρ: «Δεν ήμουν από αυτούς που κάθονται σπίτι τους, βγάζουν λεφτά, τρώνε και πίνουνε» 

Μια πολιτική φυσιογνωμία που έδινε πάντα ηχηρό «παρών» στα πολιτικά και πολιτιστικά πράγματα της Θεσσαλονίκης. Μιλώντας στη LiFO, ζωντανεύει ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της πόλης, από την Κατοχή και τη χούντα μέχρι την ίδρυση του Μεγάρου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Κοινωνική κατοικία: Μπορεί το παράδειγμα της La Borda να εφαρμοστεί στην Αθήνα;

Συνεταιριστική κατοικία / Μπορούμε να αντιγράψουμε τη Βαρκελώνη και να λύσουμε το στεγαστικό;

Ενώ στην Ευρώπη παρατηρείται αναζωπύρωση των συνεταιριστικών στεγαστικών κινημάτων, στην Ελλάδα, ειδικά στην Αθήνα, η στεγαστική κρίση οξύνεται. Το παράδειγμα της La Borda στη Βαρκελώνη θα μπορούσε να δώσει τη λύση, χρειάζεται όμως πολιτική βούληση.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας»

Βασιλική Σιούτη / Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας

Η κυβέρνηση αξιοποίησε τη ρύθμιση για τη φύλαξη του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη για να αλλάξει την πολιτική ατζέντα και να ενισχύσει την απήχησή της στο συντηρητικό κοινό, παρά τις διαφοροποιήσεις ακόμη και μέσα στην κυβερνητική παράταξη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

Οπτική Γωνία / Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

«Ό,τι όμως και αν υπήρξε ο Διονύσης Σαββόπουλος, είχε τη δόνηση, τον λοξό τόνο, μια διάθεση μεταμόρφωσης και γιορτής. Επέστρεφε σε μια πάμφωτη αυλή, περιμένοντας τους φίλους, το νόημα της συνάθροισης».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
ΕΠΕΞ Στην εποχή του Οφθαλμού

Ιλεκτρίσιτυ / Στην εποχή του Οφθαλμού

Οι κρίσεις ευνοούν την εξουσία, διατηρώντας ένα επίπεδο φόβου μες στην κοινωνία, νομιμοποιώντας μέτρα που ανακουφίζουν τον φόβο αυξάνοντας τον έλεγχο, και δημιουργώντας ευκαιρίες για τη διοχέτευση του κεφαλαίου.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Μετά τα ερείπια της Γάζας: ποιος μπορεί να χτίσει ξανά την ελπίδα;;

Οπτική Γωνία / Η Γάζα μετά τον πόλεμο: Υπάρχει ελπίδα;

Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος του Κέντρου Ερευνών για το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Μαρία Γαβουνέλη, αναλύει τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης, τον ρόλο της Ευρώπης και της Ελλάδας και το αβέβαιο μέλλον μιας λύσης δύο κρατών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Ακροβατώντας / Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Οι μοναχικοί θάνατοι ηλικιωμένων ανθρώπων είναι ένα φαινόμενο που ολοένα εντείνεται και στη χώρα μας, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας μπει στον δημόσιο διάλογο, μήπως πειστούν οι αρμόδιοι ότι πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Ρεπορτάζ / Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Η προκήρυξη διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών που αφορούν τη χρήση της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου ως ποδηλατοδρόμου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την οριστική απώλεια μιας εμβληματικής υποδομής με υψηλή ιστορική, τουριστική και συγκοινωνιακή αξία.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ