Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία, Κάιρο 1945

Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή

0

Ο Λεβόν Μπογιατζιάν, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του περίφημου Αρμενο-αιγύπτιου φωτογράφου Van Leo, γεννήθηκε στο Τζιχάν ανατολικά των Αδάνων στην Κιλικία το Νοέμβριο του 1920. Όταν ξέσπασε ο διωγμός των Αρμένιων από τους Τούρκους καθώς ο πατέρας του εργαζόταν στη Γερμανικών συμφερόντων Bagdad Railway Company η οικογένεια του δεν διώχτηκε, κι έτσι γονείς και παιδιά σώθηκαν από τις σφαγές και τις κάθε είδους εξοντώσεις της πρώτης γενοκτονίας του 20ουαιώνα. Το 1924 οι Μπογιατζιάν κατάφεραν να αποδράσουν στην Αίγυπτο όπου ξεκίνησαν μια νέα ζωή όπως χιλιάδες ομοεθνής τους του Καΐρου.

Η απόφαση του δεκαοκτάχρονου Λεβόν να σπουδάσει στο περίφημο American University in Cairo δεν αποδείχτηκε καλή ιδέα, και προς απογοήτευση του πατέρα που περίμενε από εκείνον κάποιου είδους «σοβαρή» καριέρα, ο ίδιος επέλεξε να εγκαταλείψει τις σπουδές. Αντί αυτού πήγε δίπλα στο φωτογράφο Βαρζαμπεντιάν -οι Αρμένιοι κυριαρχούσαν στο επάγγελμα της φωτογραφίας-, να μάθει την τέχνη. Σύντομα μεταπήδησε στο ακόμα πιο γνωστό Venus Studio. Ο ιδιοκτήτης και φωτογράφος Αρτινιάν αναγνώρισε στον νεαρό του εκπαιδευόμενο τη μεγάλη του φιλοδοξία και το ταλέντο, με αποτέλεσμα να του απαγορεύει την είσοδο στο σκοτεινό θάλαμο πιστεύοντας ότι έτσι θα προστάτευε τα μυστικά του. Δεν είχε προφανώς υπολογίσει την εμμονή στην τελειότητα που ο δαιμόνιος Λεβόν θα κατακτούσε σύντομα και που θα τον ανήγαγε σε έναν καλλιτέχνη της φωτογραφίας- μοναδική περίπτωση της εποχής του στη Μέση Ανατολή.

Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία

Από εκεί πέρασε όλο το Κάιρο: σταρ του σινεμά, σκηνοθέτες, διάσημοι τραγουδιστές, κυρίες της καλής κοινωνίας, συγγραφείς, διανοούμενοι, Αιγύπτιοι και ξένοι. Ολόκληρος ο κοσμοπολιτισμός μιας εποχής που σε μερικά χρόνια θα χανόταν, καταγράφηκε μέσα από το φακό του Van Leo.

Το 1941 ανοίγουν με το μεγαλύτερο του αδελφό Άντζελο φωτογραφικό στούντιο στο σαλόνι του σπιτιού τους, ενώ μετέτρεψαν το μπάνιο σε εμφανιστήριο. Οι πρώτοι πελάτες τους ήταν χορεύτριες του καμπαρέ και φερέλπιδες ηθοποιοί. Σύντομα ακολούθησαν βρετανοί αξιωματικοί, δημοσιογράφοι, στρίπερ, διανοούμενοι, πασάδες, αλλά και πρωταγωνιστές του θεάτρου και του κινηματογράφου καθώς η φήμη των δύο αδελφών ανέβαινε σταθερά. Το ποιο από τα δύο αδέλφια ήταν πίσω από τις περισσότερες δουλειές παραμένει κάπως θολό αλλά ο Λεβόν απέδειξε από νωρίς μεγάλη ευαισθησία και καθώς λάτρευε το Χόλυγουντ, τη λάμψη των μεγάλων σταρ και τη θεατρικότητα των εκφράσεων και τα κινηματογραφικά ντεκόρ, επέμενε ιδιαίτερα στη λεπτομέρεια και στο φόντο, δημιουργώντας κάθε φορά διαφορετικό σκηνικό για τα μοντέλα του. Τα αδέλφια έμειναν μαζί μέχρι το 1947 μέχρι που ο Λεβόν, έχοντας πια υιοθετήσει το ψευδώνυμο του, αναγραμματισμός του πραγματικού του ονόματος, και έχοντας αποκτήσει υπογραφή που μετρούσε, άνοιξε το δικό του στούντιο επί της κεντρικής οδού Φουάντ νούμερο 7. Από εκεί  πέρασε όλο το Κάιρο: σταρ του σινεμά, σκηνοθέτες, διάσημοι τραγουδιστές, κυρίες της καλής κοινωνίας, συγγραφείς, διανοούμενοι, Αιγύπτιοι και ξένοι. Ολόκληρος ο κοσμοπολιτισμός μιας εποχής που σε μερικά χρόνια θα χανόταν, καταγράφηκε μέσα από το φακό του Van Leo.

Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter

Το διάστημα 1941 - 1943 που πειραματιζόταν με το φως, τις γωνίες λήψης, τις εκφράσεις του προσώπου, όλα εκείνα που θεωρούσε τα βασικά του φωτογραφικού πορτρέτου, δούλεψε πολύ με τον ίδιο του τον εαυτό. Δημιούργησε περί τα 400 με 500 αυτο-πορτρέτα που σήμερα αποδεικνύουν ότι ο Van Leo πρωτοπόρησε της μεταπολεμικής γενιάς. Έντυσε τον εαυτό του κατάδικο, αεροπόρο, Ιησού, σεΐχη, καουμπόι, ληστή, ακόμα και γυναίκα, αλλά και σε ημίγυμνες πόζες, φωτογραφίες εξαιρετικής ασπρόμαυρης αισθητικής, ένα στυλ που ξαναείδαμε στα μεγάλα περιοδικά της Ευρώπης και της Αμερικής, αρκετές δεκαετίες αργότερα . Άλλωστε ο Van Leo έμεινε πιστός στην ασπρόμαυρη φωτογραφία πιστεύοντας ακράδαντα ότι είναι η μόνη ορθή επιλογή στην τέχνη του.

Τον προτιμούσαν γιατί ήταν εφευρετικός, έπαιρνε πολλές ελευθερίες, υπηρετούσε τη ψευδαίσθηση. Προσέδιδε σε όλους και σε όλες, είτε επρόκειτο για καλλιτέχνες είτε άσημοι άνθρωποι, ιδιότητες και κινηματογραφική λάμψη που συχνά δεν διέθεταν.

Αρνούνταν να φωτογραφίσει ανθρώπους της εξουσίας, τα καλύτερα του πορτρέτα δεν τα πληρώθηκε ποτέ, και όταν συναντούσε ένα ενδιαφέρον πρόσωπο έβγαζε δεκάδες πόζες για προσωπική του χρήση. Επεμβαίνοντας στο αρνητικό και επιχρωματίζοντας ο ίδιος όποτε έκρινε ότι υπήρχε ανάγκη, στη μανιέρα των ζωγράφων του 19ου αιώνα. Ανάμεσα στους εκατοντάδες διάσημους καλλιτέχνες που φωτογράφισε συμπεριλαμβάνονται ο Ομάρ Σαρίφ και η Δαλιδά πολύ προτού γίνουν διάσημοι στο εξωτερικό, οι σταρ Φαριντ Αλ-Ατρας και Ρούσντι Αμπάζα, αλλά και η φεμινίστρια Ντόρια Σαφίκ, ο συγγραφέας Τάχα Χουσέιν, ο σημαντικός συνθέτης και τραγουδιστής Μοχάμεντ Αμπντέλ Γουαχάμπ. Τον προτιμούσαν γιατί ήταν εφευρετικός, έπαιρνε πολλές ελευθερίες, υπηρετούσε τη ψευδαίσθηση. Προσέδιδε σε όλους και σε όλες, είτε επρόκειτο για καλλιτέχνες είτε άσημοι άνθρωποι, ιδιότητες και κινηματογραφική λάμψη που συχνά δεν διέθεταν.

Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία με γυναικεία ρουχα και μακιγιάζ
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ο Ομάρ Σαρίφ σε νεαρή ηλικία
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία

Βγήκε και έξω από το στούντιο, φωτογράφησε τα μεγάλα μνημεία της Αιγύπτου, τις Πυραμίδες, τα σπουδαιότερα τζαμιά, το Λούξορ, ταξίδεψε και ένα διάστημα εργάστηκε στο Παρίσι, το οποίο επίσης απαθανάτισε όπως και τη Ρώμη και τη Βιέννη. Αλλά ποτέ δεν πήρε την απόφαση να εγκαταλείψει την πόλη του όπως έκαναν ο αδελφός του και η αδελφή του Αλίς. Κάτι που θα ήταν πολύ φυσικό και για εκείνον, αφού η επανάσταση-πραξικόπημα του Νάσερ του 1952 που οδήγησε το διεθνή κοσμοπολιτισμό της Αιγύπτου στην έξοδο από τη χώρα, οδήγησε κι εκείνον σε καλλιτεχνικό αδιέξοδο και πολιτισμική απομόνωση. Όλοι του οι φίλοι και πελάτες, Έλληνες, Ιταλοί, Εβραίοι, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν σταδιακά το Κάιρο, και από διεθνή πόλη σύντομα ξέπεσε σε μια σκονισμένη πρωτεύουσα χωρίς το προπολεμικό γκλάμουρ. Η έγχρωμη φωτογραφία τον απομόνωσε ακόμα περισσότερο, την οποία αρνιόταν να χρησιμοποιήσει όπως και τα σύγχρονα μέσα. Αναγκάστηκε βέβαια για να επιβιώσει να αναλάβει και φωτογραφίες ταυτοτήτων και κοινωνικών εκδηλώσεων, αλλά στην προσωπική του δουλειά η εμμονή του στο παρελθόν αποδείχτηκε τροχοπέδη.

Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
O Van Leo στην Αθήνα

Η εμφάνιση του προκάλεσε το ενδιαφέρον πολλών ωραίων γυναικών της εποχής του -σταρλετίτσες και Ευρωπαίες επισκέπτριες, αρκετές από τις οποίες κατέκτησε. Η δεκαεπτάχρονη του σχέση με την ηθοποιό Ράγκα Σεράγκ δεν μπόρεσε να ευοδωθεί λόγο διαφορετικού θρησκεύματος. Όλα τα χρόνια της επαγγελματικής και καλλιτεχνικής του πορείας φωτογράφισε περί τα 500 γυμνά τα οποία καθώς μεγάλωνε και έβλεπε τη χώρα να συντηρικοποιείται όλο και πιο πολύ, αποφάσισε να καταστρέψει μαζί με τα αρνητικά τους. Ευτυχώς τα υπόλοιπα 10.000 αρνητικά, αποτέλεσμα μισού αιώνα δουλειάς, με το κλείσιμο της επιχείρησης του το 1998 τα κληροδότησε στο American University in Cairo. Πριν πεθάνει, σε ηλικία 81 χρονών, πρόλαβε να δει την αναγνώριση της μεγάλης του αξίας, να παραλάβει το διάσημο Ολλανδικό βασιλικό βραβείο Prince Claus Prize που πρώτη φορά απονεμήθηκε σε φωτογράφο (μετά από πρόταση του Arab Image Foundation της Βυρηττού), και τα έργα του να ταξιδεύσουν σε πολλά σημαντικά μουσεία της Ευρώπης. Παράλληλα ο Λιβανέζος καλλιτέχνης Άκραμ Ζααφάρι γύρισε με τη συμβολή του το Her + Him Van Leo. Απεβίωσε το Μάρτιο του 2002 αφήνοντας πίσω του την πολύτιμη παρακαταθήκη της εποχής μιας χώρας που όσοι την έζησαν τη θυμούνται ως μυθική.

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δυο τιτάνες της ζωγραφικής, δυο μεγάλοι αντίπαλοι στην Tate Britain

Εικαστικά / Τέρνερ και Κόνσταμπλ: Δύο μεγάλοι ανταγωνιστές συναντιούνται ξανά

Για να τιμήσει τα 250 χρόνια από τη γέννησή τους η Tate Britain εξερευνά με μια έκθεση-ορόσημο τις αλληλένδετες ζωές τους και αυτό που τους ένωνε πάνω απ' όλα, την ανεξάντλητη πηγή ομορφιάς και έμπνευσης που είναι η φύση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Η Chryssa συνέδεσε την αρχαία μορφή και απλότητα με τη σύγχρονη τεχνολογία»

Εικαστικά / «Η Chryssa συνέδεσε την αρχαία μορφή και απλότητα με τη σύγχρονη τεχνολογία»

Με αφορμή τη δωρεά του αρχείου της στο ΕΜΣΤ, μέσα από πλήθος τεκμηρίων και σημειώσεων, ξαναδιαβάζουμε το έργο μιας σπουδαίας καλλιτέχνιδας της πρωτοπορίας και αναζητάμε εκ νέου την προσωπικότητά της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο κόσμος του Ανδρέα Βουτσινά ζωντανεύει ξανά σε μια σπάνια εκθεση

Εικαστικά / Ο κόσμος του Ανδρέα Βουτσινά ζωντανεύει ξανά σε μια σπάνια έκθεση

Σπάνια αντικείμενα, έργα τέχνης, memorabilia, φωτογραφίες, αφιερώσεις και μία μικρή αναπαράσταση του σπιτιού του χαρισματικού ηθοποιού, δάσκαλου και σκηνοθέτη στο Παρίσι έχουμε την ευκαιρία να δούμε στην έκθεση «Εγώ, ο Ανδρέας Βουτσινάς» που ξεκίνησε μόλις.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Η Λίλα Ντε Νόμπιλι έχτισε περιοχές θαυμάτων, ρομαντισμού και τρυφερότητας»

Εικαστικά / «Η Λίλα Ντε Νόμπιλι έχτισε περιοχές θαυμάτων, ρομαντισμού και τρυφερότητας»

Μια έκθεση για τη θρυλική ζωγράφο, σκηνογράφο και ενδυματολόγο εμβληματικών παραστάσεων όπερας και θεάτρου ανοίγει στην Αθήνα χάρη στη μοναδική συλλογή του Ερρίκου Σοφρά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ορόσημο της σύγχρονης τέχνης και της γκέι ορατότητας: Ο πίνακας του Χόκνεϊ που έπιασε τα 44 εκατομμύρια

Εικαστικά / Ορόσημο της ζωγραφικής και της γκέι ορατότητας: Ο πίνακας του Χόκνεϊ που έπιασε τα 44 εκατομμύρια

Πριν από λίγες μέρες ο οίκος Christie’s δημοπράτησε το πρώτο από τα διπλά πορτρέτα που δημιούργησε ο μεγάλος Βρετανός καλλιτέχνης στα τέλη της δεκαετίας του 1960.
THE LIFO TEAM
Ο Λάζαρος Ζήκος ήθελε να χαρίζει τα έργα του

Εικαστικά / Ο Λάζαρος Ζήκος ήθελε να χαρίζει τα έργα του

H έκθεση «Tα εικονο-όργανα του Λάζαρου Ζήκου» μάς θυμίζει τον ανήσυχο, ευφάνταστο καλλιτέχνη που έφυγε νωρίς, ξανασυστήνοντας τα ανατρεπτικά, ευφυή, παιγνιώδη, σκοτεινά και ενοχλητικά πολλές φορές έργα του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ευγενία Βερελή αφηγείται ιστορίες που κάνουν την τέχνη μαγεία

Εικαστικά / Τα «μαγικά» κεραμικά της Ευγενίας Βερελή συνομιλούν με το έργο του Αλέκου Φασιανού

«Στις εξιστορήσεις της ζωής σου συχνά ανταποκρίνομαι με ρίγη» λέγεται η έκθεση της νεαρής εικαστικού που λαμβάνει χώρα στο Μουσείο Αλέκου Φασιανού. Το χάσμα του χρόνου εξαφανίζεται και ένας γόνιμος διάλογος ξεκινά ανάμεσα στους δύο καλλιτέχνες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα γλυπτό ζωντανεύει το «άγνωστο» λατομείο του Φιλοπάππου

Εικαστικά / Ένα γλυπτό ζωντανεύει το «άγνωστο» λατομείο του Φιλοπάππου

Ο Αλέξανδρος Τζάννης δημιουργεί σε μια ερειπωμένη κατασκευή στον λόφο του Φιλοπάππου ένα έργο στο οποίο αποτυπώνονται μέρη από τα κλαδιά του φυτού που βρίσκεται διάσπαρτο στον λόφο, «μεταφρασμένα» σε σίδερο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόρτζιο ντε Κίρικο: «Η μοντέρνα τέχνη δεν αρέσει σε κανένα»

Εικαστικά / Τζόρτζιο ντε Κίρικο: «Η μοντέρνα τέχνη δεν αρέσει σε κανέναν»

Πεθαίνει σαν σήμερα ο Ιταλός ζωγράφος Τζόρτζιο ντε Κίρικο. Διαβάζουμε ξανά μια δύστροπη και νευρική συνέντευξή του από το 1966, στην οποία μιλάει ελεύθερα, σκληρά, συχνά όμως και με αλήθειες, για τη σύγχρονη ζωγραφική.
ΦΩΝΤΑΣ ΤΡΟΥΣΑΣ
Στη Θεσσαλονίκη θα περάσεις τέλεια, όποιο κι αν είναι το vibe σου

Εικαστικά / Στη Θεσσαλονίκη θα περάσεις τέλεια, όποιο κι αν είναι το vibe σου

Από την έκθεση με τις φωτογραφίες της Φρίντα Κάλο μέχρι τις άπειρες συναυλίες: Αυτά τα 22 events αξίζουν την προσοχή σας στην αγαπημένη πόλη της Θεσσαλονίκης.
ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ, ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ & ΧΡΗΣΤΟ ΠΑΡΙΔΗ
Αγγελική Αντωνοπούλου

Οι Αθηναίοι / Αγγελική Αντωνοπούλου: «Τι να σου πει η τέχνη με μια τέτοια καθημερινότητα»

Είναι ιδιοκτήτρια μιας σημαντικής γκαλερί της πόλης. Πιστεύει πως πλέον δεν υπάρχουν πολλοί γκαλερίστες ή συλλέκτες που να παθιάζονται με την τέχνη. Είναι σίγουρη, όμως, πως το να ανακαλύπτεις την ομορφιά στην τέχνη είναι ό,τι πιο αισιόδοξο. Η Αγγελική Αντωνοπούλου αφηγείται τη ζωή της στη LiFO.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οργανωθείτε - Ο Νοέμβριος είναι γεμάτος εκθέσεις

Εικαστικά / Οργανωθείτε - Ο Νοέμβριος είναι γεμάτος εκθέσεις

Από τον Ρότζερ Μπάλεν και τον Γιούργκεν Τέλερ μέχρι τη συνομιλία του έργου του Ακριθάκη και του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη με σύγχρονους δημιουργούς, αυτόν τον μήνα μουσεία, ιδρύματα και αίθουσες τέχνης προτείνουν πολλά και ενδιαφέροντα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση με το χρώμα των φανταστικών κόσμων και των μύθων

Εικαστικά / Αντωνάκης Χριστοδούλου: «Ευτυχώς, υπάρχουν ομόφυλα ζευγάρια που περπατάνε χέρι-χέρι»

Με αφορμή τη νέα του έκθεση, «Purpose, Desire, Emptiness», ο εικαστικός μάς μιλάει για ιστορίες της παιδικής του ηλικίας που μπλέκονται με μύθους και τέρατα, την ποπ κουλτούρα και τη βιομηχανία του σεξ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Κατερίνα Κομιανού θέλει να δούμε τα πράγματα «λίγο πριν αλλάξουν»

Εικαστικά / Η Κατερίνα Κομιανού θέλει να δούμε τα πράγματα «λίγο πριν αλλάξουν»

Η Κατερίνα Κομιανού περιπλανιέται στην πόλη εξερευνώντας την αστική τοπογραφία και καταγράφει την πολιτική πραγματικότητα μέσα από δημόσια γλυπτά και αντικείμενα στο κέντρο της Αθήνας με μια αναλογική φωτογραφική μηχανή ή μια ερασιτεχνική Super8.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ