Όταν μια ολόκληρη διμοιρία ανταρτών ξεκληρίστηκε από παραισθησιογόνα μανιτάρια

ΕΠΕΞΕΡΓ. Παύλος Μεθενίτης «Αμανίτα μουσκάρια» Facebook Twitter
O δημοσιογράφος και συγγραφέας Παύλος Μεθενίτης.
0


ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ ΤΟΥ 1943,
στο όρος Πάικο, στη Μακεδονία, μια ολόκληρη διμοιρία ανταρτών ξεκληρίστηκε όχι από τους Γερμανούς αλλά από παραισθησιογόνα μανιτάρια. Ξελιγωμένοι από την πείνα, οι Ελασίτες γεύτηκαν με ηδονή τη μοναδική τροφή που έτυχε να βρουν, ανύποπτοι για τις παρενέργειες που θα τους προκαλούσαν αυτοί οι υπέροχοι καρποί με το κατακόκκινο «καπέλο» και τις λευκές πιτσιλιές. Έφαγαν «αμανίτα μουσκάρια» κι αλληλοσκοτώθηκαν, πεπεισμένοι πως τουφεκίζουν αντιπάλους… 

Το περιστατικό δεν είναι φανταστικό. Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Παύλο Μεθενίτη ο οποίος εμπνεύστηκε απ’ αυτό ένα μεστό μυθιστόρημα δρόμου, το «Αμανίτα μουσκάρια» (Καστανιώτης, 2007), υπάρχουν δύο τουλάχιστον γραπτές πηγές που το αναφέρουν: οι μελέτες ενός παλιού αντάρτη, του Κελτεμλίδη, που εξελίχθηκε με μυκητολόγο, και η αυτοβιογραφία του Στέφανου Χουζούρη «Γιατρός σε τρεις πολέμους» που εκδόθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1988. «Με το που πληροφορήθηκα αυτή την απίστευτη ιστορία», λέει, «ένιωσα μια ισχυρή παρόρμηση να τη διηγηθώ όπως την καταλαβαίνω εγώ. Όχι από διάθεση αποκαθήλωσης των ανταρτών και του ηρωισμού τους, αλλά για να εξερευνήσω την ανθρώπινη διάστασή τους. Και στη δική τους περίπτωση, τα μανιτάρια λειτούργησαν σαν το κλειδί που ξεδίπλωνε ό,τι η συνείδησή μας αρνείται να παραδεχτεί. Όμως από μόνη της, αυτή η ιστορία δεν έφτανε. Έπρεπε να τη συνδέσω με το παρόν».

Στην πινακοθήκη του βιβλίου θα συναντήσουμε από φιλόδοξους νεαρούς καριερίστες μέχρι απομονωμένους απ’ τον κόσμο γέροντες, δηλητηριασμένους από ενοχές.

Κεντρικός ήρωας και αφηγητής στο «Αμανίτα μουσκάρια» είναι ένας σαρανταπεντάχρονος δημοσιογράφος, ο Ηλίας, στον αντίποδα εκείνων που προσφέρουν γη και ύδωρ για ν’ αναρριχηθούν. Σ’ έναν κόσμο που θέλει τους πάντες στην πρίζα, αδηφάγους καταναλωτές και παραγωγικούς εργάτες ταυτόχρονα, εκείνος βιοπορίζεται οργώνοντας την Ελλάδα με τη μηχανή του, πουλώντας ταξιδιωτικά και γαστριμαργικά ρεπορτάζ σε ειδικά περιοδικά. Ο Ηλίας ούτε στο καθήκον είναι ταγμένος –όπως ήταν μια ζωή ο συντηρητικός πατέρας του, ταξίαρχος εν αποστρατεία– ούτε όμως και στο πάθος – όπως ο αδελφός του, που πέθανε παραδομένος στην ηρωίνη. Με θητεία στις αριστερές οργανώσεις της Μεταπολίτευσης, αρκείται τώρα στην τόσο δημιουργική γι’ αυτόν μοναξιά. Και, μολονότι έχει συνειδητοποιήσει ότι το βιβλίο έχει καταντήσει αναλώσιμο εμπόρευμα, πάλλεται από επιθυμία να δει τ’ όνομά του πάνω σ’ έναν φρεσκοτυπωμένο τόμο, που θα περιέχει μεταμφιεσμένες τις ευαισθησίες και τις ανησυχίες του. 

Αμανίτα Μουσκάρια - Παύλος Μεθενίτης (Γνώση)
Παύλος Μεθενίτης, Το Αμανίτα Μουσκάρια, εκδ. Καστανιώτης. Το βιβλίο είναι εξανλημένο στον εκδότη

Στο πρόσωπο του Ηλία, ο Μεθενίτης αντικρίζει έναν αντι-ήρωα. «Δεν του αρέσει και τόσο ο εαυτός του. Κι αν επιδιώκει κάτι, είναι ένα ποσοστό αυτοσεβασμού. Να ξεπεράσει δηλαδή τα “πρέπει” που ορίζουν άλλοι γύρω του, και να κάνει επιτέλους αυτό που επιθυμεί». Πώς τα καταφέρνει; Αυτό ακριβώς αποτυπώνεται στο «Αμανίτα μουσκάρια»: πώς, χάρη σ’ ένα επαγγελματικό ταξίδι στο Πάικο, γίνεται αποδέκτης μιας ιστορίας που στα μάτια του λάμπει σαν βιωμένο χρυσάφι, και την οποία λαχταράει –όπως ο Μεθενίτης– να διηγηθεί. 

Στην πινακοθήκη του βιβλίου θα συναντήσουμε από φιλόδοξους νεαρούς καριερίστες μέχρι απομονωμένους απ’ τον κόσμο γέροντες, δηλητηριασμένους από ενοχές. Κι από ανθρώπους πρόθυμους να μοιραστούν μ’ όσους ταιριάζουν τα χνώτα τους θηριώδεις ποσότητες κάνναβης μέχρι αναρχικούς αποφασισμένους να τα διαλύσουν όλα από την οργή τους. Ανάμεσά τους, αναδύονται οι μορφές των ανταρτών, αρσενικών και θηλυκών, δοσμένων ψυχή τε και σώματι στον αγώνα, ανθρώπων που καταπιέζουν τις ορμές και τις όποιες ταξικές διαφορές τους, ώσπου κυριεύονται από τους δαίμονες που ήταν κλειδωμένοι στην ψυχή τους και καταλήγουν να γίνουν μια άμορφη, αποκρουστική, αιματοκυλισμένη μάζα. 

Τι κι αν το 30ό τάγμα του ΕΛΑΣ που ξεκληρίστηκε από τα μανιτάρια δεν ήταν μεικτό; «Διαβάζοντας, εξακρίβωσα πως το ’43 υπήρχαν και κάποια μεικτά τμήματα. Ελάχιστα, αλλά υπήρχαν», λέει ο Μεθενίτης. «Μου χρειαζόταν όμως μια τέτοια αυθαιρεσία για ν’ αναδείξω τις συγκρούσεις που έφεραν στην επιφάνεια οι παραισθήσεις. “Πώς αντιμετωπίζατε το ερωτικό ζήτημα στο βουνό;” ρώτησα μια παλιά αντάρτισσα. “Δεν το αντιμετωπίζαμε”, μου είπε. Κι έβγαλε να μου δείξει την κοτσίδα της, που είχε σπεύσει τότε ν’ αποχωριστεί, ένα απολίθωμα θηλυκότητας πια, που δεν λέει να φύγει από το μυαλό μου…» 

Στο «Αμανίτα μουσκάρια» ο Μεθενίτης αντιδιαστέλλει το χρέος από τα βαθύτερα ένστικτά μας, εξερευνά το ζήτημα των ουσιών ως καταφύγιο αλλά και ως καταστροφή, και μας παρασύρει σ’ ένα ταξίδι ποτισμένο από την ελληνική πραγματικότητα, παραμονές της οικονομικής κρίσης. Λίγα χρόνια δε αργότερα, το 2017, συνεργάστηκε με τον Θανάση Πέτρου για τη δημιουργία του ομώνυμου κόμικ (εκδ. Γνώση).

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Αναγνώσεις / Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Πώς ήταν η ζωή στην αρχαία Αίγυπτο; Ένας Αμερικανός αρχαιολόγος περιγράφει το 24ωρο των ανθρώπων κάθε ιδιότητας και κοινωνικής τάξης στις Θήβες της αρχαίας Αιγύπτου μέσα από ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι αληθινές.
THE LIFO TEAM