Γιατί η «Τέχνη του ηθοποιού» της Στέλλα Άντλερ είναι έργο αναφοράς για την υποκριτική τέχνη

Γιατί η «Τέχνη του ηθοποιού» της Στέλλα Άντλερ είναι έργο αναφοράς για την υποκριτική τέχνη Facebook Twitter
«Πρέπει να μελετάτε το θέατρο όπως ένας παπάς ή ένας ραβίνος τις γραφές. Για το ότι το θέατρο σήμερα έχει ευτελιστεί φταίει ότι εμείς οι ίδιοι είμαστε ευτελείς» επιμένει η Άντλερ.
0



Ο ΜΑΡΛΟΝ ΜΠΡΑΝΤΟ, ο Τζέιμς Κόμπερν, ο Γουόρεν Μπίτι, ο Ρόμπερτ ντε Νίρο, ο Ρίτσαρντ Ντρέιφους, ο Μάρτιν Σιν, ο Χάρβεϊ Καϊτέλ... Μερικά από τα διασημότερα ονόματα του αμερικανικού κινηματογράφου είχαν την τύχη να μαθητεύσουν κοντά της, ν' αντλήσουν από την ποιότητα της σκέψης της και από τη ζωτικότητά της και να εμποτιστούν από το όραμα που εκείνη έτρεφε για τους ηθοποιούς ως εν δυνάμει φορείς της ποίησης και της αλήθειας.

Ο λόγος για τη Στέλλα Άντλερ (1901-1992), μια από τις ηγετικές μορφές της καλλιτεχνικής σκηνής των ΗΠΑ, η διδασκαλία της οποίας ξεδιπλώνεται στον τόμο «Η τέχνη του ηθοποιού». Ένα έργο αναφοράς που μεταφράστηκε από τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Σύλλα Τζουμέρκα, πρωτοκυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίνδικτος το 2007 και, πρόσφατα, ανατυπώθηκε.

Εξοικειωμένη με το σανίδι από νήπιο, καθώς ήταν κόρη ηθοποιών του θεάτρου γίντις, η Στέλλα Άντλερ γύρισε το 1931 την πλάτη σε μια επιτυχημένη ως τότε καριέρα και, ακολουθώντας τον οραματιστή Χάρολντ Κλέρμαν (τον δεύτερο από τους τρεις συζύγους της), συμμετείχε στην ίδρυση του περίφημου Group Theatre, του θιάσου δηλαδή που, στη ζοφερή περίοδο του κραχ, έγινε φάρος για όσους πίστευαν ότι το θέατρο μπορεί να προσφέρει πολύ παραπάνω από σκέτη διασκέδαση κι από τα σπλάχνα του οποίου αναδύθηκαν αργότερα κι άλλοι παιδαγωγοί, με γνωστότερο τον Λι Στράσμπεργκ.

Οι καυγάδες της Άντλερ με τον τελευταίο, ως προς την ερμηνεία της μεθόδου του Στανισλάφσκι, υπήρξαν ομηρικοί. Μόνο εκείνη, όμως, είχε δουλέψει επί μήνες κοντά στον Ρώσο δάσκαλο στο Παρίσι. Και όπως τόνιζε, στην καρδιά της δουλειάς του ηθοποιού δεν είναι η ανάκληση βιωμένων αισθημάτων αλλά, κυρίως, η καλλιέργεια της ευφυΐας και της φαντασίας του.

«Η έκρηξη του Μπράντο είναι μνημειώδης», λέει, «γιατί τα επτά όγδοά της είναι κρυμμένα. Χίλιες φορές καλύτερα να είστε θυμωμένοι με τον Θεό ή με την ανθρωπότητα, παρά να έχετε αυτό το είδος του θυμού που είναι νταηλίκι». Αντίστοιχα μνημειώδης ήταν και ο σεβασμός που έτρεφε ο σπουδαίος αυτός ηθοποιός για τη δασκάλα του.

Τα περισσότερα κεφάλαια του «Η τέχνη του ηθοποιού» στηρίζονται σε κασέτες με ηχογραφήσεις μαθημάτων της Άντλερ και σε σημειώσεις των μαθητών της, και καλύπτουν την περίοδο 1970-1986. Διαβάζοντάς τα είναι σαν να τη βλέπεις: αγέρωχη, καυστική, σχεδόν απειλητική, παθιασμένη. Ό,τι κι αν φαντάζονταν οι μαθητές της, δεν τους προετοίμαζε για να σταδιοδρομήσουν στην μικρή ή τη μεγάλη οθόνη αλλά για ν' αναμετρηθούν με κείμενα «ιερά».

Το θέατρο γι' αυτήν ήταν το σημείο σύγκλισης της ιστορίας, της φιλοσοφίας, της οικονομίας, της ψυχολογίας, του χρώματος και του φωτός. Εξού και η έλλειψη υπομονής εκ μέρους της απέναντι σ' όσους δεν μοιράζονταν τη δική της αριστοκρατική αντίληψη περί τέχνης.

η τεχνη του ηθοποιού
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Στέλλα Άντλερ, Η τέχνη του ηθοποιού, εκδόσεις Ίνδικτος

«Ζούμε σε μια εποχή που τιμά τη μικρότητα» υπενθυμίζει στους μαθητές της. «Η σκηνή όμως πάνω στην οποία θα στέκεστε είναι μεγάλη. Ο συγγραφέας είναι μεγάλος. Μόνο εσείς είστε μικροί». Πώς αναπτύσσει, λοιπόν, κανείς μεγαλύτερο «μέγεθος»; Πώς αποκτά την απαραίτητη αυτοπεποίθηση για να υπηρετήσει μια παράδοση χιλιάδων ετών;

«Πρέπει να μελετάτε το θέατρο όπως ένας παπάς ή ένας ραβίνος τις γραφές. Για το ότι το θέατρο σήμερα έχει ευτελιστεί φταίει ότι εμείς οι ίδιοι είμαστε ευτελείς» επιμένει η Άντλερ. «Το ότι είστε Αμερικανοί έχει υποσκάψει την ενέργειά σας. Σας στερεί αισθήματα, μνήμες, συγκινήσεις, ένστικτα, καταγωγή. Γιατί; Γιατί είμαστε "ανεξάρτητοι"! Νομίζουμε ότι μπορούμε να ξεκινάμε όποτε θέλουμε. Δεν είναι παράλογο; Βγήκατε από ένα καλούπι. Πρέπει ν' αρχίσετε να εισχωρείτε στις ζωές των άλλων ανθρώπων, ώστε να προχωρήσετε πιο πέρα από αυτό το βαρετό, προσωπικό, εγωκεντρικό πράγμα που το περνάτε για "πραγματική" ζωή».

Με συνεχείς αναφορές σε έργα του Σοφοκλή, του Σαίξπηρ, του Ίψεν, του Ο' Νιλ, του Τσέχοφ, του Τ. Ουίλιαμς, του Α. Μίλερ, του Ε. Άλμπι και άλλων κορυφαίων δραματουργών, η Άντλερ δίνει στους μαθητές της τα κλειδιά για να ξεσκεπάζουν τα μυστικά των λέξεων και ν' αποθησαυρίζουν τις οικουμενικές ιδέες που διαπερνούν τα έργα, να ανιχνεύουν τις κοινωνικές συνθήκες μέσα από τις οποίες προκύπτουν οι θεατρικοί χαρακτήρες, να νιώσουν στο πετσί τους το κοστούμι του ρόλου τους.

Απαιτεί να σέβονται τις ασκήσεις που τους βάζει, λες και θα τις κάνουν όχι στην τάξη αλλά στη Σκάλα του Μιλάνου. Κι όποτε απογοητεύεται από τις επιδόσεις τους, τους παραπέμπει στις επιδόσεις άλλων, όπως του Μπράντο/Κοβάλσκι στο «Λεωφορείο ο πόθος», που επιτίθεται στην Μπλανς Ντιμπουά από θυμό κι από απόγνωση, επειδή, όπως εξηγεί η Άντλερ, δεν διαθέτει την πνευματική της ρώμη.

«Η έκρηξη του Μπράντο είναι μνημειώδης», λέει, «γιατί τα επτά όγδοά της είναι κρυμμένα. Χίλιες φορές καλύτερα να είστε θυμωμένοι με τον Θεό ή με την ανθρωπότητα, παρά να έχετε αυτό το είδος του θυμού που είναι νταηλίκι».

Αντίστοιχα μνημειώδης ήταν και ο σεβασμός που έτρεφε ο σπουδαίος αυτός ηθοποιός για τη δασκάλα του. «Σε αντίθεση με πολλούς άλλους διάσημους δασκάλους των επονομαζόμενων "μεθόδων" υποκριτικής, η Άντλερ δεν επέτρεψε ποτέ τη χυδαία τους εκμετάλλευση. Το αποτέλεσμα ήταν η συνεισφορά της στη θεατρική παιδεία να παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστη και παραγνωρισμένη» γράφει ο ίδιος στο σύντομο προλογικό του. «Της είμαι ευγνώμων».

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
ΕΠΕΞ Γυναικείες φωνές από διαφορετικά μέρη του κόσμου

Βιβλίο / Από τη Μαλαισία μέχρι το Μεξικό: 5 νέα βιλία που αξίζει να διαβάσετε

5 συγγραφείς από διαφορετικά σημεία του πλανήτη χαράζουν νέους δρόμους στη λογοτεχνία. Ανάμεσά τους, η Τζόχα Αλχάρθι που κέρδισε το Booker και η βραβευμένη με Πούλιτζερ Κριστίνα Ριβέρα Γκάρσα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Αρχαιολογία / Ποιοι ήταν οι αληθινοί «σκλάβοι» της ηδονής στην Αρχαία Ρώμη;

Η διακεκριμένη ιστορικός Mary Beard στο βιβλίο της «Οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες. Οι ηγεμόνες του αρχαίου ρωμαϊκού κόσμου», παρουσιάζει τη ζωή και το έργο των αυτοκρατόρων μέσα από ανεκδοτολογικές αφηγήσεις και συναρπαστικές λεπτομέρειες, που θυμίζουν απολαυστικό μυθιστόρημα. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια εστιάζει στον ρόλο των δούλων, τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στη σεξουαλική ζωή των Ρωμαίων αυτοκρατόρων.
M. HULOT
Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Βιβλίο / Τα μικρά ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία ενώνουν τις δυνάμεις τους

Από την Αμοργό ως την Αλεξανδρούπολη και από την Ξάνθη ως τη Μυτιλήνη, τα μικρά βιβλιοπωλεία αποκτούν για πρώτη φορά συλλογική φωνή. Βιβλιοπώλες και βιβλιοπώλισσες αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ