Η ανατρεπτική πρόζα τριών σπουδαίων γυναικών σε τρία πρωτότυπα μυθιστορήματα

Η ανατρεπτική πρόζα τριών σπουδαίων γυναικών Facebook Twitter
Ντοροτέε Έλμιγκερ, Ουέιτζουν Ουάνγκ και Έλσα Τριολέ: Τρεις γυναίκες με σπουδαίο αποτύπωμα στη λογοτεχνία.
0


ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΕΣ
με πρωτότυπο λόγο και ηχηρή φωνή, πέρα από τα στεγανά και τα στερεότυπα, με σπουδαίο αποτύπωμα στη λογοτεχνία, τις επιστήμες και τις τέχνες: από την πρώτη γυναίκα που τιμήθηκε με τον περίφημο Γκονκούρ, Έλσα Τριολέ, η οποία εμπνεόταν ερωτικές ιστορίες για να μιλήσει για ένα σκληρό κοινωνικά και πολιτικά σύμπαν, έως την Ουέιτζουν Ουάνγκ, η οποία δεν φοβάται να εκφράσει με διαύγεια, παραστατικότητά και ρεαλισμό τις δικές της άπειρες εκδοχές της σχιζοφρένειας, αλλά και την Ντοροτέε Έλμιγκερ, που δείχνει να αναδημιουργεί τη σχέση με τη γραφή, είναι σημαντική η ματιά γυναικών, που μετατοπίζει όλα όσα πιστεύουμε για την έκφραση και τον λόγο, ανατρέποντας τα όριά τους.

Από τότε, άλλωστε, που η Έλα Γιουρίεβνα Κάγκαν, όπως ήταν το πραγματικό όνομα της Ρωσίδας Έλσα Τριολέ, πότιζε τη πένα της στους αιματηρούς αγώνες που έβλεπε να ξεδιπλώνονται μπροστά της προτού φύγει από την πατρίδα της, γνωρίζοντας πώς να είναι «ακέραιη, όλο κρέας λυσσασμένη», όπως πρόσταζε ο στίχος του στενού της φίλου Μαγιακόφσκι, και να μετατρέπει τη ζωή της σε έργο τέχνης, οι λέξεις δεν μπορούσαν εύκολα να χωρέσουν στο συγκείμενο, να αφηγηθούν απλώς μια ιστορία. «Τραβηγμένοι προς τα πίσω, προωθημένοι προς τα εμπρός, εγκλωβισμένοι ανάμεσα στην πέτρα και το νάιλον, οι χαρακτήρες που ακολουθούν είναι, όπως όλοι μας, το σπαραγμένο, το σπαρακτικό αποτέλεσμα της αιώνιας κατάστασης των πραγμάτων» γράφει με τον δικό της ποιητικό τρόπο η συγγραφέας στα Τριαντάφυλλα επί πιστώσει (μτφρ. Κατερίνα Γούλα, Gutenberg). 

Πρόκειται για ένα από τα πιο πολυσυζητημένα βιβλία των τελευταίων χρόνων στην Αμερική, που άνοιξε διάλογο σχετικά με τα ανατρεπτικά όρια του autofiction και του social novel, καθώς η συγγραφέας χρησιμοποιεί διαφορετικά εκφραστικά είδη για να αφηγηθεί όχι μόνο τη ζωή της αλλά και τη δική της βιωματική εμπειρία με τη σχιζοφρένεια

Elsa Triolet Τριαντάφυλλα επί πιστώσει Μτφρ.: Κατερίνα Γούλα Εκδόσεις Gutenberg
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. Elsa Triolet
Τριαντάφυλλα επί πιστώσει, Μτφρ.: Κατερίνα Γούλα, Εκδ. Gutenberg

Μέσα από την ιστορία της Μαρτίν και του Ντανιέλ, που οι περισσότεροι ταύτισαν με την προσωπική της ερωτική σχέση με τον σύζυγό της Αραγκόν, ουσιαστικά η ρωσικής καταγωγής, αλλά πολιτογραφημένη Γαλλίδα συγγραφέας αφηγείται την αβάσταχτη αγωνία του έρωτα σε εποχές συντριπτικής οικονομικής δυστοκίας. Ηρωίδα της η Μαρτίν, μια χαρισματική νέα, της οποίας τα όνειρά συντρίβονται σε δωμάτια με αρουραίους, με μια μάνα που ρέπει προς την ευκολία της πορνείας, και κάτω από το βάρος μιας αβάσταχτης καθημερινότητας αλλά και σκληρής εργασίας. Ακόμα και ο έρωτάς της για τον καλλιεργητή τριαντάφυλλων Ντανιέλ ο οποίος προσπαθεί να πετύχει σπάνιες διασταυρώσεις, είναι γραφτό να μαραζώσει προτού καν ανθίσει εξαιτίας των υποχρεώσεων που βαρύνουν σχεδόν αποκλειστικά την ίδια.

Άπειρα αγαθά, άλλα άχρηστα και άλλα απαραίτητα ‒ψυγεία για την επιβίωση, γούνες για το στάτους‒, που εμπίπτουν στον κύκλο της άσκοπης κατανάλωσης και τελούν νομοτελειακά επί πιστώσει την οδηγούν αναγκαστικά σε αδιέξοδα και συμβιβασμούς. Ένα σπίτι που γεμίζει όχι από όνειρα και από βιβλία αλλά από άσκοπα αντικείμενα που μοιάζουν τελικά να εγκλωβίζουν τους ιδιοκτήτες τους, αντικειμενοποιώντας, όπως έλεγαν τότε οι κοινωνιολόγοι, οποιαδήποτε συνθήκη και μετατρέποντάς τους σε μέρη ενός άψυχου ντεκόρ. «Πάντα σκοτωνόμασταν κι ακόμα σκοτωνόμαστε για να βγάλουμε το ψωμί μας, δεν έχουμε άλλη επιλογή. Αλλά να μην μπορείς να πάρεις τα πόδια σου για να αποκτήσεις μια σαλοτραπεζαρία, το λες πρόοδο αυτό;» αναρωτιέται ο Ντανιέλ και δεν μπορεί να μη σκεφτεί κανείς τον απόηχο αυτής της απορίας σήμερα, σε εποχές οικονομικής δυσπραγίας. Έχοντας εμπνευστεί από τα τριαντάφυλλα της Τριολέ, η Ανιές Βαρντά γύρισε ντοκιμαντέρ για τη ζωή της με τον τίτλο «Έλσα, το τριαντάφυλλο», που έγραψε τη δική του ιστορία και έκανε το βιβλίο ευρέως αναγνωρίσιμο και δημοφιλές.

 Όλες μου οι σχιζοφρένειες (μτφρ. Δέσποινα Αντωνοπούλου - Γιάννης Ζέρβας, Άγρα
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. Esme Weijun Wuan, Όλες μου οι σχιζοφρένειες, Μτφρ.: Δέσποινα Αντωνοπούλου - Γιάννης Ζέρβας, Εκδ. Άγρα

«Η σχιζοφρένεια τρομάζει. Άλλωστε είναι η αρχέτυπη διαταραχή της παραφροσύνης. Μας φοβίζει η τρέλα επειδή είμαστε πλάσματα που λαχταράμε τη δομή και το νόημα. Τα λαχταράμε τόσο που χωρίζουμε τις αδιάκοπες ημέρες σε χρόνια, μήνες και εβδομάδες. Ελπίζουμε ότι θα καταφέρουμε να περιορίσουμε και να ελέγξουμε την κακοτυχία, την αναστάτωση, τη δυστυχία, τη δυσφορία, τον θάνατο», γράφει η Εσμέ Ουέιτζουν Ουάνγκ στην αρχή του συναρπαστικού βιβλίου της Όλες μου οι σχιζοφρένειες (μτφρ. Δέσποινα Αντωνοπούλου - Γιάννης Ζέρβας, Άγρα) που απέσπασε τα βραβεία Graywolf Press και Whiting Award στην κατηγορία του δοκιμίου. Πρόκειται για ένα από τα πιο πολυσυζητημένα βιβλία των τελευταίων χρόνων στην Αμερική, που άνοιξε διάλογο σχετικά με τα ανατρεπτικά όρια του autofiction και του social novel, καθώς η συγγραφέας χρησιμοποιεί διαφορετικά εκφραστικά είδη για να αφηγηθεί όχι μόνο τη ζωή της αλλά και τη δική της βιωματική εμπειρία με τη σχιζοφρένεια χωρίς μελοδραματισμούς αλλά με ρεαλισμό και με χιούμορ.

Όπως χαρακτηριστικά επισήμανε ο συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας Τόνι Τουλάθιμουτ, «σε αυτό το βιβλίο δεν θα βρείτε οίκτο, δακρύβρεχτο αισθηματισμό ή ψεύτικη θετική στάση», ενώ στην κριτική τους οι «New York Times» μίλησαν για «ένα έργο που μπορεί να προεκτείνει ακόμα και τα όρια του εγκεφάλου και το πώς διαβάζουμε σήμερα». Όσο για τους «Los Angeles Review of Books», σημείωσαν πως «η πρόζα είναι τόσο όμορφη και οι προσωπικές περιγραφές τόσο παραστατικές ώστε, αν δεν αφορούσε μια ελάχιστα θεμελιωμένη επιστημονικά περίπτωση, θα το συστήναμε ταυτόχρονα ως ένα ωραίο πεζογράφημα και ως επιστημονικό δοκίμιο».

Διεγνωσμένη με σχιζοφρένεια η ίδια ‒για την ακρίβεια με σχιζοσυναισθηματική διαταραχή‒, φροντίζει να τονίσει όχι μόνο τι ακριβώς σημαίνει αυτή η σπάνια εκδοχή της ψύχωσης, και να αναλύσει τις λάθος διαγνώσεις, αλλά και να καταθέσει το προσωπικό της βίωμα: την επίπτωση που έχει η ασθένεια στην καθημερινή της ζωή, τις φαντασιωτικές της σχέσεις, τα διαβάσματα στα οποία καταφεύγει ως παρηγοριά ‒ναι, της αρέσει ο Τζο Νέσμπο!‒, την επαφή της με δημιουργίες ανθρώπων που έπασχαν από αντίστοιχα σύνδρομα ή κατάθλιψη, όπως αυτές του σχεδιαστή Αλεξάντερ Μακουίν. Σημαντικό ρόλο στο βιβλίο παίζουν οι αναφορές της σχετικά με την επιστημονική πορεία των διαγνώσεων, την οποία μπορεί, ως πρώην ερευνήτρια στο Στάνφορντ, να κρίνει με ακρίβεια. Επίσης, ασκεί κριτική στις εξωραϊστικές εκδοχές της κατάθλιψης που τη συνδέουν με την τέχνη, θεωρώντας ως προαπαιτούμενο την επαφή του καλλιτέχνη με την τρέλα. Συνολικά, πρόκειται για ένα πραγματικά διαφορετικό τρόπο προσέγγισης μιας ασθένειας που θεωρείται ταμπού και μια «απόδειξη πως μπορεί κανείς να ξεπεράσει τους περιορισμούς που της επέβαλε η ψύχωση», όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά στον πρόλογο του ο καθηγητής Ψυχιατρικής, Νίκος Στεφανής.

Από το εργοστάσιο της ζάχαρης (μτφρ. Γιάννης Καλιφατίδης, Loggia).
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. Ντοροτέε Έλμιγκερ, Από το εργοστάσιο της ζάχαρης, Mτφρ.: Γιάννης Καλιφατίδης, Εκδ. Loggia

Από την Εσμέ Ουέιτζουν Ουάνγκ στην Έλεν Ουέστ, τη νοσηλευόμενη ως πάσχουσα από νευρική ανορεξία το 1921 που ενέπνευσε την Ελβετίδα συγγραφέα Ντοροτέε Έλμιγκερ, η οποία μεταφέρει, σε πρώτο πρόσωπο, τις δικές της σκέψεις για την επαφή με το περιβάλλον, τη φύση, το φύλο της, τον έρωτα, την πείνα και την απελπισία στο άκρως πρωτότυπο και επίσης αταξινόμητο βιβλίο της Από το εργοστάσιο της ζάχαρης (μτφρ. Γιάννης Καλιφατίδης, Loggia). Αλλά δεν είναι η μόνη ηρωίδα που περνά από τις σελίδες του υβριδικού αυτού βιβλίου το οποίο κινείται μεταξύ πρόζας, λογοτεχνικού δοκιμίου και εργαστηρίου του συγγραφέα, μεταφέροντας τις αταξινόμητες, εσωτερικές της σκέψεις στο χαρτί. Πρόκειται για ένα άκρως πρωτότυπο πείραμα, αφού αποκαλύπτει τη διαδικασία της γραφής πολύ πριν από την ολοκλήρωσή της, καταγράφοντας όλες τις εμμονές, τις προσωπικές σκέψεις και τα πειράματα του συγγραφέα με τη γραφή μέσα από θραύσματα. Έτσι, ένας παράφορος, ανεκπλήρωτος έρωτας είναι εξίσου ικανός με την πείνα να οδηγήσει τη συγγραφέα στα όρια της σκέψης, αναμοχλεύοντας τις συγκρουόμενες επιθυμίες και φιλοδοξίες. Κύβοι και βουνά από ζάχαρη, φυτείες ζαχαροκάλαμου στην Καραϊβική, αποικιοκρατία, η εξέγερση των σκλάβων στην Αϊτή, γίνονται ένα με την πείνα που νιώθει η συγγραφέας, την τρέλα μιας πάσχουσας από ανορεξία, τη γυναικεία σχέση με το σώμα, τις έμφυλες ταυτότητες. Με αυτόν τον τρόπο οι έντονες κοινωνικές διεργασίες και τα πολιτικά αδιέξοδα, η φτώχεια και ο πλούτος δένουν με τις προσωπικές αγωνίες σε ένα άκρως ιδιόμορφο εκφραστικό εγχείρημα που δικαιώνει την παράδοξη σχέση της Ελβετίας με τις πρωτοποριακές μορφές έκφρασης και με αντίστοιχα καλλιτεχνικά κινήματα. Εξαιρετική, όπως πάντα, η μετάφραση του Γιάννη Καλιφατίδη.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΕΔΩ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΑ ΕΠΙ ΠΙΣΤΩΣΕΙ».

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΕΔΩ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «ΟΛΕΣ ΜΟΥ ΟΙ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΕΣ».

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΕΔΩ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΤΗΣ ΖΑΧΑΡΗΣ»

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μπορούμε, αλήθεια, να μιλάμε σήμερα για ελληνική γυναικεία λογοτεχνία;

Βιβλίο / Μπορούμε, αλήθεια, να μιλάμε σήμερα για ελληνική γυναικεία λογοτεχνία;

Παρότι ο όρος «γυναικεία λογοτεχνία» είναι προβληματικός και σύνθετος, στη διεθνή λογοτεχνική παραγωγή παρατηρείται μια γενικότερη τάση όσον αφορά τις γυναίκες συγγραφείς, που παραπέμπει στο «αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα». Πώς διαμορφώνεται το τοπίο στην πρόσφατη ελληνική παραγωγή;
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
ΕΠΕΞ Γυναικείες φωνές από διαφορετικά μέρη του κόσμου

Βιβλίο / Από τη Μαλαισία μέχρι το Μεξικό: 5 νέα βιλία που αξίζει να διαβάσετε

5 συγγραφείς από διαφορετικά σημεία του πλανήτη χαράζουν νέους δρόμους στη λογοτεχνία. Ανάμεσά τους, η Τζόχα Αλχάρθι που κέρδισε το Booker και η βραβευμένη με Πούλιτζερ Κριστίνα Ριβέρα Γκάρσα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ