O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
Η τέχνη του επηρέασε και επηρεάστηκε από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα των αρχών του 20ού αιώνα, όταν οι εντάσεις και οι ριζικές αλλαγές σε κάθε πεδίο της ανθρώπινης έκφρασης διευκόλυναν την ανάδυση καλλιτεχνικών ρευμάτων που συγκρούστηκαν με την πραγματικότητα.
1

Το αναπόδραστο χειμωνιάτικο σκότος και το καλοκαιρινό πανταχού παρόν φως του Όσλο γέννησαν την τέχνη του Έντβαρντ Μουνκ. Αυτό είναι το πρώτο συμπέρασμα που εξάγει κανείς όταν κοιτάξει τους πίνακες του ίδιου και των νεότερων Γερμανών συνοδοιπόρων του.

 

Όμως ο Μουνκ δεν ήταν μόνο προϊόν και εκφραστής της γενέτειρας του. Η τέχνη του επηρέασε και επηρεάστηκε από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα των αρχών του 20ού αιώνα, όταν οι εντάσεις και οι ριζικές αλλαγές σε κάθε πεδίο της ανθρώπινης έκφρασης διευκόλυναν την ανάδυση καλλιτεχνικών ρευμάτων που συγκρούστηκαν με την πραγματικότητα, όπως για παράδειγμα ο γερμανικός εξπρεσιονισμός. 

Τι είδαν όμως στον Μουνκ όλοι αυτοί οι αρκετά νεότεροί του εικαστικοί; Μια σχεδόν εμμονική επιθυμία να χρησιμοποιήσει την τέχνη ως όχημα για την έκφραση των συναισθημάτων σε ακραίο βαθμό καθώς και ένα σύγχρονο περιεχόμενο, το οποίο στην αυγή ενός νέου αιώνα παρουσίαζε τις νέες αντιλήψεις σχετικά με το σεξ, τις ψυχικές διαταραχές, το απόκοσμο και μια ουτοπική πολιτική.

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Ο περιπατητής της νύχτας», 1923-24, αυτοπροσωπογραφία του Μουνκ σε προχωρημένη ηλικία

Ο Μουνκ γεννήθηκε το 1863 στο Όσλο από γονείς που ανήκαν στην μεσαία και ανώτερη τάξη και σπούδασε εκεί στην Σχολή Καλών Τεχνών. Ήδη από το 1886 ο ιμπρεσιονιστικής τεχνοτροπίας πίνακας του Το άρρωστο παιδί προξένησε σκάνδαλο στους συντηρητικούς καλλιτεχνικούς κύκλους της Νορβηγίας που τάσσονταν υπέρ του ακαδημαϊκού νατουραλισμού.

Απολαμβάνοντας την αναταραχή που προκαλούσε, έπειτα από το κλείσιμο της σόλο έκθεσης του στο Βερολίνο το 1892, αποφασίζει να εγκατασταθεί εκεί για να εκμεταλλευθεί όσο το δυνατόν περισσότερο την «Υπόθεση Μουνκ». Στην πόλη αυτή έζησε 16 χρόνια και εκεί φιλοτέχνησε κάποια από τους σπουδαιότερα έργα του, όπως τα Μαντόνα, Εφηβεία και τη διάσημη Κραυγή.

Ήδη από τότε λειτουργούσε ως μέντορας μιας ομάδας Γερμανών και Αυστριακών καλλιτεχνών στην οποία συμπεριλαμβάνονταν οι Έριχ Χέκελ, Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ, Μαξ Μπέκμαν, Καρλ Σμιτ-Ροτλαφ, Έγκον Σίλε και Ριχαρντ Γκέρστλ.

Τι είδαν όμως στον Μουνκ όλοι αυτοί οι αρκετά νεότεροι του εικαστικοί; Μια σχεδόν εμμονική επιθυμία να χρησιμοποιήσει την τέχνη ως όχημα για την έκφραση των συναισθημάτων σε ακραίο βαθμό καθώς και ένα σύγχρονο περιεχόμενο, το οποίο στην αυγή ενός νέου αιώνα παρουσίαζε τις νέες αντιλήψεις σχετικά με το σεξ, τις ψυχικές διαταραχές, το απόκοσμο και μια ουτοπική πολιτική. 

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Κληρονόμησα δύο από τους πιο φοβερούς εχθρούς της ανθρωπότητας –την κληρονομιά της φυματίωσης και της παραφροσύνης– η ασθένεια, η τρέλα και ο θάνατος ήταν οι μαύροι άγγελοι που στάθηκαν στο λίκνο μου. Eπάνω: Η εκδοχή του 1895 του πίνακα του Έντβαρντ Μουνκ «Η Κραυγή».
O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Λουόμενος άνδρας», 1918, Έντβαρντ Μουνκ

Ο Μουνκ επίσης ήταν αρκετά μεγάλος ώστε να διαθέτει μια βιωματική εμπειρία του Ρομαντισμού του 19ου αιώνα, κάτι που δεν ίσχυε για τους νεότερους του, και συνάμα μια μανία με τη θνησιμότητα και τη νοσηρότητα, αποκυήματα της παιδικής του ηλικίας. Εξάλλου, ο ίδιος είχε δηλώσει: «Κληρονόμησα δύο από τους πιο φοβερούς εχθρούς της ανθρωπότητας –την κληρονομιά της φυματίωσης και της παραφροσύνης– η ασθένεια, η τρέλα και ο θάνατος ήταν οι μαύροι άγγελοι που στάθηκαν στο λίκνο μου».

 

Οι νέοι καλλιτέχνες διδάχθηκαν από εκείνον κι αυτό είναι εμφανές σε έργα όπως ο Άνδρας σε πεδιάδα, μια ξυλογραφία του Χέκελ του 1917 και μια αυτοπροσωπογραφία του Έγκον Σίλε του 1910, που αντλούν έμπνευση από την Κραυγη. Η διαμονή του στη Γερμανία όμως άλλαξε και την δική του δημιουργία.

Όταν έφυγε από το Βερολίνο, έπειτα από ένα ψυχωτικό επεισόδιο που εικάζεται πως προκλήθηκε από την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, πήρε στις βαλίτσες του και την έκθεσή του στον εξπρεσιονισμό, το στυλ του άλλαξε, χαλάρωσε κάπως. Η χρωματική του παλέτα φωτίστηκε, σαν να ανέτειλε ο ήλιος, ενώ πρόσθεσε στην εκφραστική του φαρέτρα και τη χαρακτική.

 

Τα χαρακτικά του έργα προδίδουν μια καινοτόμο ματιά. Ο Μουνκ δημιουργούσε έγχρωμα χαρακτικά έργα με το να κόβει ξύλινους κύβους, να τους χρωματίζει και να τους συνθέτει σαν ένα παζλ. Χρησιμοποιούσε τα φυσικά νερά του ξύλου ως εκφραστικό μέσο.

Σε μια σειρά ξυλογραφιών με τίτλο Προς το δάσος βλέπουμε τη διερευνητική ματιά του τρελού επιστήμονα που με κάποιον τρόπο παραθέτει διαφανή πέπλα χρώματος για να δημιουργήσει μαγευτικά φευγαλέες εικόνες. 

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Προς το Δάσος», σειρά ξυλοτυπιών του Μουνκ

Με την έλευση του Γ' Ράιχ, τα έργα του ίδιου του Μουνκ αλλά και των Γερμανών συνοδοιπόρων του θεωρήθηκαν εκφυλισμένη τέχνη και εξαφανίσθηκαν από τις γερμανικές εκθέσεις, γκαλερί και συλλογές. Με τη γερμανική εισβολή στη Νορβηγία τα έργα του κατασχέθηκαν και εκείνος έζησε στο στούντιο του ζωγραφίζοντας, ως το θάνατο του το 1944.  

 

Οι πίνακες στα τελευταία χρόνια της ζωής του είναι ένα παράξενο μείγμα τεχνικών και θεμάτων. Θυμίζουν οράματα μιας νεότερης ηλικίας, σαν φωτισμένα αμυδρά από το μούχρωμα. 

O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Κορίτσι με κούκλα», 1910, Έριχ Χέκελ
O Έντβαρντ Μουνκ πέρα από την κραυγή του Facebook Twitter
«Αυτοπροσωπογραφία με ανασηκωμένο γυμνό ώμο», Έγκον Σίλε.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 23.1.2018

Εικαστικά
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Εικαστικά / Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Η γεννημένη στο Ελσίνκι καλλιτέχνιδα που κέρδισε το βραβείο Young Artist της φετινής Art Athina μιλάει για το έργο της που βασίζεται στην αίσθηση του κατεπείγοντος, στη χειρωνακτική εργασία και στη σχέση της με τη γλώσσα. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα «χρονικό της αναισθησίας» με έργα υψηλής δόνησης 

Εικαστικά / Κωνσταντίνος Λαδιανός: «Πού πήγε όλη αυτή η επιδεξιότητα των χεριών που είχαν οι παλιότεροι»

Η παράδοση, η αγιολογική γραμματεία και η λαϊκή μυθολογία συνυπάρχουν στον κόσμο του ταλαντούχου καλλιτέχνη, εμπλέκοντας το προσωπικό βίωμα με καθηλωτικές αλληγορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

1 σχόλια