Οι Τυφλοί του μυστικιστή Μ. Μέτερλινκ στο Φεστιβάλ Αθηνών

Οι Τυφλοί του μυστικιστή Μ. Μέτερλινκ στο Φεστιβάλ Αθηνών Facebook Twitter
Έξι τυφλοί άνδρες και ισάριθμες τυφλές γυναίκες περιμένουν τον οδηγό τους, αυτόν που θα τους πάει με ασφάλεια στο άσυλο. Αυτός όμως είναι ήδη νεκρός... Φωτό: Άρης Καμαρωτός
0

Τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 19ου αι. ο ρεαλισμός και ο νατουραλισμός έχουν επιβληθεί στο θέατρο έπειτα από μισό τουλάχιστον αιώνα κυριαρχίας των οπαδών του ρομαντισμού. Κι όμως, ανησυχία και αναβρασμός επικρατεί στις εικαστικές τέχνες, στη μουσική και στην ποίηση. Εκφράζεται ως αντίδραση στην πιστή απεικόνιση και στις καθιερωμένες συμβάσεις, ως αμφισβήτηση του έλλογου και του ορθολογικού και στροφή στην αξία του συμβολικού και στην αχαρτογράφητη επικράτεια των ονείρων (σε σχέση με την επιστημονική στροφή στη μελέτη της «ψυχής»), ακόμη και ως επαναφορά της «πεισιθάνατης» αισθητικής του ρομαντισμού, οδηγώντας μια ομάδα λογοτεχνών στους δρόμους του συμβολισμού. Το θέατρο δεν επηρεάστηκε από το ούτως ή άλλως βραχύβιο ρεύμα. Ένας υπήρξε ο βασικός εκφραστής του, ο γαλλόφωνος Φλαμανδός ποιητής, δοκιμιογράφος και θεατρικός συγγραφέας Μορίς Μέτερλινκ (1864-1949, βραβείο Νόμπελ 1911).


Σήμερα, το θεατρικό του έργο θεωρείται προδρομικό της καινοτόμας δραματουργίας του Μπέκετ και του Πίντερ. Οπωσδήποτε το έντονα μυστικιστικό πνεύμα του Μέτερλινκ, που συχνά αντλεί έμπνευση από μεσαιωνικούς θρύλους και από περιβάλλοντα που είναι εντελώς ξένα στον αστικό πολιτισμό της Ευρώπης του fin de siècle, δεν έχει σχέση με το μεταπολεμικό μοντερνιστικό θέατρο. Ωστόσο, από τα έργα του ήδη απουσιάζει η πλοκή χάριν της εσωτερικής δράσης (δηλαδή άρνηση των συγκρούσεων και των ανατροπών). Τα πρόσωπα των δραμάτων του δεν είναι «χαρακτήρες» και δεν σηκώνουν ψυχολογική προσέγγιση. Ο Μέτερλινκ θέλει ερμηνευτές που να συνδυάζουν την άγνοια του παιδιού με τη σοφία αυτού που η ζωή του πέρασε, που ανήκει ήδη στο επέκεινα. Γι' αυτό και οδηγείται σε δραματικά πρόσωπα «αποσωματοποιημένα» ή στη λύση της «μαριονέτας».

Το εγγενές παράδοξο στο οποίο στήριξε την αλληγορία του ο συμβολιστής συγγραφέας έχει να κάνει με το ότι η τέχνη της σκηνής βασίζεται (και ετυμολογικά) στη θέαση, άρα στην όραση.


Στα έργα του μεγαλύτερη σημασία έχουν όχι αυτά που λέγονται όσο αυτά που υπονοούνται, η «καθημερινή τραγικότητα», η «μυστική» ζωή, η υποβλητική ατμόσφαιρα, ο υπαρξιακός στοχασμός. Όπως γράφει ο ίδιος ο Μέτερλινκ στον δοκιμιακό Θησαυρό των Ταπεινών (εκδ. Printa), ένας γέρος που κάθεται στο φως της λάμπας και δεν περιμένει τίποτα, ζει πιο αληθινά, βαθιά και ανθρώπινα, από τον στρατηγό που κερδίζει μια μάχη ή τον ζηλιάρη σύζυγο που εκδικείται τη χαμένη του τιμή.
Ένα άλλο απόσπασμα από τον ίδιο στοχαστικό Θησαυρό μάς φέρνει κατευθείαν στον κόσμο των Τυφλών (1890), στο έργο του Μέτερλινκ που παρουσιάζει η Ζωή Χατζηαντωνίου στον Χώρο Η της Πειραιώς 260: «Υπάρχουν μυστηριώδεις δυνάμεις που βασιλεύουν μέσα μας και μοιάζει να βρίσκονται σε συμφωνία με τις περιπέτειες της ζωής μας. Μες στην ψυχή μας κουβαλάμε όλοι εχθρούς. Και ξέρουν οι δυνάμεις αυτές τι κάνουν και τι μας κάνουν να κάνουμε – μας οδηγούν στο γεγονός, προειδοποιώντας μας με μισόλογα που είναι ελάχιστα για να μας σταματήσουν καθ' οδόν, μα αρκετά για να μετανιώσουμε όταν θα είναι πια πολύ αργά».


Τόπος δράσης στους Τυφλούς είναι ένα αρχαίο δάσος του Βορρά. Έξι τυφλοί άνδρες και ισάριθμες τυφλές γυναίκες περιμένουν τον οδηγό τους, αυτόν που θα τους πάει με ασφάλεια στο άσυλο. Αυτός όμως είναι ήδη νεκρός. Η τύχη τους είναι προδιαγεγραμμένη από τη φυσική αδυναμία τους.

Οι Τυφλοί του μυστικιστή Μ. Μέτερλινκ στο Φεστιβάλ Αθηνών Facebook Twitter
Μια «ευτυχής παρεξήγηση» έκανε τη χορογράφο Ζωή Χατζηαντωνίου να καταπιαστεί με τους Τυφλούς: η εντύπωσή της ότι μιλούσε για μια κατάσταση που αντικατόπτριζε τη συνθήκη στην οποία βρίσκεται τον τελευταίο καιρό η χώρα μας... Φωτό: Άρης Καμαρωτός


Το εγγενές παράδοξο στο οποίο στήριξε την αλληγορία του ο συμβολιστής συγγραφέας έχει να κάνει με το ότι η τέχνη της σκηνής βασίζεται (και ετυμολογικά) στη θέαση, άρα στην όραση. Μια «ευτυχής παρεξήγηση» έκανε τη χορογράφο Ζωή Χατζηαντωνίου να καταπιαστεί με τους Τυφλούς: η εντύπωσή της ότι μιλούσε για μια κατάσταση που αντικατόπτριζε τη συνθήκη στην οποία βρίσκεται τον τελευταίο καιρό η χώρα μας. «Μόνο όταν εμβάθυνα στο έργο του Μέτερλινκ και στον συμβολισμό κατάλαβα ότι το ενδιαφέρον του έργου είναι οντολογικό, άρα δεν μπορεί να περιοριστεί στον συσχετισμό με συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Οι τελευταίες κρίσιμες πολιτικές εξελίξεις, ωστόσο, επανασύνδεσαν τη μορφή που πλέον έχει πάρει η σκηνική πράξη με το αρχικό ερέθισμα, τόσο που το κοινό μπορεί να προσεγγίσει την παράσταση και με το ένα και με το άλλο φίλτρο» λέει.


Επειδή είναι η πρώτη παράστασή της που έχει πρόζα, παραδέχεται ότι έριξε βάρος στην ερμηνεία του λόγου. Η κίνηση των ηθοποιών δεν τη δυσκόλεψε, καθώς έχει δουλέψει στο παρελθόν πολύ με ηθοποιούς ως κινησιολόγος σε παραστάσεις άλλων και γνωρίζει καλά τις σωματικές τους δυνατότητες. Το στοίχημα για τη Ζωή Χατζηαντωνίου είναι η ισότιμη αντιμετώπιση όλων των υλικών (λόγος, κίνηση, μουσική, ήχοι, φωτισμοί) της σκηνικής σύνθεσης. «Το έργο υπάρχει αυτούσιο, αλλά σε στενή συνεργασία με τον Δημήτρη Καμαρωτό, τους 8 ηθοποιούς και τους 2 μουσικούς που συμμετέχουν δημιουργήσαμε μια αφηγηματική παρτιτούρα. Η παράσταση συμβαίνει ταυτόχρονα από το σύνολο των ηθοποιών, που είναι κάτι σαν Χορός τυφλών σωμάτων, τον Θοδωρή Κοτεπάνο, που παίζει ζωντανά πιάνο, τη Σαβίνα Γιαννάτου, που τραγουδάει και συμμετέχει και στην πρόζα, και τον Δημήτρη Καμαρωτό, που φτιάχνει το ηχητικό περιβάλλον της παράστασης τη στιγμή που εξελίσσεται σχεδόν επί σκηνής. Επιχειρούμε την επέκταση του σκηνικού χώρου μέχρι και πίσω από τους θεατές, εκεί όπου συνήθως βρίσκονται οι κονσόλες των ηλεκτρολόγων, έτσι ώστε το κοινό να είναι "μέσα" στην παράσταση» καταλήγει.

Οι Τυφλοί του μυστικιστή Μ. Μέτερλινκ στο Φεστιβάλ Αθηνών Facebook Twitter
Φωτό: Άρης Καμαρωτός
Οι Τυφλοί του μυστικιστή Μ. Μέτερλινκ στο Φεστιβάλ Αθηνών Facebook Twitter
Φωτό: Άρης Καμαρωτός
Οι Τυφλοί του μυστικιστή Μ. Μέτερλινκ στο Φεστιβάλ Αθηνών Facebook Twitter
Φωτό: Άρης Καμαρωτός

Ζωή Χατζηαντωνίου
Οι τυφλοί ή Ο ήχος των μικρών πραγμάτων σε μεγάλο σκοτεινό τοπίο
Βασισμένο στο δράμα του Μορίς Μέτερλινκ
12 & 13 Ιουλίου (στις 21:30)

ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260
(Στάση ΗΣΑΠ Καλλιθέα)
Xώρος Η

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Ούρλιχ Ράσε και το παρασκήνιο της ιστορίας της Ισμήνης

Θέατρο / Η σκηνή του Ούρλιχ Ράσε στριφογύριζε - και πέταξε έξω την Ισμήνη

Στην παράσταση που άνοιξε την Επίδαυρο, ο Γερμανός σκηνοθέτης επέλεξε να ανεβάσει μια Αντιγόνη χωρίς Ισμήνη. Η απομάκρυνση της Κίττυς Παϊταζόγλου φωτίζει τις λεπτές –και άνισες– ισορροπίες εξουσίας στον χώρο του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μέσα στη γοητεία και στον τρόμο του Δράκουλα

Πρώτες Εικόνες / Dracula: Η υπερπαραγωγή που έρχεται το φθινόπωρο στην Αθήνα

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μιλά αποκλειστικά στη LiFO για την πιο αναμενόμενη παράσταση της επερχόμενης σεζόν, για τη διαχρονική γοητεία του μύθου που φαντάστηκε ο Μπραμ Στόκερ στα τέλη του 19ου αιώνα, για το απόλυτο και το αιώνιο μιας ιστορίας που, όπως λέει, τον «διαλύει».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ερωτευμένος με τον Κρέοντα

Θέατρο / Ο Rasche αγάπησε τον Κρέοντα περισσότερο από την Αντιγόνη

«Η εκφορά του λόγου παραδίδεται αμαχητί σε μια άκρατη δραματικότητα, σε ένα υπερπαίξιμο, σε μια βεβιασμένη εμφατικότητα, σε έναν στόμφο παλιακό που θα νόμιζε κανείς πως έχει εξαλειφθεί πλέον. Η σοβαροφάνεια σε όλο το (γοερό) μεγαλείο της». Έτσι ξεκίνησε φέτος η Επίδαυρος.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στο ζόφο του πολέμου

Θέατρο / Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στον ζόφο του πολέμου

Σε μια περίοδο που ο πόλεμος αποτελεί βασικό συστατικό της καθημερινότητάς μας, μια παράσταση εξετάζει όσα μεσολαβούν μεταξύ γεγονότος και πληροφορίας και πώς διαμορφώνουν την τελική καταγραφή και την ιστορική μνήμη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Θέατρο / Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Όταν η Πίπα Μπάκα ξεκίνησε να κάνει oτοστόπ από την Ιταλία για να φτάσει στην Ιερουσαλήμ δεν φαντάστηκε ότι αυτό το ταξίδι-μήνυμα ειρήνης θα κατέληγε στον βιασμό και τη δολοφονία της. Mια παράσταση που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών αναφέρεται στην ιστορία της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Θέατρο / Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Τα «Κακά σκηνικά» είναι «μια κωμική κόλαση» αφιερωμένη στη ζοφερή ελληνική πραγματικότητα, μια απόδραση από τα χάλια της χώρας, του θεάτρου, του παγκόσμιου γεωπολιτικού γίγνεσθαι, ένα ξόρκι στην κατάθλιψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χρήστος Παπαδόπουλος: «Κάθε μορφή τέχνης χρειάζεται το εσωτερικό βάθος»

Θέατρο / Χρήστος Παπαδόπουλος: «Mε αφορά πολύ το "μαζί"»

Το «τρομερό παιδί» από τη Νεμέα που συμπληρώνει φέτος δέκα χρόνια στη χορογραφία ανοίγει το φετινό 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας με τους Dance On Ensemble και το «Mellowing», μια παράσταση για τη χάρη και το σθένος της ωριμότητας.  
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κάνεις χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη σου ανάγκη

Χορός / «Κάνουμε χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη μας ανάγκη»

Με αφορμή την παράσταση EPILOGUE, ο διευθυντής σπουδών της σχολής της Λυρικής Σκηνής Γιώργος Μάτσκαρης και έξι χορευτές/χορεύτριες μιλούν για το δύσκολο στοίχημα τού να ασχολείται κανείς με τον χορό στην Ελλάδα σήμερα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μαρία Κωνσταντάρου: «Ερωτεύτηκα αληθινά στα 58»

Οι Αθηναίοι / Μαρία Κωνσταντάρου: «Δεν παίζω πια γιατί δεν υπάρχουν ρόλοι για την ηλικία μου»

Μεγάλωσε χωρίς τη μάνα της, φώναζε «μαμά» μια θεία της, θυμάται ακόμα τις παιδικές της βόλτες στον βασιλικό κήπο. Όταν είπε πως θέλει να γίνει ηθοποιός, ο πατέρας της είπε «θα σε σφάξω». Η αγαπημένη ηθοποιός που έπαιξε σε μερικές από τις σημαντικότερες θεατρικές παραστάσεις αλλά και ταινίες της εποχής της είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Γιάννος Περλέγκας ανεβάζει τον «Κατσούρμπο» του Χορτάτση

Θέατρο / Γιάννος Περλέγκας: «Ο Κατσούρμπος μας είναι μια απόπειρα να γίνουμε πιο αθώοι»

Ο Γιάννος Περλέγκας σκηνοθετεί το έργο του Χορτάτση στο πλαίσιο του στο πλαίσιο του Κύκλου Ρίζες του Φεστιβάλ Αθηνών. Τον συναντήσαμε στις πρόβες όπου μας μίλησε για την αξία του Κρητικού συγγραφέα και του έργου του και την ανάγκη για περισσότερη λαϊκότητα στο θέατρο. Κάτι που φιλοδοξεί να μας δώσει με αυτό το ανέβασμα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βασίλης Παπαβασιλείου

Απώλειες / Βασίλης Παπαβασιλείου (1949-2025): Ένας σπουδαίος διανοητής του ελληνικού θεάτρου

«Αυτό, λοιπόν, το οφείλω στο θέατρο: τη σωτηρία από την κακομοιριά μου»: Ο σκηνοθέτης, μεταφραστής, ηθοποιός και δάσκαλος Βασίλης Παπαβασιλείου πέθανε σε ηλικία 76 ετών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΟΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

Θέατρο / Δημήτρης Γκοτσόπουλος: «Ήμουν ένα αγρίμι που είχε κατέβει από τα βουνά»

Ο ταλαντούχος ηθοποιός φέτος ερμηνεύει τον Νεοπτόλεμο στον «Φιλοκτήτη» του Σοφοκλή. Πώς κατάφερε από ένα αγροτικό περιβάλλον να πρωταγωνιστήσει σε μεγάλες τηλεοπτικές επιτυχίες και γιατί πέρασε ένα ολόκληρο καλοκαίρι στην Πολύαιγο, διαβάζοντας «Βάκχες»;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Θέατρο / Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Ο κορυφαίος Έλληνας σκηνοθέτης διασκευάζει φέτος τις τραγωδίες του Οιδίποδα σε ένα ενιαίο έργο και μιλά στη LiFO, για το πώς η μοίρα είναι μια παρεξηγημένη έννοια, ενώ σχολιάζει το αφήγημα περί «καθαρότητας» της Επιδαύρου, καθώς και τις ακραίες αντιδράσεις που έχει δεχθεί από το κοινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΓΙΑ 28 ΜΑΙΟΥ Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Θέατρο / Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Σαν σήμερα, το 1943, γεννήθηκε η Ελληνίδα σοπράνο που διέπρεψε για μια ολόκληρη δεκαετία στην Ευρώπη και την Αμερική, αλλά κάηκε εξαιτίας μιας σειράς ιδιαίτερα απαιτητικών ρόλων, τους οποίους ερμήνευσε πολύ νωρίς. Ο κόντρα τενόρος Άρης Χριστοφέλλης, ένας από τους λίγους στην Ελλάδα που γνωρίζουν σε βάθος την πορεία της, περιγράφει την άνοδο και την πτώση της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Θέατρο / Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Από τους Αγίους Σαράντα της Αλβανίας μέχρι τη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, η ζωή του βραβευμένου ηθοποιού, τραγουδιστή και σεναριογράφου είναι μια διαρκής προσπάθεια συμφιλίωσης με την απώλεια. Η παράσταση «Μια άλλη Θήβα» τον καθόρισε, ενώ ο ρόλος του στο «Brokeback Mountain» τού έσβησε κάθε ομοφοβικό κατάλοιπο. Δηλώνει πως αυτό που τον ενοχλεί βαθιά είναι η αδράνεια απέναντι σε όσα συμβαίνουν γύρω μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μιχαήλ Μαρμαρινός: Το έπος μάς έμαθε να αναπνέουμε ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΑΡΚΕΤΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ

Θέατρο / Μιχαήλ Μαρμαρινός: «Από μια κοινωνία της αιδούς, γίναμε μια κοινωνία της ξεδιαντροπιάς»

Με τη νέα του παράσταση, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επιστρέφει στην Οδύσσεια και στον Όμηρο και διερευνά την έννοια της φιλοξενίας. Αναλογίζεται το «απύθμενο θράσος» της εποχής μας, εξηγεί τη στενή σχέση του έπους με το βίωμα και το θαύμα που χάσαμε και παραμένει σχεδόν σιωπηλός για τη νέα του θέση ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ