ευγένιος τριβιζάς Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Ευγένιος Τριβιζάς: «Tα θέματα που απασχολούν την εγκληματολογία προσφέρουν υλικό στα βιβλία μου»

0

Επειδή έτυχε να γεννηθώ βράδυ, είδα το πρώτο φεγγαρόφωτο της νύχτας στο κατάστρωμα μιας ισπανικής γαλέρας που μετέφερε ένα φορτίο ανδαλουσιανές καστανιέτες λίγο πριν της επιτεθεί μια πειρατική σκούνα. Ο κόσμος μού φάνηκε υγρός, λόγω του ότι βρισκόμουν σε θάλασσα.

• Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες αναμνήσεις της μητέρας μου, άρχισα να γράφω σε νηπιακή ηλικία, όταν έπεσε στα χέρια μου ένας παλιός τηλεφωνικός κατάλογος και ένα μολύβι Φάμπερ. Περνούσα ώρες γυρίζοντας μία μία τις σελίδες του και γεμίζοντάς τες με μουτζούρες, κάτι που μπορεί να θεωρηθεί είδος αυθόρμητης γραφής. Όταν το μολύβι σωνόταν, διαμαρτυρόμουν, μου το έξυναν και συνέχιζα.

Όταν κάποια στιγμή εξαντλήθηκαν οι σελίδες του τηλεφωνικού καταλόγου, άρχισαν να μου αγοράζουν τετράδια και μπλοκ για να κάθομαι φρόνιμα. Δεν είναι, λοιπόν, απορίας άξιο ότι από τις πρώτες λέξεις που εκστόμισα ήταν τα «μπολαλά» και «μπολίλι», οι οποίες για κάποιον ανεξιχνίαστο λόγο σήμαιναν «βιβλίο» και «μολύβι». Η λέξη που μου άρεσε περισσότερο ήταν «λουκουμόσκονη».

Αυτό που μου αρέσει σε μια όπερα για μεγάλους και παιδιά είναι ο διηλικιακός της χαρακτήρας. Θεματική και ανάπτυξη καταργούν τα ηλικιακά στεγανά, με αποτέλεσμα να την απολαμβάνει τόσο ένα μικρό παιδί όσο και ένας ώριμος ενήλικας.

• Στο σχολείο με απωθούσαν η αριθμητική και η γεωμετρία. Έβαζα στους δεκαδικούς αριθμούς λάθος τα κόμματα, ζωγράφιζα στους κύκλους δόντια για να μοιάζουν με στόματα δράκων, προσπαθούσα να σχηματίζω τετράγωνα με τον διαβήτη, αντί να λύνω έδενα τις εξισώσεις και με απασχολούσε το πρόβλημα με ποιον τρόπο, εκτός από χρήση οδοστρωτήρα, στον οποίο δεν είχα εύκολη πρόσβαση, θα μπορούσα να ισιώσω μια τεθλασμένη γραμμή.

Περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτό το θέμα μπορείτε να βρείτε στο αυτοβιογραφικό μου βιβλίο Εφιάλτης στη Χώρα της Γεωμετρίας, το οποίο αρχίζει με αυτούς τους στίχους: «Όταν στο στρώμα μου στριφογυρνώ / στων ονείρων τον θολό χορό / και τρέμω, κλαίω και ιδρώνω,/ το μαξιλάρι μου δαγκώνω / σαν να μην υπάρχει ελπίδα σωτηρίας,/ τότε είναι που βλέπω εφιάλτη φοβερό,/ μια δίκη στη Χώρα της Γεωμετρίας!».

• Έκανα το πρώτο συναρπαστικό ταξίδι στον κόσμο της φαντασίας όταν μια φίλη της μητέρας μου μού χάρισε την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ. Οι ορίζοντες που άνοιγε στη φαντασία μου ήταν απεριόριστοι.

ευγένιος τριβιζάς Facebook Twitter
Τα φλέγοντα και επείγοντα ζητήματα του κόσμου, η αναλγησία της εξουσίας, ο ρατσισμός, η βία, τα οικολογικά ζητήματα, είναι ζητήματα που με φορτίζουν συναισθηματικά. Αν συνέβαινε το αντίθετο, δεν θα είχε νόημα να εκφράζομαι μέσα από τα βιβλία μου. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

• Τα πρώτα μου αναγνώσματα ήταν βιβλία με παραμύθια. Τα απολάμβανα όλα, αλλά έβρισκα ότι έπασχαν από ένα σοβαρό ελάττωμα. Τελείωναν. Είχαν όλα μια τελευταία φράση του τύπου «έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα». Κατά τη γνώμη μου, τα απολαυστικά βιβλία έπρεπε να διαρκούν στο διηνεκές. Ταυτιζόμουν με τους ήρωες και αισθανόμουν προδομένος όταν το βιβλίο έφτανε στο τέλος του. «Αυτοί» μπορεί να ζούσανε καλά, εμένα, όμως, με εγκαταλείπανε στα κρύα του λουτρού. Και η δική μου η ζωή, απ’ όσο μπορούσα να κρίνω και να συγκρίνω, δεν ήταν καλύτερη από τη δική τους!

Η διαπίστωση αυτή με οδήγησε στην απαγορευμένη περιοχή του γραφείου του πατέρα μου. Εκεί ορθωνόταν μια δυσθεόρατη βιβλιοθήκη. Στα τελευταία ράφια της δέσποζε μια σειρά από ογκώδεις τόμους της Εγκυκλοπαίδειας Δρανδάκη, που η θέα τους σου προξενούσε δέος. «Μπορεί μεν να ήταν βιβλία-γίγαντες», σκέφτηκα, «αλλά δεν έπαυαν να είναι βιβλία και σίγουρα τα παραμύθια που περιείχαν θα διαρκούσαν κάποιους αιώνες, αν όχι παραπάνω». Αποφάσισα, λοιπόν, να εξερευνήσω το εσωτερικό τους.

Μετά από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες (αν έπεφταν στο κεφάλι μου, θα με άφηναν στον τόπο) κατάφερα να δαμάσω έναν από τους τόμους, να τον ακινητοποιήσω στο χαλί και να τον ξεφυλλίσω. Η πρώτη μου οδυνηρή διαπίστωση ήταν ότι οι εικόνες στο βιβλίο-μαμούθ ήταν αδικαιολόγητα μικρές και καταθλιπτικά μαυρόασπρες. Μια δεύτερη απογοήτευση ακολούθησε την πρώτη: τα τυπογραφικά στοιχεία ήταν απελπιστικά μικροσκοπικά και δυσανάγνωστα. Παρ’ όλα αυτά, κατάφερα να διαβάσω μερικά, ως επί το πλείστον ακατάληπτα λήμματα, μεταξύ των οποίων και τη λέξη «βροχοποιός». Όταν το ίδιο βράδυ πληροφορήθηκα από τον παππού μου τη σημασία της, μου φάνηκεμια εξαιρετική επιλογή για τον επαγγελματικό μου προσανατολισμό.

Για ένα διάστημα, όταν με ρωτούσαν τι ήθελα να γίνω όταν μεγαλώσω, απαντούσα «βροχοποιός», προκαλώντας αμηχανία μεταξύ των συγγενών, οι οποίοι δεν ήταν σίγουροι αν έπρεπε να ενθαρρύνουν ή να αποτρέψουν αυτή μου την κλίση. Πάντως, απ’ ό,τι μπορούσα να καταλάβω, μάλλον το προτιμούσαν από άλλες, πιο ανορθόδοξες επιλογές μου, όπως «κουρέας κάκτων», «χρυσοθήρας χρυσόχαρτων» και «οδοντογιατρός κροκοδείλων».

• Είχα ανακαλύψει στη βιβλιοθήκη του πατέρα μου ένα βιβλίο με ιστορίες του Έκτορ Χιου Μονρό, γνωστού με το ψευδώνυμο Σάκι. Έμοιαζαν με παιδικές, αλλά δεν ήταν. Σε μία από αυτές τις ιστορίες ένα αγόρι, επειδή έχει κάνει αταξίες, τιμωρείται να μείνει νηστικό. Όλη η οικογένεια απολαμβάνει ένα εορταστικό, πλούσιο δείπνο, εκτός από τον τιμωρημένο που βρίσκεται κλεισμένος στο δωμάτιό του. Το δείπνο, όμως, περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, μανιτάρια, τα οποία αποδεικνύονται δηλητηριώδη. Όλη η οικογένεια βρίσκει έναν επώδυνο θάνατο. Ακόμα και ο μουγγός παππούς ουρλιάζει, σφαδάζοντας από τον πόνο. Καταφθάνει ένας αστυνομικός. Ενώ μετράει τα πτώματα, διακρίνει ένα αγόρι να κατεβαίνει δειλά τη σκάλα από τον πάνω όροφο. Το κοιτάζει σαν να το ρωτάει «εσύ γιατί ζεις;» και το αγόρι σκέφτεται: «Ζω επειδή ήμουν άτακτος».

Οι ιστορίες αυτές και άλλες παρόμοιες με είχαν βάλει σε βαθιές σκέψεις επειδή έρχονταν σε μετωπική σύγκρουση με τη συμβατική άποψη ότι το «καλό» ανταμείβεται και το κακό «τιμωρείται». Εδώ συνέβαινε ακριβώς το αντίθετο. Η τιμωρία του ανυπάκουου αγοριού αποδεικνύεται αιτία της επιβίωσής του. Πώς εξηγούνται όλα αυτά; Οι μεγάλοι δεν στάθηκαν ικανοί να μου δώσουν ικανοποιητικές εξηγήσεις. Δεν είναι απορίας άξιο ότι, αναζητώντας απαντήσεις, κατέληξα να γίνω εγκληματολόγος.

μαγικά μαξιλάρια Facebook Twitter
Στα Μαγικά Μαξιλάρια, στην όπερα που ετοιμάζουμε για την Εθνική Λυρική Σκηνή, υπάρχει μια μυθική χώρα στην οποία έχει απαγορευτεί κάθε είδους χαρά. Οι κάτοικοι έχουν υποταχθεί στη μοίρα τους, μέχρι που οι μαθητές ενός υποβαθμισμένου σχολείου ξεκινάνε με τον δάσκαλό τους την αντίσταση που οδηγεί στην επανάσταση. Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος

• Πολλοί αναρωτιούνται με ποιον τρόπο ισορροπώ τις πιο άσχημες και ωραίες πλευρές της ζωής μέσα από τις δυο μου ιδιότητες του εγκληματολόγου και του συγγραφέα. Πρόκειται για μια ευεργετική, συνεχή εναλλαγή αισθήσεων και παραστάσεων. Από ηλιόλουστα νηπιαγωγεία σε ζοφερές φυλακές, από παρασκήνια θεάτρων σε αστυνομικούς σταθμούς, από αυστηρές αίθουσες δικαστηρίων σε χαρωπές παιδικές χαρές. Από φακέλους ειδεχθών εγκλημάτων σε ιστορίες ιπποτικών ανδραγαθημάτων.

Συνδέονται, όμως, κατά κάποιον τρόπο όλες αυτές οι όψεις. Τόσο ο εγκληματολόγος όσο και ο συγγραφέας παραμυθιών παρατηρεί εκείνο που για πολλούς περνάει απαρατήρητο. Το φαινομενικά ασήμαντο έχει και για τους δύο σημασία. Ένα καλαμάκι πορτοκαλάδας, ένα ξυλάκι παγωτού, ένα κουκούτσι κερασιού, ένα χρυσόχαρτο από σοκολατάκι, ένα καμένο σπίρτο, μπορεί να κρύβουν τόσο τη λύση ενός ειδεχθούς εγκλήματος, όσο και ένα υπέροχο παραμύθι.

Tα θέματα, άλλωστε, που απασχολούν τη σύγχρονη εγκληματολογία, όπως η ενοχή, η αθωότητα, η παραβατικότητα και η τιμωρία, προσφέρουν πλούσιο υλικό για τα βιβλία μου. Παράδειγμα η δίκη από γαιοκτήμονες του σκιάχτρου που ονειρεύεται να πετάξει με την κατηγορία της απόπειρας παράβασης του νόμου της βαρύτητας στο Όνειρο του Σκιάχτρου.

• Εκτός από συγγραφέας και εγκληματολόγος, είμαι και εφευρέτης και, σύμφωνα με την τελευταία καταταμέτρηση που έκανε ο βοηθός μου, ο Αοράτιος, το αόρατο πράσινο καγκουρό, είναι περίπου εβδομήντα τρεις οι εφευρέσεις μου.

Στις πιο αγαπημένες μου αλλά και χρησιμότερες για την ανθρωπότητα συγκαταλέγονται ο γαργαλιός, μια συσκευή που σε γαργαλάει όταν είσαι λυπημένος (κατά πολύ αποτελεσματικότερη αντικαταθλιπτική μέθοδος από το να πίνεις πορτογαργαλάδα), το μουσικό μωσαϊκό, ένα δάπεδο που, όταν βαδίζεις πάνω του, αναδίδει μουσικές σονάτες, ανάλογες με τη διάθεσή σου (όταν περπατάς ανάλαφρα, αναδίδει τη σονάτα Νο 7 του Μότσαρντ, όταν περπατάς βαριά, τη σονάτα Νο 2 του Σοπέν), το ελαφρύδι (αντίθετο από το βαρύδι), που καθιστά τα πάντα ανάλαφρα σαν πουπουλένια ‒όταν το βάζεις στη βαλίτσα σου, σ’ τη μεταφέρει με μεγάλη ευκολία‒, ο ενισχυτής ροχαλητού (δυναμώνει εκατό φορές το ροχαλητό σου όταν κοιμάσαι και πανικοβάλλει τους διαρρήκτες) και η χαμαιλεοντική μπογιά. Αν βάψεις μ’ αυτήν το δωμάτιό σου, αλλάζει κάθε πρωί χρώμα, ανάλογα με το όνειρο που έβλεπες προτού ξυπνήσεις. Αν έβλεπες κυματιστή θάλασσα, είναι γαλάζιο με άσπρες ρίγες, και αν έβλεπες πασχαλίτσες, κόκκινο με μαύρες βούλες.

• Στους μεγάλους με ενοχλεί ότι φορούν τις παρωπίδες της σοβαροφάνειας.

• Ο ήρωας των βιβλίων μου με την πιο αχαλίνωτη φαντασία που δεν μπορώ να φτάσω είναι το Γκουντούν, στη σειρά βιβλίων Η Χαρά και το Γκουντούν. Πρόκειται για ένα εξωγήινο ζωάκι που, καταδιωκόμενο στην απεραντοσύνη του σύμπαντος από τον θανάσιμο εχθρό του, τον Γκουντουνοφάγο, ζητάει καταφύγιο στη Γη, στο δωμάτιο ενός μικρού κοριτσιού, το οποίο και παρασύρει σε μια σειρά απίστευτων περιπετειών που ούτε νους ανθρώπου ούτε νους εξωγήινου όντος έχει ποτέ διανοηθεί.

ευγένιος τριβιζάς Facebook Twitter
Το θέμα στο οποίο θέλω να επανέρχομαι ξανά και ξανά είναι η υπαρκτική ελευθερία. Οι ήρωες των βιβλίων μου επιχειρούν συχνά το ανέφικτο. Αρνούνται να δεχτούν προκαθορισμένους κοινωνικούς ρόλους και προσπαθούν να ξεπεράσουν προσωπικούς περιορισμούς, να σπάσουν τα δεσμά που ορίζουν τη μοίρα τους. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

• Το πιο απρόβλεπτο δώρο που μου έχουν κάνει ήταν όταν, μετά από μια εκδήλωση σε βιβλιοπωλείο, ένα αγοράκι με πλησίασε για να πάρει αυτόγραφο και μου έδωσε ένα δώρο με φανταχτερό περιτύλιγμα. Όταν πήγα να το ανοίξω, με σταμάτησε.

- Μην το ξετυλίξετε τώρα! μου είπε.

- Πότε να το ξετυλίξω; ρώτησα.

- Ποτέ! μου απάντησε. Θέλω να μου υποσχεθείτε ότι δεν θα το ξετυλίξετε ποτέ.

705
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Η συμπεριφορά του μου κίνησε την περιέργεια. Μιλήσαμε για λίγο και τελικά ομολόγησε ότι δεν είχε αρκετά χρήματα για να μου πάρει δώρο. Του έφταναν μόνο για να αγοράσει ένα όμορφο χαρτί περιτυλίγματος, στο οποίο είχε τυλίξει ένα άδειο κουτί. Είναι από τα ωραιότερα δώρα που μου έχουν κάνει. Όσο δεν το ανοίγω, μπορεί να περιέχει τα πάντα.

• Το θέμα στο οποίο θέλω να επανέρχομαι ξανά και ξανά είναι η υπαρκτική ελευθερία. Οι ήρωες των βιβλίων μου επιχειρούν συχνά το ανέφικτο. Αρνούνται να δεχτούν προκαθορισμένους κοινωνικούς ρόλους και προσπαθούν να ξεπεράσουν προσωπικούς περιορισμούς, να σπάσουν τα δεσμά που ορίζουν τη μοίρα τους.

Στον Χιονάνθρωπο και το κορίτσι, το Τουρτούρι ο χιονάνθρωπος, αποφασισμένος να μη λιώσει ποτέ, ξεκινάει για ένα μακρινό και επικίνδυνο ταξίδι με προορισμό τον Βόρειο Πόλο. Στο Όνειρο του Σκιάχτρου, ο Αχυρούλης το σκιάχτρο, αντί να τρομάζει τα πουλιά, τους ζητάει να τον μάθουν να πετάει. Στους Δραπέτες της σκακιέρας, το άλογο του σκακιού ονειρεύεται να καλπάσει σε ένα λιβάδι με τετράφυλλα τριφύλλια και στη Φρουτοπία, ο Θάνος το κολοκυθάκι γυμνάζεται εντατικά για να καλέσει σε μονομαχία και να δείρει έναν μανάβη. Άλλοτε τα καταφέρνουν άλλοτε όχι. Σημασία έχει ότι προσπαθούν.

μαγικά μαξιλάρια Facebook Twitter
Φωτ.: Ανδρέας Σιμόπουλος

• Αναρωτιόμαστε τι είναι αυτό που κάνει τα παιδιά και τους εφήβους να επαναστατούν και να έχουν παραβατική συμπεριφορά και βλέπουμε αυτό το φαινόμενο και μέσα στην πανδημία. Ο λόγος είναι διττός: πρώτον, η απόλαυση από την όποια ανεύθυνη συμπεριφορά είναι σίγουρη και άμεση, σε αντίθεση με τις αρνητικές συνέπειες, οι οποίες είναι μελλοντικές και ενδεχόμενες. Αν ελπίζουμε ότι με προτροπές, ποινές ή επικλήσεις κινδύνων θα τους πείσουμε να φέρονται υπεύθυνα, ματαιοπονούμε.

Ως διευθυντής του Κέντρου Εγκληματολογικών Ερευνών του Πανεπιστημίου του Reading είχα ασχοληθεί με το θέμα της παραβατικότητας των εφήβων (juvenile delinquency). «Future and uncertain outcomes compared to immediate and certain rewards lose their significance as far as motivation is concerned» (Μελλοντικά και αβέβαια αποτελέσματα, συγκρινόμενα με άμεσο και συγκεκριμένο είδος επιβράβευσης, χάνουν τη σημασία τους ως κίνητρα) ήταν το συμπέρασμα των ερευνών μου. 

• Επιπλέον, εκτός από την αίσθηση του άτρωτου, χαρακτηρίζονται από το αποκαλούμενο «self endangering». Το «ριψοκίνδυνο», εκλαμβανόμενο ως θάρρος, έλκει τόλμη από συνομηλίκους.

Παράδειγμα, ο αντίκτυπος που είχε στη νεολαία η αναγραφή σε πακέτα τσιγάρων «warnings» (προειδοποιήσεις) σχετικά με τις συνέπειες του καπνίσματος. Τη δεκαετία του ’90, αδίστακτοι επιχειρηματίες, αλλά άριστοι γνώστες της ψυχολογίας των εφήβων, πλούτισαν, λανσάροντας τσιγάρα συσκευασμένα σε μαύρα κουτιά με εικόνες νεκροκεφαλών και μηνύματα περί επικείμενου θανάτου, όπως η μάρκα «Death» του B.J. Cunningham, τα οποία γίνονταν ανάρπαστα από τη νεολαία. Το να αψηφούν τον θάνατο το θεωρούσαν τιιμητικό.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οφείλουμε να σκεφτόμαστε μακροπρόθεσμα. Τα σημερινά παιδιά είναι οι αυριανοί έφηβοι. Μόνο αν από νωρίς διαμορφώσουν ορθούς τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς θωρακίζονται διανοητικά και, όταν σε λίγα χρόνια εισέλθουν στο στάδιο της εφηβείας, είναι πολύ πιο πιθανό να φέρονται υπεύθυνα και πολύ πιο δύσκολο να καθίστανται έρμαια ανυπόστατων επιρροών. Σε αυτό όμως υστερούμε.

• Στα Μαγικά Μαξιλάρια, στην όπερα που ετοιμάζουμε για την Εθνική Λυρική Σκηνή, υπάρχει μια μυθική χώρα στην οποία έχει απαγορευτεί κάθε είδους χαρά. Οι κάτοικοι έχουν υποταχθεί στη μοίρα τους, μέχρι που οι μαθητές ενός υποβαθμισμένου σχολείου ξεκινάνε με τον δάσκαλό τους την αντίσταση που οδηγεί στην επανάσταση. Θυμίζει αρκετά τις χώρες και τις πόλεις όπου κατοικούμε.

Στην όπερα, ο βασιλιάς της Ουρανούπολης Αρπατίλαος ο Πρώτος, για να εργάζονται οι υπήκοοί του περισσότερο, ώστε να αυξηθεί η εξόρυξη σμαραγδιών στα σμαραγδωρυχεία της χώρας, καταργεί τις Απόκριες, τις χριστουγεννιάτικες γιορτές, τα πάρτι γενεθλίων, την Πρωτομαγιά, τις φιέστες, τις εκδρομές και τις Κυριακές, τις οποίες μετονομάζει σε Προδευτέρες και οι οποίες δεν διαφέρουν σε τίποτα από τις κανονικές Δευτέρες.

Μπορεί να φαίνονται κάπως υπερβολικά όλα αυτά, αλλά είναι λιγότερο υπερβολικά από την απόφαση της κυβέρνησης της Σιγκαπούρης να απαγορεύσει στους κατοίκους της χώρας να μασάνε τσίχλες, την απόφαση του Μάο να εξοντώσει τα σπουργίτια της Κίνας ή τα νομοθετικά διατάγματα του δικτάτορα του Τουρκμενιστάν, Σαπαρμουράτ Νιγιάζοφ. Ο «πεφωτισμένος» αυτός ηγέτης, για να μην εξαντλούνται τα αποθέματα χρυσού της χώρας, απαιτούσε από τους κατοίκους να μασάνε συστηματικά κοκάλα, ώστε να δυναμώνουν τα δοντιά τους και να μην χρειάζονται να βάζουν χρυσές κορόνες. Επίσης, είχε αποφασίσει ότι για να πάρει κανείς δίπλωμα οδήγησης έπρεπε να αποστηθίζει τις ποιητικές του συλλογές και τον Απρίλιο του 2001 είχε εκδώσει ένα διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο απαγορευόταν αυστηρά να παίζονται όπερες και μπαλέτα σε όλη την επικράτεια του Τουρκμενιστάν. Πριν πεθάνει, μάλιστα, όρισε ως διάδοχό του τον οδοντίατρό του Γκουρμανγκούλι Μπερντιμουχαμέντοβ.

ευγένιος τριβιζάς Facebook Twitter
Πολλοί αναρωτιούνται με ποιον τρόπο ισορροπώ τις πιο άσχημες και ωραίες πλευρές της ζωής μέσα από τις δυο μου ιδιότητες του εγκληματολόγου και του συγγραφέα. Πρόκειται για μια ευεργετική, συνεχή εναλλαγή αισθήσεων και παραστάσεων. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

• Αυτό που μου αρέσει σε μια όπερα για μεγάλους και παιδιά είναι ο διηλικιακός της χαρακτήρας. Θεματική και ανάπτυξη καταργούν τα ηλικιακά στεγανά, με αποτέλεσμα να την απολαμβάνει τόσο ένα μικρό παιδί όσο και ένας ώριμος ενήλικας.

Η Zohar Shavit, καθηγήτρια Πολιτιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Νέας Ισραηλινής Όπερας (New Israeli Οpera), προσπαθώντας να ερμηνεύσει την επιτυχία έργων, τα οποία είναι εξίσου δημοφιλή σε ενήλικες και παιδιά, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για αμφίσημες δημιουργίες με διττή υπόσταση, που επιδέχονται πολλαπλές αναγνώσεις, κάτι σαν πολυπρισματικές «μαγικές εικόνες» που αλλάζουν όψη ανάλογα με την οπτική γωνία προσέγγισης. Διαφορετικές αποχρώσεις και διαφορετικούς σημασιολογικούς ιριδισμούς προσλαμβάνει και απολαμβάνει κάθε ηλικιακή ομάδα, αλλά και οι ηλικιακά νεότεροι ανακαλύπτουν εναλλακτικούς τρόπους πρόσληψης.

H Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ, για παράδειγμα, ο Μικρός Πρίγκιπας του Αντουάν ντε Σεντ-Εξιπερί, τα Ταξίδια του Γκιούλιβερ του Τζόναθαν Σουίφτ, ο Δον Κιχώτης του Θερβάντες, τα παραμύθια του Όσκαρ Ουάιλντ, είναι έργα πολυδιάστατα και πολυεπίπεδα, απλά και περίπλοκα, εύληπτα και ταυτόχρονα εμβριθή. Διαχρονικά διαπολιτισμικά και διηλικιακά έργα. Αυτά είναι τα πρότυπά μου.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι σε μια εκδήλωση στον πάλαι ποτέ Ελευθερουδάκη μια κυρία μού ζήτησε να της γράψω στο βιβλίο μου Η ζωγραφιά της Χριστίνας, μια αφιέρωση «για τον Δημήτρη, που λατρεύει τα βιβλία σας». Όταν τη ρώτησα «πόσων χρονών είναι ο Δημήτρης», μου απάντησε «σαράντα πέντε. Είναι ο σύζυγός μου. Γναθοχειρουργός στο επάγγελμα!». Και πιο πρόσφατα, μια μητέρα, στα εγκαίνια της έκθεσης έργων εμπνευσμένων από βιβλία μου στο Μουσείο Γουναρόπουλου, με πλησίασε και μου είπε: «Σας ευχαριστούμε που ως γονείς δεν πλήξαμε διαβάζοντας βιβλία στα παιδιά μας». Ήταν μια δικαίωση. 

• Τα φλέγοντα και επείγοντα ζητήματα του κόσμου, η αναλγησία της εξουσίας, ο ρατσισμός, η βία, τα οικολογικά ζητήματα, είναι ζητήματα που με φορτίζουν συναισθηματικά. Αν συνέβαινε το αντίθετο, δεν θα είχε νόημα να εκφράζομαι μέσα από τα βιβλία μου.

Τα μαγικά μαξιλάρια

Όπερα για όλη την οικογένεια

Μουσική: Γιώργος Δούσης

Λιμπρέτο: Ευγένιος Τριβιζάς

Μουσική διεύθυνση: Νίκος Βασιλείου

Σκηνοθεσία: Νατάσα Τριανταφύλλη

Σχολικές παραστάσεις: 23/11 & 2/12, 11:00

Κυριακάτικες παραστάσεις: 14, 21, 28/11 & 5, 12, 19/12, 11:00

Σαββατιάτικες παραστάσεις: 4, 18/12, 18:30

Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ΚΠΙΣΝ

Το πιο πρόσφατο βιβλίο του Ευγένιου Τριβιζά, «Το κουνέλι με το μαντολίνο», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. Σύντομα θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Ψυχογιός η «Εκδίκηση που γύρισε από το κρύο».

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η όπερα για όλη την οικογένεια "Τα μαγικά μαξιλάρια" των Γιώργου Δούση - Ευγένιου Τριβιζά έρχεται στην ΕΛΣ

Οδηγός Παιδιού / Η όπερα για όλη την οικογένεια «Τα μαγικά μαξιλάρια» των Γιώργου Δούση - Ευγένιου Τριβιζά έρχεται στην ΕΛΣ

Σε μια χώρα μακρινή και μυθική, ένας άπληστος άρχοντας, ο Αρπατίλαος ο Πρώτος, αποφασισμένος να αυξήσει την παραγωγή σμαραγδιών στη χώρα του, καταργεί τα πάρτι γενεθλίων, τις Απόκριες, τις διακοπές του καλοκαιριού, όλες τις γιορτές, ακόμα και τις Κυριακές.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ