Σπύρος Ευαγγελάτος: Μια ζωή (1940 - 2017)

Σπύρος Ευαγγελάτος: Μια ζωή (1940 - 2017) Facebook Twitter
Παιδί του Εθνικού ο ίδιος, δεν ήθελε να ανατρέψει τη μεγάλη του παράδοση αλλά να την προχωρήσει, να την ξεπεράσει μορφολογικά.
0

Ο Σπύρος Ευαγγελάτος, ο οποίος απεβίωσε σήμερα σε ηλικία 77 ετών, αποτέλεσε για περισσότερο από μισό αιώνα ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου. Άνθρωπος με τεράστια μόρφωση και καλλιέργεια, ίσως και λίγο «παλιάς κοπής», αλλά συγχρόνως μέγας ανανεωτής, που συνέβαλε στην προώθηση της σκηνικής αναπαράστασης του αρχαίου δράματος και της αττικής κωμωδίας όσο και στην ανάδειξη ξεχασμένων και παροπλισμένων ελληνικών θεατρικών κειμένων του Επτανησιακού Θεάτρου, της Ενετικής Κρήτης και της ελληνικής γραμματείας των περασμένων αιώνων γενικότερα. Σε αυτά να προσθέσουμε και τις αναρίθμητες σκηνοθεσίες κλασικών έργων και όπερας.

Γεννημένος στην Αθήνα το 1940, γιος του κορυφαίου μουσουργού Αντίοχου Ευαγγελάτου και της αρπίστριας Ξένης Mπουρεξάκη, μεγάλωσε σε ένα σπίτι φιλελεύθερο, με προοδευτικές για την εποχή ιδέες, όπου κυριαρχούσε η μουσική. Ο ίδιος παρακολουθούσε μαθήματα βιολιού και πιάνου, γι’ αυτό μέχρι κάποια ηλικία πίστευε ότι θα γινόταν μαέστρος. Ωστόσο, εφόσον η οικογένεια ενδιαφερόταν εξίσου για την ποίηση και την τέχνη γενικότερα, φλέρταρε επίσης από νωρίς και με την ιδέα να γίνει σκηνοθέτης.

Σκηνοθέτησε από Σαίξπηρ και Λόπε ντε Βέγκα μέχρι Μπρεχτ και Πιραντέλο, όλους του Έλληνες ποιητές της αρχαιότητας, Αριστοφάνη αλλά και όλα εκείνα τα χαμένα κείμενα της ελληνικής γραμματείας προηγούμενων αιώνων, που με επίμονη προσωπική έρευνα ανέσυρε από τη λήθη.

Τελικά, έγινε δεκτός στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, ενώ παράλληλα ξεκίνησε σπουδές στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, οπότε σιγά-σιγά η μουσική υποχώρησε από το επαγγελματικό του πλάνο. Με δασκάλους του τον Άγγελο Τερζάκη και τους Θεοδωρακόπουλο, Μαρινάτο και Θωμαδάκη, που «γεφύρωναν» τις σπουδές του στη Φιλοσοφική με αυτές στη Δραματική Σχολή, η πορεία του έμοιαζε προδιαγεγραμμένη.

Με την αποφοίτησή του από τη σχολή του Εθνικού εργάστηκε για έναν μόλις χρόνο ως ηθοποιός με επιδόσεις στην κωμωδία. Όπως έλεγε και ο ίδιος: «Αν έμενα στην υποκριτική, θα γινόμουν ένας πολύ καλός β’ κωμικός». Αντ’ αυτού, προτίμησε να ιδρύσει, μαζί με συμφοιτητές του από το Εθνικό, τη Νεοελληνική Σκηνή. Έτσι, σε ηλικία 21 ετών βρέθηκε να υπογράφει την πρώτη του σκηνοθεσία με την κρητική κωμωδία του 1655 «Φορτουνάτος» του Μάρκου Αντώνιου Φώσκολου.

Όταν στα 30 του ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα την ιστορία του θεάτρου στην Κεφαλονιά την περίοδο 1600-1900 («Ιστορία του Θεάτρου εν Κεφαλληνία 1600-1900») ήταν ήδη ένας καταξιωμένος σκηνοθέτης του ελεύθερου θεάτρου. Αυτήν τη δραστηριότητα τη συνέχισε και στη Βιέννη, όπου βρέθηκε για μεταπτυχιακές σπουδές στη Θεατρολογία. Ταξιδεύοντας στις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις, ήρθε σε επαφή με όλες τις σημαντικές πρωτοποριακές παραστάσεις της εποχής του, τις πρώτες μεγάλες επιτυχίες του Στάιν στο Βερολίνο, του Μπρουκ στο Παρίσι, του Στρέλερ στο Πίκολο, τις όπερες του Τζεφιρέλι.

Σπύρος Ευαγγελάτος: Μια ζωή (1940 - 2017) Facebook Twitter
Ηλέκτρα. Εθνικό Θέατρο, 1972

Το 1972 σκηνοθέτησε πρώτη φορά στην Επίδαυρο για το Εθνικό Θέατρο την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή με την Αντιγόνη Βαλάκου στον ομώνυμο ρόλο, μια παράσταση που θεωρήθηκε καινοτόμος. Στις πρώτες του απόπειρες στην ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου είχε για συμμάχους του τον Κώστα Γεωργουσόπουλο στη μετάφραση, τον Δημήτρη Τερζάκη στη μουσική και τον Γιώργο Πάτσα στα σκηνικά και στα κοστούμια. Παιδί του Εθνικού ο ίδιος, δεν ήθελε να ανατρέψει τη μεγάλη του παράδοση αλλά να την προχωρήσει, να την ξεπεράσει μορφολογικά. Και το πέτυχε, ανάγοντας την «Ηλέκτρα» του σε σημείο αναφοράς για πολλές δεκαετίες.

Το 1975 ίδρυσε το Αμφι-Θέατρο ως σκηνή πειραματισμού, εγκαινιάζοντάς το με τον «Ερωτόκριτο» του Βιτσέντζου Κορνάρου. Στην διανομή συμμετείχαν ο Λευτέρης Βογιατζής, ο Ηλίας Λογοθέτης, ο Νίκος Μπουσδούκος, ο Δημήτρης Καταλειφός, ο Δημήτρης Πιατάς. Πρόκειται για μια παράσταση που άφησε εποχή – και ήταν μόνο η αρχή. Με πρωταγωνίστρια τη σύντροφό του Λήδα Τασοπούλου, για τρεις δεκαετίες σάρωνε στα διεθνή φεστιβάλ, αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές με σημαντικά έργα του ελληνικού και διεθνούς δραματολογίου, όπως η θρυλική σήμερα παράσταση «Ιφιγένεια εν Ληξουρίω» του Πέτρου Κατσαΐτη.

Το 1977 χρίστηκε καλλιτεχνικός διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, όπου σκηνοθέτησε δημοφιλή έργα, κάποια από τα οποία αποτέλεσαν μνημειώδεις παραστάσεις, όπως ο «Ιούλιος Καίσαρ» του Σαίξπηρ, με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ στον ρόλο του Βρούτου. Με το τέλος της θητείας του στον Βορρά ανέλαβε, την περίοδο 1984-1987, τη διεύθυνση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, όπου και σκηνοθέτησε όπερες των Mότσαρτ, Pοσίνι, Nτονιτσέτι, Mπελίνι, Mπετόβεν, Bάγκνερ, Bέρντι, Στράους, Όφεμπαχ, Mπιζέ και άλλων σημαντικών συνθετών. Στη Λυρική επέστρεψε το 1999 ως πρόεδρος, τιμητική θέση την οποία διατήρησε έως το 2006. Προηγουμένως, το διάστημα 1992-1999, είχε διατελέσει επίσης πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (ΙΤΙ). Tο 1989 εκλέχθηκε καθηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και από το 1991 δίδασκε στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, του οποίου διετέλεσε επίσης πρόεδρος από το 2005 έως το 2007.  

Βάτραχοι (1977)

Όταν το Φεβρουάριο του 2011 αναγκάστηκε, λόγω οικονομικού αδιεξόδου, να αναστείλει τη λειτουργία του Αμφι-Θεάτρου της οδού Αδριανού στην Πλάκα, είχε ήδη στο ενεργητικό του περί τις 220 παραστάσεις, γεγονός που τον καθιστά τον πλέον παραγωγικό Έλληνα σκηνοθέτη. Σκηνοθέτησε από Σαίξπηρ και Λόπε ντε Βέγκα μέχρι Μπρεχτ και Πιραντέλο, όλους του Έλληνες ποιητές της αρχαιότητας, Αριστοφάνη αλλά και όλα εκείνα τα χαμένα κείμενα της ελληνικής γραμματείας προηγούμενων αιώνων, που με επίμονη προσωπική έρευνα ανέσυρε από τη λήθη. Αυτή, όμως, δεν ήταν η πιο σοβαρή απώλεια στη ζωή του. Λίγα χρόνια πριν είχε χάσει τη λατρεμένη του σύζυγο του και μητέρα των παιδιών του Λήδα Τασοπούλου, και έναν μόλις χρόνο πριν τον γιο του Αντίοχο, σε ηλικία 23 ετών. Η κόρη του Κατερίνα, ακολουθώντας τα βήματά του, είναι σήμερα μία από τις πιο καταξιωμένες σκηνοθέτιδες του ελληνικού θεάτρου.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του τιμήθηκε με πλειάδα βραβείων, ανάμεσα στα οποία το «Kαρλ Σκράουπ» του Λαϊκού Θεάτρου της Bιέννης για την καλύτερη σκηνοθεσία της χρονιάς το 1974, το «Kάρολος Kουν» το 1988, ενώ το 1991 η Προεδρία της Ιταλικής Δημοκρατίας του απένειμε το παράσημο Cavaliere Ufficiale για την προβολή του ιταλικού πολιτισμού στην Ελλάδα. Το 2004 επανήλθε με το ανώτερο παράσημο Ordine della Stella Solidarietà Italiana-Cavaliere (III Classe) για την προσφορά του στη σύσφιγξη των ελληνο-ιταλικών πολιτιστικών σχέσεων. Το 1999 ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας τού απένειμε το παράσημο του Tαξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος και το 2005 εκλέχτηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, μέχρι που το 2012 ανακηρύχθηκε αντιπρόεδρος και έναν χρόνο μετά πρόεδρός της.

Σπύρος Ευαγγελάτος: Μια ζωή (1940 - 2017) Facebook Twitter
Αμύντας. Φεστιβάλ Αθηνών, 2016. Η τελευταία του παράσταση.

Το καλοκαίρι του 2016 σκηνοθέτησε για μία μόνο βραδιά στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, τον «Αμύντα» του Γεωργίου Μόρμορη. Στην υπόκλιση, σύσσωμο το θέατρο τον χειροκρότησε όρθιο. Όμως η οριστική αυλαία για τον Σπύρο Ευαγγελάτο, ο οποίος αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας τον τελευταίο χρόνο, έμελλε να πέσει σήμερα, 24 Ιανουαρίου 2017.  

Όταν, λίγα χρόνια πριν, σκηνοθετούσε τη «Μήδεια» για την Επίδαυρο, είχε δηλώσει στη LifΟ, με αφορμή το τέλος του έργου του Ευριπίδη: «Η Μήδεια είναι η τραγική ηρωίδα που έχει κάνει το απεχθέστερο έγκλημα, έχει σκοτώσει τα παιδιά της και η ίδια δεν τιμωρείται. Αυτό είναι το τρομερό, φεύγει με το άρμα του ήλιου, χάνεται. Στη ζωή δεν υπάρχει δικαίωση πολλές φορές. Αυτό είναι το πικρό μήνυμα».

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπομπ Γουίλσον

Απώλειες / Μπομπ Γουίλσον (1941-2025): Το προκλητικό του σύμπαν ήταν ένα και μοναδικό

Μεγάλωσε σε μια κοινότητα όπου το θέατρο θεωρούνταν ανήθικο. Κι όμως, με το ριζοσπαστικό του έργο σφράγισε τη σύγχρονη τέχνη του 20ού αιώνα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Υποκλίθηκε πολλές φορές στο αθηναϊκό κοινό – και εκείνο, κάθε φορά, του ανταπέδιδε την τιμή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H ανάληψη του Οιδίποδα αναβάλλεται επ’ αόριστον

Θέατρο / H ανάληψη του Οιδίποδα αναβάλλεται επ’ αόριστον

Ο «Οιδίποδας» του Γιάννη Χουβαρδά συνενώνει τον «Τύραννο» και τον «Επί Κολωνώ» σε μια παράσταση, παίρνοντας τη μορφή μιας πυρετώδους ανασκαφής στο πεδίο του ασυνείδητου - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Θέατρο / Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός προσπαθεί να παραμείνει συγκεντρωμένη μέχρι την κάθοδό της στο αργολικό θέατρο. Παρ’ όλα αυτά, βρήκε τον χρόνο να μας μιλήσει για τους γυναικείους ρόλους που τη συνδέουν με την Ελλάδα και για τη σημασία της σιωπής.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν: από το «La Distance» του Ροντρίγκες έως τη μεγάλη επιτυχία του Μπανούσι

Θέατρο / Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν

Οι θερμές κριτικές της «Liberation» και της «Le Monde» για το «ΜΑΜΙ» του Μπανούσι σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση είναι απλώς μια λεπτομέρεια μέσα στις απανωτές εκπλήξεις που έκρυβε το πιο γνωστό θεατρικό φεστιβάλ στον κόσμο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Κωνσταντίνος Ζωγράφος: Ο «Ορέστης» του Τερζόπουλου

Θέατρο / Κωνσταντίνος Ζωγράφος: «Ο Τερζόπουλος σου βγάζει τον καλύτερό σου εαυτό»

Ο νεαρός ηθοποιός που πέρυσι ενσάρκωσε τον Πυλάδη επιστρέφει φέτος ως Ορέστης. Με μια ήδη πλούσια διαδρομή στο θέατρο δίπλα σε σημαντικούς δημιουργούς, ετοιμάζει ένα νέο έργο εμπνευσμένο από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

The Review / «Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

Με αφορμή την παράσταση γι’ αυτόν τον αυθεντικό δημιουργό που τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μεσουρανούσε, ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου σχολιάζουν τον αντίκτυπό του στο κοινό σήμερα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, πτώση και η αποθέωση

Αρχαίο Δράμα Explained / «Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, η πτώση και η αποθέωση

Τι μας μαθαίνει η ιστορία του Οιδίποδα, ενός ανθρώπου που έχει τα πάντα και τα χάνει εν ριπή οφθαλμού; Η κριτικός θεάτρου Λουίζα Αρκουμανέα επιχειρεί μια θεωρητική ανάλυση του έργου του Σοφοκλή.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Αλίκη Βουγιουκλάκη: Στη ζωή έσπαγε τα ταμπού, στο θέατρο τα ταμεία

Θέατρο / Αλίκη Βουγιουκλάκη: Πώς έσπαγε τα ταμεία στο θέατρο επί 35 χρόνια

Για δεκαετίες έχτισε, με το αλάνθαστο επιχειρηματικό της ένστικτο, μια σχέση με το θεατρικό κοινό που ακολουθούσε υπνωτισμένο τον μύθο της εθνικής σταρ. Η πορεία της ως θιασάρχισσας μέσα από παραστάσεις-σταθμούς και τις μαρτυρίες συνεργατών της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Θέατρο / Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Στον πολυαναμενόμενο «Οιδίποδα» του Γιάννη Χουβαρδά, ο Νίκος Καραθάνος επιστρέφει, 23 χρόνια μετά, στον ομώνυμο ρόλο, ακολουθώντας την ιστορία από το τέλος προς την αρχή και φωτίζοντας το ανθρώπινο βάθος μιας τραγωδίας πιο οικείας απ’ όσο νομίζουμε.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα δώρο που άργησε να φτάσει

Θέατρο / «Κοιτάξτε πώς φέρονταν οι αρχαίοι στους ξένους! Έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς»

Ένα δώρο που έφτασε καθυστερημένα, μόλις είκοσι λεπτά πριν το τέλος της παράστασης - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για το «ζ-η-θ, ο Ξένος» σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε το φετινό καλοκαίρι

Θέατρο / Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε την «Ορέστεια»

Η «Ορέστεια» του Θεόδωρου Τερζόπουλου συζητήθηκε όσο λίγες παραστάσεις: ενθουσίασε, προκάλεσε ποικίλα σχόλια και ανέδειξε ερμηνείες υψηλής έντασης και ακρίβειας. Ξεχώρισε εκείνη της Έβελυν Ασουάντ, η οποία, ως Κασσάνδρα, ερμήνευσε ένα αραβικό μοιρολόι που έκανε πολλούς να αναζητήσουν το όνομά της. Το φετινό καλοκαίρι, η παράσταση επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη, στους Δελφούς και στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων.
M. HULOT
Η Λίνα Νικολακοπούλου υπογράφει και σκηνοθετεί τη μουσικοθεατρική παράσταση «Χορικά Ύδατα»

Θέατρο / «Χορικά Ύδατα»: Ο έμμετρος κόσμος της Λίνας Νικολακοπούλου επιστρέφει στη σκηνή

Τραγούδια που αποσπάστηκαν από το θεατρικό τους περιβάλλον επιστρέφουν στην πηγή τους, σε μια σκηνική τελετουργία γεμάτη εκπλήξεις που φωτίζει την τεράστια καλλιτεχνική παρακαταθήκη της στιχουργού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

The Review / «Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

Γιατί εξακολουθεί να κερδίζει το σύγχρονο κοινό η διάσημη κωμωδία του Άγγλου βάρδου κάθε φορά που ανεβαίνει στη σκηνή; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητούν με αφορμή την παράσταση που σκηνοθετεί η Εύα Βλασσοπούλου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Darkest White»: Ένα σύμπαν που εξερευνά την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναίκας 

Θέατρο / «Darkest White»: Ο εμφύλιος από την πλευρά των χαμένων

Το έργο της Δαφίν Αντωνιάδου που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών, εξερευνά μέσω προσωπικών και ιστορικών αναμνήσεων και μέσα από την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναικείας παρουσίας, ιστορίες εκτοπισμού και επιβίωσης. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσια ένα τραπέζι με φίλους

Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας / Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσία ένα τραπέζι με φίλους

Ο σπουδαίος λιβανέζος χορευτής και χορογράφος Omar Rajeh, επιστρέφει με την «Beytna», μια ιδιαίτερη περφόρμανς με κοινωνικό όσο και γαστριμαργικό αποτύπωμα, που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του φετινού 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η νύφη και το «Καληνύχτα, Σταχτοπούτα»

Θέατρο / Η Καρολίνα Μπιάνκι παίρνει το ναρκωτικό του βιασμού επί σκηνής. Τι γίνεται μετά;

Μια παράσταση-περφόρμανς που μέσα από έναν εξαιρετικά πυκνό και γοητευτικό λόγο, ένα κολάζ από εικόνες, αναφορές, εξομολογήσεις, όνειρα και εφιάλτες μάς κάνει κοινωνούς μιας ακραίας εμπειρίας, χωρίς να σοκάρει.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ