Δεσποτικό Κυκλάδων: Το ιερό με τους ανεξάντλητους αρχαιολογικούς θησαυρούς

Δεσποτικό Κυκλάδων: Το ιερό με τους ανεξάντλητους αρχαιολογικούς θησαυρούς Facebook Twitter
0

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού οι περισσότερες συζητήσεις στην Πάρο και στην Αντίπαρο επικεντρώνονταν στο γειτονικό ακατοίκητο νησάκι του Δεσποτικού. Πράγματι, πλησιάζοντας στο πληροφοριακό κέντρο στην είσοδο του υπήνεμου κόλπου του Αγίου Γεωργίου στη δυτική ακτή της Αντιπάρου συναντούσες πολυάριθμους τουρίστες που επιθυμούσαν να περάσουν απέναντι προκειμένου θαυμάσουν, από απόσταση, τις αρχαιολογικές ανασκαφές.


Ο αρχαιολογικός χώρος στο Δεσποτικό Κυκλάδων, ο οποίος βρίσκεται στη θέση Μάντρα, ανασκάπτεται συστηματικά από το 2001 και μέχρι σήμερα οι συνεχείς έρευνες έχουν φέρει στο φως ένα εκτεταμένο ιερό αφιερωμένο στον Απόλλωνα, για την ύπαρξη του οποίου δεν γίνεται αναφορά σε επιγραφικές ή άλλες φιλολογικές πηγές της αρχαιότητας.


Η ακμή του χρονολογείται τον 6ο αι. π.Χ., αλλά, σύμφωνα με τις πρόσφατες έρευνες, τα πρωιμότερα ίχνη λατρείας ανάγονται στον 8ο αι. π.Χ. Η αποκάλυψη του ιερού άλλαξε ριζικά το λατρευτικό τοπίο των γεωμετρικών και αρχαϊκών Κυκλάδων, αφού πρόκειται για το μεγαλύτερο σε έκταση ιερό μετά από αυτό της Δήλου.

Ο αρχαιολογικός χώρος στο Δεσποτικό Κυκλάδων, ο οποίος βρίσκεται στη θέση Μάντρα, ανασκάπτεται συστηματικά από το 2001 και μέχρι σήμερα οι συνεχείς έρευνες έχουν φέρει στο φως ένα εκτεταμένο ιερό αφιερωμένο στον Απόλλωνα, για την ύπαρξη του οποίου δεν γίνεται αναφορά σε επιγραφικές ή άλλες φιλολογικές πηγές της αρχαιότητας.

Έπειτα από περίπου 20 χρόνια συστηματικών ερευνών, έως σήμερα έχουν αποκαλυφθεί 20 κτίρια που χρονολογούνται από τους γεωμετρικούς έως τους κλασικούς χρόνους. Αποτέλεσμα των ανασκαφικών εργασιών είναι η ανάδειξη της άρτιας οργάνωσής του ιερού, της αρχιτεκτονικής των λατρευτικών κτιρίων και του πλούτου των αναθημάτων του, όλα ενδεικτικά της αίγλης και της εμβέλειας ενός υπερ-τοπικού θρησκευτικού κέντρου. Παράλληλα, εκτός από τον Απόλλωνα, πιθανότατα λατρευόταν και η αδερφή του Άρτεµις, ενώ κατά την κλασική περίοδο και η θεά Εστία µε το επίθετο Ισθµία.


«Το Δεσποτικό μπορεί να είναι σήμερα ένα ακατοίκητο νησί δυτικά της Αντιπάρου στο κέντρο των Κυκλάδων, όμως πριν από σχεδόν 2.500 χρόνια ήταν ο τόπος στον οποίο λειτούργησε ένα από τα μεγαλύτερα κυκλαδικά ιερά. Τα έως τώρα αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν πως το ιερό λειτουργούσε ως εξω-αστικό ιερό, διαχειριστής του οποίου ήταν η πόλη της Πάρου. Κατά την αρχαϊκή περίοδο (7ος-6ος αι. π.Χ.) το νησί γνωρίζει σημαντική οικονομική και πολιτιστική ακμή λόγω της θέσης του ως σταθμού στους θαλάσσιους δρόμους του Αιγαίου και φυσικά λόγω της εκμετάλλευσης των λατομείων μαρμάρου, του περίφημου λυχνίτη. Θα πρέπει να σκεφτούμε την αρχαία πόλη της Πάρου ως μια από τις λαμπρότερες ελληνικές πόλεις με εξαιρετικά δημόσια οικοδομήματα, χτισμένα με το υπέροχο δώρο της παριανής γης, το μάρμαρο.

»Οι Παριανοί προσπάθησαν να προβάλουν τη δύναμη και τον πλούτο τους και έξω από το νησί τους, στο Πανιώνιο Ιερό του Απόλλωνα στη Δήλο, όπου όμως κυριαρχούσαν οι Ναξιώτες και οι ανερχόμενοι Αθηναίοι. Στο πλαίσιο, λοιπόν, ενός φιλόδοξου προγράμματος προβολής πλούτου και δύναμης μέσα από την κατασκευή και ανακατασκευή ιερών εντός και εκτός άστεως, οι Πάριοι στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. ελέγχουν το ιερό του Απόλλωνα στη χερσόνησο του Δεσποτικού με σκοπό την ισχυροποίηση της γεωπολιτικής και οικονομικής παρουσίας τους στο κεντρικό Αιγαίο» λέει στη LiFO ο διευθυντής της ανασκαφής και αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Γιάννος Κουράγιος.


Σύμφωνα με όσα μας εξηγεί: «Πυρήνας του αρχαϊκού ιερού είναι το τέμενος με έκταση περίπου 2 στρέμματα. Να σημειωθεί ότι στην ίδια περιοχή είχε αναπτυχθεί και μια εγκατάσταση των γεωμετρικών χρόνων με σαφείς ενδείξεις λατρείας, από την οποία σώζονται δύο κτίρια και πληθώρα κεραμικών. Νότια του τεμένους εκτείνονται συγκροτήματα βοηθητικών κτιρίων, ενώ ανατολικά, και πάνω στη διαδρομή που θα ακολουθούσαν οι πιστοί από το λιμάνι ως το ιερό, έχουν ανασκαφεί 9 κτίρια και πέντε ακόμη στη νησίδα Τσιμηντήρι. Το τέμενος αποτελούνταν από τρία κτίρια, τρεις πύλες και τρεις στοές και προστατευόταν από περίβολο. Πάντως, το κατεξοχήν λατρευτικό συγκρότημα ήταν το λεγόμενο Κτίριο Α που ταυτίστηκε με τον ναό και το εστιατόριο».

Δεσποτικό Κυκλάδων: Το ιερό με τους ανεξάντλητους αρχαιολογικούς θησαυρούς Facebook Twitter
Οι συνεχείς έρευνες έχουν φέρει στο φως ένα εκτεταμένο ιερό αφιερωμένο στον Απόλλωνα, για την ύπαρξη του οποίου δεν γίνεται αναφορά σε επιγραφικές ή άλλες φιλολογικές πηγές της αρχαιότητας.


Τα πολυπληθή ευρήματα από τον ναό επιβεβαιώνουν τον πλούτο του ιερού. Εξακόσια αντικείμενα κυκλαδικής, κορινθιακής, ανατολικο-ιωνικής, κυπριακής και αιγυπτιακής προέλευσης βρέθηκαν κάτω από τις πλάκες του δαπέδου του. Πρόκειται για μια πλούσια και ποικίλη συλλογή αντικειμένων τόσο ως προς το είδος όσο και ως προς το υλικό, που παλιότερα είχαν προσφερθεί στο ιερό και «θάφτηκαν» κάτω από αυτό κατά την ανέγερση του ναού ώστε να προστατευτούν. Το σημαντικότερο από τα ευρήματα είναι το τμήμα δαιδαλικού ειδωλίου γυναικείας μορφής που χρονολογείται γύρω στο 675-650 π.Χ. και ταυτίζεται με το αρχικό λατρευτικό είδωλο.


Απέναντι από τον ναό, στο μέσο του περιβόλου, βρισκόταν ο κεντρικός βωμός του ιερού. Στο προστώο του εστιατορίου υπήρχε μαρμάρινος τελετουργικός βόθρος για τη τέλεση χοών, ενώ μπροστά από τον ναό υπήρχε η εσχάρα της Εστίας Ισθμίας.


Ακριβώς έξω από τη νότια πύλη του τεμένους βρίσκονται το Νότιο και το Ανατολικό Συγκρότημα. Το λεγόμενο Νότιο Συγκρότημα περιλαμβάνει το τετράγωνο κτίσμα και το λουτρό που χρησίμευε για τον συμβολικό εξαγνισμό των πιστών πριν από την είσοδό τους στο ιερό τέμενος. Δυτικά αυτού υπάρχουν άλλα 11 δωμάτια που χρονολογούνται στην κλασική εποχή, αφού σε αυτά βρέθηκαν εντοιχισμένοι σε δεύτερη χρήση τρεις αρχαϊκοί κούροι. Το Ανατολικό Συγκρότημα, εκτάσεως περί τα 300 τ.μ., ερευνάται ακόμη. Η ανάγκη των καθημερινών λειτουργιών του ιερού για νερό καλυπτόταν από δύο μεγάλα κτιστά πηγάδια, ένα στο Νότιο Συγκρότημα και ένα δυτικά του τεμένους, βάθους 8μ. Η διερεύνηση των δύο πηγαδιών ήταν αρκετά δύσκολη και απαιτούσε πολλή προσοχή λόγω του μεγάλου βάθους και της στενής διαμέτρου. Σε μεγαλύτερη απόσταση από το τέμενος έχουν αποκαλυφθεί 9 κτίρια, ένας περίβολος και κυκλικός πύργος.

Δεσποτικό Κυκλάδων: Το ιερό με τους ανεξάντλητους αρχαιολογικούς θησαυρούς Facebook Twitter
Έως σήμερα έχουν αποκαλυφθεί 20 κτίρια που χρονολογούνται από τους γεωμετρικούς έως τους κλασικούς χρόνους.


Η μεγαλύτερη έκπληξη ήρθε φέτος από την έρευνα του Τσιμηντηρίου που βρίσκεται ανάμεσα στο Δεσποτικό και την Αντίπαρο, με την οποία ενωνόταν με πορθμό κατά την αρχαιότητα. Η αρχαιολόγος, στενή συνεργάτις του κ. Κουράγιου και μέλος της επιστημονικής ομάδας της ανασκαφής Ίλια Νταϊφά αναφέρει ότι: «Μέσα σε μόλις πέντε ημέρες έρευνας φέραμε στο φως 6 κτίρια μεγάλων διαστάσεων και εντοπίσαμε άλλα 3. Η ανασκαφή στο Τσιμηντήρι ήταν πολύ δύσκολη, αφού τεράστια σκίνα και σωροί από πέτρες κάλυπταν τα κτίρια». Συμπληρώνει: «Αδιάψευστα τεκμήρια της ιστορίας και του πλούτου του ιερού είναι τα ποικίλα και πολυάριθμα ευρήματα που φέρνει στο φως κάθε χρόνο η αρχαιολογική σκαπάνη. Ενδεικτικά να αναφέρουμε τα πήλινα ειδώλια και προσωπεία, λύχνους, θραύσματα αγγείων με εγχάρακτες επιγραφές, θραύσματα μελανόμορφων και ερυθρόμορφων κρατήρων καθώς και πολλά μεταλλικά αντικείμενα».


Φυσικά, το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα μαρμάρινα αγάλματα που βρέθηκαν στο ιερό, τα πιο λαμπρά αναθήματα στον θεό Απόλλωνα. «Έχουν βρεθεί περισσότερα από 80 τμήματα αρχαϊκών γλυπτών και έχουν έρθει στο φως πολλές μαρμάρινες βάσεις αγαλμάτων. Εκτός από τα παραπάνω, έχουν βρεθεί μαρμάρινο αγαλμάτιο κόρης, φτερό μαρμάρινης αρχαϊκής σφίγγας, μαρμάρινα αναθηματικά κιονόκρανα αρχαϊκών και κλασικών χρόνων και μαρμάρινο ενεπίγραφο ανάγλυφο του 7ου αι. π.Χ. Μάλιστα, πολλά από τα αρχαϊκά γλυπτά βρέθηκαν θραυσμένα και επαναχρησιμοποιημένα σε κτίρια του 5ου αι. π.Χ., δηλαδή καταστράφηκαν λίγο καιρό μετά την ανάθεσή τους. Πιθανολογούμε ότι αυτό συνέβη εξαιτίας της επίθεσης του Αθηναίου Μιλτιάδη εναντίον του ιερού το 490 π.Χ., ο οποίος, μετά τη μάχη του Μαραθώνα, πολιόρκησε ανεπιτυχώς την πόλη της Πάρου με αφορμή τον μηδισμό της, αλλά έχοντας στην πραγματικότητα βλέψεις οικονομικές και πολιτικές πάνω στο νησί. Το ιερό στο Δεσποτικό, που ήταν υπό παριανό έλεγχο, ίσως να μην ξέφυγε από τα σχέδιά του» υπογραμμίζει ο κ. Κουράγιος.

Δεσποτικό Κυκλάδων: Το ιερό με τους ανεξάντλητους αρχαιολογικούς θησαυρούς Facebook Twitter
Τα πολυπληθή ευρήματα από τον ναό επιβεβαιώνουν τον πλούτο του ιερού.
Δεσποτικό Κυκλάδων: Το ιερό με τους ανεξάντλητους αρχαιολογικούς θησαυρούς Facebook Twitter


Η επιστημονική ομάδα της ανασκαφής, με επικεφαλής τον αρχαιολόγο Γιάννο Κουράγιο, έχει προχωρήσει ήδη στην εκπόνηση μελέτης συντήρησης και αποκατάστασης των αρχιτεκτονικών καταλοίπων, και μελέτης αναστήλωσης του αρχαϊκού ναού και εστιατορίου, ενώ έχει ξεκινήσει την εφαρμογή των φάσεων της αναστήλωσης. «Η ολοκλήρωσή της είναι επιτακτική και για την προστασία του μνημείου αλλά και για διδακτικούς σκοπούς, αφού πρόκειται για ένα από τα καλύτερα σωζόμενα αρχαϊκά ιερά στις Κυκλάδες» επισημαίνει στη LiFO ο κ. Κουράγιος.


Και προσθέτει: «Η αναστήλωση ξεκινάει στις 17 Σεπτεμβρίου, πάντα με ιδιωτικές χορηγίες. Στο πλαίσιό της προβλέπεται στα δυο επιστύλια του ναού να σηκωθεί άλλος ένας κίονας του εστιατορίου και από πίσω το αντίθημα. Επίσης, θα τοποθετηθούν άλλοι τρεις σπόνδυλοι από τους κίονες του ναού στους κατώτερους σπονδύλους, αφού συμπληρωθούν από νέο υλικό. Την ίδια στιγμή ξεκινάμε την τρίτη σειρά μαρμάρινων δομών της πρόσοψης του ναού, δηλαδή των δύο δωματίων Α1 και Α2 εκατέρωθεν των θυρών, όπως και την ολοκλήρωση του βόρειου τοίχου του ναού από νέους και αρχαίους μαρμάρινους δόμους. Τέλος, θα πραγματοποιηθεί η οριστική τοποθέτηση του κατωφλιού του δωματίου Α3 του εστιατορίου, ώστε να αρχίσουμε την τοποθέτηση δομών μαρμάρινων των προσόψεων του εστιατορίου».


Αναμφίβολα, το αρχαϊκό ιερό του Δεσποτικού αναδεικνύει διαρκώς τους ανεξάντλητους θησαυρούς του και έχει πλέον κατακτήσει μια πολύ σημαντική θέση στον πολιτισμικό χάρτη της χώρας μας. Όπως τονίζει και η επιστημονική ομάδα, η σπουδαιότητα του χώρου δεν έγκειται μόνο στην αρχαιολογική και ιστορική του αξία αλλά και στη διαχρονικότητα και στην επιβίωσή του μέσα στους αιώνες. Βασικός στόχος της όλης προσπάθειας αποτελεί η προβολή του χώρου αλλά και η παραχώρησή του στην τοπική κοινωνία, προσφέροντας κατ' αυτόν τον τρόπο πολλαπλά οφέλη. Εξάλλου, υπολογίζεται ότι θα είναι επισκέψιμος μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.

Δεσποτικό Κυκλάδων: Το ιερό με τους ανεξάντλητους αρχαιολογικούς θησαυρούς Facebook Twitter
Εναέρια άποψη του αρχαιολογικού χώρου.
Δεσποτικό Κυκλάδων: Το ιερό με τους ανεξάντλητους αρχαιολογικούς θησαυρούς Facebook Twitter
Τοποθέτηση αρχαίου περιστηλίου.
Δεσποτικό Κυκλάδων: Το ιερό με τους ανεξάντλητους αρχαιολογικούς θησαυρούς Facebook Twitter
Δεσποτικό Κυκλάδων: Το ιερό με τους ανεξάντλητους αρχαιολογικούς θησαυρούς Facebook Twitter
Δεσποτικό Κυκλάδων: Το ιερό με τους ανεξάντλητους αρχαιολογικούς θησαυρούς Facebook Twitter
Δεσποτικό Κυκλάδων: Το ιερό με τους ανεξάντλητους αρχαιολογικούς θησαυρούς Facebook Twitter
Δεσποτικό Κυκλάδων: Το ιερό με τους ανεξάντλητους αρχαιολογικούς θησαυρούς Facebook Twitter
Δεσποτικό Κυκλάδων: Το ιερό με τους ανεξάντλητους αρχαιολογικούς θησαυρούς Facebook Twitter

Info

1.

Οι έρευνες πραγματοποιήθηκαν με χορηγίες των Αθανασίου και Μαρίνας Μαρτίνου (ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ), των Ιδρυμάτων Α.Γ. Λεβέντη, Π&A Κανελλοπούλου και Ι. Λάτση, της Alpha Bank, του δήμου Αντιπάρου, του συλλόγου «Οι Φίλοι της Πάρου», του ΔΙ.ΚΕ.ΜΕΣ/CYA και πολλών ιδιωτών. Σημαντική ήταν και η στήριξη κατοίκων της Αντιπάρου, π.χ. του Συλλόγου «Αντίπαρος εν πλω».
Την επιστημονική ομάδα υπό την καθοδήγηση του Γιάννου Κουράγιου αποτελούν οι αρχαιολόγοι Ί. Νταϊφά, δρ. Α. Αλεξανδρίδου, dr. E. Angliker, dr. C. Meyer, dr. C. Constantakopoulou, Ναταλία Βέλλη, οι αρχιτέκτονες Γ. Ορεστίδης και dr. A. Ohnesorg, οι πολιτικοί μηχανικοί Ε. Τουμπακάρη, Δ. Εγγλέζος και Β. Παπαβασιλέιου, ο συντηρητής Γ. Καράμπαλης και ο γεωλόγος Dr. E. Draganits. Φέτος, όπως και κάθε χρόνο, στις έρευνες συμμετείχαν φοιτητές και αρχαιολόγοι πανεπιστημίων της Ελλάδας και του εξωτερικού.


2.

Ως τις 31 Αυγούστου 2020 θα διαρκέσει και η περιοδική έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης που τιτλοφορείται: «Από τον Νότο στον Βορρά - Αποικίες των Κυκλάδων στο βόρειο Αιγαίο». Μέσα από 478 αντικείμενα πραγματοποιείται ένα μοναδικό ταξίδι στο παρελθόν. Πλέοντας στους θαλάσσιους δρόμους στους οποίους ταξίδεψαν οι άποικοι από τον Νότο ως τον Βορρά, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει τι οδήγησε τους Κυκλαδίτες να ιδρύσουν αποικίες σε στρατηγικά σημεία του βόρειου Αιγαίου, πώς ήταν οι σχέσεις των ντόπιων με τους άποικους, ποια τα ιδιαίτερα και ποια τα κοινά χαρακτηριστικά των μητροπόλεων και των αποικιών τους, τι είδους προϊόντα ταξίδευαν από και προς τις καινούργιες αγορές των αποικιών και ποια ήταν η επίδραση των αποικιών στην πολιτική, οικονομική και πολιτιστική φυσιογνωμία των περιοχών στις οποίες ιδρύθηκαν.

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ένα εστιατόριο 3 χιλιετιών αποκαλύπτεται στο Αιγαίο

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ένα εστιατόριο 3 χιλιετιών αποκαλύπτεται στο Αιγαίο

O υπεύθυνος του Αρχαιολογικού Μουσείου Πάρου Γιάννος Κουράγιος που ανακάλυψε το σημαντικό ιερό στο Δεσποτικό εξηγεί τη σπουδαιότητα των ευρημάτων, που αποτελούν τη νοητή γραμμή σύνδεσης με τις (διατροφικές) συνήθειες των προγόνων μας
ΝΙΚΗ ΜΗΤΑΡΕΑ
Ιστορίες Απόκρυψης: Τρεις περιπτώσεις αποκάλυψης θαμμένων αθηναϊκών θησαυρών

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ιστορίες Απόκρυψης: Τρεις περιπτώσεις αποκάλυψης θαμμένων αθηναϊκών θησαυρών

Σε περιόδους κρίσης και όταν οι Αθηναίοι έπρεπε να εγκαταλείψουν την πόλη, έθαβαν τα πολύτιμα αντικείμενά τους με την ελπίδα να τα ξαναβρούν όταν επιστρέψουν. Ακόμα και στις περιπτώσεις που δεν επέστρεψαν ποτέ, η αρχαιολογική έρευνα έφερε στο φως τους «θαμμένους θησαυρούς» τους και κατόρθωσε να αφηγηθεί την ιστορία τους.
ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ρήνεια: Το νησί των νεκρών απέναντι από τη Δήλο

Ιστορία μιας πόλης / Ρήνεια, η άλλη Δήλος

Ένα νησί που δεν προοριζόταν για ζωή αλλά για θάνατο. Απέναντι από τη λαμπρή Δήλο, η Ρήνεια κουβαλά τα πιο σιωπηλά –και ίσως πιο ανθρώπινα– μυστικά του Αιγαίου. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ζώζη Παπαδοπούλου.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων

Ιστορία μιας πόλης / Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων

Στη μέση των Κυκλάδων, σ’ ένα νησί χωρίς μόνιμους κατοίκους, η γη κρύβει ακόμη φωνές. Αν ξέρεις πού να κοιτάξεις, η Δήλος αρχίζει να σου μιλά για θεούς που λατρεύτηκαν, εμπορικές αυτοκρατορίες που γεννήθηκαν, λαούς που ήρθαν και έφυγαν, και τελετές που παραμένουν μυστήριο. Το νησί αυτό υπήρξε κάποτε το κέντρο του κόσμου – και ακόμη κρατά μυστικά. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ζώζη Παπαδοπούλου.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Αρχαιολογία & Ιστορία / Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Η συγγραφέας, δημοσιογράφος και φεμινίστρια Λιλίκα Νάκου επισκέφθηκε το –υπό κρατική διαχείριση– πορνείο των Βούρλων τον Φλεβάρη του 1936, συνομίλησε με τις «γυναίκες της αμαρτίας» και μετέφερε τις εντυπώσεις της.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Τόσο οι γραπτές πηγές όσο και η εικονογραφία της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας αποκαλύπτουν ότι οι θεοί και οι ήρωες ήταν μάλλον εκλεκτικότεροι των θνητών ως προς τη διατροφή τους. Και τα φαγητά τους έκρυβαν κίνητρα πέρα από την πείνα...
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Το βράδυ της 28ης Μαΐου 1987 ο 18χρονος Γερμανός προσγειώνεται με ένα Cessna στην Κόκκινη Πλατεία για να αποδείξει ότι «αν κάποιος σαν εμένα μπορεί να περάσει σώος και αβλαβής στην άλλη πλευρά, τότε δεν υπάρχει τόσο μεγάλος κίνδυνος, και ίσως να μπορούμε να τα βρούμε όλοι μεταξύ μας».
ΜΑΚΗΣ ΜΑΛΑΦΕΚΑΣ
Η Μεγαλόχαρη ως αστυνομικό λαγωνικό 

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τα «αντιλωποδυτικά θαύματα» της Παναγίας

Μια δημοσιογραφική έρευνα που έκανε το 1933 ο αστυνομικός ρεπόρτερ Ευστάθιος Θωμόπουλος κατέγραψε τους άθλους της Παναγίας· από την Κρήτη μέχρι τη Ροδόπη, οι πιστοί «έβλεπαν» τη δράση της, ένιωθαν ευγνώμονες και τη μαρτυρούσαν.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Ιστορία μιας πόλης / Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Τι το ιδιαίτερο συμβαίνει στο Βαθύ της Αστυπάλαιας και τι συνεχίζει να αποκαλύπτει η αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
«ΒΙΑΣ»: Τα αρχαιολογικά τοπία ως ζωντανά οικοσυστήματα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Καμπανούλες στους Δελφούς, Πέρδικες στο Σούνιο. Ό,τι φυτρώνει και ζει στους αρχαιολογικούς χώρους

Μια πρωτοποριακή επιστημονική προσέγγιση του πολιτιστικού τοπίου αποκαλύπτει έναν άγνωστο κόσμο χιλιάδων ζώων και φυτών σε είκοσι εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους της χώρας. 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Οι Αθηναίοι / Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Από τις ανασκαφές στην Επίδαυρο και τη Νάξο, ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας αφηγείται μια ζωή αφιερωμένη στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Και όπως λέει, το πιο πολύτιμο εύρημα δεν ήταν αρχαιολογικό – ήταν η γυναίκα του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού

Ιστορία μιας πόλης / Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού

Από το Ωδείο Αθηνών έως τη Σουηδία της εξορίας, ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος δεν υπήρξε μόνο ένας σπουδαίος αρχιτέκτονας, αλλά και ένας διανοούμενος που οραματίστηκε μια πιο δημοκρατική, λειτουργική και πολιτισμένη πόλη. Ποια είναι η παρακαταθήκη του στη σύγχρονη Ελλάδα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Λουκά Μπαρτατίλα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ