Για τα «Άπαντα» του Μάριου Χάκκα, που κατέχει ξεχωριστή θέση στα μεταπολεμικά γράμματα Facebook Twitter
Ξυλογραφία του Τάκη Σιδέρη που απεικονίζει τον Μάριο Χάκκα.

Για τα «Άπαντα» του Μάριου Χάκκα, που κατέχει ξεχωριστή θέση στα μεταπολεμικά γράμματα

0

«Με είχανε βάλει στο ζυγό είκοσι ολόκληρα χρόνια με τη θέλησή μου (αυτό είναι το χειρότερο), για να καταλήξω εδώ μπροστά σε μια σειρά άχρηστα πράγματα, κατά τη γνώμη μου, ή που κι αν είναι χρήσιμα, παναθεμάτα, δεν αξίζουν όσο αυτή η υπόθεση που λέγεται ζωή και νιάτα. Τα καλύτερα χρόνια τα σπατάλησα σαν το μυρμήγκι κουβαλώντας και σιάχνοντας αυτό το κωλόσπιτο, οικοδομώντας τελικά αυτόν τον μπιντέ, είκοσι χρόνια μου κατάπιε η καταβόθρα του, κι εγώ έχω μείνει στυμμένο λεμόνι, σταφιδιασμένο πρόσωπο, για έναν μπιντέ. Με τέτοιες σκέψεις τράβηξα το καζανάκι και μετά πήγα στο παράθυρο ν' αναπνεύσω λιγάκι, ν' ακούσω τον ήχο της πόλης (...). Έστησα αυτί και κατάλαβα. Όλο το λεκανοπέδιο της Αττικής είχε μεταβληθεί σ' έναν απέραντο μπιντέ κι είχαμε καθίσει όλοι επάνω και πλενόμασταν, πλενόμασταν, πλενόμασταν, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες καζανάκια χύνοντας καταρράκτες νερού, χαιρετούσαν την πρόοδό μας».

Ο συγγραφέας του «Mπιντέ», o Mάριος Χάκκας, δεν πρόλαβε να δει τη μετάλλαξη των μικροαστών σε νεόπλουτους επί εκσυχρονισμού, ούτε τις περιπέτειες του λεκανοπεδίου στα χρόνια της διαπλοκής και της ξέφρενης εμπορευματοποίησης. Άλλα ήταν τα δικά του βιώματα, αυτά που πέρασε δεξιοτεχνικά στα «μικρά σαν κουτσουλιές», όπως τα χαρακτήριζε, γραπτά του.

Άνθρωπος ανήσυχος, ασυμβίβαστος και βασανισμένος, ο Μάριος Χάκκας μετουσίωσε σε τέχνη τις εμπειρίες του, μέσα σε εξομολογητικά, σχεδόν παραληρηματικά κείμενα, χωρίς πλοκή και χαρακτήρες αλλά πλημμυρισμένα σε κρίσεις, συλλογισμούς και συμπεράσματα.

Γεννημένος το 1931 στη Μακρακώμη Φθιώτιδας και μεγαλωμένος στην Καισαριανή, κοντά στο σκοπευτήριο που χρησιμοποιούσαν οι ναζί ως τόπο εκτέλεσης, έζησε στην εποχή όπου για να δουλέψεις χρειαζόσουν πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, κι όπου τις καλύτερες σπουδές τις έκανες στη φυλακή. Το φιτιλάκι του κάηκε πολύ γρήγορα – πέθανε στα 41 του έπειτα από σκληρή μάχη με τον καρκίνο. Στην επταετία όμως της λογοτεχνικής του διαδρομής άφησε έντονο το στίγμα του, κατακτώντας στις συνειδήσεις της μεταπολιτευτικής, πολιτικοποιημένης νεολαίας μια θέση πλάι στους Στρατή Τσίρκα, Μιχάλη Κατσαρό και Άρη Αλεξάνδρου.

Η πρώτη έκδοση των «Απάντων» του Χάκκα κυκλοφόρησε από τον Κέδρο το 1986, και η δεύτερη, από τον ίδιο οίκο, πάντα με εικόνες του Τάκη Σιδέρη, το 2008. Στην τελευταία συμπεριλαμβάνονται τα ποιήματα και τα τρία θεατρικά μονόπρακτά του, οι συλλογές διηγημάτων «Τυφεκιοφόρος του εχθρού», «Ο μπιντές» και «Το κοινόβιο», καθώς κι ένα μέρος από τα κατάλοιπά του που είχαν δημοσιευτεί στο περιοδικό «Αντί».

Άνθρωπος ανήσυχος, ασυμβίβαστος και βασανισμένος, ο Μάριος Χάκκας μετουσίωσε σε τέχνη τις εμπειρίες του, μέσα σε εξομολογητικά, σχεδόν παραληρηματικά κείμενα, χωρίς πλοκή και χαρακτήρες αλλά πλημμυρισμένα σε κρίσεις, συλλογισμούς και συμπεράσματα. Πάντα εν βρασμώ ψυχής, με σαρκαστική και σατιρική διάθεση, άπλωνε στο χαρτί τα πάθη και τις αγωνίες του, αποτυπώνοντας ταυτόχρονα όλα τα ιλαροτραγικά χαρακτηριστικά της νεοελληνικής πραγματικότητας γύρω του.

Μέχρι να τυπώσει –το 1965– την ποιητική συλλογή «Όμορφο καλοκαίρι», είχε πάει εθελοντής στη Γυάρο για να βοηθήσει στην περίθαλψη των πολιτικών κρατουμένων από τον Ερυθρό Σταυρό, είχε τιμωρηθεί ως αριστερός με τέσσερα χρόνια εγκλεισμού στις φυλακές της Καλαμάτας και της Αίγινας, είχε κάνει τη θητεία του ως στρατιώτης τρίτης κατηγορίας (μουλαράς) και, ως πλασιέ σε εργοστάσιο πλαστικών πλέον, ζούσε με τη γυναίκα του σ' ένα διαμέρισμα στον Βύρωνα, όπου και το πρόσθετο δωματιάκι με τον θρυλικό «μπιντέ»...

Για τα «Άπαντα» του Μάριου Χάκκα, που κατέχει ξεχωριστή θέση στα μεταπολεμικά γράμματα Facebook Twitter
Πέθανε στα 41 μόλις χρόνια του από καρκίνο.

Τα διηγήματά του ήταν που χάρισαν στον Χάκκα μια ξεχωριστή θέση στα μεταπολεμικά γράμματα. Όπως σημειώνει ο Δ. Κούρτοβικ στον "Kριτικό οδηγό" του, η ταχύτητα της λογοτεχνικής του ωρίμανσης ήταν εντυπωσιακή. Αν η πρώτη φουρνιά των ιστοριών του, των αντλημένων από τις ταλαιπωρίες ενός αριστερού στη μετεμφυλιακή εποχή, έμοιαζε λίγο πολύ συμβατική, εκείνες που ακολούθησαν κουβαλούσαν μέσα τους τη σκιά του επερχόμενου θανάτου του.

Τα διηγήματα του «Μπιντέ» και του «Κοινοβίου» φέρουν την προοπτική ενός ανθρώπου που αισθάνεται ότι πεθαίνει άσκοπα και κάνει τον απολογισμό του, χωρίς να περιμένει ούτε δικαίωση ούτε παρηγοριά. Ενός ανθρώπου ελεύθερου από κάθε είδους πίστη, που αντικρίζει τον κόσμο με ξεκάθαρη ματιά και δεν διστάζει να τ' ομολογήσει:

«Δεν μου αρέσουνε οι τέλειες κοινωνίες, οι αισθητικές κι οι αρμονίες. Όλα να πάσχουνε κάπου, σύμπαν κι ομάδες κατά γκρεμού, κι επιπλέον καμμιά όρεξη για νέο στήσιμο. Αντίθετα, μανία για περισσότερα χαλάσματα γύρω. Έτσι κι αλλιώς κι αυτοί που λένε πως σιάχνουνε, κυβερνήσεις, παπάδες, μυστήρια, περισσότερο όλεθρο σκοπίζουν τριγύρω τους».

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ