Η Αυτοκρατορία του Βαμβακιού

Η Αυτοκρατορία του Βαμβακιού Facebook Twitter
Συγκομιδή βαμβακιού στην Ινδία. Φωτό: Andrew Woodley / Getty Images/ Ideal Image
0

O SVEN BECKERT, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, είχε γράψει το 2014 ένα από τα πολυβραβευμένα βιβλία ιστορίας της προηγούμενης δεκαετίας, το οποίο έχει μεταφραστεί πλέον και στα ελληνικά από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης και κυκλοφορεί σε μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή έκδοση με 109 εικόνες και 7 χάρτες, με ένα εξώφυλλο που παραπέμπει στο κεντρικό θέμα του βιβλίου, το βαμβάκι.

Ο Beckert αντλεί έμπνευση από δυο μείζονα ζητήματα που απασχόλησαν την ιστορική έρευνα την προηγούμενη δεκαετία, την ιστορία του καπιταλισμού και την παγκόσμια ιστορία. Ο συγγραφέας το κάνει με εξαιρετικό τρόπο, τοποθετώντας το βαμβάκι ως συνδετικό κρίκο μεταξύ των δύο αυτών μεγάλων θεματικών και πετυχαίνοντας μια μεγάλη ιστορική αφήγηση, καλύπτοντας τρεις αιώνες.

Ο Beckert χρησιμοποιεί με αριστουργηματικό τρόπο το βαμβάκι ως το σημείο έναρξης της νέας παγκόσμιας ιστορίας, σημαίνοντας την αρχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, της εγκαθίδρυσης του βιομηχανικού αλλά και του πολεμικού καπιταλισμού, δηλαδή του τρόπου με τον οποίο επεκτάθηκε σε όλο τον κόσμο, συχνά βίαια και εις βάρος των ντόπιων πληθυσμών.

Ο συγγραφέας εξετάζει πώς μια αγροτική παραγωγή που είχε τα χαρακτηριστικά της οικοτεχνίας του βαμβακιού μετετράπη στο κέντρο της βιομηχανικής παραγωγής του παγκόσμιου καπιταλισμού και κατέστη ο μοχλός εξέλιξης της παγκόσμιας ιστορίας.

Το σκλαβοπάζαρο, το ένοπλο εμπόριο, οι βίαιες μετακινήσεις ντόπιων πληθυσμών, έδωσαν τη βάση για τη μετατροπή του βαμβακιού σε ένα αμιγώς βιομηχανικό προϊόν για την παραγωγή υφάσματος που μαζί με το καφέ και τη ζάχαρη αποτέλεσαν την πρόδρομη φάση της καπιταλιστικής εκβιομηχάνισης. Ακριβώς αυτή η εκβιομηχάνιση επέτρεψε στην Ευρώπη να κατακτήσει την παγκόσμια κυριαρχία τον δέκατο ένατο αιώνα. Για να γίνει κατανοητή η επίδραση του βαμβακιού στην παγκόσμια οικονομία της εποχής, μπορούμε να πούμε ότι το προϊόν με την ανάλογη επίδραση στην παγκόσμια οικονομία και στις διεθνείς εξελίξεις του εικοστού αιώνα ήταν το πετρέλαιο.

ΒΑΜΒΑΚΙ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Sven Beckert, Η αυτοκρατορία του βαμβακιού, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Όλη αυτή την κοινωνική και πολιτική εξέλιξη του βιομηχανικού καπιταλισμού που μετατρέπεται σε πολιτική κυριαρχία ο Beckert την παρουσιάζει με έναν συναρπαστικό τρόπο που συνδυάζει τις κλασικές μεθόδους της αγγλοσαξονικής ιστοριογραφικής σχολής με συναρπαστικές ιστορίες που παρεμβαίνουν στην κεντρική αφήγηση και την κάνουν εντυπωσιακή.

Ο Beckert χρησιμοποιεί με αριστουργηματικό τρόπο το βαμβάκι ως το σημείο έναρξης της νέας παγκόσμιας ιστορίας, σημαίνοντας την αρχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, της εγκαθίδρυσης του βιομηχανικού αλλά και του πολεμικού καπιταλισμού, δηλαδή του τρόπου με τον οποίο επεκτάθηκε σε όλο τον κόσμο, συχνά βίαια και εις βάρος των ντόπιων πληθυσμών. Περιγράφει με πληρότητα το τεράστιο βήμα προς τη νεωτερική εποχή με όλες τις παράπλευρες απώλειες και συνέπειες που αυτό επέφερε.

Ο συγγραφέας κάνει κατανοητό ότι η Βιομηχανική Επανάσταση αφορά κυρίως την επεξεργασία του βαμβακιού. Γιατί όμως το βαμβάκι κατέστη τόσο σημαντικό για τη Βιομηχανική Επανάσταση και γιατί αυτή η επανάσταση συνέβη στην Ευρώπη; Επειδή οι Ευρωπαίοι είχαν δημιουργήσει εμπορικά δίκτυα πριν από τη Βιομηχανική Επανάσταση και η ύπαρξη αυτών αποτέλεσε προϋπόθεσή της.

Οι Ευρωπαίοι εισήγαγαν από την Ασία και την Ινδία την τεχνολογία βαφής υφασμάτων. Στη συνέχεια δημιουργήθηκαν οι βαμβακοφυτείες στην Αμερική και ξεκίνησε η μεταφορά σκλάβων από την Αφρική για να εργαστούν εκεί.

Beckert Facebook Twitter
Ο Beckert κάνει κατανοητό ότι η Βιομηχανική Επανάσταση αφορά κυρίως την επεξεργασία του βαμβακιού.

Ο συγγραφέας επισημαίνει ότι μέσω του βαμβακιού και του πολεμικού καπιταλισμού οδηγηθήκαμε σε έναν ριζικό ανασχηματισμό της οικονομικής οργάνωσης, ο οποίος επιτεύχθηκε ύστερα από βίαιη καταστολή των αντιδράσεων που αναδύθηκαν. Ένα δεύτερο στοιχείο που αναδεικνύει με την έρευνά του ο συγγραφέας είναι ότι ο καπιταλισμός είναι αφύσικος. Μπορεί να εδραιώθηκε με βία, αλλά δεν είναι δογματικός, συνεχώς μεταμορφώνεται και προσαρμόζεται.

Ο πολεμικός, προβιομηχανικός καπιταλισμός μικρή σχέση έχει με τον μεταπολεμικό καπιταλισμό της ευμάρειας. Επίσης, ο καπιταλισμός είναι συνδεδεμένος με τη μισθωτή εργασία, αλλά υπήρχαν κι άλλες μορφές απασχόλησης, όπως η δουλεία. Εκεί ακριβώς βρίσκεται και μία από τις αρετές του βιβλίου, αφού ασχολείται και με εκείνες τις πλευρές που συχνά βρίσκονταν στη σκιά τέτοιων εμβληματικών έργων Ιστορίας.

Επιθετικός καπιταλισμός, βιομηχανικός καπιταλισμός, αναγκαστική εργασία αλλά και δουλεία, Βιομηχανική Επανάσταση, πολιτικός και οικονομικός μετασχηματισμός, η παγκόσμια ιστορία τριών αιώνων, από τον δέκατο έβδομο έως τον εικοστό, είναι εδώ με έναν θαυμαστό τρόπο, μέσα από μια τεράστια σύνθεση που υπενθυμίζει τη μαγεία της ιστορικής αφήγησης.

Μια αφήγηση που ισορροπεί μεταξύ της ακαδημαϊκής τεκμηρίωσης και της συναρπαστικής εξιστόρησης, συνδυάζοντας την οικονομική ιστορία, την ιστορία των ανθρώπων και την παγκόσμια ιστορία. Και μολονότι σίγουρα δεν πρόκειται για ένα βιβλίο παραλίας, σίγουρα είναι ένα από τα εμβληματικότερα βιβλία ιστορίας της τελευταίας δεκαετίας που επαναφέρουν τη μακρά ιστορική αφήγηση, βρίσκοντας τα νήματα που συνδέουν τα διαφορικά πεδία συγκρότησής της.

Πρέπει να γίνει και μια ειδική μνεία στις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης που το τελευταίο διάστημα κυκλοφορούν τέτοιες εκδόσεις με μεγάλη φροντίδα και επιμέλεια, κάτι που στο παρελθόν θα φάνταζε ίσως αδύνατο, με τόσες εικόνες και χάρτες που κάνουν την ανάγνωση μια ξεχωριστή εμπειρία.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

CHECK ΚΥΡΙΑΚΗ Η Φερνάντα Μελτσόρ, ένα βιβλίο ωμής βίας που προκαλεί ενθουσιώδεις αντιδράσεις σε όλη την υφήλιο και ένα μεθύσι στην Αθήνα

Βιβλίο / Φερνάντα Μελτσόρ: Η συγγραφέας του συγκλονιστικού βιβλίου «Η Εποχή των Τυφώνων» μιλά στη LiFO

Μία από τις σπουδαιότερες φωνές της νέας λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας (και υποψήφια για Μπούκερ 2022) σε μια συζήτηση κάτω από την Ακρόπολη για τη βία στο Μεξικό, τις γυναικοκτονίες (χωρίς τιμωρία) και τον φόβο του διαφορετικού σε μια πουριτανική κοινωνία ακραίας φτώχειας και διαφθοράς.
M. HULOT
Η ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου όπως καταγράφηκε στις πρώτες αρχαίες πηγές

Σαν Σήμερα / Η ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου όπως καταγράφηκε στις πρώτες αρχαίες πηγές

Οι Ήρκος και Στάντης Aποστολίδης συγκέντρωσαν και μετέφρασαν 350 αποσπάσματα, από 42 αρχαίους ιστορικούς που μιλούν για τον Μέγα Αλέξανδρο που πέθανε σαν σήμερα, το 323 π.Χ.
ΕΥΗ ΜΑΛΛΙΑΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ
«Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

Βιβλίο / «Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

«Κάποιες το λάτρεψαν, άλλες το σιχάθηκαν»: Το βιβλίο της Miranda July για την ερωτική περιπλάνηση μιας γυναίκας στη μέση ηλικία που χαρακτηρίστηκε ως «το πρώτο μεγάλο μυθιστόρημα για την περιεμμηνόπαυση», είναι η λογοτεχνική επιτυχία της χρονιάς.
THE LIFO TEAM
Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Βιβλίο / Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Τα πολυσυζητημένα ημερολόγια της Χάισμιθ αποκαλύπτουν κρυφές σκέψεις της συγγραφέως του «Ταλαντούχου κύριου Ρίπλεϊ», τους άγνωστους έρωτες και την εξάρτησή της από τη γραφή και το αλκοόλ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ