Γιοακίμ Μπεκελάερ: το μυστήριο με τον ζωγράφο που λάτρευε τις κουζίνες και τις αγορές τροφίμων

Γιοακίμ Μπεκελάερ: το μυστήριο με τον ζωγράφο που λάτρευε τις κουζίνες και τις αγορές τροφίμων Facebook Twitter
Συντηρήτρια του οργανισμού English Heritage δουλεύει για την αποκατάσταση του έργου. Φωτο: Christopher Ison/English Heritage
0

Χοιρομέρια, φασιανοί, λαγοί και λαρδιά, αγκινάρες και εξωτικά φρούτα, σταφύλια, ρόδια και τυριά, κόκκινοι καρποί, εντυπωσιακά λάχανα και κουνουπίδια. Λίγοι έχουν καταφέρει να αιχμαλωτίσουν ένα τόσο μεγάλο γαστρονομικό πλούτο σε ένα καμβά όσο ο Γιοακίμ Μπεκελάερ, Φλαμανδός ζωγράφος που έζησε τον 16ο αιώνα και ειδικεύτηκε σε αυτές ακριβώς τις εικόνες, των πλούσιων αγορών, των καλά εξοπλισμένων μαγειρείων και των πλούσιων τραπεζιών.

Στο μουσείο Mauritshuis  μια θρησκευτική του απεικόνιση με το Χριστό εις Εμμαούς είναι σε δεύτερο πλάνο πίσω από ένα πλούσιο τραπέζι κουζίνας φορτωμένο με αρνίσια μπούτια και φρούτα και λαχανικά και λευκές διπλωμένες πετσέτες. Τα εφόδια ενός νοικοκυριού και οι περίτεχνες απεικονίσεις σκευών δε λείπουν από τα έργα του και το στιλ που τον έκανε διάσημο όταν έγινε και ο ίδιος «Δάσκαλος» το 1560.

Στους πίνακές του δε λείπουν οι συμβολισμοί όπως στο "Νερό" που αναπαριστά την ψαραγορά, στην οποία πωλούνται δώδεκα είδη ψαριών, αντιπροσωπεύουν τους δώδεκα μαθητές του Ιησού. Πίσω από μια αψίδα στο βάθος μπορεί κανείς να διακρίνει τον Ιησού να βαδίζει στη θάλασσα της Γαλιλαίας μετά την Ανάστασή του, κάνοντας τα ψάρια να εμφανίζονται ως εκ θαύματος στα άδεια δίχτυα.

Οι άνθρωποι στους πίνακές του απεικονίζονται συνήθως σοβαροί και σκυθρωποί, χωρίς χαμόγελο με εξαίρεση ένα πίνακα που δείχνει μια νεαρή Ολλανδέζα πωλήτρια λαχανικών στην αγορά, κυριολεκτικά βυθισμένη στο εμπόρευμά της να κοιτάζει προς τη μεριά του ζωγράφου χαμογελώντας. Ο πίνακας αποτέλεσε μυστήριο για τους συντηρητές μέχρι που ανακάλυψαν ότι το χαμόγελό της ήταν ψεύτικο, μια προσθήκη που έκανε ένας συντηρητής μάλλον του 19ου αιώνα όταν η συντήρηση έργων τέχνης είχε και πολλές προσθήκες και άλλους, εντελώς διαφορετικούς από τους σημερινούς, κανόνες. Ο συντηρητής αποφάσισε ότι η νεαρή γυναίκα ήταν πολύ σοβαρή και αλλοιώνοντας το έργο του καλλιτέχνη την έκανε πιο εύθυμη και χαρούμενη.

Γιοακίμ Μπεκελάερ: το μυστήριο με τον ζωγράφο που λάτρευε τις κουζίνες και τις αγορές τροφίμων Facebook Twitter
Ο πίνακας πριν την αποκατάστασή του, με τις προσθήκες του 19ου αιώνα. Φωτο: English Heritage

Δυστυχώς οι συντηρητές του οργανισμού English Heritage, που διαχειρίζεται πάνω από 400 ιστορικά μνημεία, κτίρια και χώρους και φρόντισε για την συντήρηση και αποκατάσταση του έργου, μετά από δυο χρόνια που κράτησε η συντήρηση του πίνακα, αποφάσισαν να σβήσουν το χαμόγελό της και να φέρουν στην επιφάνεια την αινιγματική γυναίκα που ήθελε να ζωγραφίσει ο Μπεκελάερ. «Το χαμόγελο επέφερε μια μεγάλη αλλαγή. Τώρα φαίνεται πολύ πιο συγκροτημένη και πιο σοβαρή», λέει στον Γκάρντιαν η συντηρήτρια Άλις Τέιτ Χάρτ.

Ο πίνακας βρισκόταν στις αποθήκες του οργανισμού για περίπου 60 χρόνια και δεν φέρει την υπογραφή του καλλιτέχνη. Ωστόσο, η τεχνική ανάλυση και η σχετική έρευνα που έγινε τοποθετεί χρονολογικά την δημιουργία του έργου λίγο πριν την Ολλανδική Χρυσή Εποχή και πλέον θεωρείται πολύ πιθανό να είναι έργο του Μπεκελάερ. Η αποκατάστασή του άργησε περισσότερο από μισό αιώνα γιατί ο πίνακας ήταν σε κακή κατάσταση, με την κορνίζα του  ξεφλουδισμένη και πολύ βρώμικη, ένα πολύ κίτρινο βερνίκι και στρώματα βρωμιάς, ενώ οι στρώσεις βαφής που υπήρχαν, εμπόδιζαν να φανεί η ομορφιά του.

Γιοακίμ Μπεκελάερ: το μυστήριο με τον ζωγράφο που λάτρευε τις κουζίνες και τις αγορές τροφίμων Facebook Twitter

Εκτός από το χαμόγελο που άλλαξε, ο πίνακας είχε αλλάξει και διαστάσεις έχοντας ως προσθήκη μια λωρίδα καμβά με έναν κακώς ζωγραφισμένο πύργο και ουρανό που προστέθηκε επίσης από μεταγενέστερους του ζωγράφου, τον 19ο αιώνα, πιθανώς για να κάνουν τον καμβά να ταιριάζει σε μια τετράγωνη κορνίζα.

Οι παρεμβάσεις που σχεδόν κατέστρεψαν το έργο, και τον 19ο αιώνα γίνονταν με μεγάλη ελευθερία, ανήκουν στο παρελθόν.  Μάλιστα, η κοπέλα του πίνακα που χρωστά την ανάδειξή της, όπως τη ζωγράφισε ο Μπεκελάερ, εν μέρει στην καταστροφική πανδημία του κορωνοϊού που ανάγκασε τα μουσεία να μείνουν κλειστά και τους  συντηρητές να μπορέσουν να συγκεντρωθούν όπως ποτέ άλλοτε σε μια τόσο επίπονη και κοπιώδη εργασία.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Άνοιξε το πολυαναμενόμενο πρώτο μουσείο μετανάστευσης

Εικαστικά / Fenix: Το πρώτο μουσείο μετανάστευσης άνοιξε στο Ρότερνταμ

Τι κοινό έχουν ένα πλοίο που κατασχέθηκε από τη Λαμπεντούζα, ένα κομμάτι του Τείχους του Βερολίνου και δύο γιγάντιες φωτεινές μπλε παντόφλες; Όλα βρίσκουν τη θέση τους στο νέο μουσείο της Ολλανδίας που επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στη μετανάστευση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

Εικαστικά / O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος είναι δυο νεαροί ζωγράφοι και δυο πολύ καλοί φίλοι. Τους έφερε κοντά η αγάπη για τη μυθολογία, την τέχνη και μια ανεξήγητη εμμονή με την Τζένη Χειλουδάκη. Τα έργα τους πραγματεύονται το τραύμα με τρόπο ωμό και βαθύ. Παρά τα όσα θα πίστευαν πολλοί, διαψεύδουν τις φήμες που τους θέλουν ζευγάρι…
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Εικαστικά / Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Η έκθεση με τίτλο «Κοσμική Σκόνη/Άγνωστες Γαίες» αντλεί έμπνευση από την προσωπικότητα και το έργο του Γερμανού αστρονόμου Ιούλιου Σμιτ, διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατά τον 19ο αι., και μας προσκαλεί να περιηγηθούμε ανάμεσα σε μακρινούς πλανήτες και σε γήινα, απτά υλικά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Guest Editors / Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Η έκθεση «Caravaggio 2025» αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία για τους λάτρεις της τέχνης να έρθουν σε επαφή με τον ρεαλισμό και τη συναισθηματική δύναμη του ανυπέρβλητου καλλιτέχνη του μπαρόκ, ο οποίος επαναπροσδιόρισε την εικαστική αφήγηση και έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης ζωγραφικής.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Ο Άγγελος Παπαδημητρίου ανάγει το κοινό γούστο σε καλλιτεχνική χειρονομία μεγάλης δυναμικής 

Εικαστικά / Το νέο έργο του Άγγελου Παπαδημητρίου είναι ένα εικονοστάσι για τα όνειρά μας

Ο αγαπημένος καλλιτέχνης επιστρέφει με ένα νέο έργο-εγκατάσταση στην Πινακοθήκη του Μουσείου Βορρέ, έναν χαιρετισμό στην Ελλάδα της Κάλλας και του Καβάφη, του Αττίκ και της Στέλλας Γκρέκα· μιας εποχής μεγάλης ευαισθησίας που έχει πια χαθεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή

Εικαστικά / Η πρώτη μεγάλη έκθεση για τα δικαιώματα των ζώων στο ΕΜΣΤ

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει διοργανώσει το ΕΜΣΤ και για την πρώτη μεγάλη έκθεση με θέμα την ευημερία των ζώων διεθνώς, στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 60 καλλιτέχνες από 25 χώρες (από Ευρώπη, Ασία, Αφρική και Αμερική) – πάνω από 200 έργα καταλαμβάνουν όλους τους ορόφους του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Romaine Brooks: Συμφωνία σε γκρι από μια ξεχασμένη κυρία της ζωγραφικής

Εικαστικά / Romaine Brooks: Η ζωγράφος με το ανδρόγυνο στυλ που έσπασε όλα τα ταμπού της εποχής της

Μια πρωτοπόρος καλλιτέχνιδα που έζησε μια συναρπαστική και αντισυμβατική ζωή, μέσα στη δίνη των «Roaring Twenties», δημιουργώντας τέχνη πέρα από τα κυρίαρχα ρεύματα του καιρού της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Εικαστικά / «Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Ο Michael Rakowitz, χρησιμοποιώντας αντισυμβατικές προσεγγίσεις, ανοίγει έναν διάλογο με έργα συγκινητικά, φανερά πολιτικά, υπενθυμίζοντάς μας την επανάληψη οδυνηρών γεγονότων της Ιστορίας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατερίνα Βαγενά: «Δεν καταλαβαίνω γιατί φερόμαστε λες και το να μεγαλώνεις είναι αρρώστια»

Οι Αθηναίοι / «Δεν έκανα την Κιμωλία για τα λεφτά αλλά για να δείξω αυτό που είμαι»

Eίναι η ιδιοκτήτρια της Κιμωλίας, του art café που έγινε σημείο αναφοράς στην Πλάκα. Δηλώνει αυτοδίδακτη στα πάντα και πιστεύει στη δύναμη των ανθρώπων να ξαναγεννιούνται. Η Κατερίνα Βαγενά είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
CHECK ANTISOCIAL

Εικαστικά / Antisocial: Η Φρόσω Πίνη έφερε την τέχνη σε ένα θρυλικό αθηναϊκό αφτεράδικο

Στη στοά της Λεωκορίου, στου Ψυρρή, η Φρόσω με αφοσίωση δίνει ζωή σε έναν χώρο τέχνης που κάνει τους Αθηναίους να φτάνουν στην Cantina Social πιο νωρίς απ’ ό,τι είχαν συνηθίσει — και έτσι, τουλάχιστον, έχουν μαζί τους τα γυαλιά ηλίου· just in case.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Ximena Maldonado Sánchez: «cardón, carmín y ola»

Εικαστικά / «Τα έργα μου δεν είναι φωτογραφίες, ούτε καρτ ποστάλ»

Η 26χρονη Μεξικανή ζωγράφος Ximena Maldonado Sánchez παρουσιάζει σε μία νέα έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα μια τοπιογραφία με κάκτους, υπόγεια νερά και το κόκκινο του πάθους, που θυμίζει έντονα την πατρίδα της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT