Στις 19 Φεβρουαρίου ο νέος Έλληνας συνθέτης σύγχρονης κλασσικής μουσικής Δημήτρης Σκύλλας θα αφήσει για λίγο το Λονδίνο, όπου δραστηριοποιείται τα τελευταία δέκα χρόνια, για να παρουσιάσει στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών το έργο του "Grief Gestures".
Το έργο του 28χρονου ταλαντούχου συνθέτη είναι επηρεασμένο από τα μοιρολόγια της Ηπείρου, με έμφαση στην αίσθηση τελετουργίας, τον ρυθμό και τα μελωδικά στοιχεία αυτής της μουσικής παράδοσης.
Συνδυάζοντας την παραδοσιακή και την δυτική μουσική ο Σκύλλας έχει κατορθώσει να διαμορφώσει ένα πολύ προσωπικό και ιδιαίτερο μουσικό ύφος.
Ο Δημήτρης είναι ο μικρότερος κατά μία δεκαετία σε ηλικία συνθέτης που θα συμμετάσχει στην συναυλία του KYKLOS ENSEMBLE που κλείνει το συνέδριο "Νεωτερικότητα και μουσική σύνθεση στη Μεσόγειο" , στο οποίο θα είναι και ομιλητής παρουσιάζοντας τις ιδέες του για την σχέση ανάμεσα στη σύγχρονη σκέψη και το ηπειρώτικο μοιρολόι.
Μας μίλησε.
Υπάρχει μεγάλος σεβασμός προς την υφή της δουλειάς μας, αλλά αυτή δεν έχει ακόμη τη θέση που της αξίζει όσον αφορά την προβολή. Κατά τη γνώμη μου το γενικό κοινό χρειάζεται περισσότερη ενημέρωση για το ποιόν της τέχνης μας. Όλοι γνωρίζουν τον Μπετόβεν και τον Σοπέν, η ενημέρωση όμως σταματά εκεί.
Δημήτρη, ποια ήταν η σχέση σου με τη μουσική ως παιδί και πότε μπήκε η σύνθεση καθοριστικά στη ζωή σου;
Μέσα μου είμαι ακόμα ένα παιδί και πραγματικά δεν γνωρίζω ακόμα ποια ακριβώς είναι η σχέση μου με τη μουσική. Υπάρχουν στιγμές που νιώθω απίστευτα σίγουρος για τα έργα που γράφω, και στη συνέχεια νιώθω πως δε γνωρίζω πραγματικά τι είναι μουσική.
Νιώθω πως ποτέ δεν θα ξέρω ολοκληρωτικά την σημασία της, συνεχώς θα αλλάζει και θα με προσπερνά. Ξέρουμε τι σημαίνει έρωτας, πρακτικά και βιολογικά, αλλά το ίδιο το συναίσθημα είναι κάτι που μας ξεπερνά και μας εκπλήσσει κάθε φορά.
Η σύνθεση μπήκε στη ζωή μου όπως μπαίνει η προσωπική μας ανάγκη για έρωτα. Κάποια στιγμή αυτή η ανάγκη εξερράγη, και μπορώ να πω "Γεια σας, είμαι Ο Δημήτρης Σκύλλας και είμαι ερωτευμένος με την μουσική σύνθεση".
Ποιες ήταν οι μουσικές σου αναφορές μεγαλώνοντας, και ποιες είναι τώρα;
Οι μουσικές μου αναφορές είχαν μεγάλες αντιθέσεις. Από παραδοσιακά τραγούδια μέχρι Frank Zappa. Στα χρόνια της ενηλικίωσης άρχισα λίγο πιο συνειδητοποιημένα να κάνω προσωπικές επιλογές ως προς τα ακούσματά μου. Τώρα πλέον οι αναφορές μου είναι τόσες πολλές που δεν ξέρω καν αν κάποιος θα μπορούσε να με προσδιορίσει με ένα και μόνο μουσικό προφίλ.
Μίλησε μας για το έργο "Grief Gestures" που θα παρουσιάσεις στη Στέγη.
Το έργο το έγραψα το 2012 για ένα φεστιβάλ στο Βασιλικό Κονσερβατόριο της Σκωτίας.
Είναι ένα έργο για σύνολο εννέα οργάνων, με πρωταγωνιστή το κλαρινέτο, και είναι βασισμένο στο Ηπειρώτικο μοιρολόι "Τι κακό 'κανα ο καημένος".
Είμαι ενθουσιασμένος που ξεκινά η συνεργασία μου με το Kyklos Ensemble, και που είμαι από τους πρώτους τού composers in residence, με σταθερή επικοινωνία για συνεργασία χάρη στον καλλιτεχνικό διευθυντή του συνόλου, Γιώργο Κουμεντάκη. Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών είναι ένα πολιτιστικό διαμάντι για την χώρα μας, και είναι μεγάλη μου τιμή που βρίσκομαι στο πρόγραμμά τους με αυτήν τη συναυλία.
Εκτός από συνθέτης είσαι και εκτελεστής πιάνου. Μπορείς να διαλέξεις ανάμεσα από τα δύο;
Αυτή η ερώτηση είναι ελαφρώς ύπουλη (με τρόπο χαριτωμένο) και ίσως θα μπορούσε να δημιουργήσει σε κάποιους μια εσωτερική σύγχυση. Μου αρέσει!
Ναι, μπορώ άνετα να επιλέξω αλλά χαίρομαι επειδή δεν χρειάζεται επί της ουσίας. Είναι πολύ όμορφο και επιθυμητό να μπορεί ο δημιουργός να παίξει κάποιο όργανο, καθώς έτσι εισχωρεί με περισσότερη λεπτομέρεια στην ψυχολογία του εκτελεστή.
Παίζοντας μαθαίνεις τι κόστος έχουν οι συνθετικές σου επιλογές ώστε να μπορείς να αποφύγεις τον βασανισμό του εκτελεστή του έργου σου, ή το αντίθετο.
Και ποιο είναι το αγαπημένο σου όργανο, ως συνθέτης;
Δεν είναι ακριβώς ένα, αλλά περισσότερο μια συγκεκριμένη χροιά οργάνων.
Τα πρώτα που μου έρχονται στο μυαλό είναι η ανθρώπινη φωνή και το σαξόφωνο. Όταν παίζουν πολλά σαξόφωνα μαζί, με κρατημένες νότες, νιώθω πως οι δονήσεις τους πηγαίνουν κατευθείαν στα πιο απόκρυφα θέλω μου και στις πιο ενστικτώδεις και παράλληλα εξευγενισμένες μου ανάγκες.
Είναι σαν την αίσθηση του ξαφνικού έρωτα που σου γραπώνει το στομάχι. Σαν τα οπτικά παιχνίδια που βιώνει κανείς στις πολύ υψηλές θερμοκρασίες, όπου όλα βρίσκονται σε μια κατάσταση στο μεταίχμιο, μια διάσταση ζάλης , υπνωτισμού, ανακούφισης και εγρήγορσης. Όπου ακραία φαινόμενα συναισθηματικής νοημοσύνης και δέους σε κρατάνε δέσμιο στην όλη τελετουργία.
Τι σημαίνει να είναι κανείς σήμερα συνθέτης σύγχρονης κλασικής μουσικής;
Υπάρχει συχνά μεγάλη απορία για το τι ακριβώς είναι η σύγχρονη κλασική μουσική.
Κατά τη γνώμη μου αυτό συμβαίνει λόγω του ότι στην μουσική υπάρχει μια έλλειψη εννοιολογικής ακρίβειας και αυτό ίσως δημιουργεί ένα μεγαλύτερο επίπεδο δυσκολίας, εξοικείωσης και συγκέντρωσης.
Το να είσαι νέος συνθέτης στον 21ο αιώνα σημαίνει πως είσαι μουσικός σε ένα τεράστιο πεδίο επιλογών. Είμαστε ιδιαίτερα τυχεροί γιατί ζούμε σε μια εποχή κατά κάποιον τρόπο πολυστυλιστική, και αυτό μας δίνει την δυνατότητα να κάνει ο καθένας τις δικές του δημιουργικές επιλογές.
Το μόνο σίγουρο είναι πως ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα τρομερό υπόβαθρο μουσικής κληρονομιάς και ιστορίας , το οποίο κατά μία έννοια δε μπορεί και δε θα έπρεπε να μας αφήσει ανεπηρέαστους. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο κινηματογράφος έχει περισσότερες ελευθερίες ακόμα λόγω της (συγκριτικά) μικρότερης ιστορίας του ως τέχνη.
Και ποια είναι η θέση της σύγχρονης κλασσικής μουσικής στην πολιτιστική ζωή της Ελλάδας σήμερα;
Υπάρχει μεγάλος σεβασμός προς την υφή της δουλειάς μας, αλλά αυτή δεν έχει ακόμη τη θέση που της αξίζει όσον αφορά την προβολή.
Κατά τη γνώμη μου το γενικό κοινό χρειάζεται περισσότερη ενημέρωση για το ποιόν της τέχνης μας. Όλοι γνωρίζουν τον Μπετόβεν και τον Σοπέν, η ενημέρωση όμως σταματά εκεί.
Πρόσφατα είδαμε την όπερα Φόνισσα του Γιώργου Κουμεντάκη, η οποία κινητοποίησε αρκετά την ενημέρωση ως προς την σύγχρονη μουσική δημιουργία.
Ως νέος συνθέτης που κινείται στον χώρο μπορώ να πω με σιγουριά πως η Ελλάδα έχει πολλούς ταλαντούχους νέους συνθέτες κα χαίρομαι που κάποιοι απ' αυτούς είναι φίλοι και συνεργάτες μου.
Πώς προέκυψε αυτή η μίξη παραδοσιακής και δυτικής μουσικής στο ύφος σου, και ποια είναι η σχέση ανάμεσα στη σύγχρονη σκέψη και το ηπειρωτικό μοιρολόι;
Δεν ήταν μια ιδιαίτερα συνειδητή επιλογή.
Μερικά χρόνια πριν άρχισα να ακούω Ηπειρώτικη μουσική και ήξερα πως το επόμενο βήμα είναι να εισάγω κάποια στοιχεία της στο δικό μου έργο. Βρίσκομαι στην αρχή αυτού του πειραματισμού, και έχω μεγάλη δίψα να δω που θα με πάει.
Η σημασία και ο πόνος των μοιρολογιών είναι διαχρονικά, ασχέτως τόπου και χρόνου. Συνεχώς χάνουμε ανθρώπους και δε μπορούμε να κάνουμε τίποτα άλλο από το να ψάχνουμε τρόπους ανακούφισης.
Επόμενα σχέδια μετά την συναυλία στη Στέγη;
Ένα από τα άμεσα σχέδιά μου είναι η συναυλία στον χώρο Athenaeum στο Θησείο, στις 2 Απριλίου.
Πρόκειται για ένα ρεσιτάλ πιάνου με σύγχρονα έργα σε συνεργασία με την συνθέτρια Λίνα Τόνια και τους πιανίστες Θοδωρή Ιωσηφίδη και Μαρία Μυλαράκη.
Επιλέξαμε έναν χώρο μικρό για να δώσουμε την αίσθηση ενός οικείου περιβάλλοντος και μιας παλαιότερης εποχής, όταν τα νέα έργα παρουσιάζονταν σε σαλόνια σπιτιών.
Επιπλέον, ασχολούμαι με μερικές παραγωγές που θα έχω εγώ ο ίδιος την καλλιτεχνική εποπτεία, αλλά χρειάζονται αρκετό χρόνο προετοιμασίας.
Εκτός από τις συναυλίες με ενδιαφέρει ιδιαίτερα να συνεργαστώ με χώρους όπως ο κινηματογράφος, το θέατρο και ο χορός.
Στα μελλοντικά μου σχέδια είναι η συνεργασία με τον νέο σκηνοθέτη Χρήστο Μασσαλά, συνθέτοντας πρωτότυπη μουσική για ένα φιλμ βασισμένο σε ιστορίες με φόντο το μεταβαλλόμενο αστικό τοπίο της Αθήνας – μία εκ των οποίων διαδραματίζεται στην ιστορική στοά Broadway της οδού Πατησίων.
Θα σκεφτόσουν να γυρίσεις μόνιμα στην Ελλάδα; Υπάρχουν ευκαιρίες για να ευδοκιμήσει ένας νέος συνθέτης σήμερα στη χώρα;
Η χώρα μας βρίσκεται σε ένα διαρκές στάδιο αλλαγών, κι εγώ μέσα μου νιώθω ακριβώς το ίδιο.
Δεν γνωρίζω αν θα επιστρέψω μόνιμα κάποια στιγμή, το σίγουρο είναι πως με ενδιαφέρει ιδιαίτερα η καλλιτεχνική δράση στην Ελλάδα και θα ήθελα να έχω τη δυνατότητα στο μέλλον να συνεργαστώ με μουσικούς και καλλιτέχνες που εκτιμώ αφάνταστα.
Τι μου λείπει περισσότερο; Το φως! Τόσο του ηλίου, όσο και κάποιων ανθρώπων.
__________________________________________________
KYKLOS ENSEMBLE, "Mediterranea"
19 Φεβρουαρίου 2015
Κεντρική Σκηνή- Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών
Συνέδριο: "Σύνθεση και η Μεσόγειος: νέα μουσική χωρικότητα, νέες χρονικότητες"
