(...) Αληθινά Γιώργο, επιθύμησα αγρίως κάνα-δυο sonates Mozart ή Beethoven. Θυμάσαι τι καλοί ήμασταν ώρες-ώρες; Ελπίζω κάποτε να ξαναμελετήσουμε μαζί τίποτε όμορφες σελίδες. Και σεις, πώς τα περνάτε; Κονσέρβες, ουρές και τέτοια, θα μου πείτε, ε; Ήταν και η Θαλασσινού εδώ, και μου διηγήθηκε αρκετά για την Αθήνα (...).
Αλεξάνδρεια, 1946
Μια σειρά επιστολών που χρονολογούνται από το 1934 έως το 1947 και βρέθηκαν τυχαία στο υπόγειο ενός παλιού αρχοντικού στα Πατήσια γίνονται η πρώτη ύλη για την καινούρια δουλειά του Γιώργου Πατεράκη και της Χορωδίας String Theory με τίτλο «Κι εσείς; Πώς τα περνάτε;», που θα παρουσιαστεί ως μουσικό αναλόγιο για μεικτή χορωδία, τρεις τραγουδιστές, τρεις αφηγητές και βιντεοπροβολή στις 21, 22 και 23 Οκτωβρίου στο Μέγαρο Μουσικής.
Φαιδρές ιστοριούλες ασήμαντων ανθρώπων που διανύουν δραματικές στιγμές της Ιστορίας ξετυλίγονται μέσα από την αλληλογραφία μεταξύ των παιδιών μιας ευκατάστατης αστικής οικογένειας με κάποιους φίλους τους, οι οποίοι το 1939 μεταναστεύουν στην Αίγυπτο.
Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση, ο Γιώργος Πατεράκης έβλεπε το επιπόλαιο εφηβικό όνειρο να γίνεται μαράζι, το μαράζι να γίνεται θλίψη και στο τέλος όλα αυτά να μεταμορφώνονται σε λίστες παραγγελιών από την εξαθλιωμένη πια Ελλάδα προς στην κοσμοπολίτικη Αίγυπτο.
Αρχικά, μέσα απ’ τα γράμματα οι φίλοι μοιράζονται την κοινή τους αγάπη για τη μουσική, τα εφηβικά τους όνειρα, την ελπίδα για το ξαναντάμωμα, τις αναμνήσεις τους από την ανέμελη αστική καλοπέραση.
Στην Ελλάδα, εν τω μεταξύ, συμβαίνουν σημεία και τέρατα: ο τορπιλισμός του «Έλλη», η είσοδος της χώρας στον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο θάνατος του Μεταξά, η Απελευθέρωση, ο θάνατος του Γεωργίου Β', η Συμφωνία της Βάρκιζας, η έναρξη του Εμφυλίου, τα συσσίτια. Ο πόλεμος τελειώνει. Τα γράμματα των φίλων -60 επιστολές, καρτ ποστάλ και προσωπικά σημειώματα-, αρχικά γεμάτα λαχτάρα και όνειρα, έχουν πια μετατραπεί σε λίστες παραγγελιών: προϊόντα ομορφιάς, ψώνια, μόδες, πούδρες και υφάσματα. Η ζωή ξαναβρίσκει τον δρόμο της.
Τις επιστολές αυτές βρήκε τυχαία η νυν φίλη και πρώην μαθήτρια του Γιώργου Πατεράκη, Μαρίνα Χρονοπούλου, στο υπόγειο ενός ερειπωμένου αρχοντικού στα Πατήσια. Νοίκιασε το σπίτι για να μείνει, και ξεκαθαρίζοντας τη σαβούρα ανακάλυψε ένα πάκο με παλιές επιστολές.
Ο Γιώργος Πατεράκης μετά από χρόνια έπιασε να σκαλίσει τα γράμματα και έπεσε στην πρώτη επιστολή, γραμμένη τη δεκαετία του ‘30: η σπαγκοραμμένη θεία πείθεται από τον Μανώλη Καλομοίρη, ο οποίος έχει ανοίξει ωδείο και προσπαθεί να ψαρέψει πελάτες.
Η θεία με τη σειρά της προσπαθεί να ψήσει τ’ ανίψια της να πάνε στο ωδείο «μόνον με πεντακοσίας δραχμάς όλοι μαζί», εξηγώντας ότι ο Καλομοίρης «το κάνει χάριν ρεκλάμας, για να δείχνει στον κόσμο πως ολόκληρη οικογένεια, αν και τα οικονομικά της είναι πολύ ανθηρά, προτιμά το ωδείον του από τα ιδιαίτερα, διότι έχει τους καλύτερους καθηγητάς και καθηγητρίας της Ελλάδος και φημίζεται για το ηθικόν του περιβάλλον. Μάλιστα έχει και αυτοκίνητο δικό του και προθυμοποιήθηκε να σας παίρνει από το σπίτι σας και να σας πηγαίνει στο ωδείον κάθε φορά που θα έχετε μάθημα».
«Διαβάζοντας το ένα μετά το άλλο τα γράμματα, συνειδητοποίησα τον κοινό τους παρονομαστή, που θα τον περιέγραφα ως “γύρω-γύρω Παρασκευή και στη μέση Σάββατο”: γύρω-γύρω η 4η Αυγούστου του ‘36, ο τορπιλισμός της Έλλης, ο Δεύτερος Παγκόσμιος, οι βομβαρδισμοί, ο θάνατος του Μεταξά το ‘41, η Απελευθέρωση, η Χιροσίμα, ο Εμφύλιος και τα συσσίτια, ο θάνατος του Γεωργίου Β' την Πρωταπριλιά του 1947 (“Αλήθεια, Θεός σχωρέσ' τον Πολυχρονεμένο μας. Quelle idée il a eu de mourir le 1er d' Avril. Tout le monde a crue que c' etait un poisson d' Avril! Μήπως αναστήθηκε ή είναι πράγματι mort? Le pauvre... (“Τι ιδέα ήταν κι αυτή που του ‘ρθε να πεθάνει την Πρωταπριλιά! Όλοι πίστεψαν πως ήταν πρωταπριλιάτικο αστείο. Μήπως αναστήθηκε ή είναι πράγματι πεθαμένος; Ο φουκαράς...”)», λέει ο Γιώργος Πατεράκης.
«Γράφουν “Που λες, Φωφώ μου, το μόνο που με δυσκολεύει πολύ είναι τα soutiens” και στη μέση υπάρχουν ολοζώντανα τα εφηβικά όνειρα πασπαλισμένα με αστικές γαλλικούρες και η μελαγχολική νοσταλγία μαριναρισμένη στη μουσικόφιλη νωχέλεια της καλής κοινωνίας (“Διάβασα ότι ήρθε ο Μητρόπουλος αυτού, φαντάζομαι τι θαυμάσιες συναυλίες ακούσατε. Αληθινά Γιώργο, επιθύμησα αγρίως κάνα-δυο sonates Mozart ή Beethoven. Ελπίζω κάποτε να ξαναμελετήσουμε μαζί τίποτε όμορφες σελίδες”) που σιγά-σιγά αλέθονται από τις μυλόπετρες της εθνικής και της παγκόσμιας πραγματικότητας. Αλέθονται τόσο πολύ, μέχρι που στο τέλος γίνονται πούδρα: “Φωφώκα μου, η πούδρα της Arden είναι χάλια, χρυσό μου. Κάνει πλάκες στο πρόσωπο και είναι και χοντρή. Ποιος σου τη σύστησε; Χάλασαν πια τα Arden. Σου πήρα μία Coty, που είναι πολύ καλή. Και crayon rouge à lèvre σου πήρα Tangee, το μεγάλο, στο χρώμα του δείγματος”.
Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση, ο Γιώργος Πατεράκης έβλεπε το επιπόλαιο εφηβικό όνειρο να γίνεται μαράζι, το μαράζι να γίνεται θλίψη και στο τέλος όλα αυτά να μεταμορφώνονται σε λίστες παραγγελιών από την εξαθλιωμένη πια Ελλάδα προς στην κοσμοπολίτικη Αίγυπτο. «Αυτό το τιποτένιο έπος ήθελα να αφηγηθώ και γι’ αυτό έφτιαξα αυτή την παράσταση. Είναι επιστολές κάποιων ανθρωπάκων που καθρεφτίζουν την πραγματική ζωή: πολύ φαιδρή στη σοβαρότητά της, πολύ σοβαρή στη φαιδρότητά της, ασήμαντη και σημαντική μαζί» λέει.
Οι επιστολές αυτές έγιναν παράσταση χάρη και μόνον στους ανθρώπους που εμπιστεύτηκαν την ιδέα και αποφάσισαν τόσο πρόθυμα και αυτοβούλως να συμβάλουν στην πραγματοποίησή της.
«Είναι, και θα τους πω χωρίς κάποια σειρά, ο Ελισσαίος Βλάχος και η Χαρά Δημητριάδη (δύο από τους τρεις ηθοποιούς - αφηγητές της παράστασης), η Λάρα Καλλίρη, που πάντοτε αλληλοστηριζόμασταν στα δύσκολα, στην παραγωγή η άοκνη Εύη Τζίτζη -ενσάρκωση της αξιοπιστίας και της αποτελεσματικότητας-, η Δήμητρα Ευθυμιοπούλου, όλοι αγαπημένοι άνθρωποι που προσφέρθηκαν να επωμιστούν αγγαρείες, συνεννοήσεις, συντονισμούς, ευθύνες, ρόλους και εργασίες απαραίτητες για τα logistics της παράστασης», λέει ο Γιώργος Πατεράκης.
Η παράσταση έχει απαγγελία, μουσική και βίντεο. Τρεις αφηγητές (Ελισσαίος Βλάχος, Χαρά Δημητριάδη και Λίλα Σκαραμαγκά) διαβάζουν τα γράμματα. Ανάμεσα στα γράμματα ή παράλληλα με αυτά ξετυλίγεται η μουσική που, κατά κάποιον τρόπο, είναι το «ηχητικό σκηνικό» ή, πιο σωστά, η «άυλη σκηνή» μέσα στην οποία ξετυλίγεται η αφήγηση. Στο μουσικό μέρος της παράστασης συμμετέχουν η Μεικτή Χορωδία String Theory, η Εύα Λαύκα (σοπράνο), ο Φίλιππος Βαζάκας (μπάσος), η Μαρία Παπαγεωργίου (τραγούδι), η Κατερίνα Γρηγοριάδου (πιάνο) και ο Σπύρος Ηλιάδης (κιθάρα & μαντολίνο). Τα βίντεο που προβάλλονται κατά τη διάρκεια του έργου τοποθετούν λίγο-πολύ κάθε επιστολή στο ιστορικό της πλαίσιο.
Όταν ρωτώ τον Γιώργο Πατεράκη ποιο είναι το πνεύμα της παράστασης, μου απαντά με πολύ χιούμορ: «Αν έρθετε, σας αρέσει η παράσταση και τη σκέφτεστε την επόμενη μέρα, ε, αυτό είναι το πνεύμα που θέλω να μεταδώσω. Αν πάλι έρθετε, σκυλοβαρεθείτε και δεν ξέρετε από πού να φύγετε, έτσι και σας πω τώρα τίποτα ψαρωτικές σοφίες και περισπούδαστες μπαρούφες περί του βάθους της παράστασης και περί της λεπτοϋφούς πνευματικής πεμπτουσίας του έργου, θα σώσω την κατάσταση; Όχι. Ας το αφήσουμε λοιπόν εκεί».
Για όσους δεν γνωρίζουν τους String Theory, αυτή είναι μια καλή ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με μια ανοιχτή μουσική πλατφόρμα ανθρώπων με κοινό παρονομαστή το ενδιαφέρον τους για τη μουσική ειδικότερα, τη μάθηση γενικότερα, στην οποία μπορεί να συμμετέχει οποιοσδήποτε.
«Στο πλαίσιο του String Theory δημιουργούμε μουσικά σύνολα (φωνητικά είτε οργανικά), κάνουμε παραστάσεις, όπως αυτή, καλή ώρα, προσκαλούμε ειδικούς ομιλητές για διαλέξεις και σεμινάρια, ηχογραφούμε στο στούντιο και παράγουμε νέα μουσική, διοργανώνουμε διάφορες δράσεις σε δομές, φυλακές, γηροκομεία κ.λπ., πάμε εκδρομές, γλεντάμε, μαγειρεύουμε, κάνουμε πάρτι, ταξίδια και ούτω καθεξής», λέει ο Γιώργος Πατεράκης.
«Από τα πιο ενδιαφέροντα σύνολα που έχουν σχηματιστεί στο πλαίσιο αυτό είναι η μεικτή πολυφωνική Χορωδία String Theory, στην οποία συμμετέχουν τόσο ερασιτέχνες όσο και επαγγελματίες μουσικοί. Πρόκειται για ένα πολύ ζωντανό και πολύ πρωτότυπο, πολυμελές σύνολο υψηλών απαιτήσεων που, απ' όσο γνωρίζω, ως προς το ύφος, τα ειδικά του χαρακτηριστικά, τον τρόπο διεξαγωγής των προβών και την απόδοσή του είναι μάλλον μοναδικό στην Ελλάδα. Αποτελείται από τρία τμήματα - δύο εκπαιδευτικά και ένα τμήμα παραστάσεων. Στα εκπαιδευτικά τμήματα μπορεί να γραφτεί και να συμμετέχει οποιοσδήποτε. Για τη συμμετοχή όμως στο performance (το τμήμα παραστάσεων) πρέπει να έχεις γράψει κάποια μίλια στη μουσική και γίνεται μόνον με ακρόαση. Είναι το τμήμα που θα ακούσετε στις παραστάσεις του “Κι εσείς πώς τα περνάτε;”».
Κι εσείς; Πώς τα περνάτε;
Ιδέα - σχεδιασμός παράστασης, πρωτότυπη μουσική & διεύθυνση χορωδίας: Γιώργος Πατεράκης
Χορωδία: String Theory
Τραγουδούν: Μαρία Παπαγεωργίου, Εύα Λαύκα, Φίλιππος Βαζάκας
Ανάγνωση επιστολών: Ελισσαίος Βλάχος, Χαρά Δημητριάδη, Λίλα Σκαραμαγκά
Πιάνο: Κατερίνα Γρηγοριάδου
Κιθάρα - μαντολίνο: Σπύρος Ηλιάδης
Φωνητική προετοιμασία χορωδίας: Ιωάννα Φόρτη
Ήχος: Γιάννης Σκανδάμης
Φωτισμοί: Γιώργος Παυλόπουλος-Αγιαννίτης
Παρασκευή 21, Σάββατο 22 και Κυριακή 23 Οκτωβρίου στις 21:00
Πολυχώρος του Συλλόγου οι Φίλοι της Μουσικής,
Μέγαρο Μουσικής, Λ. Βασιλίσσης Σοφίας & Κόκκαλη, Αθήνα
