Ναταλί Μπακόπουλος: «Η χούντα ξανασυζητιέται»

Ναταλί Μπακόπουλος: «Η χούντα ξανασυζητιέται» Facebook Twitter
0

Οι Αμερικανοί αναγνώστες έχουν μια τάση ν’ αγκαλιάζουν μυθιστορήματα που προέρχονται από εξωτικούς (πολιτικά και κοινωνικά) τόπους: Ιράν, Αφγανιστάν, Αίγυπτο. Να τα κάνουν μπεστ-σέλερ. Λέτε να ήρθε και η δική μας η σειρά; Να ανακάλυψαν την Ελληνίδα Αζάρ Ναφίζι; Το πρώτο, πάντως, μυθιστόρημα της Ελληνοαμερικανίδας Νάταλι Μπακόπουλος, που γράφει, φυσικά, στα αγγλικά, κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ στις 5 Ιουνίου από τον οίκο Simon & Schuster (και κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη). Πώς και ξέρει τόσο καλά τη σύγχρονη πολιτική ζωή μας για να γράψει πρόσφατα στους «Νew York Times» ένα πολύ σοβαρό (και φιλελληνικό) άρθρο για τις εκλογές και την κρίση;


Τι σας τράβηξε στη δικτατορία, ώστε να την κάνετε καθοριστικό πλαίσιο του πρώτου σας μυθιστορήματος;

Ειλικρινά, δεν μπορώ να απαντήσω με σιγουριά. Κάποιο ρόλο έπαιξε, πάντως, το κλίμα στις ΗΠΑ μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Θυμάμαι πόσο με σόκαραν άνθρωποι λογικοί, καλλιεργημένοι, αριστερών γενικά φρονημάτων, που προκειμένου να νιώθουν ασφαλείς, δέχονταν να στερηθούν ελευθερίες και δικαιώματα. Τότε άρχισα να σκέφτομαι για πρώτη φορά τι σημαίνει δικτατορία, πώς εκδηλώνεται ένα πραξικόπημα. Τότε είδα και το Ζ του Γαβρά, που επηρέασε την απόφασή μου.

Φαντάζομαι ότι είχατε πολλά κενά να καλύψετε.

Έπρεπε να διαβάσω πολύ. Δυστυχώς, περιορίστηκα σε αφηγήσεις και απομνημονεύματα που είχαν μεταφραστεί στα αγγλικά: της Αμαλίας Φλέμινγκ, της Ελένης Βλάχου, του Ανδρέα και της Μαργαρίτας Παπανδρέου, του Κέβιν Άντριους. Δεν συνάντησα όσους ανθρώπους θα ήθελα, παρόλο που, όταν ερχόμουν στην Αθήνα, η θεία μου η Ελένη, αδελφή του πατέρα μου, είκοσι χρόνων όταν έγινε η χούντα, προσφέρθηκε να με βοηθήσει. Αλλά δίστασα, είχα την αίσθηση ότι ίσως να μην εμπιστεύονταν μια Αμερικανίδα, τη στιγμή που όλοι πίστευαν ότι η CIA είχε οργανώσει το πραξικόπημα. Πάντως, μίλησα με αρκετούς. Περισσότερο με εντυπωσίασαν αυτοί που μου έλεγαν «α, η χούντα δεν ήταν και τίποτα το σοβαρό», ανάλογα βέβαια με τις πολιτικές τους απόψεις και τις σχέσεις τους με το καθεστώς. Κάποιος μου είπε, «ξέρεις, ακόμα και στη χούντα ζούσαμε, ερωτευόμαστε, κάναμε παιδιά». Τότε κατάλαβα πόσο πίεζε τους Έλληνες η αβεβαιότητα: πόσο θα κρατήσει ακόμα αυτή η κατάσταση; Και επειδή, όπως λέει και ο αγαπημένος μου συγγραφέας, ο Τσαρλς Μπάξτερ, «hell is story-friendly», δηλαδή οι ευτυχισμένες εποχές δεν γεννάνε ωραίες ιστορίες, βρήκα στη χούντα τις εντάσεις, τις συγκρούσεις, τις δύσκολες αποφάσεις πού ήθελα για το βιβλίο μου.

Γενικά, η ελληνική δικτατορία μετά από τόσα χρόνια είναι γνωστή στο αμερικανικό κοινό;

Θα έλεγα όχι. Οι ίδιοι οι νέοι Ελληνοαμερικανοί δεν είναι και τόσο σίγουροι για το τι έγινε τότε στην Ελλάδα. Και πάρα πολλοί Αμερικανοί μου είπαν: «Ντρέπομαι, αλλά δεν ήξερα τίποτα για την ελληνική δικτατορία». Την εποχή εκείνη όλοι στις ΗΠΑ ήταν απορροφημένοι με το Βιετνάμ. Οτιδήποτε άλλο ερχόταν σε δεύτερη μοίρα. Τώρα, πάντως, έχω την αίσθηση ότι η χούντα έχει αρχίσει να ξανασυζητιέται.

Ένα πρόσφατο άρθρο σας στους «New York Times» αναφερόταν, άλλωστε, στη χούντα.

Όταν οι «New York Times» έμαθαν ότι βγαίνει το βιβλίο μου, με ρώτησαν «μπορείς να γράψεις ένα άρθρο που να συνδέει τις σημερινές εξελίξεις στην Ελλάδα με τη χούντα;». «Δεν είμαι ιστορικός», τους απάντησα, «αλλά θα σας γράψω κάτι για τις εκλογές». Με άγχωνε τόσο πολύ που έγραφα στους «New York Times» για πολιτική, ώστε προσπάθησα να κάνω το άρθρο μου πιο λογοτεχνικό. Να πω την άποψή μου, δηλαδή ότι δεν πιστεύω στο δίλημμα «λιτότητα ή καταστροφή», κάτι σαν το παλιό «ή Καραμανλής ή τανκς», χρησιμοποιώντας στίχους από την «Απόφαση» του Μανόλη Αναγνωστάκη («Είστε υπέρ ή κατά; Έστω απαντήστε μ’ ένα ναι ή μ’ ένα όχι»).

Είστε, δηλαδή, μια κλασική Αμερικανίδα που πιστεύει στην ανάπτυξη και δεν καταλαβαίνει τις ευρωπαϊκές πολιτικές λιτότητας;

Ναι. Συμφωνώ με τον Κρούγκμαν ότι τα μέτρα λιτότητας συνθλίβουν τους ανθρώπους και δεν δίνουν διέξοδο ανάπτυξης. Ξέρω, βέβαια, ότι το ελληνικό κράτος ήταν καταχρεωμένο και καταλαβαίνω γιατί οι Γερμανοί δεν θέλουν πια να πληρώνουν τις ελληνικές υπερβολές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως, δημιουργήθηκε για να έχει συνολική ευθύνη απέναντι σε όλα τα μέλη της, κυρίως τα πιο αδύνατα.

Μου φαίνεστε σαν μια εν δυνάμει ψηφοφόρος του Αλέξη Τσίπρα.

Όχι, είναι ακραίος. Υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν μου αρέσουν σ’ αυτόν. Όταν, ας πούμε, ζητούσε από Σαμαρά και Βενιζέλο να πάρουν πίσω τις υπογραφές τους, σκεφτόμουν, «μα, είναι δυνατόν να μην ξέρει ότι κάτι τέτοιο δεν γίνεται; Δεν είναι και τόσο νέος». Και η γλώσσα του είναι παλιά, κανείς δεν τη χρησιμοποιεί πια.

Τον Ομπάμα, πάντως, τον υποστηρίζετε.

Φυσικά και τον υποστηρίζω. Χτύπησα όλες τις πόρτες στη γειτονιά μου στην πρώτη του προεκλογική εκστρατεία. Ελπίζω να ξαναβγεί, δέχεται εντελώς παράλογες, γελοίες επιθέσεις.

Οι Ελληνοαμερικανοί είναι μάλλον συντηρητικοί πολιτικά. Πώς το εξηγείτε;

Το έχω σκεφτεί πολύ. Ίσως να νιώθουν περήφανοι γιατί ήρθαν εδώ, δούλεψαν σκληρά και πέτυχαν. Αλλά είναι μεγάλη πλάνη να λες «αν δουλέψεις, θα πετύχεις». Δεν λειτουργεί πάντα.

Είστε, όντως, συγγενής με τον ποιητή Μιχάλη Κατσαρό;

Ναι, ήταν αδελφός της γιαγιάς μου, αλλά δεν τον συνάντησα ποτέ. Εμπνεύστηκα, όμως, απ’ αυτόν έναν από τους κεντρικούς ήρωες του βιβλίου μου, που τον λένε Μιχάλη. Φαντάστηκα πράγματα, αλλά ήξερα και πολλές ιστορίες.

Η ελληνική λογοτεχνία δεν σας είναι τελικά τόσο άγνωστη.

Κυρίως η ποίηση, γιατί μου είναι πιο εύκολο να τη διαβάσω στα ελληνικά, έχοντας δίπλα και την αγγλική μετάφραση (Σεφέρη, Καβάφη, Σαχτούρη, Πατρίκιο, Τζένη Μαστοράκη, Αγγελάκη-Ρουκ, Δημουλά). Ντρέπομαι τόσο που δεν έχω διαβάσει πολλή πεζογραφία, για παράδειγμα τη Μάρω Δούκα, που ξέρω πόσο σημαντική είναι. Διάβασα, όμως, την Κασσάνδρα και τον Λύκο της Καραπάνου και μόλις άρχισα και τον Υπνοβάτη της.

Καλά με τους Ελληνοαμερικανούς, με τους Έλληνες αναγνώστες πώς νιώθετε;

Είμαι λίγο νευρική. Εντάξει, είμαι Ελληνοαμερικανίδα. Αλλά όσο και να κάνω προσπάθειες να γνωρίσω την Ελλάδα σε βάθος και να προσαρμοστώ σε αυτήν, παραμένω ένας έξωθεν παρατηρητής, μια ξένη.

0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ