H αγορά του βιβλίου δείχνει να ανθίζει μέσα στην Κρίση

H αγορά του βιβλίου δείχνει να ανθίζει μέσα στην Κρίση Facebook Twitter
Το βιβλίο είναι πολύ ευαίσθητο αγαθό. Το δε ποσοστό των τίτλων που ονομάζουμε long sellers είναι στατιστικά ασήμαντο — κανείς δεν μπορεί να βασιστεί στα «αθάνατα» βιβλία.
0

 Μετά από τριάντα χρόνια που δουλεύω στις εκδόσεις, η τρέχουσα περίοδος στον χώρο του βιβλίου είναι αυτή που με έχει εντυπωσιάσει περισσότερο από κάθε άλλη στο παρελθόν. Με δεδομένη την οικονομική δυσπραγία που πλήττει από το 2010 την Ελλάδα, και με δεδομένο επίσης ότι το αγοραστικό κοινό είναι ούτως ή άλλως εξαιρετικά, θλιβερά μικρό και δεν έχει αυξηθεί διόλου μετά τη σταδιακή και εξακολουθητική πτώση που σημειώθηκε την τελευταία εικοσαετία —ούτε δείχνει τάσεις αύξησης, το αντίθετο—, οι ελληνικές εκδόσεις είναι παρ' ελπίδα πιο πολλές, πιο καλοφτιαγμένες και πιο κοντά στα διεθνή ρεύματα (λογοτεχνικά και μη) από ποτέ. Μπορεί τα τιράζ να έχουν μειωθεί, πολλές φορές μάλιστα σε βαθμό απελπιστικό, ιδίως όταν τα συγκρίνεις με τα νούμερα που τυπώναμε μέχρι και την αυγή της χιλιετίας, αλλά οι τίτλοι είναι πολύ περισσότεροι και πολύ πιο αξιοπρόσεκτοι από κάθε άλλη φορά. Οι Έλληνες βιβλιόφιλοι δεν μπορούσαν καν να ονειρευτούν μέχρι πριν λίγο καιρό αυτό που συμβαίνει σήμερα στα βιβλιοπωλεία: οι επιλογές είναι τόσες, που κανείς αναγνώστης, ακόμη και ο πιο μανιώδης, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να τις εξαντλήσει — όλοι πρέπει να καλύπτουμε πρώτα, κατά το δυνατόν, τα προσωπικά, δοκιμασμένα μας γούστα, και μετά να βλέπουμε τι άλλο μπορούμε —ή καλύτερα: τι άλλο πρέπει— να προμηθευτούμε.

Δεν ξέρω πώς γίνεται αυτό. Δεν έχω απάντηση. Για την ακρίβεια, περίμενα πως θα συνέβαινε το ακριβώς αντίθετο: ότι οι τίτλοι θα περιορίζονταν, ότι τα μεγάλα σε όγκο βιβλία θα έμπαιναν στο περιθώριο, ότι τα νέα ονόματα δεν θα είχαν καμία τύχη. Δεν ξεχνώ ποτέ πως το βιβλίο, όσα ρομαντικά και να λέμε κατά καιρούς, δεν είναι αγαθό πρώτης ανάγκης. Δεν είναι φαγητό, στέγη, ρούχα, ασφάλεια. Το βιβλίο δεν είναι ανάγκη, αλλά λούσο, μας αρέσει δεν μας αρέσει.

Κανείς μας δεν θέλει να θυμάται τον Ιούλιο του 2015, περίοδο που δεν πουλήθηκε κανένα σχεδόν βιβλίο σε όλη τη χώρα και που έγραψε τεράστιες ζημίες σε όλα τα εκδοτικά. Άλλος ένας τέτοιος Ιούλιος, και θα αφανίσει τα πάντα. Μακάρι να μην ξαναζήσουμε κάτι παρόμοιο.

Παρά ταύτα, έπεσα έξω. Τίποτε από τα παραπάνω δεν συμβαίνει. Συμβαίνουν τα αντίθετα: και πολλοί νέοι τίτλοι κυκλοφορούν, και πολλά πολυσέλιδα βιβλία βγαίνουν, και πολλοί από τους πρωτοεμφανιζόμενους που απασχολούν τα μεγάλα διεθνή Μέσα μεταφράζονται (και μάλιστα συχνά σε υψηλό επίπεδο) στα ελληνικά. Μπορεί ο μεγάλος όγκος της βιβλιοπαραγωγής να εκπορεύεται από τους πέντε-έξι μεγαλύτερους παίκτες, αλλά αυτό είναι απολύτως λογικό και το περιμέναμε από καιρό να συμβεί: η Ελλάδα δεν μπορεί να σηκώσει πάνω από έναν μονοψήφιο αριθμό «πολυσυλλεκτικών» εκδοτικών οίκων (και βιβλιοπωλείων), μαζί με πολλά μικρά και εξειδικευμένα εκδοτικά που θα στοχεύουν σε ένα συγκεκριμένο κοινό το καθένα — και πάλι, το ίδιο ισχύει και για τα βιβλιοπωλεία: μία ή δύο αλυσίδες αρκούν στην αγορά, μαζί με πολλά περιφερειακά σχετικώς μικρά καταστήματα που θα λειτουργούν με πιο άμεση σχέση βιβλιοπώλη-πελάτη και έχοντας βασικό τους στόχο να είναι πλήρη σε συγκεκριμένες κατηγορίες βιβλίων, όχι σε καθετί που κυκλοφορεί — το καθετί μπορεί κανείς να το βρει ευκολότερα στις αλυσίδες. Τα λειτουργικά έξοδα ενός πολυσυλλεκτικού εκδοτικού οίκου είναι πολύ μεγάλα, και δεν υπάρχει κανένας σοβαρός επιχειρηματικός λόγος να προσπαθήσει κανείς να φτιάξει ένα μαγαζί που θα εκδίδει «τα πάντα» ή, από την άλλη, που θα βγάζει μόνο «ελληνική πεζογραφία», ας πούμε, κάτι δηλαδή χαοτικό. Αλλά μόνο γυναικεία μυθιστορήματα, ή μόνο αστυνομικά, ή μόνο οδικούς χάρτες ή οδηγούς μαγειρικής, ή μόνο ψηφιακά βιβλία, ή μόνο βιβλία με παραδοσιακή τυπογραφία ή καλλιτεχνική βιβλιοδεσία, ναι — μπορεί να το κάνει, και το κάνει. Και στο μέλλον θα γίνει ακόμη πιο διακριτό αυτό, δίνοντας ώθηση και σε κατηγορίες βιβλίων που σήμερα υποεκπροσωπούνται στην αγορά.

Δεν έχω, ξαναλέω, απάντηση για το φαινόμενο που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα, και μάλιστα ειδικά αυτά τα χρόνια της χρεοκοπίας, αλλά απλώς το χαίρομαι. Όλοι μας το χαιρόμαστε. Ελπίζω μόνο να μην είναι η τελευταία απόπειρα των εκδοτών να στηριχτούν απέναντι στις αφόρητες πιέσεις που δέχονται από τη συνεχιζόμενη κρίση και —ακόμη χειρότερο αυτό— από τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα. Το βιβλίο είναι πολύ ευαίσθητο αγαθό. Το δε ποσοστό των τίτλων που ονομάζουμε long sellers είναι στατιστικά ασήμαντο — κανείς δεν μπορεί να βασιστεί στα «αθάνατα» βιβλία. Ούτε οι εκδότες, ούτε οι φίλοι του βιβλίου. Και κανείς φυσικά δεν μπορεί να προδικάσει τη μακροβιότητα ενός τίτλου. Τα βιβλία ζουν και πεθαίνουν όπως όλοι μας: είναι, με τον τρόπο τους, οργανισμοί. Η αγορά, και οι αναγνώστες, όλοι μας, ζούμε από το πρόσκαιρο θρόισμα των χάρτινων φύλλων, όχι από τον Τζόις των ευαρίθμων αναγνωστών ή την Άγκαθα Κρίστι των περιπτέρων, φέρ' ειπείν. Ζούμε από τις τρέχουσες εκδόσεις, από τους νέους τίτλους, από τα καινούρια ονόματα — ακόμη κι αν κάτι μάς λέει πως δεν θα έχουν συνέχεια. Η ιστορία της λογοτεχνίας χτίζεται πάνω στους πυλώνες των ξεχασμένων τίτλων και τροφοδοτείται από τους πάγκους των βιβλιοπωλείων, όχι από τα ράφια τους.

Εξ ου —ίσως— και η γενναία αυτή προσπάθεια των εκδοτών. Μακάρι να συνεχιστεί. Μακάρι να μπορέσει να συνεχιστεί. Η αγορά του βιβλίου, που είχε χτυπηθεί από την επερχόμενη Κρίση προτού την ανακαλύψουν και την κάνουν πρωτοσέλιδο οι εφημερίδες, για έναν περίεργο λόγο, και σίγουρα χάρη κυρίως στις γυναίκες συγγραφείς και αναγνώστριες, όχι μόνο εξακολουθεί να ζει και να αναπνέει, αλλά και είναι πιο δυναμική και πιο ζωντανή από ποτέ. Και πιο εκλεκτική φυσικά. Κανείς μας δεν θέλει να θυμάται τον Ιούλιο του 2015, περίοδο που δεν πουλήθηκε κανένα σχεδόν βιβλίο σε όλη τη χώρα και που έγραψε τεράστιες ζημίες σε όλα τα εκδοτικά. Άλλος ένας τέτοιος Ιούλιος, και θα αφανίσει τα πάντα. Μακάρι να μην ξαναζήσουμε κάτι παρόμοιο. Ζούμε ήδη με τις τελευταίες μας αντοχές και με τις τελευταίες μας εφεδρείες.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Βιβλίο / Ανί Ερνό: «Όπως η σεξουαλική επιθυμία, έτσι και η μνήμη δεν σταματά ποτέ»

Η Γαλλίδα συγγραφέας που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας γεφυρώνει, με τη μυθιστορηματοποίηση της μνήμης, τη μεγάλη λογοτεχνία, από τον Μαρσέλ Προυστ μέχρι τον σύγχρονό μας Εντουάρ Λουί. Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1940.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
ΕΠΕΞΕΡΓ. Παύλος Μεθενίτης «Αμανίτα μουσκάρια»

Το πίσω ράφι / Όταν μια ολόκληρη διμοιρία ανταρτών ξεκληρίστηκε από παραισθησιογόνα μανιτάρια

Στηριγμένο σε πραγματικά γεγονότα, το μυθιστόρημα «Αμανίτα μουσκάρια» του Παύλου Μεθενίτη εξερευνά το ζήτημα των ουσιών ως καταφύγιο αλλά και ως καταστροφή, και μας παρασύρει σ’ ένα ταξίδι ποτισμένο από την ελληνική πραγματικότητα, παραμονές της οικονομικής κρίσης.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Βιβλίο / Arsenale: Το πιο απρόσμενο βιβλιοπωλείο των Κυκλάδων φτιάχτηκε στην Ανάφη

Σε ένα νησί που μετρά λιγότερους από 300 μόνιμους κατοίκους, ένα παλιό καραβόσπιτο μεταμορφώθηκε σε ένα καταφύγιο πολιτισμού γεμάτο βιβλία, μουσικές και μικρούς θησαυρούς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ