Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο Facebook Twitter

Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο

1

«Ποτέ, κανένας καλλιτέχνης δεν θα ξεπεράσει τον Φειδία. Είναι ο σπουδαιότερος γλύπτης, εμφανίστηκε τη στιγμή που ολόκληρο το όνειρο του ανθρώπου μπορούσε να χωρέσει στο αέτωμα ενός ναού και κανείς άλλος δεν θα τον φτάσει».

Αυτή η ελεγεία ανήκει στον μοναδικό ίσως σύγχρονο γλύπτη που θα μπορούσε να σταθεί ισάξια δίπλα στον δημιουργό των αξεπέραστων μαρμάρινων γλυπτών του Παρθενώνα, τον Αύγουστο Ροντέν. 

Το Βρετανικό Μουσείο, αναγνωρίζοντας τη συνάφεια του έργου τους, διοργανώνει μία έκθεση προκειμένου να αναδείξει την αισθητική σχέση που προκύπτει αβίαστα μέσα από τις μορφές που έπλασαν και έχει ως στόχο να υπογραμμίσει την αδιαμφισβήτητη επιρροή των αγαλμάτων της κλασικής αρχαιότητας στην τέχνη του Ροντέν.


Οι επισκέπτες της έκθεσης Ο Ροντέν και η τέχνη της Αρχαίας Ελλάδας θα έχουν το προνόμιο να θαυμάσουν τα έργα του πλάι στα λεηλατημένα από τον Λόρδο Έλγιν γλυπτά που κοσμούσαν την ζωφόρο και το αέτωμα του Παρθενώνα, γνωστά στους περισσότερους Έλληνες ως «Ελγίνεια Μάρμαρα».

Τον Ροντέν δεν ενέπνευσε μόνο η ανυπέρβλητη τεχνοτροπία των συναδέλφων του από το μακρινό παρελθόν αλλά και οι ακρωτηριασμοί που υπέστησαν με τα χρόνια οι δημιουργίες τους. Η δύναμη της εικόνας του σώματος των "λαβωμένων" αγαλμάτων τον οδήγησε στο να αφαιρέσει μέλη από τα δικά του έργα και να εισάγει ένα νέο είδος σύγχρονης τέχνης: τον ακέφαλο, άνευ άλλων μελών κορμό. 

Το πρώτο ταξίδι του Ροντέν στο Λονδίνο ήταν στα 1881. Ο Γάλλος γλύπτης δεν παρέλειψε να επισκεφθεί το Βρετανικό Μουσείο, στο οποίο θα επέστρεφε πολλές φορές ακόμα όποτε βρισκόταν στην Αγγλία προκειμένου να θαυμάσει την πλούσια συλλογή του.

Παρότι είχε μελετήσει τα γλυπτά του Παρθενώνα μέσα από βιβλία, μεταγενέστερα αντίγραφα και κάποια πρωτότυπα που εκτίθενταν στο μουσείο του Λούβρου, για πρώτη φορά τα είδε από κοντά στα 41 του χρόνια και η επίδρασή τους έμελλε να σημαδέψει τα μελλοντικά του έργα.

Το κάλλος, η αρμονία και ο νατουραλισμός τους αιχμαλώτισαν τη σκέψη και τη δημιουργική ματιά του σε τέτοιο βαθμό ώστε αργότερα να πει: «Λατρεύω τα αρχαιοελληνικά γλυπτά. Ήταν και θα είναι για πάντα οι δάσκαλοί μου.»

Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο Facebook Twitter
Μελέτη της πομπής της νότιας ζωφόρου του Παρθενώνα από τον Γάλλο γλύπτη, πριν το 1870. © Musée Rodin. Φωτογραφία: Jean de Calan.

Η αλήθεια είναι πως τα λόγια αυτά δεν ήταν κούφια και ψευδής ταπεινοφροσύνη. Ο Ροντέν τα εννοούσε κι αυτό αποδεικνύεται από τα περίπου 6.000 αρχαία έργα τέχνης που συνέλεξε και στέγασε στο μουσείο που δημιούργησε στο Meudon το 1900.

Αγαπούσε μάλιστα να τα επιδεικνύει σε φίλους και εκλεκτούς επισκέπτες ο ίδιος, με ατμοσφαιρικό και σχεδόν θεατρικό τρόπο: τις νύχτες περιφερόταν ανάμεσα στα εκθέματα της συλλογής με μία λάμπα και μιλούσε γλαφυρά για τις λεπτές γραμμές που είχαν σμιλέψει οι αρχαίοι καλλιτέχνες στα εκπάγλου λαμπρότητας μάρμαρα.

Το καλοκαίρι πάλι τα εξέθετε στον κήπο του με κάθε μεγαλοπρέπεια, τοποθετημένα πάνω σε ταφικούς βωμούς.

Παρότι ταλαιπωρημένα από τις καιρικές συνθήκες, τους πολέμους και τις «μετατροπές» του χώρου για άλλες χρήσεις (π.χ. εκκλησία και πυριτιδαποθήκη), τα γλυπτά του Παρθενώνα φαίνεται πως του δίδαξαν τη δύναμη της έκφρασης και πώς ένα άψυχο υλικό μπορεί να μετατρέπεται σε επιθυμία και σάρκα που πάλλεται και σφύζει από ζωή.

Ενδιαφέρον είναι ότι, όπως και ο Φειδίας, ο «καλλιτεχνικός διευθυντής του Παρθενώνα», όπως θα τον αποκαλούσαμε σήμερα, έτσι και ο Ροντέν δεν δημιουργούσε προσωπικά όλα τα έργα που υπέγραφε.

Παρότι συχνά πόζαρε για φωτογραφίες κρατώντας σφυρί και καλέμι, στην πραγματικότητα δεν σκάλιζε ποτέ ο ίδιος το μάρμαρο.

Προτιμούσε να δημιουργεί προπλάσματα από πηλό και στη συνέχεια να χρησιμοποιεί εκμαγεία για να ολοκληρώσει τα γλυπτά του, είτε με γύψο, είτε με χαλκό.

Όποτε επιθυμούσε να δημιουργήσει μαρμάρινα αγάλματα, ανέθετε σε κάποιον λιθοξόο να αντιγράψει το μοντέλο από πηλό σε μάρμαρο και επέβλεπε την διαδικασία με δρακόντεια προσοχή.

Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο Facebook Twitter
Η συλλογή αρχαιοτήτων του Ροντέν στο Meudon. © Musée Rodin. Φωτογραφία: Jean de Calan.

Πριν βιαστείτε να τον ψέξετε, σκεφτείτε ότι το ίδιο έκανε και ο νοερός του μέντορας και δάσκαλος, ο Φειδίας, δύο χιλιάδες χρόνια πριν.

Οι ιστορικοί της τέχνης και οι αρχαιολόγοι θεωρούν απίθανο να είχε σμιλέψει ο ίδιος τα γλυπτά του Παρθενώνα. Η επικρατούσα θεωρία είναι πως τα σχεδίασε, δημιούργησε προπλάσματα και έκανε τα σκίτσα για το αέτωμα και τη ζωφόρο αλλά η εκτέλεση έγινε από άλλους τεχνίτες υπό την καθοδήγηση του.

Τον Ροντέν δεν ενέπνευσε μόνο η ανυπέρβλητη τεχνοτροπία των συναδέλφων του από το μακρινό παρελθόν αλλά και οι ακρωτηριασμοί που υπέστησαν με τα χρόνια οι δημιουργίες τους. Η δύναμη της εικόνας του σώματος των «λαβωμένων» αγαλμάτων τον οδήγησε στο να αφαιρέσει μέλη από τα δικά του έργα και να εισάγει ένα νέο είδος σύγχρονης τέχνης: τον ακέφαλο, άνευ άλλων μελών κορμό.

Ο θαυμασμός του Ροντέν, σύμφωνα με τους επιμελητές της έκθεσης, αντικατοπτρίζεται σε πολλές συνθέσεις του. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η παράθεση της πόζας μιας από τις φιγούρες της πομπής του Παρθενώνα και της «Εποχής του Χαλκού» του Ροντέν.

Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο Facebook Twitter
Μαρμάρινη μετόπη του Παρθενώνα που απεικονίζει την Μάχη των Κενταύρων με τους Λάπιθες..

Η εκλεκτική αυτή συγγένεια προβάλλεται και μέσα από άλλα τέτοια παραδείγματα:

Η διάσημη σύνθεση του «Φιλιού» έμεινε στην ιστορία ως ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα έργα του Ροντέν και μιας διαφορετικής έκφρασης του νατουραλισμού, αλλά τοποθετημένο πλάι πλάι με το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα για πρώτη φορά γίνεται αντιληπτή η ικανότητα τους να προσδίδουν ζωή στο κρύο μάρμαρο.

Η τρίτη σύζευξη έργων που παρουσιάστηκε από τους συντελεστές ενόψει των εγκαινίων αφορά μία ακέφαλη, χωρίς χέρια θεά από το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα, η οποία έχει τοποθετηθεί δίπλα στον επίσης ακέφαλο και χωρίς χέρια «Άνδρα που Βαδίζει» του Ροντέν.

Εδώ είναι ακόμα πιο εμφανής η επιθυμία του να πλάσει μορφές που μοιάζουν σαν να βγήκαν από την ίδια μήτρα της τέχνης και του χρόνου με τον μεγάλο δάσκαλο του, τον Φειδία.

Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο Facebook Twitter
Η εποχή του Χαλκού, χάλκινο γλυπτό του Ροντέν σε φυσικό μέγεθος, 1877. Για το έργο αυτό κατηγορήθηκε ότι απλά χρησιμοποίησε εκμαγείο που πήρε από το σώμα μοντέλου και για τον λόγο αυτό στο εξής έπαψε να δημιουργεί γλυπτά σε φυσικό μέγεθος.
Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο Facebook Twitter
Φωτογραφία της Καμίλ Κλοντέλ. Η Κλοντέλ ήταν μία από τις γλύπτριες του στούντιο του Ροντέν και ερωμένη του, η οποία τον κατηγόρησε πως έκλεψε πολλά έργα και εμπνεύσεις της και τα παρουσίασε ως δικά του.
Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο Facebook Twitter
Οι Πύλες της Κολάσεως, Γύψος, 1900. Musée d’Orsay. Τα διάσημα έργα «Το Φιλί» και «Ο σκεπτόμενος» αρχικά προορίζονταν να κοσμήσουν την είσοδο ενός μουσείου που σχεδιαζόταν στο Παρίσι. Όταν αυτό το σχέδιο ακυρώθηκε, ο Ροντέν συνέχισε να φιλοτεχνεί την πόρτα του όπως την είχε σχεδιάσει εμπνεόμενος από το ποίημα του Δάντη «Η Κόλαση», μέρος της τριλογίας της Θείας Κωμωδίας. Το Φιλί απεικόνιζε τους δολοφονημένους εραστές Πάολο και Φραντσέσκα, ενώ ο Σκεπτόμενος ήταν ο Μίνως, Δικαστής των Ψυχών. © Musée Rodin. Φωτογραφία: Jerome Manoukian.
Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο Facebook Twitter
Ο Ροντέν και τα αρχαία του. © Musée Rodin. Φωτογραφία: Jean de Calan.
Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο Facebook Twitter
Τμήμα XLVII (μορφές 132–136) νεαρών που ετοιμάζονται για την πομπή στην βόρεια ζωφόρο του Παρθενώνα, 438–432 π.Χ. Αύγουστος Ροντέν Η Εποχή του Χαλκού, 1877. © Musée Rodin. Φωτογραφία: Christian Baraja.
Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο Facebook Twitter
Αριστερά: Μορφές L και M γυναικείων θεοτήτων με διαφανείς χιτώνες, από το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα, 438–432 π.Χ. Δεξιά: Αύγουστος Ροντέν, Το Φιλί, γύψινο εκμαγείο, μετά το 1898. S. 174. © Musée Rodin. Φωτογραφία: Adam Rzepka.
Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο Facebook Twitter
Κεφαλή αλόγου της Σελήνης και ο θεός-ποταμός Ιλισός, από το ανατολικό και το δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα αντίστοιχα.
Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο Facebook Twitter
Αριστερά: Το Φιλί, Γύψος, 1888–1898. © Musée Rodin. φωτογραφία: Adam Rzepka. Δεξιά: Ο Σκεπτόμενος, Γύψος, 1881–1882. © Musée Rodin. Φωτογραφία: Herve Lewandowski.
Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο Facebook Twitter
Αριστερά: Μορφή θεάς Κ από το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα, 438–432 π.Χ. Δεξιά: Αύγουστος Ροντέν, Άνδρας που Βαδίζει, χαλκός, 1907. © Musée Rodin.
Η καθοριστική επίδραση του Φειδία στον Ροντέν, σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο Facebook Twitter
Πορτρέτο του Ροντέν από τον Jean de Calan. © Musée Rodin.

Η έκθεση «Rodin and the art of ancient Greece» θα διεξαχθεί στο Βρετανικό Μουσείο και θα διαρκέσει από τις 26 Απριλίου έως τις 29 Ιουλίου 2018.

Εικαστικά
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ