Σειρά Aldina από τις εκδόσεις Gutenberg: το όραμα του Δημήτρη Αρμάου γίνεται πραγματικότητα

Σειρά Aldina από τις εκδόσεις Gutenberg: το όραμα του Δημήτρη Αρμάου γίνεται πραγματικότητα Facebook Twitter
Tο πρώτο πεζογράφημα του Edgar Allan Poe "Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ", το μυθιστόρημα Καραβοφάναρο στο μαύρο νερό του Colm Tóibín, το θρυλικό Ζ του Βασίλη Βασιλικού και ένα δράμα και συνάμα κορυφαίο έργο της λογοτεχνικής ιστορίας της Βραζιλίας, η Ελένα, του Joaquim Maria Machado de Assis.
0

Όσοι έχουν όραμα και το κάνουν πράξη είναι οι εκείνοι που συνήθως προτιμούν μια τιμητική αφάνεια, εκείνη την απομάκρυνση από τον ορυμαγδό της απατηλής δημοσιότητας ώστε να επιτελούν απερίσπαστοι το καθήκον τους, που δεν είναι άλλο από το να προσφέρουν πολύτιμες ιδέες, ακριβώς τις ιδέες εκείνες που μας κάνουν ακόμα πιο ανθρώπινους, ακόμα πιο άξιους να ζούμε και να μας ζουν οι άλλοι.


Ο ποιητής Δημήτρης Αρμάος (1959-2015) ήταν τέτοιος άνθρωπος: οραματιστής, διατεθειμένος πάντα να προσφέρει, βιβλιομανής, λάτρης των λέξεων και της ψυχωφελούς δύναμης των σελίδων. Τελευταίο του όραμα ήταν , μια αλληλουχία λογοτεχνημάτων που άλλα είναι κλασικά και άλλα θα γίνουν, όλα πάντως έχουν να προσφέρουν συγκίνηση, βάθος, ουσία.


Και τώρα, αρχές Νοεμβρίου, είναι στα χέρια των απαιτητικών αναγνωστών τα πρώτα τέσσερα βιβλία της Aldina. Πολυτονικά, άψογα σελιδοποιημένα, με φροντισμένα εξώφυλλα, με τη δέουσα σημασία στη λεπτομέρεια, με εμφανές το ανεπίληπτο μαστοριλίκι. Η επιλογή των πρώτων τίτλων, όπως και η αναγγελία των όσων θα ακολουθήσουν άμεσα, δίνει ήδη το στίγμα της σειράς: ένα κλασικό ελληνικό μυθιστόρημα, το θρυλικό Ζ του Βασίλη Βασιλικού (Καβάλα, 1934), ένα δράμα και συνάμα κορυφαίο έργο της λογοτεχνικής ιστορίας της Βραζιλίας, η Ελένα, του Joaquim Maria Machado de Assis (1839-1908), το πρώτο πεζογράφημα και, σύμφωνα με τον Μπόρχες, το σημαντικότερο έργο του Edgar Allan Poe (1809-1849), ήτοι Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ, και, τέλος, το μυθιστόρημα Καραβοφάναρο στο μαύρο νερό, του Ιρλανδού, και ήδη αγαπημένου του Έλληνα βιβλιόφιλου, Colm Tóibín (Ἐννισκορθι, 1955). Κάθε βιβλίο συνοδεύεται από κατατοπιστικό επίμετρο όπου τονίζεται η αξία και η σημασία του εκάστοτε έργου και τοποθετείται στο ιστορικό του πλαίσιο.

Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό του αείμνηστου Δημήτρη Αρμάου, η Σειρά θα εγκαινιαζόταν πεντακόσια χρόνια από τον θάνατο του Μανούτιου, αλλά ο πρόωρος θάνατος του Αρμάου ανέβαλε, για λίγο, την εκκίνηση η οποία πάντως συμπίπτει με τα πενηντάχρονα των εκδόσεων Gutenberg.


Οι μεταφραστές των τριών πρώτων γυρισμένων στη γλώσσα μας λογοτεχνημάτων της σειράς είναι ψημένοι στο επάγγελμα, πραγματικοί παίκτες/ρέκτες της δουλειάς, τελειοθήρες και μάστορες. Ο Νίκος Πρατσίνης (Αθήνα, 1957) αποδίδει τον Machado, ο Πολύκαρπος Πολυκάρπου (Νέα Ιωνία, 1942) τον Poe, η Αθηνά Δημητριάδου τον Tóibín (όπως άλλωστε και άλλα δύο σημαντικά έργα του Ιρλανδού, την Διαθήκη της Μαρίας και τη Νόρα Γουέμπστερ, αμφότερα στις εκδόσεις Ίκαρος).


Για τον Γιάννη Μαμάη, που υπογράφει την καλλιτεχνική φροντίδα της Aldina, μπορεί να ειπωθεί κάλλιστα ότι "είναι μια τυπογραφική σχολή από μόνος του". Το να φτάνει στα χέρια του αναγνώστη ένα βιβλίο που να είναι χάρμα οφθαλμών και συνάμα χρηστικό, "διαβαστερό", έχει αναχθεί από τον Μαμάη σε επιστήμη:"η επιλογή των γραμματοσειρών, των σχημάτων και των εικαστικών, το ισορροπημένο ζύγισμα της σελίδας, το χρώμα και το μέγεθος του χαρτιού και τόσα άλλα που στους περισσότερους φαίνονται αδιάφορα ή περιττά, είναι γι' αυτόν τον επίμονο εργάτη της τυπογραφίας οι προϋποθέσεις όχι απλά για ένα ωραίο βιβλίο, αλλά προπάντων για μια απολαυστική ανάγνωση".

 
Το εξώφυλλο του Tóibín κοσμεί ένα δυνατό έργο (με έντονη συνύπαρξη του μαύρου και του βαθυκόκκινου) του σπουδαίου ζωγράφου Γιώργου Χατζημιχάλη, του Βασιλικού συνδυασμένα σχέδια του Νίκου Κούνδουρου και του Παναγιώτη Μητσομπόνου (το θρυλικό κεφαλαίο "Ζ" και το τρίκυκλο των φονιάδων του Γρηγόρη Λαμπράκη). Στον Μητσομπόνο, επίσης, οφείλουμε τα έργα στα εξώφυλλα του Poe και του Machado.


Τι εστί όμως Aldina; Τι κρύβει η επιλογή του τίτλου της σειράς; Απλούστατα, προέρχεται από τον μέγιστο τυπογράφο ουμανιστή Άλδο Μανούτιο (Aldus Pius Manutius, 1449-1515). Aποτελεί, λοιπόν, στον λόγιο και ελληνιστή που στα τέλη του 15ου αιώνα, αντιστεκόμενος σε μια ανάλογη κρίση της εποχής του και αλλάζοντας επάγγελμα στα 42 του χρόνια, από δάσκαλος γίνεται τυπογράφος και εκδίδει για πρώτη φορά έργα τού λυρικού ποιητή Μουσαίου, αττικές τραγωδίες και κωμωδίες, τα ομηρικά έπη, έργα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, αρχαιοελληνικό και λατινικό λεξικό, γραμματικές, ψαλτήρια και τόσα άλλα. Κάθε βιβλίο, κάθε aldina που έβγαινε από το τυπογραφείο του με αυστηρή επιμέλεια και κάτω από τον δικό του προσωπικό σχεδιασμό, είχε ως λογότυπο ένα δελφίνι τυλιγμένο γύρω από μια άγκυρα (πηγή έμπνευσης στάθηκε ένα ρωμαϊκό νόμισμα του 80 μ.Χ, όπου το συγκεκριμένο σήμα συνοδευόταν από το ρητό «σπεῦδε βραδέως» - λατ. «festina lente»).


Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό του αείμνηστου Δημήτρη Αρμάου, η Σειρά θα εγκαινιαζόταν πεντακόσια χρόνια από τον θάνατο του Μανούτιου, αλλά ο πρόωρος θάνατος του Αρμάου ανέβαλε, για λίγο, την εκκίνηση. Συμπίπτει πάντως, η παρουσία των πρώτων τεσσάρων τόμων τόσο με τα πενηντάχρονα των εκδόσεων Gutenberg όσο και με την έκθεση προς τιμήν του Μανούτιου που οργάνωσε το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη σε συνεργασία με τη Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας (η έκθεση εγκαινιάστηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2016). Σηματοδοτείται έτσι πολύ έντονα η μεγάλη σημασία που είχε για τα γράμματα το έργο του μεγάλου ουμανιστή.


Η Aldina, το δοιάκι της οποίας αναλαμβάνει η σύντροφος της ζωής και σταθερή συνεργάτις του Δημήτρη Αρμάου, η Ζωή Μπέλλα, θα διευρύνει την ήδη καταξιωμένη και ανεκτίμητη Σειρά Orbis Literae που μας έχει προσφέρει, μεταξύ των άλλων αριστουργημάτων, τον Ζοφερό Οίκο του Τσαρλς Ντίκενς, το Μόμπι Ντικ του Χέρμαν Μέλβιλ, το Βιργιλίου Θάνατος του Χέρμαν Μπροχ, το Τρίστραμ Σάντι του Λώρενς Στερν.


Στην Αθήνα, το ξέρουν κι οι πέτρες: όλα ξεκινάνε από τις παρέες, τα στέκια, κι έναν επίμονο κηπουρό. Συναντιόμασταν τακτικά, ιδίως από το 2010, με τον Δημήτρη Αρμάο, στα καφενεία γύρω από την Σόλωνος, ιδίως σ᾽ αυτό της Ναυαρίνου, που το στοιχειώναμε από τη δεκαετία του 1980. Πάντα πληθωρικός, ένας Φάλσταφ όταν γελούσε, μονίμως έτοιμος να προβάλει μια λαμπρή ιδέα, ακούραστος συζητητής, από τους λίγους λαμπρούς ομιλητές που ξέρουν και να ακούνε με προσοχή τον άλλο, ο Αρμάος έστησε με κέφι και φροντίδα την Aldina. Είχε κοντά διακόσια έργα κατά νου, και εμπλούτιζε διαρκώς το σχέδιο. Τώρα, άρχισε. Η Ζωή Μπέλλα, και οι εκδόσεις Gutenberg, οι μεταφραστές και οι συγγραφείς, οι επιμελητές και οι τυπογράφοι, έρχονται να μας προσφέρουν έναν θησαυρό τέρψης, γνώσης, και ανθρωπισμού.

0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ