Ο Τόμας Μπέρνχαρντ στην Πλατεία Ηρώων

Ο Τόμας Μπέρνχαρντ στην Πλατεία Ηρώων Facebook Twitter
Ο Tόμας Μπέρνχαρντ
0

 

Ο Τόμας Μπέρνχαρντ στην Πλατεία Ηρώων Facebook Twitter
Τόμας Μπέρνχαρντ, Πλατεία Ηρώων, Εκδόσεις Κριτική.

1.

Χορός Ιδεών


Συμπτώσεις
, συγκυρίες, αλλόκοτες τεθλασμένες διαδρομές που έξαφνα συγκλίνουν ή πάλι το hazard objectif, το αντικειμενικό τυχαίο, για το οποίο περιπαθώς μιλούσε ο Αντρέ Μπρετόν, μας κάνουν ν' ανταμωθούμε με ανθρώπους που αλλάζουν τη ζωή μας, μας φέρνουν στ' αυτιά μουσικές που αφήνουνε ηδύτατες ουλές στην ψυχονοητική ιδιοσυστασία μας, μας εγχειρίζουν βιβλία που στέλνουν στον αγύριστο ολόκληρες συμπάγειες πεποιθήσεων, σύνολους ουλαμούς βεβαιοτήτων. Αίφνης, με έναν έξοχο εγελιανό τρόπο, ο δόλος του Λόγου και η πανουργία της Ιστορίας γίνονται εκ νέου συνώνυμα και μας ωθούν σ' έναν άγριο, τρελό χορό ιδεών, σκέψεων, αναμόχλευσης των αναμνήσεων, συγκερασμού των παθών, ανακατέματος της τράπουλας ξανά. Αίφνης, τίποτε πια δεν είναι όπως ήταν, δίχως όμως να σημειωθούν αφανισμοί, απλώς όλο εκείνο το κολοσσιαίο σύνολο των μικρών και μεγάλων στιγμών που συνθέτουν τη ζωή ενός ανθρώπου μετατοπίζεται ελαφρώς, αλλά ριζικώς, όλα τα κομμάτια του καλειδοσκόπιου αλλάζουν θέση και σχηματίζουν μια νέα εικόνα, παραμένοντας βέβαια τα ίδια, μια εικόνα που πια δεν θα μας εγκαταλείψει ποτέ. Και τότε, η ευγνωμοσύνη γίνεται το συναίσθημα που δεσπόζει, που κρατάει πια τη σκυτάλη, που έχει την πρωτοκαθεδρία.

2.

Πλατεία Ηρώων, Ι.

Κοφτός, ρυθμικός, έντονος ο λόγος του Τόμας Μπέρνχαρντ στο σκανδαλώδες κύκνειο άσμα του, το θεατρικό έργο Πλατεία Ηρώων (μτφρ. Βασίλης Τσαλής, εκδ. Κριτική), ένα μανιφέστο κατά της ολέθριας βλακείας και απαιδευσιάς, μια δυναμική διαθήκη δέους προς το μεγαλείο της Τέχνης και της Μουσικής. Γράφει ο Μπέρνχαρντ: «Στην Οξφόρδη δεν υπάρχει Πλατεία Ηρώων / στην Οξφόρδη δεν υπήρξε Χίτλερ / στην Οξφόρδη δεν υπάρχουν Βιεννέζοι / στην Οξφόρδη δεν ουρλιάζει ο όχλος // Οι άνθρωποι της υπαίθρου είναι καταστροφείς του πνεύματος και των συναισθημάτων / έλεγε πάντα ο καθηγητής / ο άνθρωπος της πόλης δεν έχει τίποτα να γυρέψει στην ύπαιθρο / οι άνθρωποι της πόλης πηγαίνουν στην ύπαιθρο / και πολύ σύντομα καταστρέφονται / τα πάντα στην ύπαιθρο είναι ενάντια στον άνθρωπο της πόλης / ο άνθρωπος της πόλης αφανίζεται στην ύπαιθρο / πηγαίνει εκεί / και πολύ σύντομα θα καταστραφεί».

 

3.

Ευγνωμοσύνη.

Μονάχα με ευγνωμοσύνη μπορώ να μιλήσω για τα βιβλία και τους συγγραφείς που με έκαναν να είμαι αυτό που είμαι, ό,τι κι αν είναι αυτό το είμαι αυτό που είμαι. Μονάχα με ευγνωμοσύνη μπορώ να θυμηθώ την πρώτη μου επαφή με τον κόσμο του Τόμας Μπέρνχαρντ, μ' αυτό το γεμάτο μουσική σύμπαν που τόσο έχει παρεξηγηθεί και τόσο επιφανειακά έχει αντιμετωπιστεί, ναι, μονάχα με ευγνωμοσύνη μπορώ να ανακαλέσω εκείνες τις ώρες της καταβύθισης σε έναν κυκεώνα λέξεων, φράσεων που ανακυκλώνονταν ιλιγγιωδώς και με παρέσυραν σε έναν καλά καμωμένο λαβύρινθο, σε ένα τοπίο προορισμένο να μαγεύει τον αναγνώστη, να τον κατακτά μια για πάντα και να τον ωθεί, με ασταμάτητους μηρυκασμούς και αναμηρυκασμούς, σε μια ίσως οδυνηρή, μα λυτρωτική εν τέλει αναδιάταξη των πάντων μέσα του, σε μια ανακατανομή του λογοτεχνικού του πλούτου, σε μια αναδιάρθρωση του συστήματος των αξιών που υπερασπίζεται και φέρει. Ναι, μονάχα με ευγνωμοσύνη φέρνω τώρα στον νου μου τον αειθαλή φίλο μου Βασίλη Τσαλή που, σε κάποιο σύνταγμα της Λέσβου, καθώς έτυχε να είμαστε μαζί τυφεκιοφόροι, μου πρόσφερε ένα βιβλίο του Μπέρνχαρντ στα ελληνικά, μεταφρασμένο θαυμάσια από τον ποιητή και ζωγράφο Αλέξανδρο Ίσαρη!

4.

Πλατεία Ηρώων, ΙΙ.

Ένας λεκτικός καταιγισμός, όπως επισημαίνει ο Βασίλης Τσαλής στο μεστό, κατατοπιστικό Επίμετρό του, η Πλατεία Ηρώων μάς γυρίζει στο 1938 και στη ναζιστική λαίλαπα, μας φέρνει στο 1988, και στις επιπτώσεις αυτής της λαίλαπας. Ο Μπέρνχαρντ οργίζεται συστηματικά και ξεσπάει μεθοδικά. Κάθε λέξη είναι μελετημένη. Η θέση του είναι κρυστάλλινα διαυγής: κατακεραυνώνει εξίσου τον εθνικοσοσιαλισμό, τον καθολικισμό, τον ψευδοσοσιαλισμό, την αλαζονεία των ελεεινά αγράμματων πολιτικών. Και σε αυτά αντιπαραθέτει, πάντα, την Τέχνη, τη Φιλοσοφία, το Πνεύμα, την προσήλωση σε ό,τι μας κάνει ανθρώπινους, πολύ ανθρώπινους. Γράφει ο Μπέρνχαρντ: «Ο άνθρωπος του πνεύματος δεν γίνεται ποτέ κατανοητός / έλεγε ο καθηγητής / ο άνθρωπος του πνεύματος παραμένει για πάντα ακατανόητος / μόνος του πορεύεται ο άνθρωπος του πνεύματος στη ζωή / ακόμα κι αν όλοι γύρω του μετατρέπονται σε στήλες άλατος / έλεγε ο καθηγητής».

5.

Απόλυτος συγγραφέας.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Μπέρνχαρντ δεν έκανε άλλο από το να τσιγκλάει, να κεντρίζει, να ζουπάει, να ζορίζει, μα και να εκλιπαρεί, με τον δικό του αρνητικό τρόπο, τους ανθρώπους να γίνουν οι θαυματοποιοί που τους αξίζει να είναι, αγαπώντας πρωτίστως τον εαυτό τους, ώστε, ανεμπόδιστα, να μπορέσουν ν' αγαπήσουν όντως, αληθώς, βαθέως, ό,τι φέρει και ό,τι είναι ο άλλος. Ένα άνοιγμα στο αίνιγμα, ένας νυγμός στον λυγμό, μια πύλη στη λύπη: ιδού το έργο του Μπέρνχαρντ. Λάτρης του Μονταίνιου, του Πασκάλ, του Κροπότκιν και του Βολταίρου. Λάτρης του Ερίκ Σατί και του Άρνολντ Σαίνμπεργκ. Λάτρης των επιτευγμάτων της πανίσχυρης στρατιάς των είκοσι τεσσάρων γραμμάτων του αλφαβήτου. Λάτρης αυτής της θεσπέσιας και επικίνδυνης ακρότητας που είναι η ειρημένη αλήθεια: ο Τόμας Μπέρνχαρντ. Συγγραφέας. Απόλυτος συγγραφέας.

Info:

Thomas Bernhard

Πλατεία Ηρώων

Μτφρ.: Βασίλης Τσαλής

Εκδόσεις Κριτική

Σελίδες: 182

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LIFO

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ