To απρόσωπο θύμα

To απρόσωπο θύμα Facebook Twitter
Η φιγούρα της με τη μάσκα και το καπέλο αποτελεί μια εικόνα βγαλμένη από σκηνές της εικονολογίας των σούπερ ηρώων. Φωτο: EUROKINISSI/ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΕΜΠΑΠΗΣ
0

Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ και οι συνθήκες καραντίνας που ζήσαμε ανέδειξαν πολλές μορφές κρυφής κοινωνικής βίας. Όλες, λίγο-πολύ, είχαν στο επίκεντρό τους τη γυναίκα-θύμα. Ενδοοικογενειακή βία που πήρε τις διαστάσεις του φαινομένου της γυναικοκτονίας, όπως και αποκαλύψεις για πολλές μορφές προσβολής και παρενόχλησης γυναικών σε χώρους του θεάματος (θέατρο, αθλητισμός) απασχόλησαν και απασχολούν την ειδησεογραφία, άλλοτε με αυξημένους τόνους δραματοποίησης άλλοτε με την ειλικρινή προσπάθεια να κατανοηθεί το γιατί η ιδιωτική σφαίρα και οι σχέσεις των δύο φύλων υποκρύπτουν τόση βαναυσότητα.

Το παράδειγμα του εγκλήματος με το βιτριόλι αποτέλεσε μια διαφορετική περίπτωση που προσέλκυσε τόσο την tabloid σκανδαλοθηρική περιέργεια όσο και μια γενικευμένη έκπληξη. Το γεγονός ότι θύτης σε αυτό το έγκλημα είναι μια γυναίκα και μάλιστα το ότι μετήλθε μια πολύ σπάνια πια «τιμωρία» σε ερωτικά εγκλήματα κέντρισε εξαρχής το ενδιαφέρον.

Η γενναία δημόσια παρουσία του θύματος Ιωάννας Παλιοσπύρου στη δικαστική διαδικασία εκτόξευσε τη δημοσιογραφική και όχι μόνο περιέργεια. Η φιγούρα της με τη μάσκα και το καπέλο αποτελεί μια εικόνα βγαλμένη από σκηνές της εικονολογίας των σούπερ ηρώων. Το θάρρος της να αντικρίσει το εμβρόντητο δημόσιο βλέμμα γίνεται αντικείμενο πολύμορφου θαυμασμού και έμπνευσης. 

Το βιτριόλι γνωρίζουμε από το παρελθόν ότι αποτελεί περισσότερο ένα μέσο εκδικητικής παραμόρφωσης παρά θανάτωσης. Δεν αποσκοπεί αναγκαστικά στον θάνατο του θύματος αλλά στην αλλοίωση της εμφάνισής του, στο να το κάνει να ντρέπεται λόγω των φρικιαστικών αποτελεσμάτων.

Αν εξαιρέσουμε εκείνες τις περιπτώσεις που γίνεται όπλο στα χέρια του στυγερού υποκόσμου (π.χ. όπως φέρεται να είναι η επίθεση στην Κωνσταντίνα Κούνεβα), η χρήση του, συχνότερα από γυναίκες και σπανιότερα από άνδρες, στο παρελθόν σηματοδοτούσε την επιθυμία πρόκλησης μιας μη ανταστρέψιμης βλάβης, σωματικής και ταυτόχρονα ψυχικής, ως αντίποινα στην υποτιθέμενη βλάβη της «τιμής» του θύτη από το θύμα. Μάλιστα, το «όπλο» αυτό αποτελούσε συχνά την ερωτική εκδίκηση της «νοικοκυράς», μια και ήταν εργαλείο των οικιακών της εργασιών.

Η μασκοφόρος πρωταγωνίστρια των δελτίων ειδήσεων ενσαρκώνει ένα θύμα αρχέγονων εγκληματικών κινήτρων (τιμή, ζήλια) και υλικών (βιτριόλι) αλλά και της νέας επιθετικότητας που διαμορφώνει η καθημερινή μας σύγχυση μεταξύ επιθυμητού και θεμιτού, επιδοκιμασίας και αποδοκιμασίας, εξιδανίκευσης και παραμόρφωσης, μοναξιάς και υπερκοινωνικότητας.

Η σύγχρονη αναβίωση της βιτριολικής εγκληματικότητας διατηρεί την παραμορφωτική της λογική, αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύει νέες διαδρομές βίας. Σε ασιατικές χώρες το βιτριόλι αποτελεί «επίκαιρο» μέσο εγκληματικής δράσης εναντίον γυναικών.

Η αναζήτηση «Πακιστανού» προμηθευτή από τη δράστρια Έφη Καρακάντουλα έχει το σημασιολογικό ενδιαφέρον της ως προς την αναζήτηση μιας «πρωτόγονης» βιαιότητας, αλλά με νέα μέσα. Η παράξενη εξοικείωση με τεχνολογικά κυκλώματα παρανομίας και η αναφορά στην τηλεόραση ως πηγή της ιδέας του αποτρόπαια θεαματικού εγκλήματος κατατάσσουν και αυτή την εγκληματική πράξη στη σφαίρα μιας παράλληλης υπερπραγματικότητας που έρχεται να υποστηρίξει αρχαϊκά ένστικτα καταστροφής.

Άλλωστε η αιτία της ζηλοφθονίας που οδηγεί στο έγκλημα φέρεται να είναι η θετική απάντηση του θύματος σε ένα friend request του ποθούμενου άνδρα στο Facebook. Και εδώ τα social media γίνονται αρχή και τέλος του εγκληματικού φαντασιακού, όπως και στην περίπτωση του εγκλήματος στα Γλυκά Νερά. Μέσο ζηλότυπης κατασκοπίας, μέσο απόδειξης ενοχής, μέσο ωραιοποίησης ή τερατοποίησης των πρωταγωνιστών.

Η θολωμένη με pixel εικόνα του θύματος στα media προηγήθηκε της συγκλονιστικής εικόνας της με τη μάσκα, η αλλοίωση του προφίλ της στο Facebook ίσως να προηγήθηκε ως κίνητρο και ως σκέψη για τη δράστρια. Το βιτριόλι ως ένα εργαλείο αρνητικού photoshop.

Η διαταραγμένη κατανόηση της πραγματικότητας, το βαθύτερο αίτιο της προσφυγής σε μια βίαιη συμπεριφορά προφανώς και είναι μια σύνθετη υπόθεση. Η διαμεσολαβημένη διαδικτυακή ζωή μας, πια, δεν είναι μήτρα εγκληματικής συμπεριφοράς. Όμως η δαιμονοποίηση της τεχνολογίας ως πηγής του κακού δεν πρέπει, μέσα στην αστοχία της, να μας εμποδίσει να εντοπίσουμε κάτι που είναι αξιοσημείωτο: πληθαίνουν οι περιπτώσεις που, καταφεύγοντας σε ακραίες σύγχρονες, μεταμοντέρνες ή αρχαϊκές μορφές βίας, αδυνατούν όλο και συχνότερα να διαχωρίσουν το εικονικό από το πραγματικό.

Από τους τρομοκράτες που αποκεφαλίζουν τα θύματά τους στο YouTube, τους ακροδεξιούς εξτρεμιστές που μιμούνται video games όταν σπέρνουν σφαίρες μέχρι την επιστροφή της βιτριολικής ζήλιας, η πλαισίωση της βίας συνομιλεί με έναν φανταστικό κόσμο που ο δράστης ταυτόχρονα αναπαράγει αλλά και δημιουργεί.

Ίσως γι’ αυτό η θαρραλέα περίπτωση της Ιωάννας Παλιοσπύρου αξίζει την προσοχή μας. Όχι απλά γιατί ευνοεί την εύκολη δημοσιογραφική ηρωοποίηση ενός ανθρώπου που αντιμετωπίζει τα τραύματά του αλλά και γιατί φέρνει σε δημόσια θέα την κοινότοπη κακότητα και τις συνέπειές της. Εκθέτει το σκοτεινό φαντασιακό που χτυπάει ανώνυμα ή επώνυμα τα πλήκτρα του μίσους, του φθόνου, του στιγματισμού.

Η μασκοφόρος πρωταγωνίστρια των δελτίων ειδήσεων ενσαρκώνει ένα θύμα αρχέγονων εγκληματικών κινήτρων (τιμή, ζήλια) και υλικών (βιτριόλι) αλλά και της νέας επιθετικότητας που διαμορφώνει η καθημερινή μας σύγχυση μεταξύ επιθυμητού και θεμιτού, επιδοκιμασίας και αποδοκιμασίας, εξιδανίκευσης και παραμόρφωσης, μοναξιάς και υπερκοινωνικότητας. Στη δυναμική φιγούρα του θύματος δεν αποτυπώνονται μόνο οι φρικιαστικές συνέπειες μιας μεμονωμένης ακρότητας. Στο πρόσωπό της η πραγματικότητα που (δεν) θέλουμε να βλέπουμε επιστρέφει αφοπλιστικά.   

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

   

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ