Σειρά Aldina από τις εκδόσεις Gutenberg: το όραμα του Δημήτρη Αρμάου γίνεται πραγματικότητα

Σειρά Aldina από τις εκδόσεις Gutenberg: το όραμα του Δημήτρη Αρμάου γίνεται πραγματικότητα Facebook Twitter
Tο πρώτο πεζογράφημα του Edgar Allan Poe "Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ", το μυθιστόρημα Καραβοφάναρο στο μαύρο νερό του Colm Tóibín, το θρυλικό Ζ του Βασίλη Βασιλικού και ένα δράμα και συνάμα κορυφαίο έργο της λογοτεχνικής ιστορίας της Βραζιλίας, η Ελένα, του Joaquim Maria Machado de Assis.
0

Όσοι έχουν όραμα και το κάνουν πράξη είναι οι εκείνοι που συνήθως προτιμούν μια τιμητική αφάνεια, εκείνη την απομάκρυνση από τον ορυμαγδό της απατηλής δημοσιότητας ώστε να επιτελούν απερίσπαστοι το καθήκον τους, που δεν είναι άλλο από το να προσφέρουν πολύτιμες ιδέες, ακριβώς τις ιδέες εκείνες που μας κάνουν ακόμα πιο ανθρώπινους, ακόμα πιο άξιους να ζούμε και να μας ζουν οι άλλοι.


Ο ποιητής Δημήτρης Αρμάος (1959-2015) ήταν τέτοιος άνθρωπος: οραματιστής, διατεθειμένος πάντα να προσφέρει, βιβλιομανής, λάτρης των λέξεων και της ψυχωφελούς δύναμης των σελίδων. Τελευταίο του όραμα ήταν , μια αλληλουχία λογοτεχνημάτων που άλλα είναι κλασικά και άλλα θα γίνουν, όλα πάντως έχουν να προσφέρουν συγκίνηση, βάθος, ουσία.


Και τώρα, αρχές Νοεμβρίου, είναι στα χέρια των απαιτητικών αναγνωστών τα πρώτα τέσσερα βιβλία της Aldina. Πολυτονικά, άψογα σελιδοποιημένα, με φροντισμένα εξώφυλλα, με τη δέουσα σημασία στη λεπτομέρεια, με εμφανές το ανεπίληπτο μαστοριλίκι. Η επιλογή των πρώτων τίτλων, όπως και η αναγγελία των όσων θα ακολουθήσουν άμεσα, δίνει ήδη το στίγμα της σειράς: ένα κλασικό ελληνικό μυθιστόρημα, το θρυλικό Ζ του Βασίλη Βασιλικού (Καβάλα, 1934), ένα δράμα και συνάμα κορυφαίο έργο της λογοτεχνικής ιστορίας της Βραζιλίας, η Ελένα, του Joaquim Maria Machado de Assis (1839-1908), το πρώτο πεζογράφημα και, σύμφωνα με τον Μπόρχες, το σημαντικότερο έργο του Edgar Allan Poe (1809-1849), ήτοι Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ, και, τέλος, το μυθιστόρημα Καραβοφάναρο στο μαύρο νερό, του Ιρλανδού, και ήδη αγαπημένου του Έλληνα βιβλιόφιλου, Colm Tóibín (Ἐννισκορθι, 1955). Κάθε βιβλίο συνοδεύεται από κατατοπιστικό επίμετρο όπου τονίζεται η αξία και η σημασία του εκάστοτε έργου και τοποθετείται στο ιστορικό του πλαίσιο.

Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό του αείμνηστου Δημήτρη Αρμάου, η Σειρά θα εγκαινιαζόταν πεντακόσια χρόνια από τον θάνατο του Μανούτιου, αλλά ο πρόωρος θάνατος του Αρμάου ανέβαλε, για λίγο, την εκκίνηση η οποία πάντως συμπίπτει με τα πενηντάχρονα των εκδόσεων Gutenberg.


Οι μεταφραστές των τριών πρώτων γυρισμένων στη γλώσσα μας λογοτεχνημάτων της σειράς είναι ψημένοι στο επάγγελμα, πραγματικοί παίκτες/ρέκτες της δουλειάς, τελειοθήρες και μάστορες. Ο Νίκος Πρατσίνης (Αθήνα, 1957) αποδίδει τον Machado, ο Πολύκαρπος Πολυκάρπου (Νέα Ιωνία, 1942) τον Poe, η Αθηνά Δημητριάδου τον Tóibín (όπως άλλωστε και άλλα δύο σημαντικά έργα του Ιρλανδού, την Διαθήκη της Μαρίας και τη Νόρα Γουέμπστερ, αμφότερα στις εκδόσεις Ίκαρος).


Για τον Γιάννη Μαμάη, που υπογράφει την καλλιτεχνική φροντίδα της Aldina, μπορεί να ειπωθεί κάλλιστα ότι "είναι μια τυπογραφική σχολή από μόνος του". Το να φτάνει στα χέρια του αναγνώστη ένα βιβλίο που να είναι χάρμα οφθαλμών και συνάμα χρηστικό, "διαβαστερό", έχει αναχθεί από τον Μαμάη σε επιστήμη:"η επιλογή των γραμματοσειρών, των σχημάτων και των εικαστικών, το ισορροπημένο ζύγισμα της σελίδας, το χρώμα και το μέγεθος του χαρτιού και τόσα άλλα που στους περισσότερους φαίνονται αδιάφορα ή περιττά, είναι γι' αυτόν τον επίμονο εργάτη της τυπογραφίας οι προϋποθέσεις όχι απλά για ένα ωραίο βιβλίο, αλλά προπάντων για μια απολαυστική ανάγνωση".

 
Το εξώφυλλο του Tóibín κοσμεί ένα δυνατό έργο (με έντονη συνύπαρξη του μαύρου και του βαθυκόκκινου) του σπουδαίου ζωγράφου Γιώργου Χατζημιχάλη, του Βασιλικού συνδυασμένα σχέδια του Νίκου Κούνδουρου και του Παναγιώτη Μητσομπόνου (το θρυλικό κεφαλαίο "Ζ" και το τρίκυκλο των φονιάδων του Γρηγόρη Λαμπράκη). Στον Μητσομπόνο, επίσης, οφείλουμε τα έργα στα εξώφυλλα του Poe και του Machado.


Τι εστί όμως Aldina; Τι κρύβει η επιλογή του τίτλου της σειράς; Απλούστατα, προέρχεται από τον μέγιστο τυπογράφο ουμανιστή Άλδο Μανούτιο (Aldus Pius Manutius, 1449-1515). Aποτελεί, λοιπόν, στον λόγιο και ελληνιστή που στα τέλη του 15ου αιώνα, αντιστεκόμενος σε μια ανάλογη κρίση της εποχής του και αλλάζοντας επάγγελμα στα 42 του χρόνια, από δάσκαλος γίνεται τυπογράφος και εκδίδει για πρώτη φορά έργα τού λυρικού ποιητή Μουσαίου, αττικές τραγωδίες και κωμωδίες, τα ομηρικά έπη, έργα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, αρχαιοελληνικό και λατινικό λεξικό, γραμματικές, ψαλτήρια και τόσα άλλα. Κάθε βιβλίο, κάθε aldina που έβγαινε από το τυπογραφείο του με αυστηρή επιμέλεια και κάτω από τον δικό του προσωπικό σχεδιασμό, είχε ως λογότυπο ένα δελφίνι τυλιγμένο γύρω από μια άγκυρα (πηγή έμπνευσης στάθηκε ένα ρωμαϊκό νόμισμα του 80 μ.Χ, όπου το συγκεκριμένο σήμα συνοδευόταν από το ρητό «σπεῦδε βραδέως» - λατ. «festina lente»).


Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό του αείμνηστου Δημήτρη Αρμάου, η Σειρά θα εγκαινιαζόταν πεντακόσια χρόνια από τον θάνατο του Μανούτιου, αλλά ο πρόωρος θάνατος του Αρμάου ανέβαλε, για λίγο, την εκκίνηση. Συμπίπτει πάντως, η παρουσία των πρώτων τεσσάρων τόμων τόσο με τα πενηντάχρονα των εκδόσεων Gutenberg όσο και με την έκθεση προς τιμήν του Μανούτιου που οργάνωσε το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη σε συνεργασία με τη Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας (η έκθεση εγκαινιάστηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2016). Σηματοδοτείται έτσι πολύ έντονα η μεγάλη σημασία που είχε για τα γράμματα το έργο του μεγάλου ουμανιστή.


Η Aldina, το δοιάκι της οποίας αναλαμβάνει η σύντροφος της ζωής και σταθερή συνεργάτις του Δημήτρη Αρμάου, η Ζωή Μπέλλα, θα διευρύνει την ήδη καταξιωμένη και ανεκτίμητη Σειρά Orbis Literae που μας έχει προσφέρει, μεταξύ των άλλων αριστουργημάτων, τον Ζοφερό Οίκο του Τσαρλς Ντίκενς, το Μόμπι Ντικ του Χέρμαν Μέλβιλ, το Βιργιλίου Θάνατος του Χέρμαν Μπροχ, το Τρίστραμ Σάντι του Λώρενς Στερν.


Στην Αθήνα, το ξέρουν κι οι πέτρες: όλα ξεκινάνε από τις παρέες, τα στέκια, κι έναν επίμονο κηπουρό. Συναντιόμασταν τακτικά, ιδίως από το 2010, με τον Δημήτρη Αρμάο, στα καφενεία γύρω από την Σόλωνος, ιδίως σ᾽ αυτό της Ναυαρίνου, που το στοιχειώναμε από τη δεκαετία του 1980. Πάντα πληθωρικός, ένας Φάλσταφ όταν γελούσε, μονίμως έτοιμος να προβάλει μια λαμπρή ιδέα, ακούραστος συζητητής, από τους λίγους λαμπρούς ομιλητές που ξέρουν και να ακούνε με προσοχή τον άλλο, ο Αρμάος έστησε με κέφι και φροντίδα την Aldina. Είχε κοντά διακόσια έργα κατά νου, και εμπλούτιζε διαρκώς το σχέδιο. Τώρα, άρχισε. Η Ζωή Μπέλλα, και οι εκδόσεις Gutenberg, οι μεταφραστές και οι συγγραφείς, οι επιμελητές και οι τυπογράφοι, έρχονται να μας προσφέρουν έναν θησαυρό τέρψης, γνώσης, και ανθρωπισμού.

0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Βιβλίο / Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Η Γαλλίδα συγγραφέας που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας γεφυρώνει, με τη μυθιστορηματοποίηση της μνήμης, τη μεγάλη λογοτεχνία, από τον Μαρσέλ Προυστ μέχρι τον σύγχρονό μας Εντουάρ Λουί. Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1940.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
ΕΠΕΞΕΡΓ. Παύλος Μεθενίτης «Αμανίτα μουσκάρια»

Το πίσω ράφι / Όταν μια ολόκληρη διμοιρία ανταρτών ξεκληρίστηκε από παραισθησιογόνα μανιτάρια

Στηριγμένο σε πραγματικά γεγονότα, το μυθιστόρημα «Αμανίτα μουσκάρια» του Παύλου Μεθενίτη εξερευνά το ζήτημα των ουσιών ως καταφύγιο αλλά και ως καταστροφή, και μας παρασύρει σ’ ένα ταξίδι ποτισμένο από την ελληνική πραγματικότητα, παραμονές της οικονομικής κρίσης.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Βιβλίο / Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Σε ένα νησί που μετρά λιγότερους από 300 μόνιμους κατοίκους, ένα παλιό καραβόσπιτο μεταμορφώθηκε σε ένα καταφύγιο πολιτισμού γεμάτο βιβλία, μουσικές και μικρούς θησαυρούς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ