Ο Νίκος Μαστοράκης σκηνοθετεί τα Παιδιά του Ήλιου του Μαξίμ Γκόργκι

Ο Νίκος Μαστοράκης σκηνοθετεί τα Παιδιά του Ήλιου του Μαξίμ Γκόργκι Facebook Twitter
0
Ο Νίκος Μαστοράκης σκηνοθετεί τα Παιδιά του Ήλιου του Μαξίμ Γκόργκι Facebook Twitter
Οι αστοί του Γκόργκι, που αναμφισβήτητα έχουν ταξική συνείδηση, μιλάνε για όλα αυτά σαν να είναι φλέγοντα θέματα αλλά χωρίς να παίρνουν θέση, στοιχείο που κάνει το έργο σύγχρονο... Φωτογραφίες από τις πρόβες: Μυρτώ Αποστολίδου

Το 1905 ξέσπασε η Πρώτη Ρωσική Επανάσταση, όταν μία ειρηνική διαδήλωση εργατών που κατευθυνόταν στα ανάκτορα του τσάρου πνίγηκε στο αίμα. Η περίφημη «Ματωμένη Κυριακή» εκείνου του ζοφερού Γενάρη οδήγησε σε μαζική εξέγερση μέρους του λαού και του στρατού. Αν και η εξέγερση δεν μετατράπηκε σε ανατροπή, σίγουρα ταρακούνησε το τσαρικό καθεστώς. Ο συγγραφέας Μαξίμ Γκόργκι (1868-1936), ο οποίος βρισκόταν στη φυλακή εξαιτίας των πολιτικών πεποιθήσεών του, και ενώ η διεθνής κοινότητα ζητούσε την αποφυλάκισή του, συντετριμμένος από τα γεγονότα γράφει μέσα σε λίγες μέρες τα Παιδιά του Ήλιου. Τον Φλεβάρη αποφυλακίζεται αλλά το έργο δεν παίρνει άδεια να ανέβει παρά μόνο τον Οκτώβρη του ίδιου πάντα έτους, από το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας.

Τα Παιδιά του Ήλιου αποτελούν μια παραβολή. Χώρος δράσης το εσωτερικό μιας έπαυλης, την ώρα που έξω μαίνεται επιδημία χολέρας, από την οποία οι χαρακτήρες του έργου είναι προστατευμένοι. Η «απειλή» υφίσταται αλλά εκείνοι ζουν περίπου ανυποψίαστοι σε μια άλλη πραγματικότητα, όπου νομίζουν ότι όλα όσα συμβαίνουν έξω δεν τους αφορούν. Η επιδημία θα μπορούσε να εκληφθεί αλληγορικά ως εξέγερση των ανθρώπων ενάντια στους μεγαλοαστούς και σε όσους τους καταπιέζουν.

Ο Γκόργκι υπήρξε ο γεννήτορας του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, οπότε είναι διάχυτες οι σκέψεις περί του αν η τέχνη πρέπει να είναι ωφέλιμη στον άνθρωπο, στην κοινωνία, για το αν πρέπει η τέχνη να είναι κατανοητή από όλο κόσμο ή όχι. Οι ήρωες μιλάνε εμφατικά για όλα αυτά, χωρίς να παίρνουν μια συγκεκριμένη θέση υπέρ του ενός ή του άλλου.



Το έργο τοποθετείται χρονικά από τον Γκόργκι στον 19ο αιώνα, κατά τη διάρκεια μιας υποτιθέμενης επιδημίας χολέρας. Θα ήταν λάθος να αναφερθούμε σε συγκεκριμένη ημερομηνία, καθώς οι επιδημίες εκείνα τα χρόνια ήταν σύνηθες φαινόμενο που ξεσπούσε χρόνο παρά χρόνο, κυρίως στα χαμηλότερα στρώματα του κοινωνικού ιστού. Έτσι, η χολέρα για τον συγγραφέα δεν είναι παρά ένας υπόγειος συμβολισμός. Έξω μαίνεται η επιδημία και μέσα στην έπαυλη παρατηρείται ένα άλλο είδος χολέρας: υποφέρει η ψυχή των ηρώων και μεταφέρουν ο ένας στον άλλο το φορτίο της αρρώστιας μέσα από τον έρωτα.

Ο Νίκος Μαστοράκης σκηνοθετεί τα Παιδιά του Ήλιου του Μαξίμ Γκόργκι Facebook Twitter
Φωτογραφίες από τις πρόβες: Μυρτώ Αποστολίδου


Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο του έργου, ωστόσο, αυτό που το κάνει να ξεχωρίζει, είναι κάτι που μέχρι τότε δεν είχε κάνει την εμφάνισή του σε άλλα έργα της εποχής. Ο Γκόργκι «αποκαλύπτει» όλα όσα συμβαίνουν μέσα στη μεγαλοαστική έπαυλη. Τα Παιδιά του Ήλιου είναι μια παρέα διανοουμένων –ένας ζωγράφος και ένας επιστήμονας ανάμεσά τους–, πρόσωπα που δεν βλέπουμε στα έργα του Τσέχοφ ή που, όποτε υπάρχουν, η ιδιότητά τους δεν έχει καθοριστική σημασία όσον αφορά τη δραματουργία. Στον Τσέχοφ οι χαρακτήρες λειτουργούν αόριστα και εσωτερικά. Οι συγκεκριμένοι χαρακτήρες του Γκόργκι, οι οποίοι, όπως του Τσέχοφ, ανήκουν στον 19ο αιώνα, μιλάνε για ιδέες νεωτεριστικές, συχνά ριζοσπαστικές. Ιδέες διαδεδομένες πια στις αρχές του 20ού αιώνα, καθώς, εκτός από τον μαρξισμό, υπήρχε πλέον και ο Φρόιντ. Οι μεγαλοαστοί του έργου ασχολούνται κατά κόρον με τις ιδέες του Φρόιντ – μία από αυτές είναι ο φόβος του θανάτου. Οι χαρακτήρες επανέρχονται συχνά σε ερωτήματα του τύπου «τι νόημα έχει ο κόσμος;» ή «τι νόημα έχει η εξέλιξη;».


Αυτό και μόνο καθιστά το συγκεκριμένο θεατρικό έργο, αν όχι το πρώτο, ένα από τα πρώτα στα οποία παρουσιάζονται υπαρξιακά θέματα, τοποθετώντας το στην κατηγορία των έργων του fin de siècle. Ο Φρόιντ εκείνη ακριβώς την εποχή δεν είναι καθόλου άγνωστος, αντιθέτως οι θεωρίες του συζητιούνταν ευρέως στα λογοτεχνικά σαλόνια. Παράλληλα, βέβαια, στη Ρωσία και αλλού, δινόταν έμφαση στις θεωρίες του Μαρξ, οι οποίες και οδήγησαν στην Οκτωβριανή Επανάσταση. Και όμως, η παράμετρος του Φρόιντ είναι ιδιαίτερα σοβαρή τόσο για την εποχή όσο και για τα Παιδιά του Ήλιου.

Ο Νίκος Μαστοράκης σκηνοθετεί τα Παιδιά του Ήλιου του Μαξίμ Γκόργκι Facebook Twitter
Φωτογραφίες από τις πρόβες: Μυρτώ Αποστολίδου


Οι αφελείς, ναρκισσευόμενοι, κάπως γελοίοι και σίγουρα καλομαθημένοι αστοί του Γκόργκι, που αναμφισβήτητα έχουν ταξική συνείδηση, αναλώνονται στις σκέψεις τους σαν να είναι φλέγοντα ζητήματα, στοιχείο που κάνει το έργο σύγχρονο. Υπάρχει χαρακτηριστικά μια ηρωίδα που επαναλαμβάνει: «Ωραίες οι ιδέες σας, αλλά έξω τι γίνεται; Έξω οι άνθρωποι πεθαίνουν». Και παρόλο που η ατμόσφαιρα είναι κοντά στον Τσέχοφ, ο έρωτας αποδίδεται με μεγάλη δόση χιούμορ, καθιστώντας το έργο δωματίου, στα όρια της κωμωδίας, παρότι προς το τέλος η απειλή του «έξω» παίρνει ζοφερές διαστάσεις.


Ο Γκόργκι υπήρξε ο γεννήτορας του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Σε όλο το έργο είναι διάχυτες οι σκέψεις περί του αν η τέχνη πρέπει να είναι ωφέλιμη στον άνθρωπο και στην κοινωνία γενικότερα, για το αν πρέπει η τέχνη να είναι κατανοητή απ' όλο τον κόσμο ή όχι. Οι ήρωες μιλάνε εμφατικά για όλα αυτά, χωρίς να παίρνουν μια συγκεκριμένη θέση υπέρ του ενός ή του άλλου. Ίσως να είναι αυτός ο κύριος λόγος που το έργο επί κομμουνισμού ήταν από τα πιο δημοφιλή και παιζόταν ακατάπαυστα. Από την άλλη, δεν θα το λέγαμε απαραίτητα «στρατευμένο» ή «σοσιαλιστικού ρεαλισμού», καθώς ακόμα και σήμερα υπάρχει αυτή η παράμετρος στην τέχνη και εξακολουθούμε να συζητάμε για το ποια είναι ή θα έπρεπε να είναι η συμβολή της στην εξέλιξη του ανθρώπου. Η διαφορά είναι ότι σήμερα ως κοινό γνωρίζουμε τα αποτελέσματα του «πειράματος» του υπαρκτού σοσιαλισμού. Και αυτή είναι η ειρωνεία του έργου, ότι ξέρουμε τι έχει συμβεί μετά την Επανάσταση, σε αντίθεση με το κοινό της Ρωσίας των αρχών του 20ού αιώνα – πόσο έχει ωφελήσει η τέχνη τον κόσμο ή όχι και τι σημαίνουν οι ιδέες και η τέχνη έπειτα από την περιπέτεια που βίωσε η Ρωσία και ένα μέρος της Ευρώπης.


Στην παράσταση που ετοιμάζει ο Νίκος Μαστοράκης για το Θέατρο Τέχνης, καθώς το κείμενο είναι ουσιαστικά μια ανοιχτή συζήτηση σε επίπεδο ιδεών, τίθενται όλα αυτά τα ερωτήματα. Δηλαδή, τι σημαίνει σήμερα, για τον μέσο άνθρωπο, τέχνη, τη στιγμή που καταναλώνει τόνους εικόνων και αποβλήτων τέχνης, όπως είναι η τηλεόραση; Και εφόσον ούτε οι ηθοποιοί, αναπόδραστα, μπορούν να είναι «αγνοί» αποδέκτες του κειμένου, η εξαιρετική ομάδα που συμπληρώνει τη διανομή έκανε ατελείωτες συζητήσεις με τον σκηνοθέτη πριν ξεκινήσει τις πρόβες.


Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι με το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης το έργο έπαψε να παίζεται. Ξαναπαίχτηκε στη Ρωσία το 2008 με τεράστια επιτυχία, ενώ τα τελευταία χρόνια παίζεται σε όλη την Ευρώπη. Η παράσταση του Θεάτρου Τέχνης, που ξεκινάει στις 14 Νοεμβρίου, τοποθετείται αισθητικά κάπου ανάμεσα στο τότε και στο σήμερα, χωρίς να είναι εντελώς μοντέρνα εκδοχή, ενώ ένα χαρακτηριστικό της είναι ότι δεν υπάρχει καθόλου μουσική. Σαν να θέλει ο σκηνοθέτης να «ακουστεί» μόνο η μουσική των λέξεων και των ιδεών. Η μετάφραση είναι της Ελένης Μπακοπούλου, τα σκηνικά και τα κοστούμια του Βασίλη Παπατσαρούχα, ο σχεδιασμός φωτισμού του Σάκη Μπιρμπίλη. Τους χαρακτήρες ενσαρκώνουν η Μαρία Καλλιμάνη, ο Γιάννης Κότσιφας, η Ιωάννα Μαυρέα, η Φωτεινή Μπαξεβάνη, ο Μάκης Παπαδημητρίου, η Κωνσταντίνα Τάκαλου, ο Χάρης Φραγκούλης, ο Αδριανός Γκάτσιος και ο Άρης Ντελία.

Ο Νίκος Μαστοράκης σκηνοθετεί τα Παιδιά του Ήλιου του Μαξίμ Γκόργκι Facebook Twitter
Ο Μάκης Παπαδημητρίου είναι ένας από τους πρωταγωνιστές... Φωτογραφίες από τις πρόβες: Μυρτώ Αποστολίδου
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ακούγεσαι Λυδία, Ακούγεσαι ίσαμε το στάδιο

Επίδαυρος / «Ακούγεσαι, Λυδία, ίσαμε το στάδιο ακούγεσαι»

Κορυφαίο πρόσωπο του αρχαίου δράματος, συνδεδεμένη με εμβληματικές παραστάσεις, ανατρέχει σε δεκαπέντε σταθμούς της καλλιτεχνικής της ζωής στην Επίδαυρο και αφηγείται προσωπικές ιστορίες, επιτυχίες και ματαιώσεις, εξαιρετικές συναντήσεις και συνεργασίες, σε μια πορεία που αγγίζει τις πέντε δεκαετίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Ούρλιχ Ράσε και το παρασκήνιο της ιστορίας της Ισμήνης

Θέατρο / Η σκηνή του Ούρλιχ Ράσε στριφογύριζε - και πέταξε έξω την Ισμήνη

Στην παράσταση που άνοιξε την Επίδαυρο, ο Γερμανός σκηνοθέτης επέλεξε να ανεβάσει μια Αντιγόνη χωρίς Ισμήνη. Η απομάκρυνση της Κίττυς Παϊταζόγλου φωτίζει τις λεπτές –και άνισες– ισορροπίες εξουσίας στον χώρο του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μέσα στη γοητεία και στον τρόμο του Δράκουλα

Πρώτες Εικόνες / Dracula: Η υπερπαραγωγή που έρχεται το φθινόπωρο στην Αθήνα

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μιλά αποκλειστικά στη LiFO για την πιο αναμενόμενη παράσταση της επερχόμενης σεζόν, για τη διαχρονική γοητεία του μύθου που φαντάστηκε ο Μπραμ Στόκερ στα τέλη του 19ου αιώνα, για το απόλυτο και το αιώνιο μιας ιστορίας που, όπως λέει, τον «διαλύει».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ερωτευμένος με τον Κρέοντα

Θέατρο / Ο Rasche αγάπησε τον Κρέοντα περισσότερο από την Αντιγόνη

«Η εκφορά του λόγου παραδίδεται αμαχητί σε μια άκρατη δραματικότητα, σε ένα υπερπαίξιμο, σε μια βεβιασμένη εμφατικότητα, σε έναν στόμφο παλιακό που θα νόμιζε κανείς πως έχει εξαλειφθεί πλέον. Η σοβαροφάνεια σε όλο το (γοερό) μεγαλείο της». Έτσι ξεκίνησε φέτος η Επίδαυρος.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στο ζόφο του πολέμου

Θέατρο / Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στον ζόφο του πολέμου

Σε μια περίοδο που ο πόλεμος αποτελεί βασικό συστατικό της καθημερινότητάς μας, μια παράσταση εξετάζει όσα μεσολαβούν μεταξύ γεγονότος και πληροφορίας και πώς διαμορφώνουν την τελική καταγραφή και την ιστορική μνήμη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Θέατρο / Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Όταν η Πίπα Μπάκα ξεκίνησε να κάνει oτοστόπ από την Ιταλία για να φτάσει στην Ιερουσαλήμ δεν φαντάστηκε ότι αυτό το ταξίδι-μήνυμα ειρήνης θα κατέληγε στον βιασμό και τη δολοφονία της. Mια παράσταση που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών αναφέρεται στην ιστορία της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Θέατρο / Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Τα «Κακά σκηνικά» είναι «μια κωμική κόλαση» αφιερωμένη στη ζοφερή ελληνική πραγματικότητα, μια απόδραση από τα χάλια της χώρας, του θεάτρου, του παγκόσμιου γεωπολιτικού γίγνεσθαι, ένα ξόρκι στην κατάθλιψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χρήστος Παπαδόπουλος: «Κάθε μορφή τέχνης χρειάζεται το εσωτερικό βάθος»

Θέατρο / Χρήστος Παπαδόπουλος: «Mε αφορά πολύ το "μαζί"»

Το «τρομερό παιδί» από τη Νεμέα που συμπληρώνει φέτος δέκα χρόνια στη χορογραφία ανοίγει το φετινό 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας με τους Dance On Ensemble και το «Mellowing», μια παράσταση για τη χάρη και το σθένος της ωριμότητας.  
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κάνεις χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη σου ανάγκη

Χορός / «Κάνουμε χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη μας ανάγκη»

Με αφορμή την παράσταση EPILOGUE, ο διευθυντής σπουδών της σχολής της Λυρικής Σκηνής Γιώργος Μάτσκαρης και έξι χορευτές/χορεύτριες μιλούν για το δύσκολο στοίχημα τού να ασχολείται κανείς με τον χορό στην Ελλάδα σήμερα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μαρία Κωνσταντάρου: «Ερωτεύτηκα αληθινά στα 58»

Οι Αθηναίοι / Μαρία Κωνσταντάρου: «Δεν παίζω πια γιατί δεν υπάρχουν ρόλοι για την ηλικία μου»

Μεγάλωσε χωρίς τη μάνα της, φώναζε «μαμά» μια θεία της, θυμάται ακόμα τις παιδικές της βόλτες στον βασιλικό κήπο. Όταν είπε πως θέλει να γίνει ηθοποιός, ο πατέρας της είπε «θα σε σφάξω». Η αγαπημένη ηθοποιός που έπαιξε σε μερικές από τις σημαντικότερες θεατρικές παραστάσεις αλλά και ταινίες της εποχής της είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Γιάννος Περλέγκας ανεβάζει τον «Κατσούρμπο» του Χορτάτση

Θέατρο / Γιάννος Περλέγκας: «Ο Κατσούρμπος μας είναι μια απόπειρα να γίνουμε πιο αθώοι»

Ο Γιάννος Περλέγκας σκηνοθετεί το έργο του Χορτάτση στο πλαίσιο του στο πλαίσιο του Κύκλου Ρίζες του Φεστιβάλ Αθηνών. Τον συναντήσαμε στις πρόβες όπου μας μίλησε για την αξία του Κρητικού συγγραφέα και του έργου του και την ανάγκη για περισσότερη λαϊκότητα στο θέατρο. Κάτι που φιλοδοξεί να μας δώσει με αυτό το ανέβασμα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βασίλης Παπαβασιλείου

Απώλειες / Βασίλης Παπαβασιλείου (1949-2025): Ένας σπουδαίος διανοητής του ελληνικού θεάτρου

«Αυτό, λοιπόν, το οφείλω στο θέατρο: τη σωτηρία από την κακομοιριά μου»: Ο σκηνοθέτης, μεταφραστής, ηθοποιός και δάσκαλος Βασίλης Παπαβασιλείου πέθανε σε ηλικία 76 ετών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΟΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

Θέατρο / Δημήτρης Γκοτσόπουλος: «Ήμουν ένα αγρίμι που είχε κατέβει από τα βουνά»

Ο ταλαντούχος ηθοποιός φέτος ερμηνεύει τον Νεοπτόλεμο στον «Φιλοκτήτη» του Σοφοκλή. Πώς κατάφερε από ένα αγροτικό περιβάλλον να πρωταγωνιστήσει σε μεγάλες τηλεοπτικές επιτυχίες και γιατί πέρασε ένα ολόκληρο καλοκαίρι στην Πολύαιγο, διαβάζοντας «Βάκχες»;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Θέατρο / Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Ο κορυφαίος Έλληνας σκηνοθέτης διασκευάζει φέτος τις τραγωδίες του Οιδίποδα σε ένα ενιαίο έργο και μιλά στη LiFO, για το πώς η μοίρα είναι μια παρεξηγημένη έννοια, ενώ σχολιάζει το αφήγημα περί «καθαρότητας» της Επιδαύρου, καθώς και τις ακραίες αντιδράσεις που έχει δεχθεί από το κοινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΓΙΑ 28 ΜΑΙΟΥ Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Θέατρο / Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Σαν σήμερα, το 1943, γεννήθηκε η Ελληνίδα σοπράνο που διέπρεψε για μια ολόκληρη δεκαετία στην Ευρώπη και την Αμερική, αλλά κάηκε εξαιτίας μιας σειράς ιδιαίτερα απαιτητικών ρόλων, τους οποίους ερμήνευσε πολύ νωρίς. Ο κόντρα τενόρος Άρης Χριστοφέλλης, ένας από τους λίγους στην Ελλάδα που γνωρίζουν σε βάθος την πορεία της, περιγράφει την άνοδο και την πτώση της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Θέατρο / Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Από τους Αγίους Σαράντα της Αλβανίας μέχρι τη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, η ζωή του βραβευμένου ηθοποιού, τραγουδιστή και σεναριογράφου είναι μια διαρκής προσπάθεια συμφιλίωσης με την απώλεια. Η παράσταση «Μια άλλη Θήβα» τον καθόρισε, ενώ ο ρόλος του στο «Brokeback Mountain» τού έσβησε κάθε ομοφοβικό κατάλοιπο. Δηλώνει πως αυτό που τον ενοχλεί βαθιά είναι η αδράνεια απέναντι σε όσα συμβαίνουν γύρω μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ