Το θρυλικό εστιατόριο «Γρα-Γρου» της Βόρειας Ελλάδας έγινε συναρπαστικό κόμικ Facebook Twitter
Για κάποιον που έχει ζήσει στην Αθήνα ή στη Νότια Ελλάδα ο περίεργος τίτλος του κόμικ δεν θυμίζει τίποτα. Για όσους όμως είναι από τη Βόρεια Ελλάδα ή έχουν ζήσει εκεί, το «Γρα-Γρου» αποτελεί σύμβολο μιας παλιάς εποχής.

Το θρυλικό εστιατόριο «Γρα-Γρου» της Βόρειας Ελλάδας έγινε συναρπαστικό κόμικ

3

Το «Γρα-Γρου» είναι ένα καινούργιο κόμικ που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ίκαρος, μια ιστορία των Γιάννη Παλαβού και Τάσου Ζαφειριάδη που εικονογράφησε ο Θανάσης Πέτρου. Η υπόθεσή του αφορά τις ιστορίες μοναχικών ανθρώπων που τους στοιχειώνει ένα γεφύρι σε ένα ερημικό και ξεχασμένο χωριό στα κρύα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας. Αυτά είναι αρκετά για να μην κάνουμε spoiler, μια και στο συγκεκριμένο έργο υπάρχει έντονο το στοιχείο της έκπληξης.

Για κάποιον που έχει ζήσει στην Αθήνα ή στη Νότια Ελλάδα ο περίεργος τίτλος του κόμικ δεν θυμίζει τίποτα. Για όσους όμως είναι από τη Βόρεια Ελλάδα ή έχουν ζήσει εκεί, το «Γρα-Γρου» αποτελεί σύμβολο μιας παλιάς εποχής.

«Ήταν ένα μικρό εστιατόριο στην παλιά εθνική οδό Βέροιας-Κοζάνης» λέει ο Γιάννης Παλαβός. «Χτίστηκε το 1925 έξω από το χωριό Καστανιά, στο Βέρμιο, από Σανταίους πρόσφυγες. Άλλαξε διάφορες χρήσεις: αρχικά ήταν χάνι, έπειτα κουρείο και τελικά έγινε εστιατόριο ονομαστό στη Βόρεια Ελλάδα. Επί ογδόντα χρόνια, το "Γρα-Γρου" ήταν το διάλειμμα για αναρίθμητους οδηγούς από τις ατέλειωτες στροφές του Βερμίου. Ήταν κάτι σαν καταφύγιο. Από κει περνούσαν καθημερινά εκατοντάδες αυτοκίνητα έως το 2004, οπότε άνοιξε η Εγνατία Οδός και το κτίριο κατεδαφίστηκε. Δεν υπάρχει ταξιδιώτης που να μην το νοσταλγεί».

 

Οι δημιουργοί του έχουν χτίσει μια σοβαρή ιστορία μυθοπλασίας που αναμειγνύει με μαεστρία στοιχεία του φανταστικού με πραγματικά ιστορικά γεγονότα. Ο συμβολισμός του γεφυριού, που είναι ο άλλος πρωταγωνιστής του έργου, πέρα από το εστιατόριο, θίγει με έμμεσο τρόπο πολλές καταστάσεις από τη σύγχρονη κοινωνία.

Ο Γιάννης ακόμη θυμάται τα συγκλονιστικά φαγητά που έφτιαχναν εκεί, τη φασολάδα και την κοτόσουπα. «Έχω έντονες αναμνήσεις από το ρυζόγαλο που τρώγαμε, από το πάτωμα που έτριζε, από τα κάδρα στους τοίχους –ιδίως τη "Σκάλα της ζωής του άντρα"–, από τη σόμπα που "μπουμπούνιζε", από τα τζάμια που τα θόλωνε το κρύο και, φυσικά, από τους ιδιοκτήτες του». 

Το θρυλικό εστιατόριο «Γρα-Γρου» της Βόρειας Ελλάδας έγινε συναρπαστικό κόμικ Facebook Twitter
Φωτο: Τάσος Αναστασόπουλος
Το θρυλικό εστιατόριο «Γρα-Γρου» της Βόρειας Ελλάδας έγινε συναρπαστικό κόμικ Facebook Twitter
Εικονογράφηση από το κόμικ

Το είχαν βαφτίσει έτσι παράξενα «από το γρύλισμα των μηχανών στην ανηφόρα», αναφέρει ο Τάσος Ζαφειριάδης. Αυτό ήταν, όπως μας είπαν, το βασικό έναυσμα για την ιστορία του κόμικ, όπως και η μοναδική τοποθεσία του.

«Νομίζω ότι η πρώτη εικόνα που είχα ήταν αυτή του πέτρινου γεφυριού που χάνεται στην ομίχλη. Όταν κόλλησε αυτή η εικόνα με την Καστανιά, όλα άρχισαν με μαγικό τρόπο να μπαίνουν στη θέση τους και να συμπληρώνουν την ιστορία: το εκκλησάκι του Αγίου Χριστόφορου απέναντι από το Γρα-Γρου, το ποντιακό στοιχείο, η σύγχρονη Εγνατία Οδός με τις κοιλαδογέφυρές της που παρέκαμψε το χωριό, μια γέφυρα στη Βέροια που αποδίδεται εσφαλμένα στον Οθωμανό αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν, αλλά και τα κουδαρίτικα, η συνθηματική γλώσσα των μαστόρων. Κλείδωσαν όλα μεταξύ τους με τρόπο που δεν μπορούσα να φανταστώ στην αρχή».

Οι δημιουργοί του έχουν χτίσει μια σοβαρή ιστορία μυθοπλασίας που αναμειγνύει με μαεστρία στοιχεία του φανταστικού με πραγματικά ιστορικά γεγονότα. Ο συμβολισμός του γεφυριού, που είναι ο άλλος πρωταγωνιστής του έργου, πέρα από το εστιατόριο, θίγει με έμμεσο τρόπο πολλές καταστάσεις από τη σύγχρονη κοινωνία. Το κέντρο βάρους πέφτει και στο ρεαλιστικό σκίτσο του Θανάση Πέτρου.

 «Μια βασική διαφορά με τις προηγούμενες δουλειές μου είναι ότι το lettering είναι χειρόγραφο και όχι στον υπολογιστή, οπότε υπάρχει μεγαλύτερη συνάφεια μεταξύ του κειμένου και του σχεδίου. Από κει και πέρα, βασικό μου μέλημα ήταν να δημιουργήσω μια ατμόσφαιρα πειστική και αληθοφανή στα μάτια του αναγνώστη, που να ακολουθεί σκηνοθετικά και αισθητικά το πνεύμα της ιστορίας» λέει και, όπως το μαρτυρούν οι σελίδες, το έχει πετύχει. Έχει πιάσει ακριβώς την ατμόσφαιρα και τον ρυθμό της ιστορίας, αλλά κυρίως το «σκληρό» κλίμα της περιοχής.

Με αφορμή αυτό, όμως, οι δημιουργοί του βρήκαν την ευκαιρία να ξεπεράσουν και ένα παλιό τους απωθημένο, το να ντύσουν ένα κόμικ με μουσική ώστε να αποτελεί μια πιο ολοκληρωμένη πρόταση. Επομένως, στις πρώτες σελίδες του ανακαλύπτεις ότι έχει και το δικό του σάουντρακ, επτά ορίτζιναλ κομμάτια που έχει συνθέσει ο Μιχάλης Σιγανίδης, εμπνευσμένα από την υπόθεση.

Το θρυλικό εστιατόριο «Γρα-Γρου» της Βόρειας Ελλάδας έγινε συναρπαστικό κόμικ Facebook Twitter
Το εστιατόριο Γρα-Γρου χτίστηκε το 1925 έξω από το χωριό Καστανιά, στο Βέρμιο, από Σανταίους πρόσφυγες. Αρχικά ήταν χάνι, έπειτα κουρείο και τελικά έγινε εστιατόριο ονομαστό στη Βόρεια Ελλάδα. Φωτο: Τάσος Αναστασόπουλος

Σκέφτομαι αν θα μπορέσει να αποτελέσει ιδανικό παράδειγμα της στροφής που κάνουν τελευταία οι Έλληνες δημιουργοί σε ελληνοκεντρικά θέματα και το κατά πόσο τα ελληνικά κόμικς αλλάζουν. Είναι τόσο προσεγμένη δουλειά, που μπορεί να σταθεί επάξια δίπλα σε ευρωπαϊκά ή αμερικανικά graphic novels και αν έχει τύχη, να βγει και σε άλλη αγορά, εκτός της χώρας του. Αν και δεν είναι ακόμα ευδιάκριτη η πορεία που θα πάρει η ελληνική «σκηνή» των κόμικς, όπως αναφέρει ο Θανάσης Πέτρου.

«Ο όρος "σκηνή" υπονοεί κάποια κοινά χαρακτηριστικά, κάποιες αισθητικές τάσεις ή υφολογικές επιλογές, γεγονός που, καλώς ή κακώς, δεν είναι διακριτό σε γενικές γραμμές στα ελληνικά κόμικς. Δημιουργοί, κυρίως σχεδιαστές και λιγότερο σεναριογράφοι πάντοτε υπήρχαν και συνεχώς εμφανίζονται νέοι και πολύ ταλαντούχοι.

Τα τελευταία χρόνια μάλιστα παρατηρείται πολύ μεγάλη αύξηση στον χώρο των αυτοεκδόσεων, τις οποίες όμως, μια και συνήθως δεν έχουν διανομή, είναι δύσκολο να τις βρει το αναγνωστικό κοινό ‒ μόνο στο πλαίσιο κάποιων φεστιβάλ ή, στην καλύτερη περίπτωση, σε κάποια εξειδικευμένα βιβλιοπωλεία. Το ζήτημα είναι να υπάρχουν εκδότες οι οποίοι θα υποστηρίξουν και θα προωθήσουν τις νέες δημιουργίες. Τελευταία έχουν μπει και μεγάλοι εκδότες στον χώρο των κόμικς, οπότε μόνο καλό θα κάνει αυτή η αλλαγή τακτικής».

Το θρυλικό εστιατόριο «Γρα-Γρου» της Βόρειας Ελλάδας έγινε συναρπαστικό κόμικ Facebook Twitter
Εικονογράφηση από το κόμικ
Το θρυλικό εστιατόριο «Γρα-Γρου» της Βόρειας Ελλάδας έγινε συναρπαστικό κόμικ Facebook Twitter
Οι δημιουργοί του έχουν χτίσει μια σοβαρή ιστορία μυθοπλασίας που αναμειγνύει με μαεστρία στοιχεία του φανταστικού με πραγματικά ιστορικά γεγονότα. Φωτο: Τάσος Αναστασόπουλος
Το θρυλικό εστιατόριο «Γρα-Γρου» της Βόρειας Ελλάδας έγινε συναρπαστικό κόμικ Facebook Twitter
Σελίδα από το κόμικ
Το θρυλικό εστιατόριο «Γρα-Γρου» της Βόρειας Ελλάδας έγινε συναρπαστικό κόμικ Facebook Twitter
Σελίδα από το κόμικ
Design
3

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το σύγχρονο design γίνεται πιο προσωπικό και all inclusive από ποτέ

ADM 2025: The Urban Issue / Το σύγχρονο design γίνεται πιο προσωπικό και all inclusive από ποτέ

Ιδέες που ζυμώνονταν αργά εδώ και μερικά χρόνια στον χώρο της εσωτερικής διακόσμησης ωρίμασαν και μας αποκαλύφθηκαν στις αρχές του 2025, ως οδηγός για τους χώρους στους οποίους θα κατοικήσουμε στο μέλλον.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Οbjects of Common Interest: «Θέλουμε να σου κεντρίσουμε το ενδιαφέρον και να κινητοποιήσουμε ένα συναίσθημα»

ADM 2025: The Urban Issue / Κίνηση, ελευθερία, ρευστή ταυτότητα: Το design των Οbjects of Common Interest

Οι αρχιτέκτονες και σχεδιαστές Ελένη Πεταλωτή και Λεωνίδας Τραμπούκης τρέχουν ένα από τα πιο design studios της Ελλάδας. Πώς σκέφτονται και πώς σχεδιάζουν τα φημισμένα projects τους, όπως την εγκατάσταση εικαστικού φωτισμού που λατρεύουμε στην είσοδο της Πειραιώς 260;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ανδρέας Κούρκουλας: «Η μεγάλη απειλή είναι να γίνει η πόλη ένα μεγάλο ξενοδοχείο»

ADM 2025: The Urban Issue / Ανδρέας Κούρκουλας: «Η μεγάλη απειλή είναι να γίνει η πόλη ένα μεγάλο ξενοδοχείο»

Γεννήθηκε στο Χαλάνδρι, ζει στον Λυκαβηττό. Από την απόρριψη του κατεστημένου και την πίστη στη χωρική εμπειρία έως τις προκλήσεις της Αθήνας και το μέλλον των νέων δημιουργών, ο διακεκριμένος αρχιτέκτονας μιλά με πάθος για την ουσία, τις ευκαιρίες και τις πληγές της σύγχρονης πόλης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Φασιανός στο Svenskt Tenn: Πώς βρέθηκε ο Έλληνας ζωγράφος στο πιο exclusive Σκανδιναβικό brand;

Design / Πώς βρέθηκε ο Φασιανός στο πιο exclusive Σκανδιναβικό brand;

Μια αναπάντεχη πρόταση κατέληξε σε μια έκθεση στο Svenskt Tenn, τον «βασιλιά» του Σκανδιναβικού design, που τιμά τον σπουδαίο Έλληνα καλλιτέχνη. Εκεί, κάτω από την ίδια στέγη, τα έργα του συνομιλούν με αυτά του Γιόζεφ Φρανκ, υμνώντας τη χαρά της ζωής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Concrete Aesthetic: Γιατί βλέπουμε τόσο γκρι στην Αθήνα;

ADM 2025: The Urban Issue / Concrete Aesthetic: Γιατί βλέπουμε τόσο γκρι στην Αθήνα;

Το εμφανές σκυρόδεμα και οι γκρι τόνοι επανέρχονται στον αθηναϊκό αστικό ιστό, μεταφέροντας μαζί τους ένα φορτίο αισθητικής ιστορίας, κοινωνικών μετατοπίσεων και ψηφιακής επιρροής. Από τον μπρουταλισμό στην εποχή των hashtags, πότε η χρήση του γκρι είναι ζήτημα λειτουργίας, πότε συνήθειας και πότε συνειδητής εικόνας για το τι σημαίνει σύγχρονο;
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ
Μια «πράσινη» Αθήνα ως ερώτηση. Ας δούμε το κενό αλλιώς.

ADM 2025: The Urban Issue / Μια «πράσινη» Αθήνα ως ερώτηση. Ας δούμε το κενό αλλιώς.

Μπορούμε να δούμε την Αθήνα ως ένα δίκτυο με «πάρκα», συνεπή όμως απέναντι στη φύση και στην ουσία της πόλης; Πολύ περισσότερο από ένα βιβλίο, το «Για το “αττικό τοπίο” σήμερα» του Δημήτρη Φιλιππίδη είναι μια πηγή έμπνευσης που μας δίνει μια άλλη οπτική για την πόλη και το πράσινό της.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ
Συνθετική ακρίβεια και χωρική ενσωμάτωση στο αστικό τοπίο

ADM 2025: The Urban Issue / Συνθετική ακρίβεια και χωρική ενσωμάτωση στο αστικό τοπίο

Με σεβασμό στον χαρακτήρα του κάθε τόπου και μακριά από την τυποποίηση, το γραφείο gnb architects προτείνει συνθέσεις που ισορροπούν ανάμεσα στη μορφολογική καθαρότητα, τη λειτουργική πληρότητα και την κατασκευαστική ακρίβεια. Η διαρκής αναζήτηση για μια νέα, αυθεντική αφήγηση καθιστά το έργο τους σύγχρονο και βαθιά συνδεδεμένο με τον άνθρωπο και το περιβάλλον.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ ARCHISEARCH.GR
«Η Σταδίου χρειάζεται την αναγέννηση»

ADM 2025: The Urban Issue / «Η Σταδίου χρειάζεται την αναγέννηση»

Καθώς η Στοά Αρσακείου αναδύεται ξανά μετά από χρόνια εγκατάλειψης, ο Θωμάς Αμαργιανός, principal architect του γραφείου BETAPLAN, εξηγεί πώς εντάσσεται αυτό το έργο αποκατάστασης σε μια ευρύτερη συζήτηση για το μέλλον του ιστορικού κέντρου της πόλης.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΑΝΑΗ ΜΑΚΡΗ