Ο διανοούμενος στην κουζίνα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις θρυλικές μακαρονάδες και τις ακόμα πιο θρυλικές μπουγιαμπέσες που ετοίμαζε με ανυπέρβλητο μεράκι ο αείμνηστος Άγγελος Ελεφάντης. Επίσης αλησμόνητη είναι η μαγειρική του ποιητή Ηλία Λάγιου, ιδίως οι κοτόσουπες και τα ψητά στον φούρνο. Ο Στέλιος Αναστασιάδης, μεγάλη μορφή, ηθοποιός του Σταύρου Τορνέ, ζωγράφος, αμετανόητος μποέμ και ο «Κακομοίρας» στη Χαμένη Άνοιξη του Στρατή Τσίρκα, όχι μόνο μαγείρευε εξαιρετικά, αλλά και έγραψε/ζωγράφισε τις Χειμωνιάτικες εναλλακτικές συνταγές, ένα έξοχο βιβλίο για κάθε λάτρη της γαστρονομίας (εκδ. Εξάντας). Ο Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ, απ' την άλλη, εκπλήσσοντάς μας, όπως πάντα, συνέγραψε μία όλη κι όλη συνταγή μαγειρικής, και μάλιστα για βραστά αυγά. Επίσης για αυγά, αλλά μάτια, επινόησε μια έμπλεη χιούμορ συνταγή ο René Viénet, ένας σινολόγος, λόγιος και κινηματογραφιστής, φίλος του φιλόσοφου Κώστα Παπαϊωάννου και μέλος της Καταστασιακής Διεθνούς. Επρόκειτο για τα διαλεκτικά αυγά, που τηγανίζουμε ξεχωριστά τους κρόκους και τα ασπράδια και εν συνεχεία, πιστοί στη διαλεκτική του Εγέλου, από την οποία εμπνέεται ο Viénet, τα συνθέτουμε!

Ο συγγραφέας Τζούλιαν Μπαρνς άργησε, όπως ο ίδιος μας πληροφορεί, να καταπιαστεί με τη μαγειρική. Στο βιβλίο του Ο διανοούμενος στην κουζίνα (μτφρ. Άννα Παπασταύρου, εκδ. Μεταίχμιο) αφηγείται τις περιπέτειές του με τις κατσαρόλες, τα τηγάνια, τα βιβλία μαγειρικής, τα κρέατα και τα ζαρζαβατικά. «Εν πάση περιπτώσει», γράφει, «τι θέλουν οι συγγραφείς των βιβλίων μαγειρικής; Τυφλή υπακοή; Τι είδους σχέση υπαινίσσεται αυτό; Στο κάτω κάτω, δεν είσαστε φαντάροι σε αγγαρεία, να καθαρίζετε πατάτες, και δεν μπορούν να σας προσάψουν κατηγορίες για αυθάδεια, για συγκάλυψη ή οτιδήποτε άλλο. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ποιος πλήρωσε για το βιβλίο τίνος. Ο μόνος τρόπος να κερδίσετε τον σεβασμό τους είναι να επαναστατήσετε. Συνεχίστε: καλό σας κάνει. Πιθανότατα κάνει και σ' αυτούς καλό».

 

2.

Μαγειρική και free jazz. Ο μέγιστος της τζαζ, ο Miles Davis (1926-1991), όταν υποχρεωνόταν σε κούρα για να πατσίσει τις καταχρήσεις, έκανε δύο πράγματα: ζωγράφιζε ή/και μαγείρευε. Μάλιστα, στη συναρπαστική Αυτοβιογραφία του (μτφρ. Μαριλένα Μασσάρου, εκδ. Εξάντας) μιλάει για τη συνταγή του για κοτόπουλο που επινόησε ο ίδιος. Τη μαγείρεψα και διαπίστωσα ότι είναι πολύ τζαζ συνταγή όντως και θυμίζει κοκτέιλ με βάση το τζιν ή τη βότκα. Και δεν την ξαναμαγείρεψα. Πάντως, έχει ενδιαφέρον: φιλετάκια από κοτόπουλο, ταντούρι, γιαούρτι, κόλιανδρο, κάρδαμο, τζίντζερ, μέλι, κρεμ φρες, γκάραμ μασάλα, πάπρικα και ο Θεός βοηθός! Στο λίαν συγκροτημένο βιβλίο των Ερβέ Τις & Πιερ Γκανιαίρ Η μαγειρική είναι αγάπη, τέχνη, τεχνική (μτφρ. Αιμίλιος Βέζης, εκδ. Πόλις), όπου μεταξύ άλλων τσιτάρονται οι Αριστοτέλης, Γκαίτε, Άγιος Μποναβεντούρα, Κικέρων, Λεονάρντο ντα Βίντσι, Ζαν-Πολ Σαρτρ, Θωμάς Ακινάτης, Σπινόζα, Σοπενχάουερ κ.ά., πετυχαίνουμε και μια απίθανη συνταγή ειδικά για τους λάτρεις της free jazz: περιλαμβάνει πάπια, κόκκινο τόνο, eau-de-vie αχλαδιού, λιωμένο βούτυρο, χυμό λεμονιού, σοκολάτα κουβερτούρα, σιρόπι ζάχαρης και σάλτσα σόγιας!

 

3.

Επιστροφή στα βασικά. Μετά τις τζαζιές και τις εκκεντρικότητες, ας επανέλθουμε στα στοιχειώδη με τα οποία μεγαλώσαμε και στα οποία εμμένουμε. Η Μελίσσα Στοΐλη συνδυάζει με μαεστρία τη λογοτεχνία, τη λαογραφία και τη μαγειρική, προσφέροντάς μας ένα ωραιότατο βιβλίο που ανοίγει την όρεξη. Μέσα από τις σελίδες του Και διηγώντας τα... να τρως (εκδ. Κίχλη) μαθαίνουμε όχι μόνο συνταγές αλλά και τις ιστορίες λατρεμένων κλασικών εδεσμάτων, όπως το σπετζοφάι, οι αγκινάρες αλά πολίτα, ο κρασάτος κόκορας, ο λαγός στιφάδο, η ρεβιθάδα, το ιμάμ μπαϊλντί, τα μακαρόνια με κιμά, το παστίτσιο, το μπριάμ, η σούπα μινεστρόνε, το αρνάκι φρικασέ και άλλα. Η Στοΐλη έρχεται να μας θυμίσει ότι η μαγειρική «αποτέλεσε ένα χωνευτήρι γηγενών και ξένων, αστικών, αγροτικών και κοσμοπολιτικών παραδόσεων, το οποίο δημιούργησε μια κληρονομιά μοναδικών συνταγών με δάνεια και προσθαφαιρέσεις, με παραλλαγές και ριζικές αλλαγές». Στην εκτεταμένη βιβλιογραφία της Στοΐλη συναντάμε, μεταξύ άλλων, τον Γαληνό, την Πηνελόπη Δέλτα, τη Μαρία Ιορδανίδου, τον Πέτρο Μάρκαρη, τον Πτωχοπρόδρομο, τον Νίκο Σαραντάκο, τον Νικόλαο Τσελεμεντέ, τον Κώστα Ταχτσή κ.ά. Μαθαίνουμε, επίσης, πόσο σημαντική είναι η επιστροφή της φασολάδας στα καλά σπίτια (!) και ότι γίνονται πανελληνίως διαγωνισμοί για την καλύτερη. Μάλιστα, η Αμερικανική Γεωργική Σχολή, μας πληροφορεί η Στοΐλη, «οργανώνει διαγωνισμό συνήθως κάθε Μάρτιο, και από τα έσοδα δίνονται υποτροφίες. Οι υποτροφίες της φασολάδας! Τέτοιες δάφνες δρέπουν πλέον αυτά τα θρυλικά όσπρια...».

 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO