Το βιβλίο που έθεσε τον Φίλιπ Ροθ απέναντι στα φεμινιστικά κινήματα

Το βιβλίο που έθεσε τον Φίλιπ Ροθ απέναντι στα φεμινιστικά κινήματα Facebook Twitter
Ο Φίλιπ Ροθ ξεδιπλώνει την ιστορία του μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες, αναδεικνύοντας με περίσσευμα ειρωνείας και με αφοπλιστικά ρεαλιστικούς διαλόγους τα ήθη και τα πρέπει της «βαθειάς», μεταπολεμικής Αμερικής.
0

Πόσο παρανοϊκή, πόσο ανυπόφορη, πόσο «σπασαρχίδω» μπορεί να γίνει μια πληγωμένη γυναίκα; To ερώτημα άρχισε να κεντρίζει τη φαντασία του Φίλιπ Ροθ στις αρχές της δεκαετίας του ΄60, προτού γίνει διάσημος με το «Σύνδρομο Πορτνόι» και ξεσηκώσει τη μήνι των ραβίνων, αφού είχε ήδη διακριθεί με το πρώτο του βιβλίο, τη συλλογή διηγημάτων «Αντίο Κολόμπους», αποσπώντας το National Book Award, την εποχή που έβλεπε όλο και περισσότερες κοπέλες γύρω του να διεκδικούν τη χειραφέτησή τους κι ενώ στην ιδιωτική ζωή του έβγαινε από τη δίνη ενός νεανικού, θυελλώδους γάμου, ο οποίος έμελλε να καταλήξει σ' ένα ακόμη πιο θυελλώδες διαζύγιο.

«Η πενταετία 1962-1967 ήταν το μεγαλύτερο διάστημα, αφότου έγινα συγγραφέας, που δεν εξέδωσα τίποτα», θα ΄λεγε αργότερα ο ίδιος στη βρετανίδα πανεπιστημιακό Ερμιόνη Λι, σε συνέντευξή του στο Paris Review. «Η διατροφή και τα δικαστικά έξοδα είχαν στραγγίξει κάθε δεκάρα που ήμουν σε θέση να κερδίζω από τη διδασκαλία και το γράψιμο και, πριν καν κλείσω τα τριάντα, χρωστούσα χιλιάδες δολάρια στον φίλο και συνεργάτη μου, Τζο Φοξ. Το δάνειο θα με βοηθούσε να πληρώσω την ψυχανάλυσή μου, την οποία χρειαζόμουν πρώτα απ' όλα για να με εμποδίσει να πάρω τους δρόμους και να κάνω φόνο εξαιτίας της διατροφής και των δικαστικών εξόδων που μου είχαν επιδικαστεί μόνο και μόνο επειδή είχα θητεύσει δύο χρόνια σε έναν άτεκνο γάμο. Η εικόνα που με ταλάνιζε εκείνα τα χρόνια ήταν ενός τρένου που έχει εκτραπεί της πορείας του και τρέχει σε λάθος σιδηροτροχιά...».

Σίγουρα η Λούσι Νέλσον δεν είναι ιδιαίτερα συμπαθής. Οι ιλαροτραγικές σκηνές, όμως, με τις οποίες κορυφώνεται το «Τότε που ήταν καλό κορίτσι» φανερώνουν σ΄ όλη του την έκταση τον τσακισμένο ψυχισμό ενός απεγνωσμένου πλάσματος που βαδίζει με μαθηματική ακρίβεια προς την αυτοκαταστροφή. 

Καρπός αυτής της περιόδου υπήρξε το μυθιστόρημά του "Τότε που ήταν καλό κορίτσι" που, με καθυστέρηση τεσσάρων δεκαετιών, κυκλοφορεί τώρα και στα ελληνικά (μετ. Μ. Ζαχαριάδου, εκδ. Πόλις). Με τη δράση του τοποθετημένη σε μια κωμόπολη των μεσοδυτικών πολιτειών λίγο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και με ήρωες όχι Εβραίους, αλλά προτεστάντες και καθολικούς, είναι το μοναδικό, όπως αποδείχτηκε, έργο του Ροθ με γυναικείο κεντρικό χαρακτήρα, τη διαρκώς εξοργισμένη Λούσι Νέλσον, κι ένα από τα πρώτα του βιβλία που μπήκε στο στόχαστρο των φεμινιστριών ως μισογυνικό. Στην ίδια αυτή συνέντευξη που σήμερα περιλαμβάνεται στον τόμο «Διαβάζοντας τον εαυτό μου και τους άλλους», καλούμενος να σχολιάσει εκείνες τις αντιδράσεις, ο Ροθ ξεσπάθωσε: «Μην εξωραΐζετε την επίθεση αποκαλώντας την "φεμινιστική". Πρόκειται απλώς για μια ανόητη ανάγνωση». Όπως επέμενε, η ηρωίδα του αντιπαρατίθεται με άντρες «που εκπροσωπούν τύπους βαθύτατα ενοχλητικούς για πολλές γυναίκες», ενώ κι ορισμένες πλευρές της μεσοαστικής αμερικανικής ζωής που την εξοργίζουν δεν διαφέρουν από εκείνες που, λίγο αργότερα, «ο νέος μαχητικός φεμινισμός θα ταύτιζε με τον εχθρό». Σύμφωνα με τον ίδιο, το μυθιστόρημά του πραγματεύεται «τον αγώνα της Λούσι να απελευθερωθεί από την τρομερή απογοήτευση που προκαλεί σε μια κόρη ένας ανεύθυνος πατέρας» και «θα ήταν καθαρή ηλιθιότητα, ιδίως αν επρόκειτο όντως για φεμινιστική επίθεση, να υποστηρίξει κανείς ότι οι κόρες μέθυσων, δειλών και εγκληματιών δεν βασανίζονται από έντονα συναισθήματα απώλειας, περιφρόνησης και ντροπής». Ωστόσο, το αναγνώριζε: «Το "Τότε που ήταν καλό κορίτσι" δεν υπηρετεί τη φεμινιστική υπόθεση, πράγματι. Ο θυμός αυτής της νεαρής γυναίκας δεν παρουσιάζεται προκειμένου να επιδοκιμαστεί με ένα εμψυχωτικό "Έτσι μπράβο!" που θα παρότρυνε σε δράση. Διερευνάται η φύση του θυμού, το βάθος του τραύματος...».

Όπως και να ΄χει, ξεκινώντας κανείς το βιβλίο, αντιλαμβάνεται πως ο τίτλος του αναφέρεται σε μια νεκρή. Συγγραφική αδεία, στη Λούσι Νέλσον αναλογούν μόλις εικοσιδύο χρόνια ζωής. Κόρη ενός αδύναμου, αλκοολικού μικροαπατεώνα, θύμα της Μεγάλης Ύφεσης που κατέληξε σώγαμπρος, και μιας λεπταίσθητης δασκάλας του πιάνου που υφίσταται αδιαμαρτύρητα τα βίαια ξεσπάσματα του άντρα της, η ηρωίδα του Ροθ, μολονότι μεγαλωμένη με αγάπη, παρουσιάζεται ευθύς εξαρχής σαν μια θυμωμένη, ακοινώνητη έφηβη, απηυδυσμένη από την συμπεριφορά των δικών της. Παιδί του Θεού και του καθήκοντος, με αδαμάντινη θέληση, στον αντίποδα των κοριτσιών που στολίζονται με τις ώρες και τσιλιμπουρδίζουν ασυστόλως, η Λούσι διψάει να ζήσει με «αξιοπρέπεια», όπως ακριβώς θεωρεί ότι της αξίζει. Ωστόσο, πάνω που καταφέρνει να γραφτεί στο πανεπιστήμιο κι ανοίγει τα φτερά της, ελέω μιας αναπάντεχης εγκυμοσύνης, καταλήγει σύζυγος ενός άγουρου, μαλθακού κι αιθεροβάμονα νεαρού με τον οποίο δεν είχε υπάρξει καν ερωτευμένη. Το μόνο που της απομένει, είναι να βάλει τα πόδια του τελευταίου σ' ένα παπούτσι, να του δώσει να καταλάβει ότι η ζωή «δεν είναι κάνας παράδεισος», έχει ευθύνες, υποχρεώσεις, απαιτεί τσαγανό. Η Λούσι διοχετεύει όλη της την ενέργεια σ' αυτήν την ύστατη μάχη, αλλά αλίμονο, στη διάρκειά της, οι βίδες του μυαλού της θα λασκάρουν εντελώς...

Ο Φίλιπ Ροθ ξεδιπλώνει την ιστορία του μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες, αναδεικνύοντας με περίσσευμα ειρωνείας και με αφοπλιστικά ρεαλιστικούς διαλόγους τα ήθη και τα πρέπει της «βαθειάς», μεταπολεμικής Αμερικής. Πράγματι, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως όσο ανεκτικός εμφανίζεται με τις ανθρώπινες αδυναμίες που βγάζουν από τα ρούχα της την ηρωίδα του, κι όση κατανόηση δείχνει για τα θύματα της επιθετικότητάς της, άλλο τόσο υποσκάπτει την αυθόρμητη διάθεση του αναγνώστη να ταυτιστεί μαζί της και να συμμεριστεί ολόψυχα τον πόνο της. Προσωπικά, προς το τέλος του μυθιστορήματος, όταν πια η Λούσι ...απασφαλίζει, δεν μπορούσα να συγκρατήσω τα γέλια μου. Τι κάλος! Τι γλωσσοκοπάνα!, σκεφτόμουν ενώ εκείνη χτυπιόταν κι οδυρόταν, εκτοξεύοντας πυρά προς πάσα κατεύθυνση. Αντιλαμβανόμουν απολύτως το αδιέξοδό της, αλλά ευχόμουν να το κλείσει το ρημάδι, να βάλει λίγο φρένο, να πάψει να βλέπει τον κόσμο τόσο μονοδιάστατα. Σίγουρα η Λούσι Νέλσον δεν είναι ιδιαίτερα συμπαθής. Οι ιλαροτραγικές σκηνές, όμως, με τις οποίες κορυφώνεται το «Τότε που ήταν καλό κορίτσι» φανερώνουν σ΄ όλη του την έκταση τον τσακισμένο ψυχισμό ενός απεγνωσμένου πλάσματος που βαδίζει με μαθηματική ακρίβεια προς την αυτοκαταστροφή, δίνοντας ταυτόχρονα μια συμπυκνωμένη εικόνα του πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις των ανθρώπων όταν η απόγνωση χτυπάει κόκκινο. Και μόνο γι' αυτές αξίζει ν' ανακαλύψει κανείς αυτό το βιβλίο.

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM