Όταν ο χριστιανισμός έθετε (παραδόξως) πρώτος το ζήτημα της γυναικείας χειραφέτησης

saint tecla Facebook Twitter
Η Αγία Θέκλα προσεύχεται για την απελευθέρωση του Έστε από την πανούκλα, Giambattista Tiepolo, 1758
0

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ στα Ιεροσόλυμα, μετά βαΐων και κλάδων είναι στην κυριολεξία της μια βασιλική είσοδος. Με την είσοδό του, αυτός ο Εβραίος ζηλωτής (διότι αυτό είναι αρχικά) δηλώνει προκλητικά ότι διεκδικεί τη βασιλεία ενάντια στους Ρωμαίους κατακτητές αλλά κυρίως υπέρ της ανατροπής μιας κοινωνικής και όχι μόνο μιας καθεστωτικής τάξης. Για την ακρίβεια, διεκδικεί να 'ναι ο πρώτος χωρικός βασιλιάς που θα μπει στην ιερή πόλη πάνω στο ταπεινό γαϊδουράκι του, «επί πώλον όνου».

Αν μείνουμε στο ιστορικό πρόσωπο του Ιησού και όχι στο ευαγγελικό, τότε ο λόγος που αυτός βρίσκεται στα Ιεροσόλυμα είναι μάλλον για να προκαλέσει το ιερατείο του Ναού, να χτυπήσει, με άλλα λόγια, το κατεστημένο στο σημαντικότερο κέντρο της εξουσίας του και της ιδεολογικής κυριαρχίας του, ιδίως όπως ξέρουμε ότι το είχε καταντήσει εκείνο τον καιρό ο αρχιερέας Καϊάφας. Σε αυτό το ιερατείο είναι άλλωστε που 'χει σύρει τα εξ αμάξης τα προηγούμενα χρόνια ο Ναζωραίος, όταν και περιφέρεται σε όλη τη γύρω περιοχή της Γαλιλαίας κυρήσσοντας την εξέγερση των ταπεινών, ακολουθούμενος από κάτι λίγους παλαβούς ακόμη.

Πρέπει όντως να έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, για να έχει το θράσος να λέει στο ιερατείο ότι θα γκρεμίσει και θα ξαναχτίσει τον Ναό μέσα σε τρεις μέρες! Πάει γυρεύοντας, χωρίς αμφιβολία. Πρωτάκουστα πράγματα ακόμη και για μια πόλη που 'χει πήξει στους προφήτες, το προηγούμενο διάστημα.

Από ένα γύρισμα των καιρών, αν κάποτε ήταν η αποχή από το σεξ που εξασφάλιζε τη χειραφέτηση από την αντρική εξάρτηση, σήμερα, στους καιρούς του #metoo, το δικαίωμα της γυναίκας να διαχειρίζεται η ίδια το σώμα της καταπώς ορίζει η ίδια και όχι οι κοινωνικές και εργασιακές ιεραρχίες γίνεται ζήτημα δικαιοσύνης.

Μα τούτος 'δω το χει πάει μακρύτερα το πράγμα και θα το πληρώσει ακριβά. Μιλάει και για κοινωνική ανατροπή, μέσα ακριβώς από αυτή την επαναστατική σύλληψη της «βασιλείας του Θεού», της βασιλείας του ίδιου δηλαδή και όσων εκφράζει: του λαού των ταπεινών και των απόκληρων. Αν αυτός είναι ο πρώτος λαϊκιστής ηγέτης στην ιστορία της ανθρωπότητας, είναι σίγουρα και ο πιο αυθεντικός και ειλικρινής από όσους θα ακολουθήσουν.

Εκείνο που όμως κυρίως με εντυπωσιάζει –εμένα, έναν άθεο– στο κοινωνικό μήνυμα του χριστιανισμού είναι η θέση που παραχωρεί πρώτος αυτός στη γυναίκα – προτού ασφαλώς και τούτη η θρησκεία εξελιχθεί αργότερα σε δύναμη συντηρητισμού, ενίοτε και οπισθοδρόμησης για τις σύγχρονες κοινωνίες. Αξίζει να σκεφτούμε επ' αυτού την περίπτωση της Ισαποστόλου Θέκλας (μίας από τις ελάχιστες γυναίκες που έχει ανακηρύξει ισαπόστολους η χριστιανική Εκκλησία), μια ιστορία που δείχνει τη ριζοσπαστική αυτή προσέγγιση, πολλούς αιώνες πριν από τις φεμινιστικές διεκδικήσεις.

Η Θέκλα καταγόταν από το Ικόνιο, από οικογένεια εθνικών, δηλαδή ειδωλολατρών. Γύρω στα μέσα του 1ου αι. μ.Χ. πέρασε από εκεί και ο απόστολος Παύλος, που περιόδευε στην περιοχή κηρύσσοντας τον λόγο του Χριστού και θεμελιώνοντας την πρώτη Εκκλησία του. Η Θέκλα ήταν πιτσιρίκα, μόλις 18 ετών, κούκλα, με τάσεις χειραφέτησης και με διανοητικές ανησυχίες, παρότι οι γονείς της την ετοίμαζαν, όπως όλες στην ηλικία της, για παντρειά με έναν επιφανή νέο της πόλης.

Η Θέκλα χώθηκε ωστόσο μια μέρα στα κρυφά μέσα στον κόσμο που είχε μαζευτεί για ν' ακούσει το κήρυγμα του Παύλου, το οποίο έτυχε να είναι αφιερωμένο στην αξία της παρθενίας, που κατ' αυτόν υπερέβαινε την αξία του γάμου. Ο γάμος μπορεί να ήταν η μέγιστη παραχώρηση που μπορούσε να κάνει ένας καλός χριστιανός για να αντιμετωπίσει τις πιέσεις των σωματικών ηδονών αλλά μόνο η παρθενία εξασφάλιζε, ιδίως σε μια γυναίκα, ότι θα γινόταν η Νύμφη του Χριστού.

Μετά τη σοκαριστική αυτή αποκάλυψη, και τρομερά γοητευμένη από τον ίδιο τον Παύλο, η Θέκλα διέλυσε τον γάμο της και αποφάσισε να τον ακολουθήσει στην ιεραποστολή του. Εξοργισμένοι οι γονείς της, καθώς ήταν φυσικό, κατήγγειλαν τον Παύλο στις Αρχές της περιοχής, ότι καταλύει θεμελιώδεις αξίες όπως ο γάμος, με συνέπεια ο τελευταίος να συλληφθεί και να φυλακιστεί για ένα διάστημα.

Εκεί μάλλον είναι που η Θέκλα άρχισε να ερωτεύεται αυτόν τον αποκρουστικό στην όψη αλλά τρομερά γοητευτικό άνθρωπο, καθώς τον επισκεπτόταν διαρκώς στο μπουντρούμι του. Λέγεται ότι αυτός αρχικά την έδιωχνε, αν και υποθέτω ότι ίσως και να μην άντεξε τελικά το μαρτύριο της αποχής έχοντας μπροστά του αυτό το επίμονο και πανέμορφο κορίτσι. Έτσι κι αλλιώς, η ίδια θα γινόταν στη συνέχεια ακόλουθός του, πριν αυτονομηθεί και ασκητεύσει σε ένα βουνό της Συρίας.

Εδώ έγκειται ο κοινωνικός ριζοσπαστισμός που φέρνει μαζί της εκείνη την εποχή η νεόκοπη χριστιανική θρησκεία. Προσφέρει στις γυναίκες μια διέξοδο εκτός γάμου, με απλό αντάλλαγμα την παρθενία τους. Λέω «απλό» (ξενίζοντας προφανώς τον/την σημερινό/ή αναγνώστη/τρια) διότι έτσι κι αλλιώς η απελεύθερωση του γυναικείου σώματος δεν είναι ακόμη τότε στους ορίζοντες της εποχής.

Το σημαντικό είναι ότι για πρώτη φορά κάποιος λέει στις γυναίκες ότι μπορούν να υπηρετήσουν έναν άλλο σκοπό από εκείνον του άντρα τους και της οικογενειακής τους εστίας. Πρόκειται όντως για μεγάλη κοινωνική ανατροπή, εξού και όσα μαρτυρικά θα βιώσει ακολούθως η Θέκλα.

Αργότερα φυσικά, η πλήρης κυριαρχία του χριστιανισμού και η σύνδεσή του με τις κοινωνικές νόρμες των ευρωπαϊκών μεσαιωνικών κοινωνιών θα συνοδευτεί από την παλινόρθωση της καταπίεσης των γυναικών, πιθανότατα σε μια ακόμη πιο σκληρή εκδοχή: η γυναίκα θα φθάσει να λάβει μέχρι και τη μορφή της μάγισσας που έχει κυριευτεί από το διάβολο. Διότι μόνο αυτή –βασική υπεύθυνη για το προπατορικό αμάρτημα– μπορεί να κυριευτεί από τον διάβολο... Σε εκείνη την πρώιμη φάση της, ωστόσο, η ακόμη τότε υπό θεμελίωση και σε πορεία αναζήτησης ταυτότητας όπως και πιστών χριστιανική εκκλησία υποστηρίζει πράγματα ανήκουστα για τη γυναίκα, και τη θέση της στον κόσμο, αυτόν και τον άλλο. 

Ενδεχομένως, σε μας σήμερα να ακούγεται τρομερά παράδοξο, μετά την επανάσταση των ηθών και το κάψιμο των σουτιέν τον Μάη του '68, αλλά η παρθενία γίνεται όντως για εκείνη την εποχή η οδός της γυναικείας χειραφέτησης. Πόσο σχετικά είναι τα πράγματα μόνο η ιστορία μπορεί προφανώς να μας το μάθει. Διότι από ένα γύρισμα των καιρών, αν κάποτε ήταν η αποχή από το σεξ που εξασφάλιζε τη χειραφέτηση από την αντρική εξάρτηση, σήμερα, στους καιρούς του #metoo, το δικαίωμα της γυναίκας να διαχειρίζεται η ίδια το σώμα της καταπώς ορίζει η ίδια και όχι οι κοινωνικές και εργασιακές ιεραρχίες γίνεται ζήτημα δικαιοσύνης.

Για την ιστορία, η Θέκλα λέγεται ότι, υπέργηση ούσα, γλίτωσε την τελευταία στιγμή τον ομαδικό βιασμό από ασελγείς νεαρούς που ενοχλημένοι από το κήρυγμά της περί παρθενίας, επιχείρησαν να της κλέψουν ό,τι πολυτιμότερο είχε κρατήσει ως τα 90 της από άποψη.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών σε όλο τον κόσμο

Lifo Picks / Ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών σε όλο τον κόσμο

Ενώ οι ανισότητες με τους άντρες εξασθενίζουν σταδιακά σε αρκετούς τομείς και ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών γίνεται πιο δυναμικός, με κινήσεις όπως το #MeToo, υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος σε πολλά μέτωπα.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Οπτική Γωνία / Αμπντελά Ταϊά: «Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Ο Μαροκινός συγγραφέας και σκηνοθέτης, κάτοικος Γαλλίας πλέον και γνωστός στην Ελλάδα από το υπέροχο μυθιστόρημα «Η ζωή με το δικό σου φως», μιλά με θαυμασμό για την εξέγερση της νεολαίας που συνταράσσει την πατρίδα του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Συνέντευξη / Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Μετά από μισό αιώνα στο «Βήμα», ο Νίκος Χασαπόπουλος μιλά για πρώτη φορά για την πιο δύσκολη απόφαση της ζωής του, τις στιγμές που έζησε δίπλα σε Λαμπράκη, Ψυχάρη και πρωθυπουργούς, αλλά και για το μεγάλο λάθος του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Οπτική Γωνία / Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Έχουμε ένα καινούργιο συναίσθημα, όχι το κλασικό της εποχής των φασισμών, δηλαδή τον φόβο μη βρεθεί κανείς στη θέση των κατώτερων, όσων έμειναν πίσω ή «από κάτω». Πλέον βλέπει κανείς μένος για τα θύματα που μιλάνε.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Μποτιλιαρισμένοι στην Αθήνα: Δαπανούμε έναν μισθό στον δρόμο κάθε έτος

Οπτική Γωνία / Κάθε χρόνο χάνουμε 110 ώρες από τη ζωή μας κολλημένοι στο τιμόνι

Πώς μπορεί να μειωθεί άμεσα το μποτιλιάρισμα στους δρόμους της πρωτεύουσας; Γιατί η λεωφόρος Κηφισού δεν θα αδειάσει ποτέ; Ο συγκοινωνιολόγος και καθηγητής του ΕΜΠ, Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, εξηγεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Βασιλική Σιούτη / Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Οι εκ των υστέρων αποκαλύψεις για τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν κατέδειξαν τις πραγματικές ισορροπίες στο πεδίο των διεθνών σχέσεων: καμία πλευρά δεν κερδίζει άνευ ανταλλαγμάτων και οι διεθνείς σχέσεις δεν καθορίζονται από προσωπικές συμπάθειες.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Βασιλική Σιούτη / Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Την ώρα που η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, με τα Τέμπη και με την ακρίβεια, που προκαλεί κοινωνική δυσφορία, ο Νίκος Δένδιας εμφανίζεται ως μεταρρυθμιστής που θα οδηγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις στη νέα εποχή.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Ακροβατώντας / Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Αξιολογώντας ως πιο σημαντικό ένα τροχαίο από τη συνάντηση Τραμπ - Νετανιάχου, τα κυρίαρχα μέσα αναδεικνύουν το ασήμαντο χάριν τηλεθέασης, εξυπηρετώντας συγκεκριμένες σκοπιμότητες που θα μετατοπίσουν το ενδιαφέρον της κοινωνίας από τα σημαντικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Joe Coughlin: «Η τρίτη ηλικία δεν είναι κρουαζιέρες ή πατερίτσες»

Οπτική Γωνία / Joe Coughlin: «Γηρατειά δεν είναι μόνο κρουαζιέρες, πατερίτσες και να είσαι με το ένα πόδι στον τάφο»

Ο φιλέλληνας καθηγητής εξετάζει τις όψεις της μακροζωίας, πιστεύει πως στην Ελλάδα αυτό το φαινόμενο μπορεί να συνδυαστεί άνετα με το lifestyle και μιλάει με τρόπο ασυνήθιστο για το γήρας.
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Οπτική Γωνία / Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Ο δημιουργός του Greekonomics μιλά στη LiFO για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος αλλά και τις επιθέσεις που δέχτηκε πρόσφατα για κάποιες «άβολες αλήθειες» που επισήμανε αναφορικά με τα διαπλεκόμενα συμφέροντα πολιτικών, οικονομικών «καρτέλ» και ΜΜΕ στην Ελλάδα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Οπτική Γωνία / Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Από την Ουκρανία και την κρίση στη Γαλλία μέχρι τις αποφάσεις Τραμπ, η Ευρώπη περνάει κρίση ταυτότητας. Πώς επηρεάζεται η χώρα μας; Μιλά στη LiFO ο Σωτήρης Ντάλης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης του τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κάποτε στην Αμερική…

Ακροβατώντας / Η αμερικανική δημοκρατία οδεύει προς το τέλος της

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει επιδοθεί σε ανελέητο κυνηγητό όσων αμφισβητούν την αλήθεια της. Κυνηγάει δημοσιογράφους, παρουσιαστές, ακτιβιστές, αντιφρονούντες, δικαστές, όποιον τολμήσει να την αμφισβητήσει.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Χωρίς αναισθητικό, χωρίς δικαιώματα: Τι συμβαίνει με τις θρησκευτικές σφαγές στην Ελλάδα;

Ρεπορτάζ / Χωρίς αναισθητικό: Τι συμβαίνει με τις θρησκευτικές σφαγές για halal και kosher στην Ελλάδα;

Παρά τις προσπάθειες νομιμοποίησης του εβραϊκού και ισλαμικού τρόπου σφαγής των ζώων χωρίς αναισθητοποίηση, το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα δεν έχει αλλάξει. Η σχεδιαζόμενη Εθνική Στρατηγική Halal επαναφέρει το θέμα.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ