Στο έλεος των αρνητικών γεγονότων;

Στο έλεος των αρνητικών γεγονότων; Facebook Twitter
Σε καιρούς μεγάλων καταστροφών οι άνθρωποι είτε παραλύουν ψυχικά είτε σπεύδουν να αγοράσουν άμεσες και γρήγορες παρηγοριές. Φωτ.: Σπύρος Στάβερης
0


ΕΝΑ ΔΕΛΤΙΟ ΕΙΔΗΣΕΩΝ αυτής της εβδομάδας: άκουγα και ήταν σαν να άνοιγαν οι πύλες της Κολάσεως. Έβλεπα και ένιωθα πως βρισκόμουν σε μια ταινία καταστροφής, σε σκηνές όπου το νερό, η φωτιά και ο θάνατος καταπίνουν τις ευάλωτες ζωές των ηρώων.

Ο θρήνος στο Μαρόκο του σεισμού με τους χιλιάδες νεκρούς, η ανείπωτη καταστροφή στη Λιβύη, η Θεσσαλία και τα νεκρά γουρούνια μιας φάρμας, οι μυρουδιές αποσύνθεσης εδώ κι εκεί. Στον Βορρά και στον Νότο της, στην ευρωπαϊκή και αφρικανική της ακτή, η Μεσόγειος έχει γίνει μια θάλασσα αρνητικότητας, μια ζώνη εναλλασσόμενων ή συγχρονισμένων κινδύνων.

Έχει μεγάλη σημασία αν όλο αυτό ανταποκρίνεται στα πραγματικά γεγονότα και στον ακριβή αριθμό δεινών που συμβαίνουν; Εδώ και χρόνια κάποιοι μελετητές επιμένουν πως ο κόσμος πάει καλύτερα από κάθε άλλη στιγμή στη παρελθόν του. Άνθρωποι σαν τον Steven Pinker και πολλοί άλλοι που αντιλαμβάνονται την καταστροφολογική αφήγηση περισσότερο ως ένα αποτέλεσμα των σύγχρονων μέσων επικοινωνίας ή μανιέρα κάποιων διανοουμένων παρά ως αξιόπιστη καταγραφή των δεδομένων.

Στον Βορρά και στον Νότο της, στην ευρωπαϊκή και αφρικανική της ακτή, η Μεσόγειος έχει γίνει μια θάλασσα αρνητικότητας, μια ζώνη εναλλασσόμενων ή συγχρονισμένων κινδύνων.

Σε ορισμένα έχουν δίκιο αυτοί οι αντιρρησίες του καταστροφισμού. Πολύ συχνά όμως ο λόγος τους χρησιμοποιείται από πολιτικούς και αρθρογράφους με ιδιοτελή σκοπό: τον εξωραϊσμό κάποιων καταστάσεων και την εμπέδωση μιας κουλτούρας χαμηλών προσδοκιών και ενσωματωμένης ηττοπάθειας στους πολίτες.

Στέκομαι ξανά στο δελτίο μαύρων συμβάντων και στον κατάλογο δεινών επειδή πιστεύω πως η αφήγηση ζοφερών καταστάσεων έχει κι άλλες, παράπλευρες συνέπειες. Σε καιρούς μεγάλων καταστροφών οι άνθρωποι είτε παραλύουν ψυχικά είτε σπεύδουν να αγοράσουν άμεσες και γρήγορες παρηγοριές. Πολιτικά, αυτό μπορεί να πάρει τη μορφή της αναζήτησης σωτήρων ή και της τάσης για μια χαμηλών στροφών αυτοσυντήρηση, την ανακούφιση δηλαδή πως «γλιτώσαμε το χειρότερο». Η ασφυκτική κυριαρχία αρνητικών γεγονότων σπρώχνει πολλούς να αποστρέφουν το βλέμμα από τα δεινά, προσπαθώντας να διαφυλάξουν μια δική τους, αρραγή κανονικότητα.

Αυτός ο κόσμος κάνει απλώς σαν να μην υπάρχουν τα δεινά ή «το κλείνει» (την τηλεόραση, τις ειδήσεις) και λέει πως ησυχάζει. Άλλοι ωστόσο φαίνεται να αρπάζονται από το αρνητικό και να το μετατρέπουν σε παθιασμένη προσωπική τους ενασχόληση: ό,τι δείχνει ή αποδεικνύει το γενικό ξεχαρβάλωμα του κόσμου μας, τον πόνο και τη δυστυχία, αυτό κάποιοι το αναμασούν και το κάνουν σημαία της δικής τους ύπαρξης.

Με αυτόν τον τρόπο, η κυριαρχία των καταστροφών ενισχύει δυο επιμέρους ανθρώπινα υποσύνολα: τους «δεν θέλω να γνωρίζω» και τους «θέλω να γνωρίζω τα πάντα». Οι πρώτοι αποσυνδέονται ή πασχίζουν να ξεκόψουν, ενώ οι δεύτεροι δεν μπορούν να ζήσουν δίχως συνεχή σύνδεση με τα καταστροφικά γεγονότα, τις αφηγήσεις, τα πλάνα. Οι πρώτοι βυθίζονται στο αμνιακό υγρό της άγνοιας, οι δεύτεροι καταπίνουν και τις πιο μικρές λεπτομέρειες και το ζουμ των καταστροφών.

Υπάρχει έξοδος από αυτόν τον φαύλο κύκλο αυτοτύφλωσης και νοσηρού ενδιαφέροντος; Βλέπει και διαισθάνεται κανείς πως κυκλοφορούν ορισμένα υποθετικά αντίδοτα: λ.χ. η αναζήτηση σωτήρων και εύκολης πολιτικής παραμυθίας (το βλέπουμε τώρα και στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης) ή οι γνωστές τάσεις για θετική σκέψη όπου διαφημίζονται τρόποι να διώχνει κανείς μακριά την «αρνητική ενέργεια». Πολλοί αναθέτουν σε ένα πρόσωπο ή σε μια μέθοδο (γυμναστικής, ευεξίας, διατροφής κ.λπ.) την ανακούφιση από την καταθλιπτική πίεση φυσικών και κοινωνικών δεινών.

Πολύ πιο στέρεη όμως και έντιμη μου φαίνεται μια άλλη απάντηση στα αρνητικά και συνθλιπτικά γεγονότα: ούτε ηθελημένη αγνόηση ούτε ένας λάιτ μεσσιανισμός. Έναν ωραίο δρόμο μάς δείχνουν άτομα και ομάδες που στέκονται μέσα στις συμφορές, σώζοντας ανθρώπους και ζώα και δείχνουν τι σημαίνει μια ηθική της αλληλεγγύης. Είναι οι άνθρωποι της συγκεκριμένης χειρονομίας που αν και έχουν επίγνωση της βαρύτητας των καταστροφών μπορούν και διατηρούν τις απαιτήσεις τους από την πολιτεία και τους θεσμούς, δίχως να αναθέτουν αλλού τη σωτηρία τους.  

Η αρνητικότητα δεν αντικρούεται από όσους κάνουν πως δεν συμβαίνει κάτι ιδιαίτερο ούτε από όσους καταλήγουν να απολαμβάνουν την ίδια τους την αδυναμία. Τα δεινά δείχνουν να μετριάζονται πραγματικά εκεί που ξαναγινόμαστε πολίτες και υπεύθυνα υποκείμενα. Όταν δηλαδή δεν αλλάζουμε θέμα συζήτησης για να ελαφρύνουμε τάχα την ατμόσφαιρα ούτε αρκούμαστε να καταναλώνουμε ποσότητες δυστυχίας σαν τοξικομανείς της καταστροφής.

Είναι προφανώς ο δυσκολότερος δρόμος και ούτε έχει πάντα εγγυήσεις αποτελεσματικότητας. Τα πολιτικά μαντζούνια, ο δακρύβρεχτος καταναλωτισμός της καταστροφής ή οι θετικές ψυχολογίες της αποχής και της φυγής είναι αναμφίβολα πιο εύκολες συνταγές. Ας συμφωνήσουμε όμως πως εδώ που έχουμε φτάσει η απάντηση δεν βρίσκεται στις ευκολίες μας. Μάλλον στο αντίθετο.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το κρασί, το λάδι και ένας υπουργός του Τραμπ

Οπτική Γωνία / Ειδήσεις που περνούν στα ψιλά και είναι πιο σημαντικές από το μαλλί ενός υπουργού

Η σύγχρονη ακροδεξιά από τη μία κλείνει το μάτι στην πιο παραδοσιακή, αδιάφορη για θέματα υγείας και περιβάλλοντος, κουλτούρα, ενώ από την άλλη, ορισμένοι εκπρόσωποί της, όπως ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, δείχνουν ευαισθησία απέναντι στους κινδύνους του τεχνολογικού καπιταλισμού.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Το δικαίωμα στην απομόνωση

Ιλεκτρίσιτυ / Ας αφήσουμε τους ιθαγενείς στην ησυχία τους

Οι φυλές ιθαγενών που ζουν αποκομμένες από τον ανθρώπινο πολιτισμό χαίρουν νομικής προστασίας, καθώς η επαφή τους με τα οργανωμένη κράτη ενέχει καταστροφικές συνέπειες για τις κοινότητές τους.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
«To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Enrico Bellini / «To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Ο επικεφαλής Κυβερνητικών Σχέσεων και Δημόσιας Πολιτικής του TikTok στη Νότια Ευρώπη, Enrico Bellini, περιγράφει το μυστικό της επιτυχίας της δημοφιλούς πλατφόρμας και εξηγεί γιατί η προστασία των δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών είναι υψίστης σημασίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Οπτική Γωνία / Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Ορθώς μας σοκάρει το «No Mercy» που «παίζει» με τον βιασμό και την αιμομιξία, όμως την ίδια στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία όπου η γυναικεία υποταγή πλασάρεται ως κανονικότητα.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τα νέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Πολιτική / Nέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Η υπόθεση των Τεμπών επιστρέφει στη Βουλή μέσω της δικογραφίας για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή, αλλά στελέχη της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι αυτήν τη φορά είναι καλά προετοιμασμένοι. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
κωνσταντοπουλου

Βασιλική Σιούτη / Ποιος είναι, τελικά, αξιωματική αντιπολίτευση;

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πλέον στη δεύτερη θέση το κόμμα της Πλεύσης Ελευθερίας. Θα διατηρήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου τη δυναμική που απέκτησε; Θα αλλάξει σύντομα πάλι η σειρά των κομμάτων; Το σίγουρο είναι πως η ρευστότητα είναι η νέα πολιτική συνθήκη. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Tίτλος: Explainer: Το κίνημα "Cute Winter Boots" και το κριντζ της ψηφιακής πολιτικοποίησης

Explainer / «Cute Winter Boots»: Όσο κι αν το υποτιμάτε, το TikTok παράγει πολιτική

Το hashtag #CuteWinterBoots συγκεντρώνει τους προβληματισμούς των χρηστών για την άνοδο της παγκόσμιας ακροδεξιάς και για τον τρόπο που εφαρμόζεται η δημοκρατία σήμερα. Έχουμε αφήσει πίσω μας για πάντα το «για να συμμετέχω στην πολιτική πάω σε συνελεύσεις και γράφομαι σε κόμμα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τι μας δείχνουν τα πρώτα ίχνη ζωής εκτός της Γης;

Διάστημα / Βρέθηκαν όντως ίχνη εξωγήινης ζωής;

Τι ανακάλυψε ακριβώς το τηλεσκόπιο James Webb; Θα υπάρξει σύντομα κατοικήσιμος πλανήτης; Πόσο κοντά είμαστε στην κατάκτηση του Διαστήματος; Ο αστρονόμος και καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος Ξενοφών Μουσάς εξηγεί τι σηματοδοτεί η ανακάλυψη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Βασιλική Σιούτη / Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι θα διεκδικήσει και τρίτη πρωθυπουργική θητεία και τα δίνει όλα με στόχο την άμεση αντιστροφή του αρνητικού πολιτικού κλίματος.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα, σε όλες τις λίστες, βρίσκεται στην τελευταία θέση»

Χριστόφορος Πισσαρίδης / «Με ενοχλεί που η Ελλάδα βρίσκεται παντού στην τελευταία θέση»

Από τον Τραμπ και την AI μέχρι την ελληνική γραφειοκρατία και την παγκόσμια ύφεση, ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης μιλά στη LIFO για το μέλλον της εργασίας και την απειλή του λαϊκισμού, εξηγώντας γιατί η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο Δημόσιο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια σχολιάζει στη LiFO τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των αμερικανικών πανεπιστημίων και πώς βλέπει την επόμενη μέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Ρεπορτάζ / Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Νέοι αυτοκινητόδρομοι, νέες γραμμές μετρό, νοσοκομεία, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια. Στις μακέτες όλα φαίνονται φανταστικά. Πότε όμως στ' αλήθεια παραδίδονται, πόσο κοντά στις μακέτες θα είναι η πραγματικότητα; Και ποια οφέλη μπορεί να προσφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η οικονομία από νέο κραχ;

Οπτική Γωνία / Έρχεται νέο παγκόσμιο κραχ;

Εμπορικοί πόλεμοι, γεωπολιτικές απειλές και ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης. Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα από τη νέα εποχή Τραμπ; Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, Κώστας Μήλας, μιλά στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Οπτική Γωνία / Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Υπάρχει τελικά ασυμβίβαστο μεταξύ χριστιανισμού και φεμινισμού; Μπορούν οι δύο ταυτότητες να συνυπάρξουν ή πρόκειται για έναν αδύνατο συνδυασμό; Δύο γυναίκες παραθέτουν τα επιχειρήματα κάθε πλευράς.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ