«Το θέατρο του Σάμπαθ»: Ξαναδιαβάζοντας το πιο λάγνο μυθιστόρημα του Φίλιπ Ροθ

«Το θέατρο του Σάμπαθ»: Ξαναδιαβάζοντας το πιο λάγνο μυθιστόρημα του Φίλιπ Ροθ Facebook Twitter
Ένα μυθιστόρημα το οποίο, όπως παραδεχόταν ο Ροθ, «πολλοί μισούν», αλλά ήταν ξεχωριστό για τον ίδιο επειδή «υπάρχει πολλή ελευθερία μέσα του».
0

ΟΤΑΝ Ο ΦΙΛΙΠ ΡΟΘ (1933-2018), έξι χρόνια πριν από τον θάνατό του, ξεστόμιζε το περίφημο «Τελείωσα!», είχε μόλις ολοκληρώσει την ανάγνωση όλων των βιβλίων του και είχε καταλήξει σε ποιο έτρεφε ιδιαίτερη αδυναμία: στο «Θέατρο του Σάμπαθ» (1995).

Το πιο λάγνο, το πιο απελπισμένο από τα γραπτά του, αυτό το «πανηγυρικό εμβατήριο της χυδαιότητας» σύμφωνα με τον κεντρικό του ήρωα. Ένα μυθιστόρημα γραμμένο ανάμεσα στην «Επιχείρηση Σάιλοκ» και το «Αμερικανικό ειδύλλιο», το οποίο, όπως παραδεχόταν ο Ροθ, «πολλοί μισούν», αλλά ξεχωριστό για τον ίδιο επειδή «υπάρχει πολλή ελευθερία μέσα του».

«Αυτό αναζητάς ως συγγραφέας όταν δουλεύεις», υπενθύμιζε ο κορυφαίος Αμερικανός πεζογράφος: «Να χάνεις τις αναστολές σου, να σκαλίζεις βαθιά τη μνήμη, τις εμπειρίες και τη ζωή και μετά να βρίσκεις την πρόζα που θα πείσει τον αναγνώστη».

Το «Θέατρο του Σάμπαθ», εξηγούσε, «μιλάει για τον Μίκι Σάμπαθ, έναν γίγαντα της απείθειας στοιχειωμένο από τον θάνατο, που αντιμετωπίζει όμως με μεγάλη ευθυμία τον δικό του θάνατο. Είναι ένας ενδιαφέρων τύπος, αλλά δεν θα θεωρούνταν συμβατικά ενάρετος άνθρωπος».

Στο αγαπημένο του μυθιστόρημα, ο Φίλιπ Ροθ ακολουθεί κατά πόδας τον Σάμπαθ στο τελευταίο του ταξίδι στη Νέα Υόρκη, βάζοντας την αυστηρή φωνή της εβραίας μάνας του να βουίζει στ’ αυτιά του, τα φαντάσματα του παρελθόντος ολοζώντανα μπροστά του, και το ανδρικό του μόριο διαρκώς ορθωμένο, σε μόνιμη σεξουαλική φρενίτιδα.

Αναμφίβολα! Κοντός, ευρύστερνος, ρωμαλέος, με μια βιβλική γενειάδα, πράσινες σπίθες για μάτια και με τα δάχτυλα παραμορφωμένα από την αρθρίτιδα, ο Μίκι Σάμπαθ, στα 64 του, είναι ένα άντρας συντετριμμένος από απανωτές απώλειες, αλλά τόσο κυριευμένος από οργή και τόσο άγρια «τρελαμένος για γαμήσι» που δεν είναι να τον βάζεις σπίτι σου. Θα σου αποπλανήσει την κόρη, τη σύζυγο, την παραδουλεύτρα, θα κάνει άνω-κάτω τα συρτάρια ψαχουλεύοντας για ευωδιαστά εσώρουχα, θα χλευάσει τις πολιτισμένες σου συνήθειες, θα λασπώσει το καλογυαλισμένο σου παρκέ.

sabbath
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Φίλιπ Ροθ, Το θέατρο του Σάμπαθ, εκδόσεις Πόλις

Δημιουργός ενός κουκλοθεάτρου χωρίς κούκλες, με τα δάχτυλά του για μαριονέτες, ο Σάμπαθ έλαμπε τη δεκαετία του '50 στους δρόμους της Νέας Υόρκης, σαγηνεύοντας το φοιτηταριό με τα σκανδαλιάρικα θεάματά του που έκαναν έξαλλους τους σεμνότυφους και τους αστυνομικούς. Εδώ και τριάντα χρόνια όμως ζει αποσυρμένος στα βουνά της Νέας Αγγλίας, όπου μετά την αποπομπή του από το τοπικό πανεπιστήμιο λόγω ενός σεξουαλικού –τι άλλου;– σκανδάλου, συντηρείται από τη δεύτερη σύζυγό του, η οποία δεν θυμίζει σε τίποτα την προικισμένη ύπαρξη που είχε κάποτε ερωτευτεί.

Τι κράτησε ως τώρα όρθιο τον Σάμπαθ; Τι τον έκανε να ξεχνά την απώλεια των ευτυχισμένων παιδικών του χρόνων, τον πρόωρο θάνατο του αδελφού του στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, το βύθισμα των γονιών του στην κατάθλιψη και την παραίτηση, τον χαμό της πρώτης του γυναίκας –μιας εύθραυστης Ελληνοαμερικανίδας που εξαφανίστηκε μυστηριωδώς–, τους πόνους στα πάλαι ποτέ ευέλικτα άκρα του, το άδοξο τέλος της καριέρας του, την προδοσία της φοιτήτριάς του, που οδήγησε στη διαπόμπευσή του, την αφόρητη καθημερινότητά του πλάι σε μια μαραμένη και αλκοολική πια σύζυγο; Η Ντρένκα, η Σλάβα ερωμένη του.

Αυτή ήταν η σανίδα του. Μια μεσόκοπη κι επίσης ακόρεστη σεξουαλικά γυναίκα, «συνεταιράκι» του επί δεκατρία συναπτά έτη σ’ όλα τα διαστροφικά παιχνίδια της φαντασίας του.

Philip Roth Facebook Twitter
Philip Roth, 1985, σχεδιασμένο από τον R. B. Kitaj, μακροχρόνιο φίλο του συγγραφέα (R. B. Kitaj Estate)

Όμως αλίμονο, η Ντρένκα δεν υπάρχει πια. Το γεροδεμένο της σκαρί, που χάριζε ηδονή όχι μόνο στον Σάμπαθ αλλά σε κάθε αρσενικό της περιοχής και μάλιστα υπό τις ευλογίες του, έχει φαγωθεί από έναν αλύπητο, καθολικό καρκίνο, και ο ίδιος, όπως κι άλλοι εραστές της, παρηγοριέται με το ν’ αυνανίζεται ακατάπαυστα πάνω από το μνήμα της.

Ο Μίκι Σάμπαθ δρέπει τώρα τη συγκομιδή της μοναξιάς, πάντα υπερήφανος για το αβυσσαλέο ηθικό του επίπεδο. Θέλει ν’ αυτοκτονήσει κι έχει έτοιμη την επιτύμβια πλάκα του. Ενθάδε κείται  ένας «λατρευτός πορνοκάπηλος, εκμαυλιστής, σοδομιστής, ξελογιαστής νεανίδων, συζυγοκτόνος, αυτόχειρας», γεννημένος το 1929 και νεκρός ουσιαστικά εδώ και μισό αιώνα.

Πώς αυτοκτονεί, όμως, ένα τέτοιο τέρας εγωισμού; Πώς ν’ αποχωριστεί οικειοθελώς όσα μισεί αφού χάρη σ’ αυτά μπορεί και αναπνέει ακόμα;

Στο αγαπημένο του μυθιστόρημα, ο Φίλιπ Ροθ ακολουθεί κατά πόδας τον Σάμπαθ στο τελευταίο του ταξίδι στη Νέα Υόρκη, βάζοντας την αυστηρή φωνή της εβραίας μάνας του να βουίζει στ’ αυτιά του, τα φαντάσματα του παρελθόντος ολοζώντανα μπροστά του, και το ανδρικό του μόριο διαρκώς ορθωμένο, σε μόνιμη σεξουαλική φρενίτιδα.

Είναι ένα ταξίδι με άφθονα κωμικά ιντερμέτζια αλλά με περίσσευμα απόγνωσης, που ανατέμνει σε βάθος την ταραγμένη συνείδηση ενός ανθρώπου γαντζωμένου πεισματικά από τη ζωή.

Αν σας ενοχλούν οι «κακές» λέξεις ή, ακόμα χειρότερα, αν σας απωθούν οι ωμές σεξουαλικές περιγραφές, ίσως να μην το δοκιμάζατε. Προσπερνώντας, όμως, κανείς το «Θέατρο του Σάμπαθ», χάνει ένα σπουδαίο μυθιστόρημα που όχι απλώς συγκινεί και τέρπει, αλλά σε αναστατώνει συθέμελα.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

*Το «Θέατρο του Σάμπαθ» πρωτοκυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Χατζηνικολή το 1998 σε μετάφραση Ανδρέα Βαχλιώτη. Από το 2013 βρίσκεται, όπως και τα υπόλοιπα έργα του Ροθ, στον κατάλογο των εκδόσεων Πόλις, στην ίδια μετάφραση, θεωρημένη από την Κατερίνα Σχινά.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT