Νταβίντ Γκρόσμαν: Ποιός είναι ο φετινός νικητής του βραβείου Μπούκερ;

Νταβίντ Γκρόσμαν: Ποιός είναι ο φετινός νικητής του βραβείου Μπούκερ; Facebook Twitter
Ελάχιστοι λογοτέχνες μπορούν να κρατήσουν ένα τέτοιο υποδειγματικό καθρέφτη απέναντι στην Ισραηλινή κοινωνία όπως ο Γκρόσμαν.
0

"Είμαι συγγραφέας των ανθρώπων" επαναλαμβάνει συχνά πυκνά ο φετινός νικητής του βραβείου Μπούκερ Νταβίντ Γκροσμάν θέλοντας να τονίσει την ανάγκη του να επιστρέφει, τουλάχιστον στα λογοτεχνικά βιβλία του, στις ανθρωποκεντρικές ιστορίες, στην εσωτερική κρίση που γεννούν ο έρωτας και τα ηθικά διλήμματα παρά η ίδια η Ιστορία. Παρότι έντονα πολιτικοποιημένος και στενός φίλος με τον Γεχόσουα και τον Οζ ο Νταβίντ Γκρόσμαν ποτέ δεν αποστασιοποιήθηκε από τα γεγονότα αλλά άφησε σκόπιμα πίσω του τη χα-ματσάφ, δηλαδή την "κατάσταση", όπως αποκαλούν οι Ισραηλινοί συγγραφείς τη βαριά σκιά που απλώνει ο πόλεμος πάνω από τις λογοτεχνικές σελίδες. Αντίθετα μια έντονη τρυφερότητα αποπνέει κάθε βιβλίο του Γκρόσμαν, ακόμα και το επικό "Στο τέλος της γης" (Καστανιώτης, 2011) αυτό το αριστούργημα που ξεκινάει από τον πόλεμο των έξι ημερών και φτάνει ως τις μέρες μας, όπου στο προσκήνιο βρίσκονται και πάλι οι ανθρώπινες σχέσεις. Κάθε φορά άλλωστε που ρωτάνε τον Γκρόσμαν γιατί δεν καταπιάνεται με τον πόλεμο ο ίδιος επιμένει: «θυμηθείτε ότι προπάντων είμαι συγγραφέας και αυτό που με ενδιαφέρει είναι αυτό που συμβαίνει ανάμεσα σε δυο ανθρώπους» επιμένοντας εμμονικά ότι η ανθρώπινη διάσταση έφερε τους αγαπημένους του Γάλλους συγγραφείς-ο ίδιος δηλώνει λάτρης του Φλωμπέρ-στην κορυφή της λογοτεχνίας. Αστειευόμενος ο Γεχόζουα του έλεγε συνωμοτικά από την εποχή των φοιτητικών χρόνων να μην τον «αφήσει μόνο στη μάχη με τον λυρισμό και τη λογοτεχνικότητα» επιβεβαιώνοντας την αφοσίωση του φίλου του στις αρχές της λογοτεχνίας παρά της ιστορικής διάρκειας. Απόδειξη το τελευταίο του αριστουργηματικό καθώς λένε "A horse Walks into a Bar" (Το άλογο στο Μπαρ) που κέρδισε το ανανεωμένο βραβείο Μπούκερ. Ως γνωστόν εδω και δυο χρόνια το Μπούκερ δεν δίνεται για το συνολικότερο έργο κάθε συγγραφέα, όπως συνέβαινε παλιότερα, αλλά για ένα συγκεκριμένο βιβλίο και έργο. Τραγική ειρωνεία που αντίπαλος του Γκρόσμαν ήταν ο στενός του φίλος επίσης Ισραηλινός Άμος Όζ - μαζί με τρεις Ευρωπαίους: τον Mathias Énard της Γαλλίας, τον Νορβηγό Roy Jacobsen και τον Δανό Dorthe Nors καθώς και έναν από τη Νότια Αμερική τη Αργεντινή, τη Samanta Schweblin.

Ποιος άλλος θα μπορούσε να αποτυπώσει τον τρόπο επιβολής του ίδιου του κράτους, αυτού που εκείνος έχει με τόσο πάθος προασπιστεί, θρηνώντας μάλιστα και προσωπική απώλεια του αγαπημένου του γιου.


«Ο Γκρόσμαν επιχείρησε και απέδωσε θεαματικά ένα λογοτεχνικό εγχείρημα υψηλών απαιτήσεων» δήλωσε ο πρόεδρος της κριτικής επιτροπής για το 2017 Νικ Μπάρλεϊ. «Το άλογο στο Μπαρ αποδίδει με τον διαυγέστερο τρόπο την ένταση του πένθους, χωρίς όμως τον παραμικρό συναισθηματισμό. Ο κεντρικός πρωταγωνιστής παρότι ατελής και προβληματικός κλέβει τις εντυπώσεις. Πραγματικά μείναμε εντυπωσιασμένοι με την αποφασιστική, λογοτεχνικά, κίνηση του Γκρόσμαν να ρισκάρει υφολογικά και συναισθηματικά: κάθε του πρόταση μετράει, κάθε του λέξη είναι απολύτως καίρια σε αυτό το εξαίρετο υπόδειγμα λογοτεχνικής δεξιότητας» ήταν τα διόλου μετρημένα-εν προκειμένω για καλό- και γεμάτα πάθος λόγια της επιτροπής. «Σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για ένα βιβλίο για το Ισραήλ» αποσαφήνιζε σε κείμενο του για το βιβλίο ο Ίαν Σάμσον της Γκάρντιαν για να προσθέσει «Είναι για τον κόσμο και τις κοινωνίες που είναι βαθιά δυσλειτουργικές για διαφορετικούς λόγους. Ζητήματα πολύπλοκα γίνονται αντιληπτά με έμμεσο τρόπο μέσα από την κεντρική ιστορία του βιβλίου-και ο Γκρόσμαν όπως ο πρωταγωνιστής του Ντόβαλεχ, αναδεικνύεται σε υποδειγματικός μαιτρ της αφήγησης μιας ιστορίας που είναι οδυνηρά αληθινή». Το βιβλίο περιγράφει την ιστορία ενός απρόβλεπτου χαρακτήρα, φαινομενικά αναληθοφανή αλλά απίστευτα ενδιαφέροντα ο οποίος αποφασίζει να κηδέψει, μέσα από μια παράξενη τελετουργία, την ιστορία της ζωής του σε ένα περίεργο μπαρ, όπου οι πελάτες δεν μοιάζουν να είναι διατεθειμένοι να την ακούσουν τόσο εύκολα. Διόλου τυχαίο που ο stand up κωμικός ήρωας του δείχνει έτοιμος να καταρρεύσει. Όπως έγραφε και η λογοτεχνική κριτικός των Financial Times Ρεμπέκα Άνταμς όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο: «Ελάχιστοι λογοτέχνες μπορούν να κρατήσουν ένα τέτοιο υποδειγματικό καθρέφτη απέναντι στην Ισραηλινή κοινωνία όπως ο Γκρόσμαν. Το έργο του επανειλημμένα και κατηγορηματικά αρνείται να εξωραίσει ή έστω να παρηγορήσει παρότι διαθέτει ισχυρές δόσεις συμπάθειας, απόλυτα εναρμονισμένης με την πολυπλοκότητα της καθημερινότητας των ανθρώπων στην περιοχή και τις λύσεις που καλούνται να εξετάσουν εκείνοι σε ένα τόσο πολύπλοκο ζήτημα». Και η αλήθεια είναι ότι και η στάση του ίδιου του Γκρόσμαν απέναντι στο παλαιστινιακό είναι άκρως ενδιαφέρουσα: παρότι είχε υπηρετήσει στις τάξεις των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ, ωστόσο ποτέ δεν έπαψε να αναδεικνύει τόσο με τα δημοσιογραφικά κείμενα, όσο και με το έργο του τις δυσκολίες και τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης των Παλαιστινίων. Γι αυτό το λόγο και είχε θεωρηθεί αιρετικός ξεσηκώνοντας αντιδράσεις, όταν έκανε λόγο για "θηριωδίες"- όπως τις είχε κατονομάσει- εκ μέρους των Ισραηλινών φτάνοντας μάλιστα να παραιτηθεί το 1988 από τη θέση του στο κρατικό ραδιόφωνο σε ένδειξη διαμαρτυρίας για λογοκρισία και περιορισμούς στην άσκηση του δημοσιογραφικού του έργου. Πάντοτε ελεύθερο πνεύμα ποτέ δεν δέχτηκε κανένα είδος επέμβασης πολεμώντας έντονα οποιονδήποτε επιχείρησε διάβρωση της αλήθειας-αλλά και υποτίμηση, από την άλλη, της αδιανόητης πληγής που άφησε στην ανθρωπότητα το θέμα της Σοα. Από τη μια δηλαδή υπάρχει η δημοσιογραφική πτυχή της διαρκούς εξέτασης της αλήθειας και από την άλλη η λογοτεχνική φλέβα που προστάζει αλληγορία και μεταφορά. Και ο Γκρόσμαν είναι αφοσιωμένος και στα δυο.

Πρόκειται για έναν διπλό τρόπο προσέγγισης που είναι προφανής και στα βιβλία του: στην αρχή της καριέρας του-οπότε το ενδιαφέρον του για τη Σοά ήταν εύλογο να ήταν ιδιαίτερα έντονο και λόγω των πολωνικής καταγωγής προγόνων του- το δωμάτιο του, όπως έλεγε ο ίδιος σε συνεντεύξεις του «ήταν γεμάτο με βιβλία με σβάστιγκες στο εξώφυλλο»-λόγω και της πολυετούς έρευνας του πάνω στο Ολοκαύτωμα. Και αυτή ήταν μια δημοσιογραφική ανησυχία που δεν εγκατέλειψε ποτέ: αντίστοιχα για την έρευνα του για τις συνθήκες διαβίωσης των Παλαιστινίων της Δυτικής Όχθης και το βιβλίο του "Κίτρινος Άνεμος" που εκδόθηκε το 1988 χρειάστηκε να περάσει εννιά εβδομάδες παίρνοντας συνεντεύξεις από Παλαιστινίους. Κάτι που φαίνεται και από τα πεζά βιβλία του όπως το "Γράφοντας στο σκοτάδι" - που είχε εκδοθεί το 2011 από Scripta. Για άλλου είδους έρευνα είχε τολμήσει να φτάσει μέχρι τα χωριά της Γαλιλαίας να ζήσει με κατοίκους και να πιει ζεστά τσάγια κάτω από τους κέδρους ερχόμενος, για πρώτη φορά στη ζωή του, σε επαφή με τη φύση. Ήταν μια ιδανική, όπως έδειχνε περίοδος, όπου εξερευνούσε άγνωστα μέρη και συνομιλούσε επί ώρες στο τηλέφωνο με τον γιο του-και πιστό του αναγνώστη-Ούρι για το επόμενο βιβλίο του. Μέχρι που η ζωή του άλλαξε σε μαι βραδιά, λίγο προτού ολοκληρώσει τη συγγραφή, στρατιώτες της Χέτσμπολαχ απήγαγαν και σκότωσαν, στον αποκαλούμενο δεύτερο πόλεμο του Λιβάνου, τον Ούρι, κοντά στα σύνορα Ισραήλ-Λιβάνου. Το παράξενο είναι ότι μόλις λίγες βδομάδες πριν παραχωρούσε συνέντευξη τύπου-μαζί με τους άλλους δυο διάσημους συγγραφείς του Ισραήλ και φίλους του, Οζ και Γεχόσουα, όπου ζητούσε την κατάπαυση του πυρός και από την κυβέρνηση του Ισραήλ να κάνει δεχτό το αίτημα των Ηνωμένων Εθνών και των Παλαιστινίων για ειρήνευση. Όπως ήταν φυσικό "Το τέλος της γης"που ήταν το βιβλίο που γραφόταν ακριβώς τότε είναι αφιερωμένο στη μνήμη του γιου και έχει τιμηθεί με πλήθος διεθνείς διακρίσεις και βιβλία. Παρά το τραγικό γεγονός, ο Γκρόσμαν παρέμεινε υποστηρικτής των ειρηνευτικών συνομιλιών και δεν σταμάτησε να στέλνει μηνύματα ειρήνης ακόμα και μέσα από τα ανθρωποκεντρικά βιβλία του. «Οι ορμόνες της ξαφνικής ενηλικίωσης που αναδείχτηκαν στο Ισραήλ ενίοτε συνοδεύονταν από ένα τοξικό τρόπο αντίληψης για το σε τι ακριβώς συνίσταται το κράτος που σχηματιζόταν τότε και αυτές είναι απολύτως εμφανείς στον τρόπο της κατάκτησης, στην τόσο αλαζονική διείσδυση στην εχθρική γη, στην απόλυτη κατάλυση του ταμπού των συνόρων, στην απαίτηση ολοκληρωτικής παράδοσης του άλλου και στην αυτοκρατορικού τύπου παρέλαση στα στενά σοκάκια των απαγορευμένων πόλεων». Ποιος άλλος θα μπορούσε να αποτυπώσει τον τρόπο επιβολής του ίδιου του κράτους, αυτού που εκείνος έχει με τόσο πάθος προασπιστεί, θρηνώντας μάλιστα και προσωπική απώλεια του αγαπημένου του γιου, με τόση οδυνηρή ενάργεια όπως ο βραβευμένος με Μπούκερ Γκρόσμαν;

Βιβλίο
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ