MILK

Ποιος ήταν ο Harvey Milk;

Αμερικανός πολιτικός, ο πρώτος εκλεγμένος ομοφυλόφιλος σε δημόσιο αξίωμα στην ιστορία της πολιτείας της Καλιφόρνιας. Η πολιτική και ο ακτιβισμός υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων πολιτών δεν ήταν ανέκαθεν το μέλημα του Μilk. Οι εμπειρίες του στην τότε συντηρητική αμερικανική κοινωνία τον ώθησαν να ασχοληθεί σοβαρά και να προσπαθήσει να καταφέρει να πετύχει «κάτι» απέναντι στη σκληρότητα της εποχής.

Μετά από μια νιότη γεμάτη περιπέτειες, ο Μilk μετακομίζει στο Σαν Φρανσίσκο και κατοικεί στην περιοχή Κάστρο μαζί με ένα μεγάλο κύμα ομοφυλοφίλων που μετακομίζει στην περιοχή από όλη την Αμερική. Εκεί, στη χίπικη ακμή του Σαν Φρανσίσκο και στην ιδιαίτερα αυξημένη δυναμική της περιοχής Κάστρο και του ομοφυλοφιλικού κινήματος γενικότερα, ο Μilk ανοίγει ένα μαγαζί με φωτογραφικό εξοπλισμό (το Castro Camera εξελίχθηκε σε έναν πυρήνα της γκέι κοινότητας του Σαν Φρανσίσκο αλλά και στο πολιτικό γραφείο του Μilk) και αρχίζει να ασχολείται με τα κοινά. Υποβάλλει τρεις φορές υποψηφιότητα χωρίς αποτέλεσμα. Οι ιδιαίτερες και πολύ θεατρικές πολιτικές καμπάνιες που σχεδίασε του χαρίζουν αρκετή δημοσιότητα και στο τέλος τα καταφέρνει. Το 1977 εκλέγεται στο συμβούλιο της Δημοτικής Αρχής του Σαν Φρανσίσκο. Στη θέση αυτή υπηρετεί για έντεκα μήνες και ευθύνεται για την ψήφιση ενός πολύπλοκου νομοσχεδίου υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων.

Στις 27 Νοεμβρίου το 1978 ο Harvey Μilk και ο δήμαρχος George Moscone δολοφονούνται εν ψυχρώ από τον Dan White, έναν πρώην αξιωματούχο της Δημοτικής Αρχής, ο οποίος είχε παραιτηθεί λίγο πριν και τώρα απαιτούσε πίσω τη δουλειά του.

Η ζωή του Harvey Μilk άλλαξε για πάντα τον τρόπο που ο δυτικός κόσμος αντιμετωπίζει την ομοφυλοφιλική κοινότητα. Η δουλειά του δεν τελειώνει όμως σε αυτό το επίπεδο. Αγωνίστηκε για τις μειονότητες, για τον τρόπο που ο δήμος μιας πόλης λειτουργεί και τον τρόπο που οι κοινότητες βοηθούν όσους είναι σε αδύναμη θέση. Το παράδειγμά του ενέπνευσε χιλιάδες ανθρώπους να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους.

Η ταινία Milk, η οποία βγαίνει σήμερα στις ελληνικές αίθουσες, καταπιάνεται με τα τελευταία οχτώ χρόνια της ζωής του ήρωα. Την τελική του πορεία δηλαδή και τα γεγονότα που τον έκαναν σύμβολο της ομοφυλοφιλικής κοινότητας και όχι μόνο.

Πώς γεννήθηκε η ταινία

Εμπνευστής της ταινίας είναι ο σεναριογράφος της Dustin Lance Black, γνωστός και από τη δουλειά του στην επιτυχημένη σειρά του καναλιού HBOBig Love. Παρακολουθεί το ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Μilk (Τhe Times of Harvey Milk, 1984) κι έτσι γεννιέται η ιδέα μιας ταινίας για το συγκεκριμένο πρόσωπο. Όπως ο ίδιος θυμάται, «Παρακολούθησα το ντοκιμαντέρ όπου σε μια σκηνή ο Μilk κάνει μια ομιλία και λέει "Κάπου εδώ στο Ντε Μοΐνς ή το Σαν Αντόνιο -απ' όπου κατάγομαι κι εγώ- υπάρχει ένας ομοφυλόφιλος που μπορεί να ανοίξει μια εφημερίδα που να γράφει "Ομοφυλόφιλος εκλέχθηκε στο Σαν Φρανσίσκο" και να ξέρει πως υπάρχει ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο, ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο". Μόλις διάβασα αυτό ξέσπασα σε δάκρυα γιατί ήμουν κι εγώ σαν αυτό το παιδί και η ομιλία με γέμιζε με ελπίδα. Ο Milk έλεγε στην ουσία πως όχι μόνο είστε κανονικοί αλλά έχετε και τη δυνατότητα να κάνετε μεγάλα πράγματα στη ζωή σας. Αυτή ήταν μια πολύ δύσκολη περίοδος για την ομοφυλοφιλική κοινότητα με την κρίση του AIDS. Τότε ήταν που σκέφτηκα πως ήταν η καλύτερη στιγμή να πούμε την ιστορία του Milk, να ξαναδώσουμε το μήνυμα».

Έκτοτε η ιδέα δεν τον εγκατέλειψε ποτέ. Άρχισε να κάνει προσωπική έρευνα αφού δεν επιθυμούσε να βασιστεί σε καμία προηγούμενη πηγή πληροφοριών για τη ζωή του Milk. Επρόκειτο για ένα γιγαντιαίο project, το οποίο όμως τον αντάμειψε με μια άριστη γνώση των γεγονότων που καθόρισαν τη ζωή του Milk αλλά και βαθύτατη κατανόηση των πράξεων και του «κόσμου» του. Σημαντική προσθήκη ήταν το λεπτομερέστατο ημερολόγιο που κρατούσε ο Michael Wong, πολιτικός σύμβουλος του Harvey Milk. Ο Wong παρέδωσε το ημερολόγιο στον Black και έτσι ο σεναριογράφος κατάφερε να χαρτογραφήσει όχι μόνο την προσωπική ιστορία του Milk αλλά και την πολιτική του στρατηγική.

Ο σκηνοθέτης

Δεν χρειάστηκαν και πολλές προσπάθειες για να πειστεί ο σκηνοθέτης Gus Van Sant να αναλάβει την ταινία: «Το ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Harvey Milk έβαλε τον πήχη πολύ ψηλά. Παρ' όλα αυτά, ένιωθα πως μια κινηματογραφική απεικόνιση της ζωής του θα ήταν μια αξιόλογη συνέχεια. Γνώριζα την ιστορία του Milk από πριν και πίστευα πως υπήρχε μια δυσκολία να την αφηγηθεί κανείς εξαιτίας της πολύπλοκης δομής της ζωής του Milk και των ιστοριών όλων των ανθρώπων που σχετίζονταν με αυτόν και είχαν απόλυτη σχέση με την εξέλιξη της ζωής του. Ο Lance κατόρθωσε να γράψει ένα απλό σενάριο, το οποίο δίνει μεγάλη σημασία στην πολιτική προσέγγιση παρά στις καθημερινές ιστορίες των ηρώων».

Ο σκηνοθέτης ανέθεσε την κινηματογράφηση της ταινίας στο μόνιμο συνεργάτη του Harry Savvides. Ο Savvides έχει εργαστεί με τον Van Sant στις ταινίες Gerry, Elephant και Last Days αλλά και με άλλους σημαντικούς σκηνοθέτες του Χόλιγουντ όπως ο Ridley Scot στην ταινία American Gangster. Oι δυο τους εργάστηκαν με το δικό τους πειραματικό τρόπο και προσπάθησαν να δώσουν μια αληθινή εικόνα του Σαν Φρανσίσκο των ‘70s. Και το κατάφεραν... Παρακολουθώντας την ταινία, αισθάνεται κανείς πως είναι μέρος ενός γεγονότος που συμβαίνει τώρα και όχι ενός ιστορικού γεγονότος που συνέβη πολλά χρόνια πριν.

Ο Penn είναι ο Μilk

Ήταν η πρώτη επιλογή της παραγωγής. Όπως δηλώνει ο παραγωγός Bruce Cohen: «Ο Sean Penn έχει ένα μοναδικό τρόπο να "κατακτά" ένα χαρακτήρα και να το καθιστά αδύνατο για τον θεατή να βρει μέσα στο ρόλο στοιχεία προσωπικά του». Ο Penn αποδέχτηκε αμέσως την πρόταση και ζήτησε επιβεβαιώσεις από τους παραγωγούς πως η ταινία θα ακολουθήσει μια ρεαλιστική προσέγγιση όσον αφορά τη ζωή του Milk. Από τη μέρα που ανέλαβε το ρόλο έκανε τεράστιες προσπάθειες να αφομοιώσει τη ζωή του χαρακτήρα που θα απέδιδε. Μέρα με τη μέρα ο Sean Penn θύμιζε όλο και πιο πολύ σε όλους τον αληθινό Harvey Milk.

Mέσα από τα δικά του λόγια ο σημαντικός ηθοποιός δήλωσε για την ταινία: «Δεν υπήρχε μόνο ένα εξαιρετικό σενάριο για να μας καθοδηγεί αλλά και ένας γιγαντιαίος όγκος αρχειακού υλικού. Ερωτεύτηκα αμέσως τον Harvey Milk, την προσωπικότητά του, το πνεύμα του. Η ιστορία του άλλαξε τον τρόπο που σκέφτομαι ως ηθοποιός».

Location

Η ταινία γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στο Σαν Φρανσίσκο. Για την παραγωγή δεν υπήρχε άλλη επιλογή. «Το πνεύμα και η ενέργεια της ταινίας οφείλονται στην πόλη του Σαν Φρανσίσκο» λέει ο Dustin Lance Black. «Η ταινία έγινε με το σωστό τρόπο στη σωστή τοποθεσία, η ιστορία του Harvey Milk άλλαξε το Σαν Φρανσίσκο για πάντα. Είναι άρρηκτα δεμένη με την πόλη».

Ο δήμαρχος της πόλης συνεργάστηκε στενά με την παραγωγή και τους έδωσε όλες τις διευκολύνσεις για ελεύθερη πρόσβαση στο χώρο. Όλες οι σκηνές που διαδραματίζονται στο δημαρχείο έχουν γυριστεί στο πραγματικό κτίριο, εκτός από αυτές στο γραφείο του Δημάρχου. Αν και ο δήμαρχος είχε προσφέρει το γραφείο του, οι άνθρωποι της παραγωγής αρνήθηκαν ευγενικά, γνωρίζοντας πως η πόλη τον έχει απόλυτη ανάγκη να βρίσκεται στο γραφείο του καθημερινά!

Στις 8 Φεβρουαρίου του 2008 γυρίστηκε μια από τις σημαντικότερες σκηνές του έργου. Επρόκειτο για μια αναβίωση της ειρηνικής πορείας με κεριά που έγινε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις άδικες δολοφονίες των Milk και Μoscone. Δεκάδες χιλιάδες κόσμου -ανεξαρτήτως σεξουαλικής προτίμησης- ενώθηκαν στους δρόμους του Σαν Φρανσίσκο και έδειξαν την αντίδραση τους. Η παραγωγή κατόρθωσε να μαζέψει ένα τεράστιο πλήθος ανθρώπων για την αναβίωση της σκηνής. Είναι πολύ συγκινητική η πληροφορία πως ένας μεγάλος αριθμός ατόμων που ήταν εκεί το συγκεκριμένο βράδυ συμμετείχε και στην αληθινή πορεία 30 χρόνια πριν. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του παραγωγού της ταινίας Michael London: «Εκείνο το βράδυ ήταν λες και ο χρόνος σταμάτησε για το Σαν Φρανσίσκο, τριάντα χρόνια πριν. Το πλήθος ξεχείλιζε από παντού. Και δεν ήταν μόνο άνθρωποι που ήθελαν απλώς να συμμετέχουν στην ταινία. Από τη στιγμή που άρχισαν να περπατούν και οι κάμερες να γυρίζουν, ένιωθες τον πραγματικό λόγο που βρίσκονταν εκεί. Μπορούσες να καταλάβεις την αίσθηση της απώλειας που ένιωθαν. Αυτό το εισέπραξαν και οι ηθοποιοί».

Castro Camera

To μαγαζί με φωτογραφικό εξοπλισμό που λειτουργούσε ο Harvey Milk ήταν ένα βασικό στοιχείο στα γυρίσματα της ταινίας. Το συγκεκριμένο μέρος υπήρξε ο πυρήνας της πολιτικής καριέρας του Milk. Εδώ, καθημερινά συναντιόταν με φίλους, καλλιτέχνες, ακτιβιστές και μέσα από την καθημερινότητα αυτή καθόριζε τον τρόπο που θα δρούσε αργότερα στην πολιτική του ζωή. Μερικές από τις σημαντικότερες σκηνές στην ταινία πραγματοποιήθηκαν εδώ. Η παραγωγή επέλεξε να το ζωντανέψει σκηνογραφικά στην ίδια τοποθεσία όπου βρισκόταν το αρχικό, στην οδό Κάστρο, αρ. 575. Αφού συμφώνησε με τους τωρινούς ιδιοκτήτες, η ομάδα σκηνογράφων του Milk μετέτρεψαν το κατάστημα ακριβώς σε αυτό που ήταν στα ‘70s. Η ακρίβεια στη μεταφορά ήταν μνημειώδης. Χρησιμοποιώντας υλικό από φωτογραφικά αρχεία, έπιπλα και στοιχεία που υπήρχαν ακόμη αλλά και άλλα, τα οποία χρειάστηκε να δημιουργήσουν από την αρχή, η δημιουργική ομάδα της ταινίας αναβίωσε ολοκληρωτικά όχι μόνο το κατάστημα του Harvey Milk αλλά και όλες τις προσόψεις των κτιρίων στο συγκεκριμένο τετράγωνο, ούτως ώστε να ταιριάζουν απολύτως με αυτές που υπήρχαν το 1970. Για τους ανθρώπους που σύχναζαν στο πραγματικό Castro Camera η αναβίωση ήταν συγκινητική. Η επίσκεψη στο σκηνικό του Castro Camera ήταν ένα γλυκόπικρο ταξίδι στο χρόνο και στις στιγμές που καθόρισαν τη μετέπειτα ζωή τους.

The Look

Ο ενδυματολόγος Danny Glicker ακολούθησε την εντολή του σκηνοθέτη για απόλυτη πιστότητα στην απεικόνιση των χαρακτήρων και σχεδίασε κοστούμια, τα οποία εξέφραζαν απόλυτα την εποχή αλλά και τους χαρακτήρες που τα φορούσαν. Ο Glicker μελέτησε λεπτομερώς τις φωτογραφίες του Danny Nicoletta, γνωστού φωτορεπόρτερ και ακτιβιστή, ο οποίος υπήρξε φίλος και συνεργάτης του Milk. Με ένα πολύτιμο αρχείο στην κατοχή του, κατόρθωσε να ντύσει τους πρωταγωνιστές με ακρίβεια και να μεταφέρει την εκρηκτική ενέργεια του look των ‘70s στην οθόνη.

Η σχέση του Milk με τα ρούχα δεν διέφερε από αυτή των υπόλοιπων φίλων και συνεργατών του. Είχαν όλοι ελάχιστα χρήματα και σχεδόν καθόλου για εξεζητημένο ντύσιμο. Αναφορές φίλων του λένε πως ο Milk είχε λίγα ρούχα. Όταν έκανε προεκλογική εκστρατεία αγόρασε δύο κοστούμια από κατάστημα μεταχειρισμένων ρούχων και τα φόραγε συνεχώς. Τα παπούτσια του ήταν τρύπια, πράγμα που θυμούνται έντονα όσοι τον είδαν να μεταφέρεται νεκρός έξω από το δημαρχείο τη μέρα της δολοφονίας του.

Στην έρευνα για το σχεδιασμό των ρούχων βοήθησαν πολύ οι φίλοι και συνεργάτες του Milk, οι οποίοι συμμετείχαν στην παραγωγή. Όχι μόνο έδωσαν συμβουλές αλλά παραχώρησαν και δικά τους αντικείμενα και ρούχα για να βοηθήσουν στην πιστότερη αναπαράσταση.

Το Cast

Emile Hirsch

Παλιός γνώριμος του Penn από τα γυρίσματα της ταινίας Into the Wild, που ο Penn σκηνοθέτησε, ο νέος ηθοποιός ξανασυνεργάζεται με τον Penn υποδυόμενος τον Cleve Jones. Ο Jones γνωρίστηκε με τον Milk όταν αποδέχτηκε τη θέση του εκπαιδευόμενου στο πολιτικό γραφείο του. Έκτοτε υπήρξε φίλος, θαυμαστής και υποστηρικτής του. Ήταν από τους πρώτους που υποστήριξαν την ταινία με τη βοήθειά τους. Ο Emile Hirsch είπε για το ρόλο του και για τον πραγματικό Cleve Jones: «Ήταν η πρώτη φορά που έπρεπε να υποδυθώ έναν άνθρωπο, ο οποίος ήταν καθημερινά στα πλατό της ταινίας. Για οποιαδήποτε απορία είχα ο Jones ήταν διαθέσιμος να με βοηθήσει. Πρόκειται για έναν άνθρωπο με τεράστια αποθέματα χιούμορ και αγάπης για τους ανθρώπους γύρω του. Ο τύπος έχει χάρισμα! Βάλτε τον δίπλα στον πιο συντηρητικό πολιτικό και σε πέντε λεπτά θα τους δεις να γελάνε μαζί!». Οι συνεργάτες του Hirsch πάντως λένε πως ο νεαρός ηθοποιός έφτασε σε σημείο υποκριτικής τελειότητας, αφού ακόμα και εκτός πλατό χρησιμοποιούσε χειρονομίες όπως αυτές του Cleve Jones.

Josh Brolin

Για τον ηθοποιό αυτός θα είναι ο δεύτερος στη σειρά αμφιλεγόμενος ρόλος που υποδύεται. Μετά τον καταπληκτικό του George Bush στην ταινία Wπου κυκλοφόρησε λίγες βδομάδες πριν, ο Brolin καλείται τώρα να ενσαρκώσει τον άνθρωπο που δολοφόνησε τον Milk. O Brolin θυμάται: «Όταν διάβασα το σενάριο έκλαψα πολύ. Το Milkείναι μια ιστορία αγάπης, μια ιστορία ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ενηλικίωσης. Μετά παρακολούθησα και το ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Milk με την κόρη μου, η οποία συγκινήθηκε από την ιστορία. Ο Milk έβαλε τη ζωή του σε κίνδυνο για να καλυτερέψει τις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων στην κοινωνία. Στην προσπάθειά μου να προσεγγίσω το ρόλο του Dan Smith μίλησα με μέλη της οικογένειάς του και με το φίλο του Frank Falzon, ο οποίος με την ιδιότητα του επιθεωρητή ανθρωποκτονιών ήταν αυτός που πήρε την κατάθεση από τον Dan White μετά τη διπλή δολοφονία. Πιστεύω πως o Dan έβλεπε τα πράγματα με ένα πολύ στενόμυαλο και εγωιστικό τρόπο. Αν ήταν πιο ανοιχτόμυαλος, ίσως και να καταλάβαινε πως εκείνη την εποχή η κοινωνία έβλεπε προς άλλη κατεύθυνση - απελευθέρωση των γυναικών, δικαιώματα ομοφυλοφίλων. Αν περίμενε λίγο, η ζωή θα του τα έφερνε πολύ διαφορετικά και θα μπορούσε και αυτός να κάνει κάτι καλό για όλους όσοι τον ψήφισαν». Η ερμηνεία του Brolin στην ταινία προσθέτει μια ανθρώπινη διάσταση σε αυτή την τόσο σκοτεινή και ανασφαλή προσωπικότητα.

Diego Luna

Το κοινό τον γνώρισε μέσα από τη βραβευμένη ταινία Y tu mamá también, όπου πρωταγωνιστούσε δίπλα στον Gael Garcia Bernal. Στο Milkο Luna ενσαρκώνει το ρόλο του τελευταίου εραστή του Milk, του Jack Lira. Ο Lira είχε πρόβλημα αλκοολισμού και πολλοί στον κύκλο του Milk θεωρούσαν πως ο Lira ήταν μια αρνητική προσθήκη στην εικόνα του.
Ο Milk διέκοψε τις σχέσεις του με τον Lira όταν άρχισε να νιώθει πως η σχέση ήταν επιβαρυντική στην καριέρα του. Μερικές βδομάδες μετά ο Lira αυτοκτόνησε. Ο Diego Luna είπε για το ρόλο του: «Ήθελα να τον δικαιώσω μέσα από την ερμηνεία μου. Ήξερα πολλά γι' αυτόν χωρίς να τον γνωρίζω προσωπικά. Κάθε Μεξικάνος περνά τα ίδια στην Αμερική. Φαντάσου να είσαι ομοφυλόφιλος και Μεξικανός εκείνη την εποχή. Πιστεύω πως ήταν λίγο χαμένος και έψαχνε κάποιον να τον προστατεύει. Αποφάσισα να μη μιλήσω με την οικογένειά του όταν ερευνούσα για το ρόλο μου. Στηρίχθηκα σε όσα μου αφηγήθηκαν ο Cleve Jones και ο Danny Nicoletta γι' αυτόν και ανέπτυξα τη δική μου άποψη για το ποιος ήταν».

Alison Pill

Το ανερχόμενο άστρο της ηθοποιού που μόλις τελείωσε τις εμφανίσεις της στην πετυχημένη θεατρική παράσταση του Neil LaBute στη Νέα Υόρκη φαίνεται πως θα συνεχίσει την ανοδική του πορεία μετά την ερμηνεία της στο Milkως Anne Kronenberg. Πρόκειται για τον κεντρικό γυναικείο ρόλο στην ταινία, αφού η Kronenberg υπήρξε υπεύθυνη της προεκλογικής καμπάνιας του Milk αλλά και στενή του φίλη. Η Alison Pill είχε την τύχη να ξοδέψει πολύ χρόνο με την Kronenberg. Η βοήθειά της στην προσέγγιση του ρόλου ήταν σημαντική, αφού έδειξε στην ηθοποιό τον τρόπο που αυτή διείσδυσε ως το μόνο ετερόφυλο άτομο σε ένα κλειστό κύκλο ανθρώπων και κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη και την αγάπη όλων και ειδικά του Ηarvey.