Στους τοίχους της λυόμενης αίθουσας υπήρχαν κολλημένες παντού παρτιτούρες, χαρτιά με νότες μεγεθυμένες, φωτογραφίες μουσικών οργάνων, σχεδιαγράμματα και μουσικά κλειδιά.
Στα λεπτά σχοινιά που κρέμονταν πάνω από τα κεφάλια μας ζωγραφισμένοι χαρταετοί είχαν πάνω τους γραμμένες τις λέξεις ειρήνη, συντροφιά, φιλία, αγάπη, σχολείο, φίλοι, Αφγανιστάν, ισότητα, αποδοχή, βοήθεια.
Κι ακριβώς από κάτω, αραγμένα στο πάτωμα πιτσιρίκια με παντοφλάκια, μαντίλες, χτυπημένα γόνατα, με μπάλες στα χέρια, σαγιονάρες και μποτάκια, έπαιρναν θέση για την συναυλία.
Τα μωρά ήταν γαντζωμένα από τα μεγαλύτερα αδέρφια τους, οι μητέρες στην άκρη καμάρωναν για τις λίγες νότες που γρατζουνούσαν με το βιολί τα παιδιά τους και τραβούσαν διαρκώς βίντεο, οι πατεράδες ήταν άφαντοι. Τα βλέμματα όλων ξεχείλιζαν λαχτάρα.
Το χθεσινό πρωί στο Κέντρο Φιλοξενίας Προσφύγων στο Σκαραμαγκά δεν ήταν σαν όλα τα άλλα.
Με πρωτοβουλία του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, η διάσημη Ορχήστρα της Γαλλικής Ραδιοφωνίας που για δύο βραδιές έπαιξε στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης υπό τον μαέστρο Μίκο Φρανκ τόλμησε μια ιδιαίτερη σύμπραξη.
Ζήτησε από τα πιτσιρίκια του Κέντρου Φιλοξενίας Σκαραμαγκά να παρακολουθήσουν μια κανονική τους πρόβα στο Μέγαρο και στη συνέχεια πήγαν εκείνοι στην «έδρα» τους.
Σε όσα παιδιά παίρνουν τελικά άσυλο και φεύγουν με τις οικογένειές τους για την χώρα μόνιμης εγκατάστασής τους, φροντίζουμε να τους βρίσκουμε δασκάλους για να συνεχίσουν την μουσική στο νέο τους σπίτι.
Χθες, λοιπόν, το πρωί 15 μουσικοί της ορχήστρας επισκέφθηκαν το camp, περιηγήθηκαν στον χώρο και συνέπραξαν με τα παιδιά που διαμένουν εκεί και παρακολουθούν μαθήματα μουσικής μέσω του El Sistema Greece.
Βασικός στόχος της καινοτόμου εκπαιδευτικού προγράμματος El Sistema, που εδώ κι ενάμιση χρόνο δραστηριοποιείται στη χώρα μας παραδίδοντας με 11 δασκάλους μαθήματα σε καταυλισμούς στην Αττική, είναι -πέρα από την μουσική εξοικείωση- η ενίσχυση της ενσωμάτωσης των τραυματισμένων παιδιών (προσφύγων και ευπαθών ομάδων στην Ελλάδα) στον χώρο που διαμένουν και την ευρύτερη κοινωνία.
Πρόσωπα καθαρά, χαμόγελα πονηρά, μάτια λαμπερά, αμηχανία καμιά, μόνο χαρά. Με την καθημερινότητα πλάι στη θάλασσα να απαλύνει σιγά σιγά τη φρίκη των βομβαρδισμένων πόλεων και τη ζωή στο κοντέινερ να εξασφαλίζει μια σχετική ασφάλεια, τα παιδιά του Κέντρου Φιλοξενίας Προσφύγων Σκαραμαγκά έχουν από καιρό προσθέσει στην καθημερινότητά τους την μουσική.
Ανάμεσα στα δεκάδες κοντέινερ που φτάνουν ως την θάλασσα, τους άπειρους ηλιακούς που άστραφταν στη σειρά, το κύμα που μανιασμένο σηκωνόταν ως τα παράθυρα των σπιτιών/κουτιών, παιδιά επέστρεφαν από τις τσιμεντένιες αλάνες του camp, παρατούσαν τις μπάλες, άρπαζαν τα βιολιά στα χέρια κι έτρεχαν για τη συναυλία.
«Η μουσική τούς ενδιαφέρει γιατί βλέπουν ότι τους αλλάζει: αρχίζουν να ανήκουν σε μια κοινωνική ομάδα, αποκτούν φίλους, έχουν συναναστροφές κι ενδιαφέρον για κάτι, κοινωνικοποιούνται γιατί πηγαίνουν σε αίθουσες.
»Να, χθες πήγανε στο Μέγαρο να παρακολουθήσουν την πρόβα κι επιστρέφοντας είχαν κυριολεκτικά τρελαθεί που είδαν μια τέλεια αίθουσα», μας λέει η Δήμητρα Ραφτοπούλου, εκ μέρους του ελληνικού El Sistema, ενώ λίγο παραπέρα μια παρέα κοριτσιών (από πεντάχρονα μέχρι έφηβες κοπέλες) έκαναν την πρόβα τζενεράλε πριν τραγουδήσουν για τους Γάλλους επαγγελματίες.
Είχαν βάλει στη μέση τη δασκάλα τους κι επαναλάμβαναν τραγουδιστά μετά από εκείνη: «ΝΤΟ η νότα η χαμήλη/ ΡΕ το ρέμα το βαθύ/ ΜΙ μου πέσεις και βραχείς/ ΦΑε όλο το φαϊ/ ΣΟΛ ο ήλιος ο σωστός λάμπει μες τον ουρανό/ ΣΙ η νότα η ψιλή και ξανά πάλι στο ΝΤΟ»...
«Οι γονείς τους, ειδικά οι Σύριοι, βλέπουν θετικά την ενασχόληση με τη μουσική, τόσο για τα αγόρια όσο και τα κορίτσια. Υπάρχουν βέβαια κι εκείνοι που δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον για τίποτα διότι είναι σε κατάθλιψη και δεν μπορούν να ορθοποδήσουν από αυτό που τους συνέβη. Απλώς ζουν εδώ περιμένοντας να φύγουν.
»Σε όσα παιδιά παίρνουν τελικά άσυλο και φεύγουν με τις οικογένειές τους για τη χώρα μόνιμης εγκατάστασής τους, φροντίζουμε να τους βρίσκουμε δασκάλους για να συνεχίσουν την μουσική στο νέο τους σπίτι».
Τα παιδιά, λοιπόν, από το camp του Σκαραμαγκά παρουσίασαν στους φημισμένους Γάλλους μουσικούς την πρόοδό τους στα έγχορδα και τη χορωδία, κι εκείνοι με την σειρά τους τούς έπαιξαν Μότσαρτ και Μπιζέ σπάζοντας με βιολιά, βιόλες και φλάουτα την απόκοσμη αίσθηση που αφήνει το φόντο με το βιομηχανικό τοπίο.
Η δασκάλα τους Αντιγόνη Κερεντζή, που από πέρυσι το Νοέμβριο οργανώνει την παιδική χορωδία του Κέντρου, παραδέχεται πως οικειότητα με την κλασική μουσική δεν είχαν. Ούτε και μεταξύ τους γνωρίζονται καιρό. Οι φιλίες των παιδιών στα κέντρα χτίζονται ταχύτατα για να προλάβουν να τις χαρούν πριν ξαναχωριστούν.
Αυτά που τους δένουν δεν είναι τα χρόνια που περνούν μαζί αλλά η βαθιά επιθυμία να ενταχθούν ξανά, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, σε μια κανονικότητα.
«Στα μαθήματα τα περισσότερα παιδιά είναι από οικογένειες Κούρδων της Συρίας και κάποια λίγα από το Αφγανιστάν. Εξού και η διδασκαλία γίνεται στα αγγλικά γιατί δεν υπάρχει κοινή γλώσσα.
Τρία δίωρα την εβδομάδα περνάμε μαζί τους. Αγαπούν πολύ τα παραδοσιακά τραγούδια αλλά έχουν έφεση και στη θεωρία. Ποτέ δεν ξέρουμε μέχρι πότε θα βλέπουμε ένα παιδί στην τάξη. Κάποια δεν τελειώνουν καν τη χρονιά και φεύγουν», λέει η Α. Κερεντζή.
Στο επόμενό τους ταξίδι κάποιοι από αυτούς θα έχουν μαζί και τη φωτογραφία από το χθεσινό πρωί και τη λυόμενη αίθουσα που είχε γεμίσει ασφυκτικά.
«Μαμά αυτό το τελευταίο τραγούδι θέλω να το ξανακούσω», έλεγε μια 8χρονη στην μητέρα της καθώς στριφογύριζε στους ρυθμούς της Κάρμεν και φώναζε μπράβο στους μουσικούς.
Ήξερε τι έλεγε η μικρή. Το ένστικτο την είχε οδηγήσει σωστά. Είχε ξετρελαθεί με την άρια «L'amour est un oiseau rebelle» που μιλά για ένα ατίθασο πουλί, που χτυπά τα φτερά για να πετάξει μακριά και γι' αγάπες που δεν γνωρίζουν σύνορα και νόμους.
