Μικρή επανεκτίμηση της κινηματογραφικής Μελίνας στα 25 χρόνια από τον θάνατό της

Μικρή επανεκτίμηση της κινηματογραφικής Μελίνας στα 25 χρόνια από τον θάνατό της Facebook Twitter
Η Μελίνα Μερκούρη στη ¨Στέλλα" (1955) του Μιχάλη Κακογιάννη
4

Θυμάμαι κάποτε στο πλαίσιο ενός άρθρου για τις πιο σημαντικές / αγαπημένες ελληνικές ταινίες, ένας επιφανής Έλληνας κριτικός κινηματογράφου, ερωτηθείς για την «Στέλλα», είχε απαντήσει υποτιμητικά ότι «δεν εκτιμά τα μελό».

Μπορεί να ήταν οπαδός του «Δράκου», γούστα είναι αυτά, αλλά είχα την αίσθηση ότι επιθυμούσε να υπονοήσει και κάτι μειωτικό για την πρωταγωνίστρια της ταινίας του Μιχάλη Κακογιάννη.

Προσωπικά, θεωρώ την «Στέλλα», όπως και τις δύο ταινίες του Κακογιάννη που ακολούθησαν – «Το τελευταίο ψέμα» (ή όπως προβλήθηκε έξω, "A Matter of Dignity») και «Το κορίτσι με τα μαύρα» - εξαιρετικά κοινωνικά δράματα - ή μελοδράματα - διεθνούς κλάσης.

Υπάρχει μια ιδιαίτερη νοσταλγική ποιότητα στη «Φαίδρα» και μια πραγματικά εθιστική ντελιριακή ανεμελιά και μια ασυμβίβαστη ευζωία σε όλες σχεδόν τις υπόλοιπες. Δεν είναι μικρά πράγματα αυτά.

Πέρα από αυτό όμως, είναι εντελώς αδύνατο να διανοηθεί κανείς την «Στέλλα» με διαφορετική πρωταγωνίστρια, όχι τόσο επειδή μοιάζει ακόμα και σήμερα τόσο ιδιοσυγκρασιακή η περιφορά της Μερκούρη στην ταινία σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ηρωίδα του ελληνικού σινεμά, αλλά επειδή καταφέρνει να μοιάζει συγχρόνως αυθεντική και πέρα (ή μπροστά) από την εποχή της. Ακόμα κι αν σε ατάκες όπως το «Και τι είμαι εγώ για να μ' αλλάζουν βρε αδερφέ ; Γραμμόφωνο;» της έβγαινε λίγο βεβιασμένη η δικαιωματική αγανάκτηση.

Την ίδια εποχή (μέσα της δεκαετίας του '50) ο Ζυλ Ντασέν είχε ήδη σκηνοθετήσει κάποια εξαιρετικά νουάρ όπως το "The Naked City" (1949) ή το «Η νύχτα και η πόλη» (1950), πριν υποχρεωθεί να εγκαταλείψει το Χόλιγουντ εξαιτίας της λαίλαπας του Μακαρθισμού.

Κατά την περιπλάνησή του όμως στην Ευρώπη, η μοίρα του επεφύλασσε να γνωρίσει τη Μελίνα. Και πέρασαν αυτοί καλά κι εμείς - ως θεατές - μάλλον χειρότερα.

Γράφει επ΄ αυτού με γλαφυρό ύφος, ο ιστορικός του σινεμά Ντέιβιντ Τόμσον στο λήμμα του για τον Ντασέν στο The New Biographical Dictionary of Film:

«Ο Ντασέν με τη Μελίνα δημιούργησαν κάποιες από τις πιο ιδιαίτερες κακές ταινίες της δεκαετίας του '60 – ταινίες που υπερβαίνουν τις αδυναμίες τους και καταλήγουν αγρίως απολαυστικές καθώς ο θεατής περιμένει να δει μέχρι πού μπορεί να φτάσει η επιδεικτική τους επιτήδευση. Με καλή παρέα και ποτό, η «Φαίδρα» και το «10:30 ένα καλοκαιρινό βράδυ» μπορούν να αποτρέψουν επίδοξους αυτόχειρες από κάθε δυσοίωνη σκέψη. Υπάρχουν βέβαια κι αυτοί που βρήκαν το «Ποτέ την Κυριακή» χαριτωμένο και το «Τοπ Καπί» συναρπαστικό. Μάλλον θα είχαν πιει κάτι παραπάνω...»

Μικρή επανεκτίμηση της κινηματογραφικής Μελίνας στα 25 χρόνια από τον θάνατό της Facebook Twitter
Με τον Άντονι Πέρκινς στην "Φαίδρα" (1962) του Ζυλ Ντασέν

Η αυτοεξορία δεν λειτουργεί πάντα ευεργετικά στη δημιουργική διαδικασία, όπως απέδειξε η κινηματογραφική πορεία του συμπαθέστατου Ντασέν μετά τη φυγή του από τις ΗΠΑ, όμως ο χαρακτηρισμός «κακές» - έστω και απολαυστικά κακές – είναι υπερβολικός νομίζω, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς τον ανταγωνισμό στην πιο προβληματική δεκαετία του "mainstream" σινεμά.

Υπάρχει μια ιδιαίτερη νοσταλγική ποιότητα στη «Φαίδρα» και μια πραγματικά εθιστική ντελιριακή ανεμελιά και μια ασυμβίβαστη ευζωία σε όλες σχεδόν τις υπόλοιπες. Δεν είναι μικρά πράγματα αυτά.

Η αλήθεια είναι όμως ότι δεν παλεύεται η φολκλόρ υστερία του «Ποτέ την Κυριακή», ταινία που μας ανέδειξε τουριστικώς στα πέρατα του σύμπαντος, αλλά αγαπήθηκε από το ελληνικό κοινό λιγότερο ακόμα κι από τον «Ζορμπά».

Φυσικά, η Μελίνα Μερκούρη ορίζεται με διάφορες άλλες ιδιότητες πέραν αυτής της κινηματογραφικής σταρ. Μεταξύ άλλων, υπήρξε επίσημη και ανεπίσημη πρόξενος της χώρας πριν πολιτευτεί καν, και μετά έγινε εμβληματική ΠΑΣΟΚάρα και ακόμα πιο εμβληματική Υπουργός Πολιτισμού που - ασχέτως της όποιας αξιολόγησης της θητείας της - σκιάζει ακόμα οποιονδήποτε άλλο/η βρέθηκε σ΄ αυτό το πόστο.

Κάποτε όμως ήταν η «Στέλλα» και είχε καταφέρει να αλλάξει μόνη της – έστω και προσωρινά – το υπόδειγμα μιας κινηματογραφικής ηρωίδας στο ελληνικό σινεμά.

Οθόνες
4

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αναγέννηση του Jurassic World με ανακυκλωμένα υλικά, ανακουφιστικά αναχρονιστική

Οθόνες / Jurassic World: Ανακυκλωμένα υλικά, ανακουφιστικό πισωγύρισμα

Ο Κόλιν Τρεβόροου ξεκίνησε δυνατά τη δεύτερη τριλογία του Jurassic σύμπαντος και την έστειλε στον αγύριστο ή περίπου στη μέση του πουθενά, με τους τροποποιημένους δεινοσαύρους αδέσποτους, οπλισμένους κι επικίνδυνους, σε ένα φινάλε με οικολογικές κορόνες, πανηγυρικά χαοτικό, ψευδεπίγραφα απειλητικό και, εν τέλει, εξαιρετικά ανιαρό.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στο «F1», o Μπραντ Πιτ θυμίζει τους σταρ μιας άλλης εποχής

Οθόνες / Στο «F1», o Μπραντ Πιτ θυμίζει τους σταρ μιας άλλης εποχής

Ο Μπραντ Πιτ, σε έναν μεγαλειώδη αναχρονισμό σε σύγκριση με τους ζορισμένους άνδρες του σύγχρονου κινηματογράφου, παίζει την ψυχούλα που όλοι φανταζόμαστε στο «F1», έναν (καθόλου σκοτεινό) ιππότη της ασφάλτου, ριψοκίνδυνο για το fun της ιστορίας, σε πλήρη έλεγχο της κατάστασης, πιστό στο σχεδόν ερωτικό του ραντεβού με τον φακό.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
10 κινηματογραφικές προβολές-events που δεν πρέπει να χάσετε φέτος το καλοκαίρι

Οθόνες / 10 θρυλικές ταινίες που θα δούμε φέτος στα θερινά

Πέρα από τις ταινίες της διανομής, το καλοκαίρι διεξάγονται events, φεστιβάλ κaι αφιερώματα που (επανα)συστήνουν θησαυρούς από το κινηματογραφικό παρελθόν. Επιλέγουμε μια προβολή από δέκα τέτοιες δράσεις, στις οποίες κάθε σινεφίλ αξίζει να χτυπήσει κάρτα. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Κατερίνα Γιουλάκη (1938-2025): «Η θεία όλων μας»

Απώλειες / Κατερίνα Γιουλάκη (1938-2025): «Η θεία όλων μας»

Η αγαπημένη ηθοποιός, που έφυγε πλήρης ημερών πριν από λίγες ημέρες, υπήρξε η επιτομή της Ελληνίδας θείας, τόσο στην τηλεόραση όσο και στον κινηματογράφο. Ο ανιψιός της, Φώτης Σεργουλόπουλος, θυμάται στιγμές μαζί της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να δει κανείς το «Φοινικικό σχέδιο» αν δεν είναι φαν του Γουές Άντερσον;

The Review / Γιατί να δει κανείς το «Φοινικικό σχέδιο» αν δεν είναι φαν του Γουές Άντερσον;

O Χρήστος Παρίδης συζητά με τη Βένα Γεωργακοπούλου για την τελευταία ταινία του Τεξανού δημιουργού. Πρόκειται, τελικά, για μια αντικαπιταλιστική αλληγορία της εποχής μας;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Army of Lovers», όπως «Στρατός Εραστών»

Οθόνες / «Army of Lovers»: Μια ταινία για τα ζευγάρια εραστών του Ιερού Λόχου

Ο σκηνοθέτης Λευτέρης Χαρίτος εξηγεί πώς αποφάσισε να θίξει ένα θέμα που για αιώνες θεωρείται ταμπού: τις ερωτικές σχέσεις μεταξύ αντρών στην Αρχαία Ελλάδα, ακόμη και στο πεδίο της μάχης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tsoula Festival

Μουσική / Tsoula Festival: Το πιο φρέσκο νησιώτικο φεστιβάλ στήνεται στην Αστυπάλαια

Με όνομα εμπνευσμένο από το παραδοσιακό φυλαχτό του νησιού, το φεστιβάλ που οραματίστηκαν τρεις δημοσιογράφοι στρέφει τα βλέμματα στην «πεταλούδα του Αιγαίου» – και έχουμε αποκλειστικά το πλήρες πρόγραμμά του.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Τζόυς Ευείδη

Οι Αθηναίοι / Τζόυς Ευείδη: «Φαίνομαι πολύ κουλ; Μπα, ρόλος είναι»

Αν της είχαν κάνει στο θέατρο όσες επαγγελματικές προτάσεις είχε ως σερβιτόρα, θα ήταν η Βουγιουκλάκη – όπως λέει. Κι αν και συχνά αυτολογοκρίνεται, δεν κρύβεται πίσω από τις λέξεις. Είναι μια αγαπητή κωμική ηθοποιός, που κάποτε ήθελε να παίξει δραματικούς ρόλους. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ