Στην 48η Μπιενάλε στη Βενετία είχε κερδίσει τον Χρυσό Λέοντα, στους Ολυμπιακούς του Πεκίνου το 2008 ήταν ο μόνος που είχε καταφέρει να ζωγραφίσει το κρυμμένο πάθος του λαού του με πυροτεχνήματα. Ο κινέζος καλλιτέχνης Cai Guo-Qiang είναι ένας ασυνήθιστος άντρας, ένας κατά κυριολεξία φλογερός καλλιτέχνης που πάντα πίστευε ότι η φωτιά όχι μόνο δεν απειλεί τα έργα τέχνης, αλλά μπορεί να τους δώσει νέα ψυχή με εκείνον ως ενδιάμεσο.
Δημιουργώντας τεράστια μονοπάτια, σπαρμένα με μπαρούτι πάνω σε γιγαντιαίους καμβάδες με σχέδια φτιαγμένα από το δικό του χέρι, ο Qiang, ακόμη κι αν δεν διέθετε ίχνος ταλέντου, θα μπορούσε να καυχιέται για την ευρηματικότητα του. Όμως, μόνο ατάλαντος δεν είναι και δεν καυχιέται για τίποτα από τα δύο. Το μόνο που επιθυμεί είναι να δημιουργεί αυτό το εκρηκτικό είδος τέχνης που κάνει τους συνηθισμένους σχηματισμούς πυροτεχνημάτων να μοιάζουν με νηπιακά πειράματα στον αέρα.
Ο Qiang εδώ και χρόνια δούλευε πάνω στο φιλόδοξο πρότζεκτ της κατασκευής μιας σκάλας 1.650 ποδών που θα χανόταν μέσα στον ουρανό, πριν αναφλεγεί, δημιουργώντας ένα φλεγόμενο μονοπάτι προς τα ουράνια.
Ίσως γι’ αυτό και ο σκηνοθέτης Kevin Macdonald's μέσα από το νέο του ντοκιμαντέρ “SkyLadder: TheArtofCaiGuo-Qiang” αποφάσισε να εισδύσει στα βάθη της εκρηκτικής τέχνης του Guo-Qiang, αλλά και να κοιτάξει λίγο πιο παρατηρητικά αυτόν τον επίμονο τεχνίτη της πυρίτιδας. Επίμονος γιατί το κατά το παρελθόν – και παρά τις επιτυχημένες παρουσιάσεις ή τα εντυπωσιακά installation σε συνέδρια και σημαντικές διοργανώσεις – είχε αποτύχει να φτιάξει τη φλεγόμενη σκάλα του προς τον παράδεισο. Ούτε ρομαντικό, ούτε ουτοπικό: ο Qiang εδώ και χρόνια δούλευε πάνω στο φιλόδοξο πρότζεκτ της κατασκευής μιας σκάλας 1.650 ποδών που θα χανόταν μέσα στον ουρανό, πριν αναφλεγεί, δημιουργώντας ένα φλεγόμενο μονοπάτι προς τα ουράνια.
Ο σκηνοθέτης εστιάζει στην επιμονή του Qiang ακριβώς σ’ αυτό το εγχείρημα και μπαίνει στη διαδικασία να θεωρήσει ως δεδομένο ότι πρόκειται για επαναστατική τέχνη, ακριβώς επειδή χρησιμοποιεί την πυρίτιδα, τη φωτιά, την έκρηξη ως συστατικό δημιουργίας σε ένα πεδίο που μέχρι σήμερα όλα αυτά τα στοιχεία θα σήμαιναν απλώς καταστροφή.
Ο Qiang πάλι πιστεύει ότι το ντοκιμαντέρ ίσως αποκαλύψει το ποιος πραγματικά είναι. Ο κόσμος πιστεύει σ’ αυτό που βλέπει, στην ομορφιά και τη δύναμη της εικόνας των πυροτεχνημάτων και των ιδιαίτερων σχηματισμών τους, ωστόσο δεν φαντάζεται ότι ο δημιουργός τους μπορεί να πλάθει την κάθε μία από αυτές τις εικόνες με ευαισθησία, συναισθηματική πίεση και προσοχή σε ό,τι αφορά τις παραδόσεις του λαού, από τον οποίο προέρχεται και δεν ξεχνά σε κάθε του νέο έργο και σε κάθε φιλόδοξη εγκατάσταση. Τα πυροτεχνήματα και οι πυροτεχνουργοί είναι ταυτισμένοι με τη δύναμη, την ορμή, όμως, ο Qiang είναι μία σπάνια περίπτωση που συνδυάζει τεχνική και ευαισθησία, σεβασμό προς την ομορφιά και την παράδοση. Η δύναμη έρχεται μετά και όχι μέσα από τη φωτιά, αλλά μέσα από την ένταση των εικόνων του.
Όπως ο ίδιος αποκάλυψε πριν από λίγο καιρό, έχοντας δουλέψει σε μεγάλα πρότζεκτς κατά μήκος του Σινικού Τείχους, αρχικά δεν περίμενε ότι το εγχείρημα της Ουράνιας Σκάλας του, που διοργανώθηκε για πρώτη φορά στο Μπαθ το 1994 θα οδηγείτο σε αποτυχία. Από τη μία οι εγκρίσεις που έπρεπε να πάρει για να προχωρήσει στην υλοποίηση του μεγαλεπήβολου σχεδίου του, από την άλλη ο βροχερός καιρός του Λονδίνου – που τελικά ματαίωσαν τότε την προσπάθεια του– τον είχαν πείσει ότι πρόκειται για κάτι που ξεπερνάει οτιδήποτε άλλο είχε επιχειρήσει στο παρελθόν. Δεν πτοήθηκε τότε, παρά συνέχισε να δουλεύει πάνω σ’ αυτή τη μοναδική –και πανάκριβη – ιδέα.
Όμως, ο ίδιος, παρά το γεγονός ότι τώρα απολαμβάνει αναγνωρισιμότητα και πολλές επαγγελματικές προτάσεις για αντίστοιχα φιλόδοξα πρότζεκτς, δεν εμφανίζεται πρόθυμος να τα επαναλάβει, μόνο και μόνο για να κερδίσει περισσότερα χρήματα. Αντίγραφα της Σκάλας του, όπως αποκάλυψε πρόσφατα, του έχουν ζητηθεί από διάφορες χώρες, όμως, έχει ήδη άλλα στο μυαλό του, εξίσου απαιτητικά και φιλόδοξα εγχειρήματα.
Όπως παραδέχεται δεν μιλά καλά αγγλικά, ωστόσο μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, θεωρώντας ότι η Αμερική είναι ο τόπος στον οποίο μπορούν να μιλήσουν οι ιδέες του και στον οποίο μπορεί να μιλήσει μέσω των καλλιτεχνικών του εγχειρημάτων. Ο Qiang, άλλωστε, πιστεύει στις ιδέες και τη δύναμη τους, ακριβώς, όσο πιστεύει και στο βασικό συστατικό της τέχνης του: την πυρίτιδα.
Και πού να φανταστεί κανείς ότι αυτός ο ευρηματικός Κινέζος, που κατάγεται από το Quanzhou, μια πόλη στην οποία βασιλεύουν τα εργοστάσια πυρίτιδας, φοβόταν τις εκρήξεις, τις γιορτές με βαρελότα και τα πυροτεχνήματα. Ο ίδιος, λέει, ότι ο φόβος του τον απελευθέρωσε, πίστεψε ότι το μπαρούτι δεν υπάρχει μόνο για να προξενεί τρόμο και καταστροφές. Και τελικά έγινε αυτό που μικρός δεν ονειρευόταν: ένας πυροτεχνουργός – καλλιτέχνης, στα χέρια του οποίου η πυρίτιδα γίνεται ομορφιά.
