Το 1980, το Πάσχα ήταν στις 6 Απριλίου και η Κυριακή των Βαΐων στις 30 Μαρτίου. Εκείνη την περίοδο το Τρίτο Πρόγραμμα, υπό την διεύθυνση του Μάνου Χατζιδάκι, αναλαμβάνει να διεκπεραιώσει μια σειρά μουσικών εκδηλώσεων υπό τον τίτλο «Κύκλος Συναυλιών Πάσχα 1980», που θα εύρισκαν στέγη στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς.
Οι εκδηλώσεις θα ξεκινούσαν την Πέμπτη 27 Μαρτίου και θα περατώνονταν την Μεγάλη Τετάρτη 2 Απριλίου. Μία εβδομάδα δηλαδή, με διπλές εκδηλώσεις ορισμένες μέρες, εντός του πλαισίου που είχε διαμορφωθεί τότε στο Τρίτο Πρόγραμμα, από τον Μάνο Χατζιδάκι και τους συνεργάτες του, και που περιλάμβανε πλήθος δραστηριοτήτων εντός ή εκτός ΕΡΤ.
Οι εκδηλώσεις θα μεταδίδονταν φυσικά από το Τρίτο Πρόγραμμα –άγνωστο, αν υπάρχουν επίσημα καταγραμμένες– με διάφορους υποψιασμένους (και μερικοί φίλοι ανάμεσα) να τις μαγνητοφωνούν απ’ ευθείας από το ραδιόφωνο (με τις εγγραφές τους να αποτελούν, σήμερα, πολύτιμα ντοκουμέντα).
Εντύπωση προκαλεί η πληρότητα εκείνης της εκδήλωσης, όπως θα το διαπιστώσετε κι εσείς στη συνέχεια, και βασικά το στήριγμα που παρείχε το Τρίτο Πρόγραμμα σε νέους τότε συνθέτες, τραγουδιστές κ.λπ.
Υπήρχαν και οι καταξιωμένοι, εκείνοι που είχαν διαγράψει ήδη μια μεγάλη και σημαντική διαδρομή, αλλά υπήρχαν και άνθρωποι, που τότε δεν ήταν ευρύτερα γνωστοί, δεν είχαν κάνει ακόμη προσωπικούς δίσκους, και που θα πρωταγωνιστούσαν στο ελληνικό τραγούδι την επόμενη δεκαετία (του ’80).
Υπήρχαν και οι καταξιωμένοι, εκείνοι που είχαν διαγράψει ήδη μια μεγάλη και σημαντική διαδρομή, αλλά υπήρχαν και άνθρωποι, που τότε δεν ήταν ευρύτερα γνωστοί, δεν είχαν κάνει ακόμη προσωπικούς δίσκους, και που θα πρωταγωνιστούσαν στο ελληνικό τραγούδι την επόμενη δεκαετία (του ’80).
Οι εκδηλώσεις θα άνοιγαν την Πέμπτη 27 Μαρτίου με τα «Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια της Τάβλας», σε επιμέλεια της Ελένης Καραΐνδρου.
Η Ε. Καραΐνδρου δεν ήταν πολύ γνωστή το 1980. Είχε γράψει βεβαίως κάποια λίγα σάουντρακ (η συνεργασία της με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο δεν είχε ξεκινήσει ακόμη), κάποιους λίγους δίσκους (LP, singles), είχε αρχίσει να δουλεύει και για το θέατρο φυσικά, αλλά ήταν βασικά η εμπιστοσύνη που της είχε δείξει ο Μ. Χατζιδάκις, μέσα στο πλαίσιο του Τρίτου Προγράμματος, εκείνη που θα την έφερνε στην πρώτη γραμμή.
Στον «Κύκλο συναυλιών Πάσχα 1980» είχαν συμμετάσχει σημαντικότατοι τραγουδιστές και οργανοπαίχτες του δημοτικού τραγουδιού (ο λυράρης Κώστας Μουντάκης, η Γιώτα Βέη, ο ουτίστας Καρυοφύλλης Δοϊτσίδης, ο Στυλιανός Μπέλλος, η Αιμιλία Χατζηδάκη, ο Χρόνης Αηδονίδης κ.ά.) και σαν event καταγράφεται, και αυτό, στην προσπάθεια της «διανόησης» να αποκαταστήσει, στη συνείδηση της νεολαίας αρχικά, την τρωθείσα (λόγω δικτατορίας) αξιοπρέπεια του δημοτικού τραγουδιού, όπως είχε συμβεί και στο κλαμπ Κύτταρο εξάλλου, το 1972, όταν ο Διονύσης Σαββόπουλος είχε παρουσιάσει εκεί την Δόμνα Σαμίου, τον Τάσο Χαλκιά κ.ά.
Την ίδια μέρα, πιο μετά, στις 9 το βράδυ (η προηγούμενη εκδήλωση θα ξεκινούσε στις 6 μ.μ.) η ελληνοκύπρια μέτζο-σοπράνο Αλεξάνδρα Παπατζάκου θα τραγουδούσε παραδοσιακά τραγούδια της Κύπρου, με συνοδεία συγκροτήματος και με ενορχηστρώσεις από τον Μιχάλη Χριστοδουλίδη. Ο εξαίρετος αυτός συνθέτης τού «έντεχνου» ήταν παντελώς άγνωστος τότε στην Ελλάδα –παρότι είχε, ήδη, μια σημαντική μουσική διαδρομή πίσω του, κυρίως στην Γαλλία– δείχνοντας από νωρίς το ενδιαφέρον του για το παραδοσιακό τραγούδι τής μεγαλονήσου, με το οποίο θα ασχολιόταν διεξοδικά (και δισκογραφικά) τα επόμενα χρόνια.
Την Παρασκευή 28 Μαρτίου, στις 6 μ.μ., θα ανέβαινε στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιώς ο κιθαρίστας Παναγιώτης Καλαντζόπουλος, για ένα ρεσιτάλ σόλο κιθάρας, φυσικά, με έργα Μπαχ, Μπρίτεν, Βίλα-Λόμπος κ.ά. Και ο Π. Καλαντζόπουλος ήταν εντελώς άγνωστος τότε, καθώς στα χρόνια του ’80 θα τον μάθαιναν πολλοί, αρχικά ως σέσιον κιθαρίστα (σε ηχογραφήσεις), όπως και από δουλειές του στην τηλεόραση, τον κινηματογράφο και το θέατρο, και στα χρόνια του ’90 πια, ως αυτοδύναμο συνθέτη-τραγουδοποιό, από την δισκογραφία.
Την ίδια μέρα, στις 9 μ.μ., μία άλλη πολύ σημαντική συναυλία θα διεξαγόταν. Ο τίτλος της ήταν «Βραδιά με καινούρια τραγούδια από νέους ανθρώπους» και σ’ αυτήν θα ακούγονταν τραγούδια των Σταμάτη Κραουνάκη, Νίκου Κυπουργού, Δημήτρη Λέκκα, Δημήτρη Μαραγκόπουλου, Δημήτρη Παπαδημητρίου και Λένας Πλάτωνος!
Κάποιοι απ’ αυτούς τους συνθέτες-τραγουδοποιούς ήταν γνωστοί, όσο ήταν, λόγω της ραδιοφωνικής εκπομπής του Τρίτου Προγράμματος «Εδώ Λιλιπούπολη», ενώ κάποιοι άλλοι είχαν κάνει ορισμένες δισκογραφικές προσπάθειες, που είχαν, όμως, αποτύχει εμπορικώς.
Ο Σταμάτης Κραουνάκης ήταν βασικά στο ξεκίνημά του, και στην εκδήλωση θα παρουσίαζε έξι τραγούδια, σε στίχους δικούς του, όπως και της παντελώς άγνωστης, ακόμη τότε, Λίνας Νικολακοπούλου. Θα τραγουδούσαν ο ίδιος και ο Χρήστος Καρακώστας, που τραγουδούσε και στον πρώτο δίσκο τού Σ. Κραουνάκη «Το Σπίτι του Αγαμέμνονα» [Zodiac, 1978].
Με πέντε τραγούδια θα συμμετείχε στη βραδιά και ο Νίκος Κυπουργός, που είχε κάνει ήδη τρία εντελώς επισκιασμένα LP στα τέλη του ’60 και τις αρχές του ’70, πολύ νέος (κάτω των 20 ετών) και που θα γινόταν και αυτός γνωστός, τότε, μέσω του «Τρίτου» και της «Λιλιπούπολης».
Το ίδιο και για τον Δημήτρη Λέκκα, που θα παρουσίαζε έξι λαϊκά τραγούδια, ερμηνευμένα από την Χαρά Πομώνη και την Πωλίνα Δήμου, που δεν ήταν άλλη από την Ελένη Δήμου! Ο Δ. Λέκκας είχε προλάβει, όμως, να κυκλοφορήσει ένα LP, στις αρχές του 1980, το πολύ καλό «Ο Καραγκιόζης και οι Βάτραχοι» [MINOS], με κείμενα του Γιώργου Παυριανού, που παραμένει έως και σήμερα αγνοημένο (δεν συζητάμε για τότε).
Ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος, που ήταν και αυτός γνωστός μέσω της «Λιλιπούπολης», θα παρουσίαζε έξι τραγούδια με την Νένα Βενετσάνου, η οποία δεν πρέπει να είχε τυπώσει ακόμη τον πρώτο δίσκο της. Άρα συζητούμε για ακόμη μία νέα παρουσία.
Θα ακολουθούσε ο επίσης νεαρός (20 στα 21) και απολύτως άγνωστος φυσικά Δημήτρης Παπαδημητρίου, που θα παρουσίαζε έξι τραγούδια σε στίχους Γιώργου Χρονά, ερμηνευμένα από τις Μάρη Τσαμακίδου και Ελένη (αγνώστου επωνύμου).
Την εκδήλωση θα έκλεινε η Λένα Πλάτωνος, η έτερη συνθέτρια της «Λιλιπούπολης», με έξι δικά της τραγούδια σε ποίηση Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, τραγουδισμένα από την «ομογενή σοπράνο» Τζούλη Ζιάβρα – και όλα αυτά ένα χρόνο πριν από το «Σαμποτάζ».
Σάββατο 29 Μαρτίου 1980, στις 6 μ.μ., είναι το ρεσιτάλ της τσεμπαλίστριας Κατερίνας Κτώνα, με έργα Frescobaldi, Μπαχ κ.ά., με την ημέρα να κλείνει με την μεσόφωνο Κική Μορφωνιού και τον Βαγγέλη Μπουντούνη στην κιθάρα, σε αναγεννησιακά τραγούδια (συνθέσεις των Luis de Milán, John Dowland κ.ά.).
Κυριακή των Βαΐων, 30 Μαρτίου και στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιώς ανεβαίνουν οι Αντώνης Κοντογεωργίου (βαρύτονος) και Νικόλας Οικονόμου (πιάνο), αποδίδοντας συνθέσεις των Σούμαν, Βολφ και Σούμπερτ. Και οι δύο αυτοί καλλιτέχνες δεν βρίσκονται πλέον στη ζωή. Ο Ν. Οικονόμου, ένας ελληνοκύπριος πιανίστας που έχτιζε, τότε, σιγά-σιγά την μεγάλη διαδρομή του (θα ηχογραφούσε λίγα χρόνια αργότερα, το 1983, με τον Chick Corea, στην Deutsche Grammophon) θα έφευγε ξαφνικά από τη ζωή, το 1993, στα 40 χρόνια του, σε αυτοκινητικό δυστύχημα.
Ας σημειώσουμε εδώ –το παραθέτουμε, επειδή συμπίπτουν οι ημερομηνίες– πως στις 30 και 31 Μαρτίου 1980 έπαιζαν και οι Βρετανοί Police στο Σπόρτιγκ, και κάπως έτσι καταγραφόταν, μερικά χιλιόμετρα μακρύτερα, μιαν άλλου τύπου ιστορική στιγμή.
Η Χορωδία του Τρίτου Προγράμματος, υπό τον Αντώνη Κοντογεωργίου, θα εμφανιζόταν στις 6 η ώρα της Μεγάλης Δευτέρας (31 Μαρτίου 1980), αποδίδοντας συνθέσεις των Παλεστρίνα, Μπρούκνερ, Βίλα Λόμπος, Μοντεβέρντι –στο πνεύμα της ημέρας αν θέλετε–, με τον Διονύση Σαββόπουλο να αναλαμβάνει τα ηνία, στη συνέχεια, προτείνοντας παλιότερα και πιο καινούρια τραγούδια του. Η «Ρεζέρβα» ακουγόταν κανα χρόνο ήδη, οπότε δεν θα ήταν άστοχο αν υποθέταμε πως το υλικό από ’κείνο το διπλό LP θα αποτελούσε βασικό μενού τής δικής του παράστασης, όπως και πιο νέο υλικό που είχε ακουστεί εκείνη τη σεζόν (1979-80) στο «Γιγανταιώρημα», στον Σκορπιό, στην Πλάκα.
Στο live θα συμμετείχαν μερικοί εξαιρετικοί μουσικοί, από το τζαζ κύκλωμα βασικά, όπως ήταν οι Γιώργος Τρανταλίδης ντραμς, Γιώργος Φιλιππίδης μπάσο, Δημήτρης Ζαφειρέλης κιθάρα, Μηνάς Αλεξιάδης πλήκτρα, Παναγιώτης Στέφος τρομπόνι, Πάτροκλος Kανσός άλτο σαξόφωνο και Γιώργος Μαγκλάρας βιολί (λέμε για ένα σούπερ γκρουπ!) και ακόμη, δίπλα σε όλους αυτούς, η νεότευκτη Οπισθοδρομική Κομπανία (που συμμετείχε και στο «Γιγανταιώρημα»).
Η Μεγάλη Τρίτη (1 Απριλίου) θα άνοιγε με την Μαρίζα Κωχ, σ’ ένα ρεπερτόριο ποικίλο. Αρχή με το λεγόμενο «τροπάριο της Κασσιανής», συνεχεία με το «Ιντερμέδιο» του Κώστα Βάρναλη («Χορός των Ωκεανίδων», «Χορός των Σεραφείμ», «Η Μάνα του Χριστού», «Η Μαγδαληνή»), από το ποιητικό βιβλίο του «Το Φως που Καίει» (1922) και κλείσιμο με μιαν επιλογή από μανιάτικα μοιρολόγια.
Την Μαρίζα Κωχ, σ’ εκείνη την παράσταση, συνόδευαν (εκτός από έναν λαουτιέρη) γυναικείες και παιδικές φωνές, και ακόμη μανιάτισσες μοιρολογίστρες. Πολλά χρόνια αργότερα, το 2001, η Μαρίζα Κωχ θα δισκογραφούσε κιόλας το «Τροπάριο της Κασσιανής».
Οι εκδηλώσεις της Μεγάλης Τρίτης θα ολοκληρώνονταν με μουσικές του Γιώργου Κουρουπού (στενού συνεργάτη του Μάνου Χατζιδάκι). Στο πρώτο μέρος θα ακούγονταν τα «Τρία κομμάτια» για βιολοντσέλο (Χρήστος Σφέτσας) και πιάνο (Νέλλη Σεμιτέκολο), τα «Νυχτερινά» για βιολί (Δημήτρης Βράσκος) και κιθάρα (Βαγγέλης Μπουντούνης) και ο «Ίππος» για κορνέτα (Γεράσιμος Ραϋμόνδης) και πιάνο (Νέλλη Σεμιτέκολο).
Στο δεύτερο μέρος θα χωρούσε μόνον ο «Προμηθέας Δεσμώτης» (καντάτα για δύο ηθοποιούς και γυναικείο χορό), που αφορούσε στην μουσική που είχε γράψει ο Γ. Κουρουπός για την παράσταση του Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου, η οποία είχε ανεβεί από το Εθνικό Θέατρο στην Επίδαυρο, το 1979, σε μετάφραση Τάσου Ρούσσου και σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή. Στην παράσταση είχαν λάβει μέρος οι Χρήστος Πάρλας, Πίτσα Καπιτσινέα, Μιράντα Ζαφειροπούλου, Νόρα Κατσέλη, Νεφέλη Ορφανού, Τζέσυ Παπουτσή, Κάρμεν Ρουγγέρη κ.ά.
Οι εκδηλώσεις του Τρίτου Προγράμματος της ΕΡΤ «Κύκλος Συναυλιών Πάσχα 1980», στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς, θα ολοκληρώνονταν την Μεγάλη Τετάρτη, 2 Απριλίου, στις 9 το βράδυ, με την πρώτη παρουσίαση του έργου του Μάνου Χατζιδάκι «Η Εποχή της Μελισσάνθης» (και δίσκος, 2LP, στο τέλος εκείνης της χρονιάς), με τους Μαρία Φαραντούρη, Ηλία Λιούγκο και Γιώργο Μιχαλισλή στους πρώτους τραγουδιστικούς ρόλους, συν την Παιδική Χορωδία των Χριστιανικών Μαθητικών Ομάδων Θεσσαλονίκης (διδασκαλία Σωκράτη Τουμπεχτσή), συν την Χορωδία του Τρίτου Προγράμματος (διδασκαλία Αντώνης Κοντογεωργίου), συν εκκλησιαστική χορωδία και μπάντα γραμμένες σε μαγνητοταινία, συν, ακόμη, τους 19(!) μουσικούς της ορχήστρας, υπό την διεύθυνση του Μ. Χατζιδάκι.
Νομίζουμε πως απ’ όλα τα στοιχεία που παρατέθηκαν πιο πάνω συνάγεται αβίαστα το συμπέρασμα πως στον «Κύκλο Συναυλιών Πάσχα 1980» παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά, έτσι μαζικά, πρόσωπα που καθόρισαν την πορεία του ελληνικού τραγουδιού και της μουσικής όλα τα επόμενα χρόνια. Κάτι που καθιστά το γεγονός ως κομβικής σημασίας.
[Όλα τα στοιχεία προέρχονται από το 16σέλιδο πρόγραμμα των εκδηλώσεων. Αν αυτό τηρήθηκε ακριβώς δεν είμαστε σε θέση να το γνωρίζουμε].
σχόλια